پایش
سال:1381 | دوره:1 | شماره:4 |تعداد مقالات:10

تدریس و آموزش دانشجویان از عمده ترین وظایف استاد محسوب می گردد. یکی از مشکلات اساسی آموزش در دانشگاه ها نداشتن شاخص های تدریس اثربخش است و یکی از مهم ترین روش های تعیین این شاخص ها نظرخواهی از دانشجویان است.این پژوهش به صورت مقطعی در بهار 1381 به منظور تعیین مهم ترین شاخص های تدریس اثربخش از دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کرمان انجام گرفت. ابزار اندازه گیری در این پژوهش پرسشنامه ای بود که به کمک منابع معتبر خارجی و داخلی طراحی شد. روایی آن به طور صوری از طریق نظرسنجی از متخصصان و پایایی آن نیز با انجام آزمون مجدد مورد ارزیابی قرار گرفت. در این پژوهش 350 دانشجو به صورت تصادفی انتخاب و پرسشنامه ها به روش خودگزارش دهی تکمیل گردید. بخش اول پرسشنامه به منظور بررسی خصوصیات دانشجویان و بخش دوم به منظور تعیین مهم ترین شاخص های تدریس اثربخش از دیدگاه دانشجویان (در چهار جنبه دانش پژوهی، روش تدریس، قدرت ایجاد ارتباط و شخصیت فردی) طراحی گردید. داده ها پس از جمع آوری با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون مجذور کای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.از دیدگاه دانشجویان جنبه های روش تدریس، قدرت ارتباط، دانش پژوهی و شخصیت فردی به ترتیب مهم ترین جنبه های تدریس اثربخش را به خود اختصاص داده اند. در جنبه دانش پژوهی، ویژگی های علم و دانش و ارایه مطالب نو، در جنبه روش تدریس، ویژگی های انتقال شفاف و واضح مطالب و نیز آماده سازی کلاس برای تفکر و بحث، در جنبه قدرت ارتباط، ویژگی های ایجاد مشارکت دانشجو در مباحث و ارتباط دوستانه با دانشجو، و در جنبه شخصیت فردی، ویژگی های بیان شیوا و ساده، اعتماد به نفس و قاطعیت به عنوان مهم ترین شاخص های تدریس اثربخش شناخته شده است. ارتباط معنی داری بین خصوصیات دانشجویان با اولویت بندی شاخص های تدریس اثربخش از دیدگاه آنان مشاهده نگردید.در یک نتیجه گیری کلی نیز می توان عنوان نمود، گزینش مدرسین دانشگاه باید بر اساس داشتن ویژگی های لازم برای تدریس اثربخش صورت گیرد. ضمن آن که برگزاری کارگاه های نوین و استاندارد شیوه های تدریس اثربخش برای اساتید به طور مستمر توصیه می گردد.

فراوانی چاقی و اضافه وزن در کودکان و روند صعودی آن در دهه های اخیر شکل نگران کننده ای به خود گرفته است. با توجه به این که چاقی در این سنین زمینه ساز چاقی در بزرگسالی و عوارض مربوط به آن است، در این مطالعه به بررسی شیوع چاقی در کودکان و عوامل مرتبط با آن پرداختیم.در جریان یک مطالعه مقطعی که شامل یک نمونه 1800 نفری از دانش آموزان دختر مقطع ابتدایی شهر تهران بود، اندازه گیری قد، وزن و محاسبه ضریب توده بدنی (Body Mass Index-BMI) صورت گرفت و فرم پرسشنامه در مورد عوامل مرتبط با آن نیز تکمیل گردید. پس از محاسبه BMI و تعیین مقادیر بالای صدک 95 و نیز مقادیر بین صدک 85 و 95 برای سن و جنس مربوطه، به ترتیب افراد چاق و افراد دارای اضافه وزن مشخص شدند.شیوع کلی چاقی و اضافه وزن در گروه مورد مطالعه به ترتیب، 7.7 درصد (95%CI=6.25-9.3) و 13.3 درصد (95%CI=11.76-14.95) به دست آمد که می توان گفت در مجموع 21 درصد دانش آموزان گروه هدف دارای وزن بیش از حد نرمال بودند. همچنین بین چاقی، سن، مدت زمان پیاده روی تا مدرسه، شکل ظاهری دانش آموز و درک ذهنی کودک از خود رابطه معنی دار آماری مشاهده شد، ولی بین چاقی و میزان تحصیلات والدین، شغل آنها، تعداد ساعات تماشای تلویزیون در روز، نوع سرگرمی دانش آموز و محل زندگی وی رابطه معنی دار آماری یافت نشد.در نهایت آن که با توجه به برآورد شیوع 20 درصدی چاقی و اضافه وزن در این مطالعه و همچنین ارتباط عواملی نظیر سن، نوع مدرسه، زمان پیاده روی تا مدرسه، شکل ظاهری و نیز درک ذهنی کودک از خود، ضرورت توجه جدی تر به این امر و طراحی مداخلات مناسب، روشن تر می گردد.

وضعیت بهداشت جامعه در سه تا چهار دهه اخیر بهبود پیدا کرده و مهم ترین سند این پیشرفت نیز افزایش امید به زندگی و کاهش میزان باروری کلی است. اما علی رغم این پیشرفت ها، سوانح در کودکان نه تنها کاهش نیافته، بلکه افزایش نیز پیدا کرده است. در بررسی حاضر، میزان و نوع حوادث در افراد کمتر از 20 سال در شهر یزد بررسی شده است.در این مطالعه مقطعی، روش نمونه گیری خوشه ای و ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بوده که از طریق مصاحبه با مادران تکمیل گردیده است. با بررسی 3555 فرد زیر 20 سال در شهر یزد میزان شیوع حوادث 6.9 درصد مشخص شده و بیشترین حادثه اتفاق افتاده سقوط بوده است 45.1) درصد(. بین تعداد فرزندان در خانه و سواد مادر با وقوع حوادث نیز ارتباط آماری معنادار مشاهده شده است (P<0.001). همچنین میزان حادثه در پسران بیش از دختران (P<0.001) و در شهر نیز بیش از روستا بوده است (P<0.015). بیشترین عضو حادثه دیده در سقوط، سر، گردن و دست ها بوده و در مجموع 3.3 درصد حوادث منجر به فوت گردیده است. ضمن آن که مهم ترین علت حادثه از دیدگاه مادران، بازیگوشی و بی احتیاطی کودکان اعلام شده است. در یک نتیجه گیری کلی می توان گفت، با توجه به آن که 51.3 درصد از موارد سقوط در خانه و 11.8 درصد در مدرسه اتفاق افتاده است، بازدید از منازل (Home-Visit) و نظارت مستمر بر وضعیت مدارس، امری اجتناب ناپذیر است.

خدمات مدارک پزشکی به عنوان یکی از خدمات شاخص در علوم بهداشتی و پیراپزشکی در جهت نشان دادن بازده کار و کیفیت امور درمانی، محک قابل ارزشی به شمار می رود.با توجه به این که تاکنون از عملکرد این بخش در استان کرمان ارزیابی صورت نگرفته است، ضرورت انجام این پژوهش احساس گردید. در این پژوهش عملکرد واحدهای مختلف مدارک پزشکی (پذیرش، بایگانی، کدگذاری و آمار) در بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کرمان (باهنر، کرمان درمان، شفا، امام خمینی بم، امام خمینی جیرفت، سینای زرند، ولی عصر، کاشانی بافت، 12 فروردین، امام رضا، بهشتی، مهدیه بم و کاشانی جیرفت) مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفت.پژوهش حاضر به صورت مقطعی در نیمه دوم سال 1380 انجام گرفته است. داده ها با تکمیل چهار چک لیست )حاوی 119 سوال( و همچنین تکمیل 1300 فرم از روی پرونده بیماران به دست آمده است. برای تدوین ابزار جمع آوری داده ها نیز از فرم استاندارد انجمن مدارک پزشکی آمریکا (1990) و فرم استاندارد مدارک پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (1375) استفاده گردید.نتایج پژوهش نشان داد که کیفیت عملکرد بخش های مدارک پزشکی بیمارستان های تحت بررسی بسیار پایین تر از استانداردهای بین المللی و ملی است. همچنین مشخص گردید، بخش مدارک پزشکی بیمارستان های کاشانی جیرفت و مهدیه بم ضعیف، بیمارستان های کرمان درمان، شفا و 12 فروردین متوسط، بیمارستان های امام خمینی بم، کاشانی بافت، بهشتی، سینا، امام رضا و ولی عصر نسبتا خوب و بیمارستان باهنر عالی بوده است. به طور کلی امتیاز عملکرد بخش مدارک پزشکی بیمارستان های تحت بررسی با 61 درصد کل امتیازات، نسبتا خوب ارزیابی گردیده است.در نهایت آن که عملکرد این واحد را می توان با ابلاغ دستورالعمل های مدون و شرح وظایف، تشویق و ترغیب پرسنل به رعایت دستورالعمل ها و به کارگیری پرسنل آموزش دیده و علاقمند به کار در این بخش ارتقا بخشید.

وبا یک بیماری حاد اسهالی است که عامل آن ویبریوکلرا است. عامل بیماری وبا غیر تهاجمی بوده و اسهال ناشی از آن به وسیله سم کلرا که منجر به ترشح شدید آب و املاح در روده کوچک می شود ایجاد می گردد. پژوهشگران قدرت ارتباط این دو عامل را در میزان ابتلا به بیماری متاثر از شرایط زیست محیطی و سروتیپ عامل بیماری می دانند. لذا ضرورت انجام مطالعات اپیدمیولوژیکی در زمینه ارتباط این دو عامل با ابتلا به بیماری در نقاط مختلف کشور احساس می گردد. این پژوهش به منظور بررسی رابطه گروه خونی و فاکتور Rh با میزان ابتلا به بیماری وبا (نوع اوگاوا) در منطقه ریگان شهرستان بم انجام گرفت.در این پژوهش که به صورت مورد - شاهدی در سال 1381 انجام گرفت، 74 نفری که در اپیدمی سال 1376 در منطقه ریگان شهرستان بم از نظر کلینیکی و آزمایشگاهی آلوده به وبای نوع اوگاوا شناخته شده بودند، به عنوان گروه مورد در نظر گرفته شدند. تعداد 74 نفر از افراد سالم نزدیک ترین خانوار مجاور که از نظر اقتصادی - اجتماعی، سن و جنس مشابه گروه مورد بودند نیز به عنوان گروه شاهد انتخاب شدند. پس از تعیین گروه خونی و Rh افراد دو گروه داده ها توسط نرم افزار SPSS با استفاده از آزمون مجذور کای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.میانگین سنی مردان 4.7 ±11.3 و زنان 5.2± 14.5 سال بوده است. فراوانی گروه های خونی A، B، O و AB در بیماران به ترتیب 14.9، 21.6، 62.6 و 1.3 درصد و در گروه شاهد به ترتیب 32.4، 33.7، 29.7 و 4.2 درصد بوده است. نتایج نشان داد که گروه خونی O حدود 3.8 برابر بیشتر از سایر افراد در معرض خطر ابتلا قرار داشته اند (OR=3.8). براساس نتایج به دست آمده با اطمینان 95 درصد می توان گفت که OR در جامعه در فاصله 1.85 تا 8.19 قرار دارد که بیانگر معنی دار شدن ارتباط بین گروه خونی با ابتلا به بیماری بوده است (P<0.001). نتایج همچنین نشان داد که افراد Rh منفی به میزان 2.3 برابر حساس تر از افراد Rh مثبت بوده اند (OR=2.3). براساس نتایج به دست آمده با اطمینان 95 درصد می توان گفت که OR در جامعه در فاصله 0.78 تا 6.61 قرار دارد که بیانگر معنی دار نشدن ارتباط بین فاکتور Rh با ابتلا به بیماری بوده است. تجزیه و تحلیل داده ها نیز نشان داد که افراد جوان نسبت به افراد مسن در ابتلا به بیماری حساس تر هستند، به طوری که حدود 65 درصد افراد مبتلا به وبا در گروه های سنی زیر 10 سال بوده اند.در پایان توصیه می شود هر گونه اقدامی جهت پیشگیری از این بیماری بیشتر متوجه افراد سنین زیر 10 سال با گروه خونی O در مناطق آندمیک و اپیدمیک گردد.

مطالعه حاضر برای تعیین عوامل خطر عقب ماندگی متوسط ذهنی در بندرعباس صورت گرفته است. در این مطالعه که از نوع مورد شاهدی است، 93 بیمار با تعداد مشابهی از شاهدهای بیمارستانی که از نظر سنی به صورت گروهی همسان بودند، مقایسه شده و نسبت شانس متغیرهای مستقل (نسبت فامیلی والدین، تفاوت سنی کودک مورد نظر با فرزند قبلی و بعدی خانواده، سن مادر هنگام زایمان، محل زایمان، مراقبت های دوران بارداری، سابقه وجود فرد مبتلا به عقب ماندگی ذهنی در خانواده و بستگان، وضعیت اقتصادی - اجتماعی خانواده) برای وقوع عقب ماندگی متوسط برآورد گردید. داده ها نیز با استفاده از روش های مربع کای و رگرسیون لجستیک تجزیه و تحلیل شدند.نتایج مطالعه نشان داد که رابطه معنی داری بین "فاصله تولد فرزند بعدی" با عقب ماندگی ذهنی متوسط وجود دارد. همچنین نسبت شانس برآورد شده برای "فاصله تولد کمتر از سه سال 3.5 )با فاصله اطمینان 95 درصد: 1.7 تا 0.7) برآورد شد.در نهایت توسعه برنامه های تنظیم خانواده و رعایت فاصله مناسب بین تولد فرزندان به منظور کاهش عقب ماندگی ذهنی در منطقه توصیه می شود. ضمن آن که جهت تعیین نقش عوامل ژنتیکی و ناهنجاری های کروموزومی غیرارثی بایستی مطالعات بیشتری صورت پذیرد.

مطالعات اخیر نشان داده است که افسردگی حین بارداری حتی از افسردگی پس از زایمان نیز شایع تر است. هدف اصلی این مطالعه، تعیین فراوانی افسردگی در زنان باردار مراجعه کننده به درمانگاه مراقبت های بارداری مجتمع بیمارستانی امام خمینی است. نوع مطالعه مقطعی بوده، خانم هایی که طی دو ماه به این درمانگاه مراجعه کردند، مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه سنجش افسردگی بک است که روایی و پایایی آن مورد تایید قرار گرفته و به فارسی نیز ترجمه و تطبیق شده است. در این مطالعه از 200 خانم باردار، 170 نفر 85) درصد( با رضایت برای پر کردن پرسشنامه وارد مطالعه شدند که از این تعداد، 48.2 درصد افراد حداقل یک عامل تنش زا را در حین حاملگی تجربه کرده بودند. همچنین 16.5 درصد علایم افسردگی را در گذشته، 8.2 درصد قبل از عادت ماهیانه، 4.7 درصد در حاملگی های قبلی و 9.4 درصد این علایم را در منسوبین خود گزارش کردند و میانگین پرسشنامه افسردگی بک در افراد مورد مطالعه 11.47 بود (95%CI=10.09-12.85).حداقل 30.6 درصد خانم های مورد مطالعه از درجات مختلف افسردگی رنج می بردند. حال آن که هیچ یک از آنها برای این اختلال، درمان و مراقبت دریافت نمی کردند و نیز زنان باردار افسرده بیش از غیر افسرده، سابقه افسردگی در زمان گذشته را در خود و بستگان درجه اول خود ابراز نمودند P=0.015) و (P<0.001.در پایان پیشنهاد می شود در صورتی که مطالعاتی با حجم نمونه بیشتر نیز شیوع بالای افسردگی را در زنان باردار کشورمان تایید نماید، بیماریابی از نظر افسردگی - با استفاده از ابزارهای غربالگری مناسب (مانند پرسشنامه بک) - در مراقبت های معمول بارداری ادغام شود.

دستیاری در اکثر رشته های تخصصی پزشکی، حرفه ای طاقت فرسا است و دستیاران را با عوامل تنش زای متعددی مواجه می کند که لازمه رویارویی با آنها، دارا بودن توانایی های لازم برای مقابله با تنش است. این مطالعه می کوشد که این توانایی ها را در دستیاران رشته های پرتنش در دانشگاه علوم پزشکی تهران تعیین کرده، نشان دهد که آیا این توانایی ها بر حسب سال دستیاری یا جنسیت متفاوت هستند یا خیر.در این مطالعه مقطعی و توصیفی - تحلیلی، آزمون سنجش توانایی های مقابله با تنش برای تعیین این توانایی ها در جمعیت مورد مطالعه (دستیاران چهارده رشته پرتنش در دانشگاه علوم پزشکی تهران) به کار گرفته شد.میانگین امتیاز مقابله با تنش در 277 دستیار مورد مطالعه 64.83 بود و توانایی های عالی و بسیار خوب در 79.8 درصد مشاهده شد. همچنین میانگین امتیاز دستیاران در ارزیابی خود از توانایی های مقابله ای 63.13 و همبستگی آن با امتیاز محاسبه شده در آزمون 0.47 بود (P<0.001). از طرفی میانگین امتیازات دستیاران سال های اول و دوم با سوم و چهارم تفاوت معنی داری نداشت ولی دستیاران سال های اول و دوم، انعطاف پذیری، اتکا به نفس و دسترسی کمتری به منابع داشتند (P=0.016, P=0.005, P=.006). اختلاف مشاهده شده بین میانگین امتیاز دستیاران مذکر و مونث نیز از نظر آماری معنی دار بود (P<0.001). همچنین عمده ترین عوامل تنش زا، حساسیت مسوولیت ها، درآمد پایین و کم خوابی بودند. در عین حال ساعات طولانی کار، کشیک ها و نقش های متعدد، توسط دستیاران سال های اول و دوم بیش از دستیاران ارشد به عنوان عوامل تنش زای عمده اعلام شدند (P=0.001).نتیجه آن که هر چند درصد بالایی از دستیاران، امتیازات بسیار خوبی را در این پرسشنامه به دست آورند، با توجه به عدم وجود همبستگی خوب بین سطح واقعی توانایی های مقابله ای و ارزیابی خود دستیاران از آن، لزوم انجام اقداماتی عینی برای شناسایی افراد کم توان تر و آموزش و حمایت آنها منطقی به نظر می رسد. لازم به ذکر است که عدم مشاهده تفاوت معنی دار بین دستیاران سال های مختلف از نظر این توانایی ها، در مطالعه دیگری نیز گزارش شده است. همچنین توانایی بیشتر دستیاران مذکر در مقایسه با مونث در مقابله با تنش که برای نخستین بار در این بررسی نشان داده شد، اهمیت توجه بیشتر به دستیاران زن به عنوان گروه آسیب پذیر در این زمینه را نشان می دهد.