به زراعی کشاورزی (مجله کشاورزی پردیس ابوریحان)
سال:1398 | دوره:21 | شماره:4 |تعداد مقالات:9

به منظور بررسی اثر شبدر ایرانی (Trifolium resupinatum L. ) به عنوان گیاه پوششی در کنترل علفهای هرز کلزای پاییزه، آزمایشی بصورت مزرعه ای در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1397-1396 در کیلومتر 35 نهاوند اجرا شد. شش تیمار شامل کاشت کلزای خالص (با و بدون علف هرز) و کلزا همراه با 25، 50، 75 و 100 درصد میزان کشت مطلوب شبدر (50 کیلوگرم در هکتار) به صورت افزایشی بودند. نتایج نشان داد که کاربرد گیاه پوششی اثر معنی داری در کاهش تراکم و وزن خشک علف های هرز در مقایسه با شاهد (تداخل تمام فصل با علف های هرز) دارد. به طوریکه تیمارهای کلزا+25، 50، 75 و 100 درصد تراکم مطلوب شبدر ایرانی توانست تراکم علف های هرز را به ترتیب 63، 66، 80، 91 درصد کاهش دهد. تیمارهای یاد شده به ترتیب سبب 35، 51، 58، 75 درصد کاهش وزن خشک علف های هرز شدند. عملکرد دانه در تیمارهای کلزا به همراه شبدر پایین تر از تیمار کلزای خالص بدون علف هرز بود اما در تیمارهای کلزا+75 و 100 درصد شبدر بالاتر از تیمار کلزای آلوده به علف هرز بود به طوریکه نسبت برابری زمین در این تیمارها به ترتیب 92/0 و 09/1 بودند. همچنین محتوی روغن در تمام تیمارهای کلزا به همراه شبدر با تیمار کلزای خالص بدون علف هرز برابر و بالاتر از تیمار کلزای آلوده به علف هرز بود. در نتیجه استفاده از شبدر ایرانی بهمراه کلزا می تواند به عنوان یک استراتژی کارا در مدیریت غیرشیمیایی علف های هرز مورد توجه قرارگیرد که ممکن است منجر به خدمات اکوسیستمی نظیر تثبیت نیتروژن و افزایش ماده آلی خاک نیز شود.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثرات محلول پاشی سطوح مختلف سیلیکات کلسیم بر عملکرد و اجزاء عملکرد دو رقم از گیاه کلزا می باشد. بر همین اساس، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزارع تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال زراعی 97-1396 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل 3 سطح تنش شوری (شاهد، شوری 5 و 10 دسی زیمنس بر متر) و دو سطح سیلیکات کلسیم (شاهد و محلول پاشی 8 کیلوگرم در هکتار) بودند. صفات وزن خشک گیاه، عملکرد دانه، اجزای عملکرد دانه، شاخص برداشت، عملکرد روغن و درصد روغن مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد محلول پاشی سیلیکات کلسیم، اثرات مثبتی بر صفات مورد بررسی در هر دو رقم زرفام و ساری گل داشت و سبب افزایش عملکرد در گیاه کلزا شد. از طرفی، مشاهده شد که رقم ساری گل در مقایسه با رقم زرفام، تعداد خورجین، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، شاخص برداشت، درصد روغن، عملکرد روغن و شاخص سبزینگی بیشتری داشت ولی رقم زرفام دارای حداکثر وزن خشک گیاه بود. به علاوه، مشاهده شد که اعمال تنش شوری در سطوح 5 و 10 دسی زیمنس بر متر، اثر منفی بر تمامی صفات مورد بررسی داشت. به طور کلی، در پژوهش حاضر، تنش شوری سبب کاهش عملکرد و اجزای عملکرد کلزا شد و کاربرد سیلیکات کلسیم اثرات منفی ناشی از تنش شوری را در هر دو رقم زرفام و ساری گل کاهش داد و رقم ساری گل در مقایسه با رقم زرفام در اثر سیلیکات کلسیم مقاومت بیشتری نسبت به تنش شوری نشان داد.

این پژوهش به منظور بررسی تأثیر محرک رشد آلی بر رشد و عملکرد کلزا (Brassica napus L. ) رقم دلگان تحت شرایط تنش خشکی طی سال-زراعی 97-1396 در مزرعه تحقیقاتی چاه نیمه دانشگاه زابل، بصورت کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایش شامل سطوح قطع آبیاری بر اساس مراحل فنولوژیک رشد (سیستم کدبندی سیلوستر-برادلی) در سه سطح شاهد (آبیاری کامل)، قطع آبیاری از مرحله رشدی کد20/2 (20 میانگره مشخص میشود) و آبیاری تا مرحله رشدی کد9/5 (تمام خورجین ها بیشتر از 2 سانتی متر طول دارند) و عامل فرعی شامل چهار تیمار کودی: شاهد (محلول پاشی آب خالص)، هامون گرین 1 در 10 لیتر + کلسیم، هامون گرین 1 در 20 لیتر + کلسیم و هامون گرین 1 در 30 لیتر + کلسیم بود. نتایج اثرات ساده نشان داد که قطع آبیاری از مرحله رشدی کد20/2 باعث کاهش معنی دار ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و درصد روغن شد و از طرفی تیمار محلول پاشی 1 لیتر در 10 لیتر باعث افزایش صفات فوق بجز درصد روغن گردید. اما نتایج اثرات متقابل نشان داد که بالاترین مقدار کلروفیل a، b، کل، کارتنوئید، محتوی سلنیوم و کلسیم دانه از I1F2 و بیشترین مقدار پرولین از تیمار I3F2 به دست آمد. به طور کلی می توان گفت محلول پاشی محرک رشد آلی باعث تعدیل اثرات منفی تنش خشکی در گیاه کلزا شد و به میزان 91/27 درصد باعث بهبود عملکرد دانه شده است.

بررسی نقش اسیدهای آمینه در جذب و انتقال عناصر کم مصرف برای بهبود مدیریت تغذیه گیاه ازاهمیت ویژه ای برخورداراست. در این آزمایش کشت محلول، اثرکاربرد 100 میکرومولار تریپتوفان، آرجنین و هیستیدین برجذب و انتقال روی و آهن درکلزا درسه سطح صفر، 5 و 10 میکرومولار روی از منبع سولفات روی بررسی شد. نتایج نشان داد در غلظت 5 میکرومولار روی، حضور اسید آمینه آرجنین و تریپتوفان سبب کاهش معنی دار وزن خشک شاخساره در مقایسه با شاهد شد در حالی که کاربرد هیستیدین منجر به افزایش معنی دار وزن خشک شاخساره گیاه در این سطح از روی شد. بالاترین مقدار جذب روی توسط شاخساره کلزا در سطح 10 میکرومولار روی در حضور اسید آمینه هیستیدین بدست آمد. کاربرد 10 میکرومولار روی تنها در حضور آرجنین سبب افزایش معنی دار جذب روی ریشه در مقایسه با تیمار بدون اسید آمینه شد. افزایش غلظت روی به 10 میکرومولار در حضور اسیدهای آمینه، به جز اسیدآمینه آرجنین، سبب کاهش جذب آهن شاخساره و ریشه کلزا شد. بالاترین غلظت اسید آمینه کل در شاخساره و ریشه مربوط به تیمار بدون روی و بدون اسید آمینه بود. صرفنظر از نوع اسید آمینه مصرفی، افزایش سطح روی تا 10 میکرومولار سبب افزایش فعالیت آنزیم کاتالاز و آسکوربات پروکسیداز برگ شد. براساس نتایج پژوهش حاضر، حضور اسیدهای آمینه تأثیر معنی داری بر جذب و انتقال روی و آهن در کلزا داشت و این تأثیر بسته به نوع اسید آمینه متفاوت بود. در بین اسیدهای آمینه، کاربرد اسیدآمینه هیستیدین باعث بیشترین افزایش جذب روی و عملکرد ماده خشک شاخساره و ریشه کلزا گردید.

به منظور بررسی تأثیر محلول پاشی متانول و اسید هیومیک بر صفات فیزیولوژیک، عملکرد و راندمان مصرف آب در گیاه دارویی کاسنی تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند در سال 1394 انجام گرفت. آبیاری در سه سطح (آبیاری پس از 70، 140 و 210 میلی متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر) به عنوان فاکتور اصلی و محلول پاشی با متانول در دو سطح (صفر و 21 درصد حجمی) و کاربرد اسید هیومیک با دو سطح (صفر و 10 لیتر در هکتار) به عنوان فاکتورهای فرعی بودند. صفات مورد مطالعه شامل عدد کلروفیل متر، هدایت روزنه ای، محتوای نسبی آب برگ، عملکردهای خشک ریشه، ساقه و برگ، عملکرد خشک کل، نسبت ریشه به ساقه و برگ، راندمان مصرف آب ریشه، ساقه و برگ و کل بودند. نتایج نشان داد که تنش کم آبی موجب کاهش تمامی صفات فیزیولوژیک و عملکردی (به جز نسبت ریشه به ساقه و برگ) و افزایش کارایی مصرف آب شد. محلول پاشی متانول تمامی صفات (به جز عملکرد و راندمان مصرف آب ریشه) را افزایش داد اما موجب کاهش نسبت ریشه به اندام های هوایی شد. مصرف هیومیک اسید موجب افزایش تمامی صفات (به جز نسبت ریشه به اندام های هوایی) شد. به طور کلی بر اساس نتایج این پژوهش و با در نظر گرفتن کارایی مصرف آب به نظر می رسد تیمار آبیاری پس از 140 میلی متر تبخیر از تشتک و محلول پاشی متانول وکاربرد هیومیک اسید می تواند برای دستیابی به عملکرد قابل قبول گیاه کاسنی در منطقه بیرجند مناسب باشد.

به منظور بررسی اثر بیوچار و کود زیستی بر رنگیزه های فتوسنتزی، عملکرد و عناصر غذایی گیاه نعناع فلفلی با نام علمی Mentha piperita L.، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با سه تکرار در سال 1396 انجام شد. تیمارها شامل بیوچار در دو سطح (0 و 10 تن در هکتار) و کود آلی و زیستی در پنج سطح (عدم مصرف کود (F0)، ورمی کمپوست (10 تن در هکتار) (F1)، سودوموناس (Pseudomonas fluorescens) (F2)، ازتوباکتر (Azotobacter chroococcum) (F3)، میکوریزا )سویه های Glomus mosseae، G. intradicces و (G. etunicatum (F4) بود. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که اثر اصلی بیوچار و کود زیستی بر برخی صقات تاثیر معنی داری داشت، به گونه ای که اعمال بیوچار و همچنین تیمار میکوریزا به ترتیب موجب افزایش میانگین در وزن تر برگ (73/294 و 8/306 گرم در متر مربع)، وزن تر ساقه (73/366 و 15/361 گرم در متر مربع) و وزن تر کل (46/661 و 95/667 گرم در متر مربع) گردید. برهمکنش تیمارهای آزمایش تاثیر معنی داری بر وزن خشک برگ، ساقه و وزن خشک کل بر جای گذاشت. بالاترین میزان در این صفات در تیمار بیوچار به همراه میکوریزا مشاهده شد، که با تیمار تلفیق ورمی کمپوست + بیوچار در یک گروه آماری قرار گرفت. بنابراین با توجه به ضرورت تولید گیاهان دارویی در نظام های زراعی کم نهاده، حفظ محیط زیست و نیل به اهداف کشاورزی پایدار تلفیق تیمار بیوچار + میکوریزا و همچنین بیوچار + ورمی کمپوست جهت بهبود رشد و فتوسنتز گیاه نعناع فلفلی توصیه می شود.

این مطالعه با هدف مقایسه صفات رشدی سه گونه قدومه برگه دار minus Alyssum، قدومه آراراتی A. szwitsianum و قدومه بیابانی A. desertorum در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی اصفهان طی دو سال زراعی 1395 و 1396 انجام شد. صفات مورد بررسی عبارت از صفات عملکردی شامل عملکرد بیولوژیک، دانه، برگ، ساقه و ریشه؛ صفات مورفولوژیک شامل ارتفاع گیاه، قطر بوته، تاج پوشش و تعداد ساقه در بوته و صفات فنولوژیک شامل روز تا گلدهی، دانه دهی و رسیدگی دانه بودند. بیشترین عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در گونه برگه دار به ترتیب با مقادیر 1003 و 375 کیلوگرم در هکتار بدست آمد درحالی که کمترین مقادیر در گونه بیابانی و به ترتیب 559 و 207 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج مربوط به صفات مورفولوژیک نشان داد که گونه برگه دار از نظر ارتفاع، تعداد ساقه، قطر بوته و میزان تاج پوشش نسبت به دو گونه دیگر از برتری قابل توجهی برخوردار بود. گونه های برگه دار و بیابانی با 101 و 95 روز تا رسیدگی دانه به ترتیب دیررس ترین و زودرس ترین گونه بودند. بیشترین همبستگی صفت عملکرد دانه با سایر صفات به ترتیب متعلق به عملکرد بیولوژیک (90/0)، ارتفاع بوته (79/0)، تعداد ساقه (76/0) و تاج پوشش (75/0) بود. در مجموع نتایج بدست آمده از این مطالعه بیانگر آن بود که گونه برگه دار دارای پتانسیل بالاتری درتولید نسبت به دوگونه دیگر بود.

به منظور بررسی اثر رقم و الگوی کاشت بر عملکرد و پروتئین دانه نخودفرنگی، وزن کل دو گیاه و نسبت برابری زمین، آزمایشی به صورت فاکتوریل (دو عاملی) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس در سال زراعی 96-1395 اجرا گردید. عامل اول رقم نخودفرنگی (شامل ارقام پفکی و شمشیری) و عامل دوم الگوی کاشت (در 9 سطح شامل کشت خالص هر یک، کشت مخلوط جایگزینی نخودفرنگی و اسفناج به ترتیب با نسبت های 2: 1، 1: 1 و 2: 1 و کشت مخلوط افزایشی 33، 50، 67 و 100 درصد اسفناج به نخودفرنگی) بود. تأثیر رقم و الگوی کاشت بر اکثر صفات معنی دار شد. طول بوته، وزن 100 دانه، وزن غلاف، عملکرد غلاف در بوته، وزن تر بوته نخودفرنگی و وزن کل در رقم پفکی بیش از رقم شمشیری بود، اما تعداد غلاف در بوته و شاخص برداشت آن کمتر بود. تعداد غلاف در بوته، وزن غلاف، عملکرد غلاف در بوته، وزن 100 دانه، شاخص برداشت و وزن تر بوته در تیمارهای کشت خالص نخودفرنگی و کشت مخلوط جایگزین بیش از تیمارهای کشت مخلوط افزایشی بود. افزایش درصد اسفناج در تیمارهای افزایشی باعث کاهش صفات نخود فرنگی شد، اما عملکرد کل افزایش یافت. براساس نتایج، عملکرد رقم پفکی 81/11 درصد بیش از رقم شمشیری بود و بیش ترین وزن کل دو گیاه با 1/30 تن در هکتار از تیمار کشت مخلوط افزایشی 100 درصد نخودفرنگی + 100 درصد اسفناج به دست آمد. در کلیه تیمارهای کشت مخلوط نسبت برایری زمین بیش از یک بود که حاکی از برتری کشت مخلوط بود.

شوری یکی از مشکلات تولید مرکبات در جهان است و تحمل یا مقاومت پایه های مرکبات به شوری به خوبی شناخته نشده است. در این پژوهش، واکنش های فیزیولوژیکی چهار پایه نارنج (Citrus aurantium. L)، پونسیروس (Poncirus trifoliate Raf. )، سیتروملو (Citrumelo) و سیترنج (Citranges) به تنش شوری در آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در شرایط درون شیشه ای در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری بررسی شد. ریزنمونه های تهیه شده از هر چهار پایه به محیط کشت جامد موراشیگ و اسکوگ (MS) حاوی 9/8 میکرومولار BA و نیم میکرومولار NAA با غلظت های مختلف کلریدسدیم (صفر، 50، 100 و 200 میلی مولار) در سه تکرار منتقل شدند. براساس نتایج به دست آمده در پایان آزمایش، وزن تر و خشک، محتوای آب نسبی، نشت یونی و میزان رنگیزه های فتوسنتزی از قبیل کلروفیل a، کلروفیل b و کارتنوئید گیاهچه ها دارای همبستگی منفی با غلظت تیمار شوری و غلظت یون سدیم در بافت برگ ها بود. اگر چه نشت یونی با افزایش غلظت کلریدسدیم در هر چهار پایه افزایش یافت ولی، پایه نارنج نسبت به سایر پایه ها از نظر آماری کمترین نشت یونی را نشان داد. در همه تیمارهای شوری میزان رنگیزه های فتوسنتزی پایه ها، کاهش معنی داری در سطح یک درصد نسبت به شاهد داشتند. در بین پایه های مورد آزمایش، میزان رنگیزه های فتوسنتزی و آب نسبی سیترنج بیشتر از دیگر پایه ها بود. در مجموع، پایه های سیترنج و نارنج مقاومت بهتری به آسیب های ناشی از تنش شوری نشان دادند.