مطالعات جامعه شناختی شهری (مطالعات شهری)
سال:1396 | دوره:7 | شماره:23 |تعداد مقالات:8

یکی از پی آمدهای پرشمار و گوناگون انقلاب صنعتی جابجایی گسترده ی جمعیت از روستاها به شهرها و گسترش شهرنشینی در بیشتر مناطق جهان بود. این حرکت نخست در کشورهایی که از همان آغاز به جریان صنعتی شدن پیوستند به آرامی شروع شد و نزدیک به یکصد و پنجاه سال به درازا کشید. در بستر زمانی درازمدت این حرکت و جمعیت نسبتا اندکی که همه ساله بر جمعیت شهرها افزوده می شد، فرصتی کافی در اختیار برنامه ریزان و دست اندرکاران امور شهری قرار داد تا بتوانند برای پاسخگویی به نیازهای تازه واردان چاره ها بیندیشند و راه هایی بیابند که دشواری ها و نابسامانی هایی ویرانگر در پی این جابجایی ها پدید نیاید.

تحقیق حاضر با عنوان «نقش اعتماد اجتماعی بر ارتباطات انسانی» در سال های 1393 تا 1395 صورت گرفته است. هدف از تحقیق، بررسی ارتباط میان ابعاد اعتماد اجتماعی و ارتباطات انسانی در خانواده های شهر تهران است. روش تحقیق ترکیبی از روش اسنادی و پیمایش است. با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر به عنوان نمونه انتخاب گردیدند. نمونه گیری به صورت خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و در میان آنها پرسشنامه توزیع گردید. یافته های تحقیق نشان داد، بین تمامی ابعاد اعتماد اجتماعی و تمامی ابعاد ارتباطات انسانی نیز رابطه وجود دارد. نتایج رگرسیون خطی حاکی نشان داد تغییری به اندازه یک انحراف معیار در متغیر اعتماد بین شخصی موجب 0.288 انحراف معیار تغییر در نمره بعد کارکردی ارتباطات انسانی، 0.646 انحراف معیار تغییر در نمره بعد تعاملی ارتباطات انسانی و 0.652 انحراف معیار تغییر در نمره بعد ساختی ارتباطات انسانی می شود. تغییری به اندازه یک انحراف معیار در متغیر اعتماد نهادی موجب 0.227 انحراف معیار تغییر در نمره بعد کارکردی ارتباطات انسانی، 0.587 انحراف معیار تغییر در نمره بعد تعاملی ارتباطات انسانی و 0.737 انحراف معیار تغییر در نمره بعد ساختی ارتباطات انسانی می شود. تغییری به اندازه یک انحراف معیار در متغیر اعتماد تعمیم یافته موجب 0.336 انحراف معیار تغییر در نمره ی بعد کارکردی ارتباطات انسانی، 0.512 انحراف معیار تغییر در نمره بعد تعاملی ارتباطات انسانی و 0.456 انحراف معیار تغییر در نمره بعد ساختی ارتباطات انسانی می شود.

در پژوهش حاضر به بررسی ارتباط میان شهر و ناحیه شهری محل سکونت دانش آموزان و ترجیحات موسیقایی آن ها پرداخته شده است. نمونه پژوهش 701 دانش آموز دبیرستانی شیراز و قائمیه بوده اند که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب شده اند. پژوهش با استفاده از روش پیمایش انجام شده، داده ها با استفاده از پرسشنامه پژوهشگر ساخته جمع آوری و با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شده اند. یافته های پژوهش حاضر نشان دادند که نوع شهر و ناحیه شهری محل سکونت دانش آموزان با تفاوت در بعد رفتاری ترجیح موسیقائی آنها ارتباط معناداری دارد. در زمینه ارتباط میان شهر محل سکونت دانش آموزان و بعد احساسی ترجیحات موسیقائی آنها یافته های پژوهش حاکی از معناداری تفاوت ترجیح موسیقی مذهبی، موسیقی محلی اقوام ایرانی، موسیقی ملل غیرغربی و موسیقی غربی و شهر محل سکونت آنها بود. در مورد ارتباط میان ناحیه شهری محل سکونت افراد و بعد احساسی ترجیحات موسیقائی آنها، یافته های پژوهش نشان دادند که ترجیح موسیقی های پاپ ایرانی داخلی، موسیقی غربی، موسیقی مذهبی، موسیقی محلی اقوام ایرانی و موسیقی ترکیبی ایرانی ارتباط معناداری با ناحیه شهری محل سکونت افراد دارد.

توسعه ی شهرنشینی به معنای متاخر آن، در تهران نیز مانند شهرهای غربی، برخاسته از مازاد سرمایه بود با این تفاوت که این مازاد سرمایه، محصول افزایش تولید و سرمایه گذاری بخش خصوصی نبود، بلکه ناشی از بالا رفتن قیمت نفت، و سرمایه گذاری دولت در بخش های مختلف بود. دولت پهلوی با بالا رفتن قیمت نفت به توسعه ی صنعتی و سرمایه داری روی آورد و تهران به شهری مدرن با فروشگاه های بزرگ، موسسات و ادارات مالی گسترده، مراکز فرهنگی و تفریحی بدل شد. طبقات متوسط سنتی و روشنفکران چپ گرا، عمده ترین نیروهای مخالف آن شکل از توسعه بودند و آن را مخالف شرع اسلام و وابسته به سرمایه داری غرب می دانستند. در ماه های منتهی به انقلاب، طبقات پایین جامعه نیز به صف مخالفان پیوستند و به نیروهای انقلابی مهمی بدل شدند. شهر تنها صحنه درگیری نیروهای امنیتی و نیروهای انقلابی نبود، شهر چیزی بود که نیروهای مخالف در صدد احقاق حق خود بر آن بودند. با همه گیر شدن انقلاب، تخریب گسترده برخی ابژه های شهری که مخالف شوون اسلامی، نماینده غرب گرایی و اشرافیت سلطنتی بودند آغاز شد. این مقاله با استفاده از روش تاریخی و اسنادی و بررسی طبقاتی نیروهای انقلابی، درصدد است تا انقلاب ایران را از منظر بحث «حق به شهر» مورد توجه قرار دهد. مفهوم «حق به شهر» از مفاهیم اساسی ادبیات نظری دیوید هاروی، بدان معناست که این شهروندان هستند که تصمیم می گیرند که می خواهند در چگونه شهری زندگی کنند.

غذاهای غیرخانگی به عنوان بخشی از تجارب غذایی، با توجه به ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی متعددی که این تجربه در زندگی مدرن شهری پیدا کرده، به مساله ای مهم در مجموعه مباحث جامعه شناسی سلامت/ تغذیه تبدیل شده است. تحقیق حاضر به روش پیمایش و با هدف بررسی تاثیر سرمایه اقتصادی، پایگاه اجتماعی و برخی متغیرهای زمینه ای بر مصرف غذاهای غیرخانگی نگاشته شده است. جامعه آماری تحقیق شامل تمامی شهروندان بالای 15 سال شهر تبریز است که 409 نفر از آنها به شیوه نمونه گیری طبقه ای انتخاب شده اند. تحلیل داده ها با استفاده از نر م افزارهای SPSS و Lisrel انجام شده است. بر اساس نتایج، ارتباط معناداری بین میزان مصرف غذاهای غیرخانگی با متغیرهای سرمایه اقتصادی و پایگاه اجتماعی (به شکل مثبت) و سن (به شکل منفی) مشاهده شده است. همچنین میزان مصرف غذاهای غیرخانگی بر اساس وضع تاهل (به نفع مجردها) و جنس (به نفع مردان) به شکل معناداری متفاوت بوده است. بر اساس نتایج برازش مدل مسیر، در بین سه متغیر دارای تاثیرات معنادار، سرمایه اقتصادی به عنوان مهمترین متغیر و جنس و وضع تاهل از نظر تاثیرگذاری در رتبه های بعدی قرار گرفته اند. متغیرهای مستقل 19 درصد از تغییرات مصرف غذای غیرخانگی را تبیین کرده اند.

اگرچه شهر و شهرنشینی خود یکی از مهم ترین شاخص های رفاه و توسعه ی اجتماعی و اقتصادی محسوب می شود، اما رشد شتابان آن می تواند سرانه ی برخورداری از امکانات اجتماعی و اقتصادی را کاهش دهد و از این طریق پیامدهای آن به صورت کاهش سطح کیفیت زندگی در عرصه های مختلف شهری نمایان شود. با توجه به اهمیت موضوع کیفیت زندگی در نواحی شهری، پژوهش حاضر با استفاده از روش میدانی، تکنیک پیمایش، ابزار تحقیق پرسشنامه و استفاده از نرم افزارهای SPSS و Smart PLS، به دنبال بررسی ارتباط بین حمایت اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی شهری به عنوان هدف اصلی است. جامعه ی آماری پژوهش حاضر کلیه ی شهروندان شهر کرمانشاه هستند که تعداد 384 نفر از شهروندان 18 سال به بالای آنها به عنوان حجم نمونه مورد بررسی قرار گرفته اند.نتایج تحقیق حاکی از آن است که بین میزان کل حمایت اجتماعی و ابعاد آن یعنی حمایت ارزیابانه، حمایت اطلاعاتی، حمایت عاطفی و حمایت ابزاری، با کیفیت زندگی شهری ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد، بنابراین تمامی فرضیه های پژوهش تایید می شوند. همچنین نتایج حاصل از مدل معادله ی ساختاری (Smart PLS) نیز نشان دادند که متغیر حمایت اجتماعی در مجموع 0.50 از واریانس متغیر رضایت از کیفیت زندگی شهری را تبیین می کند، با مدنظر قرار دادن مقادیر مربوط به حجم اثر شاخص ضریب تعیین این مقدار در حد متوسط (0.25) برآورد می شود.

این پژوهش به بررسی ارزیابی سرعت و رشد جرم و تاثیر بازدارنده های رسمی بر روی آن از نظر مردم شهر کرمانشاه پرداخته است. در این راستا به نقش پلیس به عنوان بازدارنده (رسمی) توجه شده است. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه توام با مصاحبه است. جامعه آماری مورد مطالعه کلیه شهروندان 18 سال به بالا در شهر کرمانشاه هستند که 300 نفر از آنها به شیوه نمونه گیری تصادفی ساده برای مطالعه انتخاب شدند. هم چنین از دیدگاه نظری گیدنز به عنوان چارچوب نظری استفاده گردید. نتایج نشان می دهد میزان وقوع سرقت وسیله نقلیه شخصی از میان جرائم اجتماعی از همه بیشتر است. رابطه نامشروع، نزاع دسته جمعی، کتک خوردن از افراد ناشناس، قاچاق و تصادف از جمله جرائمی است که در رتبه های بعدی قرار دارند. ضریب همبستگی برای سه متغیر میزان ناهنجاری، میزان نظارت اجتماعی و میزان حضور پلیس معنادار است. رابطه بین متغیرهای مذکور برای میزان حضور پلیس (r=-0.44)، میزان نظارت اجتماعی (r=-0.512) و میزان ناهنجاری (r=0.485) است. نتایج رگرسیون چندگانه نشان می دهد که میزان نظارت اجتماعی و ناهنجاری اجتماعی و گشت زنی پلیس وارد معادله رگرسیونی شده و توانستند 0.50 درصد از تغییرات درونی متغیر وابسته را تبیین نمایند. یافته ها نشان می دهد که گشت زنی پلیس و نظارت اجتماعی میزان جرم را کاهش و افزایش ناهنجاری های اجتماعی منجر به افزایش جرائم اجتماعی می شود.

زمینه و هدف: هدف اصلی این تحقیق مطالعه جامعه شناختی نقش شبکه های اجتماعی نوین در بعد حقوقی هویت شهروندی جوانان کاربر شبکه های اجتماعی است. برای این منظور وضعیت بعد حقوقی هویت شهروندی که دارای چند مولفه مدنی، سیاسی و فرهنگی بود در بین کاربران این شبکه ها مورد بررسی قرار گرفتروش: در این تحقیق بنا بر ماهیت موضوع از روش پیمایشی بهره گرفته شد، بنابراین با استفاده از تکنیک های مصاحبه و پرسشنامه، داده های لازم گردآوری شده اند، روایی پرسشنامه توسط آلفای کرونباخ 0.912 برآورد گردید؛ نمونه آماری 372 نفری مورد مطالعه، با روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی از بین جوانان 16 تا 18 ساله شهر تبریز انتخاب شده اند.یافته ها: جوانان کاربر از شبکه های اجتماعی نوین بین کمتر از 1 تا بیش از 6 ساعت در شبانه روز استفاده می کردند، بین مردان و زنان کاربر شبکه های اجتماعی در میزان و نوع استفاده از شبکه ها تفاوت وجود داشت، به علاوه بین کاربران با سطوح تحصیلی متفاوت هم از نظر نوع استفاده از شبکه های اجتماعی نوین و هم از نظر هویت شهروندی، تفاوت معناداری وجود داشت. همچنین، وضعیت هویت شهروندی جوانان مورد مطالعه در بعد حقوقی در حد متوسط ارزیابی شد و بین متغیر میزان استفاده از شبکه های اجتماعی با مولفه های مدنی و سیاسی بعد حقوقی هویت شهروندی همبستگی خطی منفی متوسط و با مولفه فرهنگی بعد حقوقی هویت شهروندی همبستگی مثبت خطی متوسط مشاهده گردید، به علاوه نوع و میزان استفاده از شبکه های اجتماعی نوین بر بعد حقوقی هویت شهروندی کاربران موثر بوده است.