پایش
سال:1386 | دوره:6 | شماره:2 |تعداد مقالات:11

در مطالعه حاضر روند تغییرات سن اولین ازدواج با استفاده از اطلاعات مربوط به طرح ملی سلامت و بیماری در ایران و بر مبنای مدل براس (Brass) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.طرح سلامت و بیماری در سال 1378 در کل کشور به اجرا گذاشته شد و در آن یک هزارم جمعیت ایران به صورت نمونه گیری خوشه ای که هر خوشه شامل 8 خانوار بود، تحت مطالعه قرار گرفتند. نمونه مورد مطالعه شامل حدود 16000 زن 15-49 ساله است که صفات مورد بررسی برای مطالعه حاضر در این افراد عبارتست از: سن فعلی، وضعیت تاهل، سن اولین ازدواج و منطقه سکونت (شهری و روستایی). میانگین سن اولین ازدواج در افراد ازدواج کرده، 17.8 با انحراف معیار 3.7 سال در کشور به دست آمد.برازش مدل براس روی داده های فوق نشان می دهد که نسبت زنان ازدواج کرده در تمامی گروه های سنی، به خصوص گروه سنی 15-19 ساله روندی کاملا نزولی داشته و این حاکی از آن است که سن ازدواج در کل کشور افزایش داشته است.

پایش رشد یکی از طرق ارزیابی سلامتی و وضعیت تغذیه ای کودکان است. ترازوی مناسب و دقیق، یکی از وسایل مورد نیاز برای پایش رشد کودکان محسوب می شود. در این راستا ترازوی جدیدی تحت عنوان «Uniscale» برای استفاده در برنامه های بهداشتی کشور پیشنهاد شده و مطالعه ای جهت ارزیابی «پایایی» و «مقبولیت» این ترازو در سال 1379 در شبکه بهداشت و درمان شهرستان ساوجبلاغ انجام شد. پایایی ترازوی جدید درگروه های زنان باردار و کودکان زیر 5 سال و میزان مقبولیت استفاده از این ترازو در جمعیت کارکنان بهداشتی بررسی شد. در بخش اول مطالعه، 458 نفر تحت بررسی قرار گرفتند. طبق نتایج، اختلاف میانگین های توزین مکرر به تفکیک ترازوی موجود و ترازوی جدید در هر سه گروه مطالعه از نظر آماری معنی دار نبوده و پایایی اندازه گیری ترازوی موجود و ترازوی جدید قابل قبول بوده است. بنابراین امکان مقایسه ترازوی موجود با ترازوی جدید مقدور شد. اختلاف میانگین های توزین توسط ترازوی جدید و ترازوی موجود در گروه کودکان از نظر آماری دارای اختلاف معنی دار نبوده ولی در گروه سنی مادران باردار نتایج توزین توسط ترازوی جدید و موجود با یکدیگر از نظر آماری دارای اختلاف معنی دار بود (P<0.000). در بخش دوم مطالعه، تمامی کارکنان (54 نفر) تحت بررسی قرار گرفتند. میزان توصیه ایشان برای استفاده از Uniscale به تفکیک کودکان زیر 2 سال، کودکان 5-2 سال و زنان باردار به ترتیب عبارت از 57 درصد، 75 درصد و 80 درصد بوده است. به طور کلی اغلب کارکنان بهداشتی استفاده از ترازوی جدید در گروه بزرگسالان را بیشتر توصیه کرده اند، اما ترازوی جدید در گروه کودکان عملکرد بهتری نسبت به ترازوی موجود داشته است. بنابر این در خصوص بررسی دقیق تر عملکرد ترازوی جدید در گروه زنان باردار پیشنهاد می شود که مطالعه مشابهی با گروه ورزیده تری از کارکنان بهداشتی جهت کنترل تاثیر مهارت توزین کنندگان بر اندازه گیری وزن انجام شود. در ضمن توصیه می شود که نمونه های آتی این ترازو به گونه ای طراحی شود که صحت اندازه گیری آن وابستگی کمتری به عملکرد توزین شوندگان و مهارت توزین کنندگان داشته باشد.

هدف از اجرای این پژوهش، اندازه گیری کیفیت زندگی زنان سالمند آسایشگاه خیریه کهریزک است. به این منظور، تعداد 87 زن سالمند آسایشگاه خیریه کهریزک که قادر به پاسخگویی به سوالات پرسشنامه بودند، به صورت تصادفی به عنوان نمونه های این مطالعه توصیفی ـ تحلیلی انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از مصاحبه و پرسشنامه لیپاد استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش های آمار توصیفی و تحلیلی مانند میانگین، انحراف معیار، جدول توزیع فراوانی دو بعدی و ضریب همبستگی ناپارامتری اسپیرمن استفاده گردید.بیشترین سالمندان مورد مطالعه در گروه سنی 74-65 سال و 84-75 سال (هر یک 35.4 درصد) بودند و میانگین کلی سن، 72.5 سال بود. بیشتر این افراد، بی سواد (63.2 درصد) و 88.5 درصد از آنها درآمد ماهیانه کمتر از 50000 ریال داشتند. 71.8 درصد از آنها بیوه و 12.9 درصد از آنها مطلقه بودند. میانگین نمره استاندارد شده کیفیت زندگی 54.62 با انحراف معیار 10.22 بوده است. کیفیت زندگی در کل و در ابعاد فیزیکی، خود مراقبتی، اجتماعی و رضایت از زندگی در سطح خوب و در بعد افسردگی و اضطراب و بعد شناختی در سطح ضعیف به دست آمد.یافته های این تحقیق با یافته های سایر محققین همخوان نیست. به این معنی که کیفیت زندگی در کل و در بیشتر ابعاد، بخصوص در بعد رضایت از زندگی، بالاتر از سایر مراکز مراقبت و نگهداری از سالمندان است که می تواند ناشی از تلاش خیرین نیکوکار، مدیریت صحیح و موفق و ارایه خدمات بصورت مطلوب در آسایشگاه خیریه کهریزک باشد.

با توجه به شیوع بالای اختلالات اسکلتی ـ عضلانی اندام های فوقانی و نیز تأثیر سن بالا در بروز اختلالات در کارگران کارخانه نساجی این تحقیق در سال 1383 انجام گرفت.تحقیق مورد نظر، بررسی توصیفی بر روی 385 نفر کارگر مرد کارخانه نساجی در رابطه با توزیع سنی و تاثیر آن بر بروز اختلالات اسکلتی ـ عضلانی اندام فوقانی است. شیوع اختلالات در چهار بخش از اندام فوقانی شامل شانه، آرنج، مچ دست، و دست و انگشتان مورد مقایسه قرار گرفت و رابطه اختلالات چهار بخش مذکور با گروه های سنی و تجزیه و تحلیل آنها با برنامه آماری SPSS و Excell انجام پذیرفت. همچنین از پرسشنامه اسکلتی ـ عضلانی استاندارد نوردیک بهره گرفته شد.86.2 درصد از شاغلین در گروه سنی بیش از40 سال بوده و درصد شیوع اختلالات دست و انگشتان مچ، آرنج و شانه به ترتیب 73.18، 62.3، 60.16 و 57.73 درصد بوده است و 19.7 درصد از شاغلین فاقد هرگونه اختلالات اسکلتی ـ عضلانی در اندام های فوقانی بودنـد. همچنین بین درصــد شیوع اختلالات اسکلتی ـ عضلانی بخش های انتهایی اندام های فوقــانی و گروه های سنی مختلف ارتباط آماری معنــی داری برقرار بود (P<0.05). با توجه به بالابودن گروه سنی اکثریت شاغلین کارخانه و نیز عواملی از جمله تحرک زیاد، تغذیه نامناسب، بار کاری زیاد، اتخاذ وضعیت های بدنی نامناسب هنگام کار، اعمال نیروی بیش از اندازه، عدم وجود وقفه های استراحتی در بین دوره های کاری و... میزان شیوع اختلالات در مفاصل و عضلات دست و انگشتان از بقیه بیشتر بوده و بعد از آن به ترتیب مچ، آرنج و شانه قرار دارند. با رعایت عوامل فوق و اتخاذ برنامه های آموزشی و طراحی مناسب پست های کاری و نیز بکارگیری نیروی جوان و انجام معاینات دوره ای و استخدامی می توان شیوع اختلالات اندام فوقانی را تا حد قابل ملاحظه کاهش داد.

مطالعه حاضر با هدف تعیین و مقایسه شاخص های تن سنجی و دریافت های غذایی نوجوانان پسر روستایی با همتایان خود در مناطق شهری شهرستان زرین شهر از توابع اصفهان صورت گرفت. در این بررسی مقطعی 348 پسر نوجوان دبیرستانی 16-14 سال به روش نمونه گیری طبقه ای و به صورت تصادفی انتخاب شدند. اطلاعات جمعیت شناختی و فعالیت بدنی و نیز شاخص های تن سنجی اندازه گیری و ثبت شده و شاخص توده بدنی (Body Mass Index-BMI) محاسبه گردید. ارزیابی دریافت های غذایی با استفاده از یادآمد 24 ساعته خوراک برای دو روز متوالی و بسامد خوراک 3 ماهه صورت گرفت. شیوع لاغری، اضافه وزن و چاقی در نوجوانان 14ساله به ترتیب (12، 7 و 8 درصد)، 15 ساله (5، 5 و 6 درصد) و 16 ساله (8، 4 و 1 درصد) بود. از نظر الگوی مصرف، میزان مصرف لبنیات در نوجوانان شهری صنعتی نسبت به منطقه روستایی بیشتر و میزان مصرف نان در آنها کمتر است (به ترتیب 241.124 در مقابل 219±137gr/d و P<0.05 و 251±96 در مقابل 264±111gr/d و P<0.05). میزان دریافت انرژی، چربی، پروتئین، ویتامین های A، B1 و C در نوجوانان منطقه شهری صنعتی بیشتر از روستایی بود (P<0.05). نوجوانان منطقه شهری صنعتی و غیرصنعتی درصد بیشتری از انرژی خود را در میان وعده صبح نسبت به همتایان روستایی خود دریافت می کنند (16.1±3.5 و 17.4±2.4 در مقابل 13.5±1.4 درصد، P<0.05). علی رغم تاثیر عوامل اقتصادی ـ اجتماعی و شهرنشینی بر شیوع چاقی و الگوی مصرف غذاهای چرب و پرانرژی، هنوز هم مشکل کم وزنی در نوجوانان زرین شهر در مقایسه با سایر کشور وجود دارد و لذا مطالعه حاضر لزوم توجه به این گروه سنی جهت بهبود وضع تغذیه آنان و رفع مشکل کم وزنی بویژه در مناطق روستایی و بهبود الگوی غذای مصرفی بویژه در نوجوانان مناطق شهری را پیشنهاد می کند.

انجام صحیح مراقبت های دوران بارداری برای مادران باردار، یکی از سیاست های بهداشتی کشور ما است. در مراکز بهداشتی ـ درمانی شهری بر خلاف روستاها بیش از نیمی از جمعیت زنان باردار تحت پوشش، یا به مراکز، مراجعه نکرده و یا فقط برای اموری مانند واکسیناسیون مراجعه می نمایند. این تحقیق یک پژوهش توصیفی است با این سوال پژوهشی که علل عدم مقبولیت مراکز بهداشتی ـ درمانی شهری کدام است؟ جمع آوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه ای که شامل مشخصات جمعیت شناسی، علل عدم مراجعه زنان باردار به مراکز بهداشتی ـ درمانی شهری و طرح پیشنهادات مادران در جهت بهبود کیفیت ارائه خدمات در این مراکز بود انجام شد. نمونه مورد مطالعه شامل300 نفر از زنان بارداری است که به طور منظم به مراکز بهداشتی ـ درمانی شهری مراجعه نمی کنند. پس از تایید اعتبار علمی و عملی پرسشنامه با استفاده از متون علمی و نظرات اساتید فن و مطالعه راهنما، اطلاعات جمع آوری شد و با استفاده از نرم افزار SPSS و روش های آماری توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که 32 درصد از مادران باردار، تمایل دارند که توسط پزشک متخصص مراقبت شوند. 24 درصد علت عدم مراجعه به مراکز را نامناسب بودن ساعت کاری و 19 درصد کیفیت نامطلوب ارایه خدمات در مراکز بهداشتی ـ درمانی را علت عدم مراجعه خود به آنجا ذکر کرده اند. 26 درصد از نمونه های مورد مطالعه، بهبود فضای فیزیکی و 27 درصد ارائه خدمات تخصصی از جمله سونوگرافی را از مهم ترین راه های جلب زنان باردار به این مراکز دانسته اند. در مجموع نامناسب بودن فضای فیزیکی مراکز بهداشتی، کمبود تجهیزات، عدم استفاده از نیروهای ماهر جهت کنترل و برخورد مناسب با عوارض و درمان بارداری های پر خطر، آگاهی ناکافی کارکنان بهداشتی در زمینه بهداشت باروری، نبودن ارتباط مناسب بین مراکز بهداشتی ـ درمانی، بیمارستان های تخصصی و پزشکان متخصص، از مهم ترین علل کاهش مقبولیت و رویگردانی زنان باردار ساکن شهرها از مراکز بهداشتی ـ درمانی بود.

هدف از این مطالعه تعیین الگوی مصرف قلیان و برخی شاخص های مربوط به آن در نوجوانان دانش آموز بخشی از جمعیت شهر نشین شهر تهران بوده است. این مطالعه در یک نمونه تصادفی از نوجوانان دانش آموز مقاطع راهنمایی، دبیرستان و هنرستان منطقه 13 تهران شامل 4361 نفر (2219 پسر و 2142 دختر) طی سال 84- 1383 انجام شد. با تکمیل یک پرسشنامه خود ایفا و بی نام، شاخص های مربوط به شیوع و الگوی مصرف قلیان در بین نوجوانان دانش آموز مورد بررسی قرار گرفت. شیوع کلی تجربه کشیدن قلیان در نوجوانان مورد مطالعه 56.9 درصد 95% CI=55.5-58.3)، در پسران 60.6 درصد و در دختران 53.1 درصد (P<0.001) بود. شیوع کلی مصرف فعلی قلیان در نوجوانان 25.7 درصد 95% CI=24.4-27.0)) برآورد گردید که اختلاف معناداری بین پسران (30.7 درصد) و دختران (20.6 درصد) دیده شد (P<0.001). 51.4 درصد از تجربه کنندگان و 58.5 درصد از مصرف کنندگان فعلی، معمولا قلیان را به ترتیب همراه با خانواده و دوستان کشیده بودند. والدین 71.8 درصد از نوجوانان تجربه کننده، از مصرف قلیان توسط فرزندان خود مطلع بودند. شیوع بی تفاوتی والدین دختران در مورد مصرف قلیان توسط آنان در مقایسه با پسران و شیوع مخالفت والدین پسران در مورد مصرف قلیان توسط آنان در مقایسه با دختران به طور معنی داری بیشتر بود. شیوع قابل توجه مصرف قلیان در نوجوانان تهرانی می تواند آنان را در معرض خطر اعتیاد به مصرف این فرآورده و عوارض آن در آینده قرار دهد. به همین جهت تحقیقات در مورد پیامدهای مصرف قلیان به ویژه توتون های نوع میوه ای و طعم دار، عوامل مرتبط با وابستگی به مصرف قلیان در نوجوانان و پیشگیری از آن در نوجوانان لازم به نظر می رسد.

امروزه کیفیت خدمات تنظیم خانواده یک موضوع با اولویت جهانی محسوب می شود. این مطالعه در صدد بررسی کیفیت خدمات تنظیم خانواده در مراکز بهداشتی شهری وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است. این مطالعه توصیفی، برای مطالعه ساختار، فرایندها و پیامدهای مراقبت های تنظیم خانواده به انجام رسید. پانزده مرکز بهداشتی ـ درمانی شهری وابسته به دانشگاه به طور تصادفی انتخاب شده و کیفیت مراقبت های ارایه شده توسط 65 ارایه دهنده مراقبت در این مراکز مورد مشاهده و ارزیابی قرار گرفت. 75 متقاضی نیز جهت سنجش آگاهی در مورد روش تنظیم خانواده، مورد مصاحبه قرار گرفتند و فرم مربوط به رضایت سنجی را تکمیل نمودند. ابزار جمع آوری این اطلاعات شامل دو چک لیست مشاهده و دو پرسشنامه بود. اطلاعات توسط SPSS 11.5 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. 75متقاضی خدمات با متوسط سن (Mean±SD) 24.7±4 و 65 ارایه دهنده مراقبت ها در این مطالعه شرکت کردند. ساختار ارایه خدمات در این مراکز 80.60±7.93 درصد، خدمات عمومی تنظیم خانواده 77.3±13.8 درصد و خدمات اختصاصی 57.5±17.4 درصد با استاندارد تطابق نشان دادند. میانگین میزان رضایت مراجعه کنندگان از خدمات نیز 83.3±9.05 درصد بود. با وجود این، میانگین میزان آگاهی مراجعه کنندگان از روش مورد استفاده 59.1±18 درصد بود. بین میزان رضایت یا آگاهی مراجعه کنندگان با مشخصات دموگرافیک هم ارتباط معناداری وجود نداشت.این مطالعه نشان داد که علی رغم امکانات کافی، داشتن پرسنل تحصیلکرده و رضایت زیاد متقاضیان از این خدمات، مشاوره و آموزش های لازم با کیفیت مناسب ارایه نمی شود و آگاهی افراد در مورد این روش ها متوسط و ناکافی است. بنابر این نیاز به برنامه های مداخله ای جهت ارتقای خدمات آموزشی و مشاوره ای وجود دارد که در پژوهش های بعدی باید مد نظر قرار گیرد.

در کشور ما اقدام به سقط عمدی در سال های اخیر از روند رو به رشدی برخوردار بوده است که در اکثر مواقع به دنبال بارداری های ناخواسته اتفاق می افتد. ولی به نظر می رسد عوامل تعدیل کننده دیگری از جمله مشخصات جمعیت شناختی افراد نیز می توانند تاثیر گذار باشند. جهت پاسخ به این سوال  با 888 نفر از زنانی که بارداری آنان در یکی از بیمارستان های وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی و ایران به صورت سقط، سزارین و یا زایمان طبیعی ختم شده بود در خصوص مشخصات جمعیت شناختی و تصمیم به سقط عمدی با استفاده از برگ مصاحبه خود ساخته مصاحبه شد و داده های جمع آوری شده از طریق تحلیل رگرسیون لجستیک یک و چند متغیره مورد بررسی قرار گرفت. یافته های این مطالعه نشان داد که 388 نفر (43.7 درصد) با میانگین سنی 29.9±6.3 سال در بارداری اخیر خود تصمیم به سقط عمدی داشتند و 500 نفر (56.3 درصد) با میانگین 24.9±4.9 سال چنین تصمیمی نداشتند. طبق یافته های این مطالعه بارداری ناخواسته، افزایش تعداد زایمان های قبلی، درآمد متوسط و بالاتر و ازدواج غیر فامیلی به ترتیب از مهم ترین عوامل موثری بودند که باعث افزایش شانس تصمیم به سقط عمدی شدند.همچنین تصمیم به سقط عمدی با افزایش سن زن و افزایش مدت زمان گذشت از ازدواج دارای ارتباط معنی دار بود (P<0.0001).