جغرافیایی فضای گردشگری
سال:1394 | دوره:4 | شماره:16 |تعداد مقالات:8

در حال حاضر صنعت گردشگری یکی از منابع مهم تولید درآمد، اشتغال و ایجاد زیر ساخت ها برای نیل به توسعه پایدار محسوب می شود. شهرستان ماهنشان همانند سایر مناطق کشور علی رغم داشتن قابلیت ها و توانمندی های فراوان در زمینه اکوتوریستم و ژئوتوریستم و جاذبه های طبیعی بی نظیر و متنوع، همچنان برای گردشگران ناآشناست و مشکلات و موانع متعددی در جذب طبیعت گرد دارد. این پژوهش شناسایی توانمندی ها و تنگناهای اکوتوریسم و ژئوتوریسم شهرستان ماهنشان را با رویکردی راهبردی مد نظر دارد. تحقیق حاضر از لحاظ هدف، کاربردی- توسعه ای و از لحاظ روش انجام توصیفی- تحلیلی است و با اتکاء بر یافته های اسنادی و میدانی به بررسی موضوع پرداخته شده است. ابزار جمع آوری داده ها شامل مصاحبه و تکمیل پرسشنامه بوده و با توجه به اطلاعات به دست آمده به بررسی جاذبه ها، امکانات و خدمات و وضعیت کلی اکوتوریسم و ژئوتوریسم در منطقه مورد مطالعه پرداخته شده است. در مراحل بعد برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و تعیین استراتژی ها و راهبردهای توسعه اکوتوریسم و ژئوتوریسم از روش تحلیل SWOT استفاده گردید و در نهایت به ارائه راهبردها و استراتژی های مرتبط با توسعه اکوتوریسم و ژئوتوریسم منطقه پرداخته شد. نتایج یافته ها نشان داد که منطقه مورد مطالعه با 10 نقطه قوت و ضریب نهایی 3.51 و 8 فرصت و ضریب نهایی 3.39 در برابر 8 نقطه ضعف و ضریب نهایی 1.65 و 8 تهدید با ضریب نهایی 1.65 توانمندی های بسیار زیادی برای توسعه اکوتوریسم و ژئوتوریسم دارد؛ ولی ضعف ها و تهدیدهای موجود مانع از بالفعل شدن این توانمندی ها گردیده است. بنابراین می توان گفت استراتژی نهایی توسعه اکوتوریسم و ژئوتوریسم شهرستان ماهنشان یک استراتژی تهاجمی و مبتنی بر تقویت نقاط قوت و استفاده از فرصت های موجود در جهت غلبه بر ضعف ها و تهدیدات پیشرو در زمینه توسعه گردشگری منطقه می باشد.

وجود مناطق بیابانی و کویری نادر و جذاب در ایران و امکان بهره مندی به شکل طبیعت گردی (اکوتوریسم)، پرداختن به مبحث توسعه طبیعت گردی بیابان را پراهمیت و ضروری ساخته است. با وجود محدودیت های زیستی، چشم اندازهای ویژه زیبا و خیره کننده این نواحی می تواند به عنوان نقاط مهم جذب کننده گردشگر امروزی مطرح گردد و فواید اقتصادی و اجتماعی حاصل از آن، به توسعه بهتر شرایط زیستگاهی این مناطق بیانجامد. اکوتوریسم بیابان با رویکرد توسعه پایدار، از یک سو به عنوان موتور محرکه اقتصاد مناطق بیابانی و کویری، اقتصاد محلی را تنوع بخشنده و وضع اقتصادی ساکنان نواحی بیابانی را اعم از شهرنشینان، عشایر و روستانشینان متحول می نماید و از دیگر سو تاثیرات فرهنگی، اجتماعی و زیست محیطی مطلوبی را به همراه دارد. این مقاله درصدد است تا با بیان اهمیت و ضرورت توسعه طبیعت گردی بیابان و نقش طبیعت گردی بیابان در اقتصاد ملی و منطقه ای و پیامدهای اجتماعی آن، راهبردهایی منتج از بررسی جاذبه های اکوتوریسمی مناطق بیابانی ایران، ظرفیت ها و پتانسیل های آن و نقش اجتماعی مردم و مدیران در توسعه اکوتوریسم بیابان در ایران را، با امکان سنجی جاذبه های طبیعی این نواحی و با رویکرد توسعه پایدار اکوتوریسمی ارائه دهد.

هدف از انجام این تحقیق بررسی اثرات اقتصادی، اجتماعی و روان شناختی گردشگری در دهستان لاهرود از توابع شهرستان مشگین شهر می باشد. ماهیت این تحقیق کاربردی؛ روش اجرای آن توصیفی تحلیلی و هدف آن توسعه ای است. جامعه آماری این تحقیق کلیه ساکنین دهستان لاهرود می باشد که با توجه به گستردگی حجم آن با استفاده از فرمول کوکران تعداد 190 نفر به عنوان حجم نمونه در نظر گرفته شده است. این تحقیق به روش پیمایشی و با استفاده از پرسش نامه صورت گرفته است. روایی صوری پرسش نامه توسط پانل متخصصان امر مورد تایید قرار گرفت و پایایی آن نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 0.87 محاسبه شده است. نتایج این پژوهش بیان گر آن است که توسعه گردشگری در محدوده مورد بررسی دارای اثرات مثبت اقتصادی، اجتماعی و روان شناختی بوده است. نتایج آزمون کای اسکویر نشان می دهد که گردشگری نقشی به سزا در اشتغال زایی، بهبود درآمد اهالی، عدم افزایش قیمت کالا و اجناس، تنوع محصولات داخلی، افزایش ساخت و ساز روستا و بهبود کمی و کیفی صنایع دستی روستا داشته و اثرات مثبتی در تغییر نوع لباس، تغییر نوع مراسمات، الگوی مصرف غذا، بهبود آموزش در روستا، بهبود وضعیت بهداشت فردی و عمومی، افزایش عرصه بهداشتی محصولات، بهبود روابط بیرونی روستا با نواحی هم جوار، کاهش مهاجرت از روستا و مشارکت در کارهای جمعی، افزایش حس خودتعیینی، خلاقیت، شایستگی، معنی داری، تاثیر و اعتماد در نزد اهالی داشته است. در نهایت، با توجه به نتایج پژوهش پیشنهادات کاربردی ارائه شده است.

هدف از مقاله حاضر بررسی و تحلیل جایگاه نوآوری در عرصه توسعه گردشگری در شهر کاشان می باشد. این پژوهش از نوع کاربردی است و به روش توصیفی-تحلیلی صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش، ساکنین شهر کاشان شامل تعداد 302637 نفر می باشد. حجم نمونه از طریق فرمول نمونه گیری تعداد 200 نفر برآورد گردید. سپس با استفاده از روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه، اطلاعات مورد نیاز از پاسخگویان اخذ گردید. آنگاه با ورود داده ها به محیط نرم افزاری SPSS و تعیین پایایی پرسشنامه با آزمون آلفای کرونباخ، با استفاده از آزمون های آماری پیرسون و رگرسیون تحلیل روی داده ها صورت گرفت. نتایج حاصل از تحلیل یافته ها از طریق آزمون همبستگی پیرسون بیانگر آن است که بین متغیرهای چهارگانه مورد بررسی شامل متغیرهای مشارکت اجتماعی، توسعه زیرساخت های محلی، رضایت جامعه محلی، حمایت از الگوهای اجتماعی و میراث فرهنگی با متغیر نوآوری و توسعه گردشگری رابطه معنی داری وجود دارد. همچنین نتایج حاصل از آزمون رگرسیون نشان می دهد که متغیر توسعه زیرساخت های محلی با ضریب 0.348 بیشترین تاثیر را در بین ابعاد چهارگانه مورد بررسی بر روی متغیر نوآوری و توسعه گردشگری در شهر کاشان دارد.

هر منطقه با توجه به پتانسیل ها و امکانات موجود خود می تواند در مسیر توسعه قرار گیرد و اولین قدم برای توسعه یک منطقه، توسعه اقتصادی آن است. بر این اساس، با توجه به هدف عمده گردشگری که تولید درآمد و جذب سرمایه برای منطقه است، نقش راهبردی و کلیدی گردشگری در توسعه منطقه ای نمایان می گردد. استان خراسان جنوبی از مناطق پر جاذبه، دارای پتانسیل های گردشگری است که امکان و فرصت مناسبی برای توسعه پایدار بر پایه گردشگری پدید آورده است. شناسایی توان ها و محدودیت های گردشگری آن و برنامه ریزی اصولی در این زمینه، می تواند نقش موثری در توسعه و تنوع اقتصاد ملی و منطقه ای داشته باشد. از این رو، هدف مقاله، برنامه ریزی استراتژیک توسعه پایدار گردشگری در استان خراسان جنوبی در راستای کمک به توسعه گردشگری و تبدیل استان به یک مقصد گردشگری بین المللی پایدار و رقابتی می باشد. در این مقاله، عوامل استراتژیک موثر در گردشگری استان شناسایی و با استفاده از مدل ترکیبی SWOT و ANP، اهمیت و اولویت عوامل و گروه ها و روابط آنها بررسی و پس از رتبه بندی عوامل استراتژیک، مهمترین فرصت ها و تهدیدها، نقاط قوت و ضعف گردشگری استان در راستای توسعه پایدار صنعت گردشگری در استان ارائه شد. یافته های پژوهش و نتایج حاصل از ارزیابی کارشناسان از عوامل سوات در قالب تکنیک فرآیند تحلیل شبکه ای نشان می دهد که در گروه نقاط قوت، وجود جاذبه های متنوع طبیعی در زمینه ژئوتوریسم و اکوتوریسم (0.7940)، در زمینه نقاط ضعف، ظرفیت پایین مدیریتی (0.3531)، در گروه فرصت ها، معرفی استان به عنوان پایلوت توسعه پایدار با تاکید بر گردشگری از طرف سازمان ملل (0.4741)، در گروه تهدیدها، عدم تمایل بخش خصوصی و سرمایه گذاران به سرمایه گذاری در عرصه گردشگری (0.3411)، از مهمترین عوامل استراتژیک استان خراسان جنوبی محسوب می گردند. در نهایت با هدف برنامه ریزی استراتژیک استان از بعد گردشگری پایدار، با تلفیق عوامل استراتژیک محدوده مطالعه، استراتژی تهاجمی و رشد و توسعه از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

هدف پژوهش حاضر بررسی و ارزیابی اثرات گردشگری بر تحولات روستایی بخش شاهو از توابع شهرستان روانسر است. روش تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی بوده که جهت گردآوری داده ها از مطالعات اسنادی و میدانی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه سرپرستان خانوارهای بخش مذکور (N=908) تشکیل می دهند که با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه گیری طبقه ای چند مرحله ای، 206 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند. ابزار جمع آوری اطلاعات میدانی پرسشنامه ای بوده که روایی صوری آن با استفاده از نظرات اساتید دانشگاهی و کارشناسان مربوطه و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفت. نتایج استفاده از تکنیک تحلیل عاملی، پنج عامل را در تبیین اثرات گردشگری بر نواحی روستایی بخش شاهو شناسایی کرد که به ترتیب اهمیت عبارت اند از: عامل اقتصادی (20.35 درصد)، کالبدی (16.933 درصد)، اجتماعی فرهنگی(13.351 درصد)، زیست محیطی (13.297 درصد) و بهداشتی (10.997 درصد). لازم به ذکر است پنج عامل مذکور 74.928 درصد از کل واریانس اثرات ورود گردشگران بر نواحی روستایی بخش شاهو را تبیین می کنند.

تالاب ها علاوه بر نقش مهم اکولوژیکی، دارای نقش های متعدد اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی نیز می باشند. از جمله انتظار می رود ایران به عنوان بنیانگذار کنوانسیون بین المللی حفظ تالاب ها- رامسر، اقدامات اساسی برای حفظ تالاب های خود، من جمله تالاب انزلی ایفاء نماید. تالاب انزلی مهمترین تالاب جنوبی منطقه خزر به شمار می رود که به دلیل تنوع زیاد زیستگاه جانوری-گیاهی و همچنین به عنوان محل تغذیه، استراحت، تولید مثل، مهاجرت و زمستان گذرانی پرندگان، از ویژگی های مطلوب یک مقصد گردشگری برخوردار است. به همین دلیل، تحقیق حاضر درصدد است تا به بررسی عوامل بازاریابی موثر بر جذب گردشگر در این تالاب بپردازد. با توجه به پیشینه تحقیق و نیز مبانی نظری، مدل نظری تحقیق طراحی و بر اساس آن، پنج فرضیه اساسی برای آزمون تجربی تدوین گردید. جهت انجام تحقیق حاضر از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. برای جمع آوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه استفاده شده که توسط 347 نفر از گردشگران تالاب انزلی تکمیل شده است. برای توصیف و تحلیل داده ها از آماره های توصیفی و نیز آماره های تحلیلی استفاده گردیده است. نتایج پژوهش نشان داد که همبستگی معناداری بین برند شهر (اصالت، شخصیت و موقعیت یابی)، رضایتمندی، عملکرد، سیاست گذاری و تبلیغات موثر با جذب گردشگر وجود دارد. به طور کلی نتایج تحقیق بیانگر آن است که در منطقه مورد مطالعه، ظرفیت های مناسبی برای بازاریابی گردشگری وجود دارد و از جمله آنها، ظرفیت های بازاریابی اجتماعی است که در آن با استفاده از خود گردشگران می توان به توسعه گردشگری پرداخت. در پایان این مقاله، پیشنهادهایی جهت ارتقاء برنامه ریزی و توسعه گردشگری در منطقه مورد مطالعه ارائه شده است.

هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی شاخصه های توسعه گردشگری روستایی در حوزه فرهنگی در روستای حیدرآباد از توابع شهرستان ایلام بوده است. این پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی، به لحاظ ماهیت، کمی و از لحاظ شیوه جمع آوری اطلاعات از نوع تحقیقات پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش شامل سه گروه کارشناسان، خانوارهای ساکن در روستا و گردشگران بود که نمونه های آماری گروه کارشناسان و خانوارهای ساکن در روستا به صورت سرشماری و نمونه های آماری جامعه گردشگران به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. در مجموع 250 نفر به عنوان نمونه آماری پژوهش مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار اصلی گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته ای است که مبنای طراحی آن بررسی منابع داخلی و خارجی، اهداف و سوالات پژوهش بوده است. روایی ابزار پژوهش توسط پانل صاحب نظران ترویج و توسعه روستایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام و نیز خبرگان گردشگری روستایی استان ایلام بررسی و مورد تایید قرار گرفت و جهت سنچش پایایی از ضریب آلفای کرونباخ (96%) استفاده گردید. جهت شناسایی مولفه های توسعه گردشگری از تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. نتایج به دست آمده از تحلیل عاملی نشان داد که در حوزه فرهنگی، سازو کارهای تبلیغاتی با درصد واریانس 21.93) به عنوان مهم ترین مولفه های توسعه گردشگری روستای حیدرآباد شناسایی شده اند.