مطالعات جامعه شناختی شهری (مطالعات شهری)
سال:1392 | دوره:3 | شماره:7 |تعداد مقالات:7

امروزه اهمیت و نقش روزافزون رسانه ها در حیات اجتماعی انسان معاصر، به حد غیر قابل انکاری رسیده است. تمامی گروه های اجتماعی هریک با سودایی در پی این ابزار قدرت بخش بوده و سهم خویش را از آن طلب می کنند. با توجه به هزاران کتاب، مقاله، سمینار، کنفرانس و ایجاد رشته های گوناگون دانشگاهی در ارتباط با مطالعه جنبه های گوناگون تاثیرگذاری رسانه ها، دیگر تردیدی در تاثیر رسانه ها در ساخت تصویر ذهنی از واقعیت های اجتماعی در جامعه وجود ندارد؛ تصویری که همواره منطبق بر واقعیت نمی باشد؛ بنابراین رسانه ها می توانند یکی از عوامل تاثیرگذار بر میزان ترس از جرم در جامعه باشند. در تحقیق حاضر با استفاده از روش پیمایش اجتماعی به مطالعه رابطه بین مصرف رسانه ای و ترس از جرم در میان شهروندان 18 سال به بالای کرج پرداخته ایم. نمونه مورد مطالعه (405 نفر)، به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده اند و اطلاعات لازم با استفاده از ابزار پرسشنامه جمع آوری گردیده است. یافته ها حاکی از آن بود که رابطه مستقیم و مثبتی بین میزان تماشای شبکه های تلویزیون داخلی (r=0.105)، تماشای شبکه های تلویزیون خارجی (r=0.111)، و میزان مطالعه مطبوعات (r=0.213) با ترس از جرم وجود دارد. همچنین مشخص شد که بین میزان استفاده از اینترنت و گوش دادن به برنامه های رادیویی با ترس از جرم از لحاظ آماری رابطه معناداری وجود ندارد. در این میان میزان مطالعه مطبوعات دارای بالاترین ضریب تاثیر (Beta=0.182) در مقایسه با دیگر متغیرها در پیش بینی ترس از جرم می باشد.

پژوهش حاضر به بررسی پدیده مهاجرت و رضایت خانوارهای مهاجر به شهر تهران پرداخته است. هدف تعیین عوامل رضایت مهاجران و میزان تاثیرپذیری آنان از جنبه های مختلف محیطی در قالب تغییر شرایط اجتماعی، فرهنگی، رفاهی و نگرشی است که به صورت پیمایشی مورد مطالعه قرار گرفته است. تحلیل نهایی این پژوهش بر روی 200 خانوار مهاجر در بین خانوارهای معمولی ساکن در مناطق 3، 6 و 12 شهر تهران که لزوما دارای فرزند(ان) بالای 10 سال بوده اند انجام گرفته استنتایج پژوهش بر اساس تحلیلهای همبستگی پیرسون نشان می دهد که رابطه معناداری بین رضایت مهاجران و میزان استفاده از امکانات رفاهی و همچنین وضعیت اجتماعی فرزندان وجود دارد و این بدان معناست که هرچه میزان استفاده از امکانات رفاهی بیشتر و وضعیت فرزندان بهبود داشته مهاجر از جابجایی خود به شهرتهران رضایت بیشتری داشته است. در جریان تحلیل از طریق مدل سازی معادلات ساختاری، میزان تاثیرات متغیرها بر رضایت مهاجر بررسی شده است. تبیین فرضیات با تکیه بر دیدگاههای مثبت کارکردی و کلاسیک مهاجرت صورت گرفته است.

شهرها در عصر حاضر از جهات گوناگون اهمیت یافته اند و به طور فزاینده ای بر زندگی تعداد زیادی از افراد تاثیر می گذارند. اینکه زندگی در شهر چگونه بر روابط اجتماعی ساکنان آن تاثیر می گذارد، از مسائل مهم جامعه شناسی است. هدف این مقاله بررسی تطبیقی روابط اجتماعی در شهر و روستا به منظور آزمون میزان تاثیر شهرنشینی بر روابط اجتماعی است. چارچوب نظری تحقیق با کمک دیدگاه های لوئیس ویرث، هربرت گنز و کلود فیشر تدوین شده است. روش تحقیق پیمایش و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه و جامعه آماری شامل کلیه افراد 20 تا 60 ساله شهرستان سمیرم بود که از بین آن ها، 385 نفر از دو شهر و 10 روستا با شیوه نمونه گیری متناسب با حجم انتخاب شدند. متغیر وابسته روابط اجتماعی بود که توسط روابط با اعضای خانواده، روابط با دوستان، روابط با همسایگان، روابط با اقوام و آشنایان سنجیده شد. اعتبار ابزار تحقیق از نوع صوری و ضریب آلفای کرونباخ پایایی آن 0.75 بود. برای آزمون رابطه بین متغیرها از ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس یکطرفه و آزمون t استفاده شده است. نتایج نشان داد که روابط اجتماعی در حد متوسط (3.22 از 5)، اعتماد اجتماعی نیز در حد متوسط (3.29 از 5)، اعتقادات مذهبی بالاتر از متوسط (3.63 از 5) و وضعیت اقتصادی پایین تر از متوسط (2.68 از 5) بود. آزمون های آماری نشان از غیرمعنادار بودن رابطه محل سکونت و جنسیت با روابط اجتماعی داشت. وضعیت تاهل، تحصیلات و اعتقادات دینی با روابط اجتماعی دارای رابطه معناداری بود.

شاخص ردپای بوم شناختی، مبنایی برای سنجش تفاوت میان آنچه طبیعت برای مصرف به ما عرضه می کند و آنچه ما در زندگی مصرف می کنیم، به عنوان معیار جدید برنامه ریزی برای اقدامات فردی و جمعی برای حفظ محیط زیست و رفتار مسوولانه در قبال آن شناخته شده است. کنترل میزان و نوع مصرف می تواند میزان ردپای بوم شناختی را کاهش دهد؛ این امر مستلزم داشتن آگاهی کافی در این زمینه است. جامعه آماری پژوهش حاضر شهروندان تبریز و نمونه آماری آن 443 نفر از شهروندان 15 تا 75 سال می باشند که با به کارگیری شیوه پیمایش و روش نمونه گیری خوشه ای، با استفاده از ابزار پرسشنامه و تکنیک مصاحبه مورد بررسی قرار گرفته اند. روایی ابزار با تکنیک تحلیل عاملی و محاسبه KMO و پایایی آن با محاسبه آلفای کرونباخ بررسی شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که با توجه به ارتباط معنا دار بین متغیر مستقل با متغیر وابسته و مولفه های سازنده آن، پایین بودن میزان سواد بوم شناختی در بالا بودن میزان ردپای بوم شناختی شهروندان مورد مطالعه تاثیرگذار است.

در بستر افزایش توجهات بین المللی به محیط زیست و مسائل مربوط به کیفیت زندگی، تلاش برای دستیابی به پایداری اجتماعی در بین محلات اهمیت ویژه ای یافته است. در این میان، محله به عنوان مبنای فیزیکی-اجتماعی می تواند نقش بسیار مهمی در زمینه پایداری شهرها ایفا کند. هدف این پژوهش بررسی عوامل موثر بر پایداری اجتماعی در بین محلات قدیم و جدید شهر یزد می باشد. روش تحقیق در پژوهش حاضر از نوع پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه است. جامعه آماری پژوهش را شهروندان شهر یزد تشکیل داده و بر اساس فرمول کوکران تعداد 400 نفر به عنوان نمونه، به روش نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شده اند. در مرحله اول از روش نمونه گیری خوشه ای برای انتخاب محلات و در مرحله دوم از نمونه گیری سیستماتیک استفاده شده است. پس از جمع آوری اطلاعات، داده ها توسط نرم افزار Spss مورد پردازش قرار گرفته و میزان روایی از طریق آلفای کرونباخ به دست آمده است. یافته ها نشان می دهد مقایسه بین محلات قدیم، جدید و مجتمع های مسکونی بیانگر این است که محلات قدیم ناپایدارتر و محلات جدید دارای پایداری بیشتری هستند. همچنین بر اساس نتایج رگرسیون از بین 8 متغیر مستقل وارد شده به معادله رگرسیون، در محلات قدیم از جمله متغیرهای: رضایت از محله، رضایت از مسکن، مشارکت اجتماعی و سن، در محلات جدید متغیرهای: رضایت از محله، رضایت از مسکن و در بین مجتمع های مسکونی متغیرهای: رضایت از محله، رضایت از مسکن در تبیین پایداری اجتماعی سهم بیشتری را ایفا می کنند.

امروزه سرمایه اجتماعی نقش بسیار مهم تری نسبت به سرمایه فیزیکی و انسانی در جوامع ایفا می کند و شبکه های روابط جمعی انسجام بخش میان انسانها و سازمانهاست. بدون سرمایه اجتماعی پیمودن راههای توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی ناهموار و دشوار می شوند. به نظر می رسد شناخت و بررسی ابعاد عملکرد سازمانی شهرداری، می تواند به افزایش سرمایه اجتماعی بینجامد.در این راستا در این پژوهش سعی شده به تشریح ابعاد «عملکرد سازمانی شهرداری» و «سرمایه اجتماعی شهروندان» پرداخته و چگونگی رابطه «عملکرد سازمانی شهرداری» بر «سرمایه اجتماعی شهروندان» منطقه 15 تهران مورد بررسی قرار گیرد. برای این کار پس از مرور ادبیات و شناسایی شاخص ها، پرسشنامه «عملکرد سازمانی شهرداری» و «سرمایه اجتماعی» بین شهروندان شهرداری منطقه 15 تهران توزیع و در نهایت 447 پرسشنامه تکمیل شده برگشت داده شد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- همبستگی است و برای آزمون فرضیات و پاسخگویی به سوالات تحقیق، از آزمونهای «ضریب همبستگی» و «مدلسازی معادلات ساختاری» استفاده شد.همسو با فرضیات تحقیق، ضرایب همبستگی نشان می دهند برای ایجاد و ارتقای «سرمایه اجتماعی منطقه 15 تهران» شهروندان باید «عملکرد سازمانی شهرداری» را افزایش داد. نتایج مدل سازی معادلات ساختاری در حوزه عملکرد سازمانی شهرداری، به ترتیب بر ابعاد «عملکرد اجتماعی-فرهنگی»، «عملکرد حمل و نقل و ترافیک»، «عملکرد خدمات شهری» و «عملکرد فنی-عمرانی» تاکید دارد. همچنین در حوزه سرمایه اجتماعی شهروندان، عوامل «اعتماد درونی»، «اعتماد تعمیم یافته»، «شرکت در فعالیت های داوطلبانه»، «مشارکت اجتماعی متقابل» و «احساس هویت»، اهمیت می یابند.

شهر به عنوان بستر زیست انسان شهرنشین، نیازمند استانداردهایی است که در یک نگاه می توان آن را استانداردهای کیفیت زندگی نامید. کیفیت زندگی مفهومی چند بعدی و پیچیده است که از سوی متفکران علوم شهری و دیگر اندیشمندان علوم مختلف مطرح و مورد پژوهش قرار گرفته است. در این مقاله هدف بررسی تطبیقی نواحی مختلف شهری تبریز بر اساس شاخص های تعریف شده در رابطه با کیفیت زندگی است. محدوده مورد مطالعه در این پژوهش، شامل 4 محله از دو بافت متفاوت (روستایی و طراحی شده) شهری است. روش پژوهش مقاله حاضر، توصیفی- تحلیلی می باشد. ابتدا مطالعات اکتشافی به صورت کتابخانه ای و بازدید مقدماتی صورت گرفته و مطالعه میدانی با استفاده از پرسشنامه انجام شده است. برای تعیین حجم نمونه در محدوده های مورد مطالعه، از فرمول کوکران و برای توزیع پرسشنامه، از روش تصادفی ساده استفاده شده است و در هرکدام از بافت ها 130 پرسشنامه توزیع شده است و در پایان برای تحلیل از آمارهای توصیفی، تحلیل واریانس یکطرفه (آزمون Anova) و تحلیل عاملی استفاده شده است.نتایج به دست آمده از پژوهش نشان می دهد که میزان رضایت مندی بافت روستایی در بعد اجتماعی (13.61 درصد)، نسبت به بافت طراحی شده (12.99 درصد) در سطح مطلوبتری قرار دارد اما میزان رضایت مندی در بعد کالبدی و میزان نارضایتی در بعد زیست محیطی بافت طراحی شده، به ترتیب با 38.18 درصد و 11.58 درصد نسبت به بافت روستایی (کالبدی 33.48 درصد و زیست محیطی 18.37 درصد) از سطح کیفی مطلوبی برخوردار است. نتایج به دست آمده از تحلیل عاملی، نشانگر این است که در بافت روستایی عامل های رضایت مندی از امکانات و زیست محیطی و در بافت طراحی شده رضایت مندی از امکانات و محیط کالبدی بیشترین و مهم ترین نقش را در شکل گیری میزان رضایت مندی ساکنان نسبت به محلات خود را ایفا می کنند.