پژوهش های کاربردی زراعی
سال:1393 | دوره:27 | شماره:105 |تعداد مقالات:23

کشت گیاهان مقاوم به تنش خشکی در مناطقی که آب آبیاری محدود است، می تواند منجر به استفاده کارآمد از آب در کشاورزی شود. بدین منظور آزمایشی با هدف تعیین عملکرد ارزن مرواریدی تحت تاثیر رژیم های مختلف آبیاری و کود نیتروژن در سال 1387 در مزرعه آموزشی و پژوهشی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران به صورت فاکتوریل خرد شده در زمان در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد.کرت اصلی ترکیب تیمارهای آبیاری (40 (شاهد)، 60، 80 و 100 درصد حداکثر تخلیه مجاز کل آب خاک قابل دسترس) وکود نیتروژن (صفر (شاهد)، 75، 150 و 225 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار) و کرت فرعی چین (در سه سطح) بودند. نتایج نشان داد که تیمارهای 40 و 60 درصد حداکثر تخلیه مجاز کل آب خاک قابل دسترس، بالاترین وزن خشک را در مجموع سه چین به ترتیب با 21.45 و 20 تن در هکتار تولید کردند. با افزایش درصد تخلیه رطوبت خاک و پیشروی به سمت چین سوم، عملکرد ماده خشک کل و برگ کاهش پیدا کرد. بالاترین عملکرد ماده خشک در تیمار40 درصد حداکثر تخلیه مجاز کل آب خاک قابل دسترس و در چین اول مشاهده شد. اثر متقابل چین در نیتروژن بر ماده خشک معنی دار بود و بالاترین عملکرد ماده خشک در چین دوم تیمار 225 و چین اول تیمار 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بدست آمد. تیمار شاهد در تمامی چین ها عملکرد ماده خشک کمتری را نسبت به دیگر تیمارها تولید نمود. بنابراین می توان با تخلیه 60 درصد آب قابل دسترس خاک و مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار با ذخیره 20 درصدی آب نسبت به تیمار 40 درصد، عملکرد قابل قبولی را تولید نمود.

به منظور ارزیابی تنوع ژنت کیی ارقام جو بهاره، غربال کردن شاخص های مقاومت به خشکی و شناسائی ارقام مقاوم به خشکی، تعداد 16 رقم جو در قالب طرح بلو کهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط آبیاری معمولی و تنش خشکی در مرحله گلدهی در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی ارومیه مورد آزمایش قرار گرفتند. بر مبنای عملکرد آبیاری معمولی (Yp) و تنش خشکی، (Ys) شاخص های کمی مقاومت به خشکی از قبیل: میانگین بهره وری (MP)، میانگین هندسی بهره وری (GMP)، شاخص تحمل، (TOL) شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص تحمل تنش (STI) و میانگین هارمونیک (HM) محاسبه شدند. در مجموع دو محیط، رقم Kavir/Badia با میانگین عملکرد 2152 کیلوگرم و رقم 4- Union 300 با میانگین عملکرد 498.6 کیلوگرم در هکتار بیشترین و کمترین عملکرد را به خود اختصاص دادند. در شرایط آبیاری معمولی و تنش خشکی بیشترین مقدار GMP، MP و HM متعلق به رقم / Kavir Badia بود. تحلیل همبستگی بین عملکرد در شرایط آبیاری معمولی و تنش خشکی و شاخ صهایمقاومت به خشکی نشان داد که STI، GMP، MP و HM مناس بترین شاخ صها برای غربال کردن ارقام جو م یباشند. با توجه به این چهار شاخص و عملکرد بالا در دو محیط آبیاری معمولی و تنش خشکی، بهترین ارقام مقاوم به خشکی ارقام Kavir/Badia و Rihane-O تشخیص داده شدند. نمودار چند متغیره با یپلات نشان داد که ارقام Gorgan/CM 67 /Pro/Svo، Rihane-O 5، Kavir/Badia و Hebe در مجاورت بردارهای مربوط به شاخص های مقاومت به خشکی یعنی STI، GMP، MP و HM قرار دارند. همچنین توزیع ارقام در فضای بای پلات وجود تنوع ژنت کیی بین ارقام نسبت به تنش خشکی را نشان داد. تجزیه خوشه ای نشان داد که بیشترین فاصله ژنت کیی بین ارقام مقاوم به خشکی / Kavir Badia و Rihane-O 5 و ارقام حساس به خشکی Local- chek و بومی آذربایجان غربی می باشد.

بررسی سطوح شوری صفر تا 20 دس یزیمنس برمتر ناشی از کلریدسدیم و آب دریاچه ارومیه بر جوانه زنی و رشد گیاهچه زوفا، نشان دا که کمترین درصد (13 درصد)، سرعت (1.4 جوانه در روز)، شاخص (2) و بیشترین کاهش (79 درصد) جوانه زنی در شوری 20 دسی زیمنس برمتر و بیشترین درصد (73 درصد)، سرعت (8.1 جوانه در روز)، شاخص (23) و کمترین کاهش درصد (6 درصد افزایش) جوانه زنی در شوری 8 دسی زیمنس برمتر کلریدسدیم به دست می آید. بیشترین درصد (70 درصد)، سرعت (7.8 جوانه در روز)، شاخص (23) و کمترین کاهش درصد 2 درصد افزایش) جوانه زنی نیز از شوری 8 و کمترین درصد (54 درصد)، سرعت (6 جوانه در روز)، شاخص (11) و بیشترین کاهش درصد (22 درصد) جوانه زنی از شوری 20 دسی زیمنس برمتر آب دریاچه حاصل م یگردد. زمان تا 50 درصد جوانه زنی، طول ساقه چه، طول ریشه چه، نسبت طول ساقه چه به طول ریشه چه، وزن تر گیاهچه و وزن خشک گیاهچه در آخرین سطح شوری کلریدسدیم قابل اندازه گیری نبودند. بنابراین بیشترین (1.4 سانتی متر) و کمترین طول ریشه چه (0.7 سانتی متر) به ترتیب مربوط به تیمار شاهد و شوری 16 دسی زیمنس برمتر بود. علیرغم معنی دار شدن اثر کلریدسدیم بر نسبت طول ساقه چه به ریشه چه، مقایسه میانگین ها اختلاف معنی داری بین تیمارها از نظر این نسبت نشان نداد. در آب دریاچه کمترین زمان لازم برای جوانه زنی 50 درصد بذرها (81 ساعت) در شوری 8 دسی زیمنس برمتر مشاهده شد که با غلیظتر شدن بیشتر آب دریاچه افزایش یافته و در غلظت 20 دسی زیمنس برمتر به بیش از 2 برابر شاهد (162 ساعت) رسید. بیشترین طول ساقه چه (2.7 سانتی متر) و ریشه چه (1.4 سانتی متر) از شوری 4 دسی زیمنس برمتر آب دریاچه بدست آمد که با افزایش شوری از طول آنها کاسته شده و در 20 دسی زیمنس برمتربه حداقل (به ترتیب 0.6 و 0.3 سانتی متر) رسیدند. بیشترین وزن تر (0.088 گرم) و خشک (0.0077 گرم) گیاهچه از شوری 16 دسی زیمنس برمتر آب دریاچه و کمترین وزن تر (0.064 گرم) و خشک (0057 گرم) گیاهچه از تیمار شاهد بدست آمد.

با کشت دوم لوبیا (. Phaseolus vulgaris L) می توان بهره برداری از زمین، زمان و امکانات کشاورز را افزایش داد. به منظور بررسی امکان کاشت لوبیا به عنوان کشت دوم منطقه لردگان، آزمایشی به صورت کرت های یک بار خردشده در قالب طرح بلو کهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال های 1385 و 1386 در منطقه لردگان در استان چهارمحال و بختیاریاجرا گردید. تاریخ کاشت با سه سطح ]3 خردادماه (معمول)، 5 و 15 تیرماه [به عنوان عامل اصلی، رقم در شش سطح (صیاد، لاین ARS- R 93003 و لاین D 81083 از لوبیاهای قرمز و دانشکده، جولز و امرسون 74 از لوبیاهای سفید) به عنوان عامل فرعی و سال در دو سطح به عنوان عامل موهومی انتخاب شدند. نتایج نشان داد که تاخیر در کاشت باعث کاهش وزن صددانه، ارتفاع بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در بوته و عملکرد دانه گردید. رقم صیاد در لوبیاهای قرمز و رقم دانشکده از لوبیاهای سفید به علت داشتن تعداد دانه درغلاف و تعداد غلاف در بوته بی شتر، عملکرد دانه بالاتری در هر تاریخ کاشت داشتند. شرایط مناس بتر آب وهوایی در سال اول سبب افزایش وزن صددانه، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، ارتفاع بوته و عملکرد دانه رقم های لوبیا شد. برهمک نش تاریخ کاشت ورقم نشان داد که جهت کشت دوم فقط رقم دانشکده توانست در اوایل تیرماه کاشته شود و کاشت بقیه رق مها تنها به صورت کشت اول امکا نپذیر بود.

پدیده آللوپاتی از جمله روش های مداخله عل فهای هرز با گیاهان زراعی است که می تواند به شناخت اثرات متقابل گیاه زراعی/ علف هرز کمک نماید. به منظور بررسی اثرات آللوپاتی خردل وحشی و کنگر وحشی برجوان هزنی و جذب عناصر غذایی کلزا آزمایشی در سال زراعی 1386 در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی انجام شد. تیمارهای آزمایش غلظت های مختلف (0، 2.5، 5، 10، 20 و 40 درصد) عصاره اندام های تازه و خشک دو گونه علف هرز خرد لوحشی و کنگر وحشی بودند که بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. نتایج این آزمایش نشان داد که عصاره آبی اندا مهای تازه و خشک خرد لوحشی و کنگروحشی جوان هزنی کلزا را 1.5 تا 2.5 برابر کاهش دادند. عصاره ی اندام های تازه و خشک دو گونه علف هرز وزن خشک اندام های هوایی کلزا را نیز کاهش دادند. جذب فسفر و نیتروژن در کلزا تحت تاثیر عصار هی آبی اندام های تازه هر دو گونه علف هرز کاهش یافت. در حالی که، عصاره آبی اندام های خشک خرد لوحشی غلظت فسفر کلزا را بیش از 4 برابر افزایش داد. همچنین با افزایش غلظ تهای عصاره اندام های تازه و خشک دو علف هرز غلظت پتاسیم کلزا به شدت افزایش یافت. نتایج آزمایش نشان م یدهد که عل فهای هرز علاوه بر رقابت، از طریق ترشح و یا رهاسازی مواد شیمیایی نیز م یتوانند تاثیربازدارندگی بر رشد و نمو و فرآیندهای فیزیولوژیکی گیاه زراعی داشته باشد.

خشکی از مهمترین تنش های غیر زیستی است که سیستم کشاورزی و تولید غذا را تحت تاثیر قرار می دهد. ریز ذرات به جهت تسهیل نفوذ در بافت های گیاهی، باعث افزایش سطح جذب مواد غذایی می شود. با توجه به نقش ضد عفونی کنندگی بذر با نانو ذارت نقره در سیستم های کشاورزی، این تحقیق به منظور بررسی اثرات بذور ضد عفونی شده با نانو در همزیستی قارچ با ریشه گیاه، به صورت فاکتوریل بر مبنای طرح کاملا تصادفی صورت گرفت. ضدعفونی بذور دو ژنوتیپ جو (معمولی و بدون پوشینه) با غلظت های مختلف نانو ذرات نقره (صفر، 50 و ppm 100 و قارچ کش) در دو مرحله جوانه زنی و کشت در گلدان انجام شد. فشار اسمزی با پلی اتیلن گلیکول در مرحله جوانه زنی (bar 15 - و 10 -، 5-، 0) اعمال شد. در نهایت درصد جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه و وزن خشک ساقه چه و ریشه چه اندازه گیری شد. بذور ضد عفونی شده به صورت حضور و عدم حضور میکوریزا و با محلول هوگلند با Y=- 5 bar با محلول اتیلن گلیکول آبیاری شد. در نهایت طول ریشه و اندام هوایی، تراکم میکوریزا، وزن خشک ریشه و ساقه محاسبه شد. نتایج نشان داد که در تنش خشکی، ضد عفونی بذری با ppm 50 نانو ذرات نقره بیشترین درصد جوانه زنی، را نشان داد که معنی دار بود. در حالی که کمترین درصد جوانه زنی در ضدعفونی بذری با قارچ کش مشاهده شد و نسبت وزن خشک ریشه چه به ساقه چه در جو بدون پوشینه ضد عفونی شده با ppm 100 نانو نقره کاهش معنی داری را نشان داد. همزیستی میکوریزایی باعث افزایش طول ریشه شد. طول ساقه و نسبت طول ساقه به ریشه نیز در بذور ضد عفونی شده با ppm 50 نانو نقره همزیست با میکوریزا، افزایش معنی داری داشت. ضد عفونی بذری بر تراکم میکوریزا اثر گذاشت. ضد عفونی مرسوم به قارچ کش باعث کاهش معنی داری در تراکم میکوریزا می شود. در تنش خشکی در غلظت ppm 100 نسبت به ppm 50 نانو نقره تراکم میکوریزا کاهش معنی داری یافت.

وجود فصل رشد طولانی و درجه حرارت بالا در بهار در مناطق گرم و خشک سبب گرایش بیشتر به کشت های پاییزه شده است. بنابراین به منظور بررسی مقدماتی امکان کاشت پاییزه عدس (Lens culinaris Medik) در شرایط آب و هوایی سراوان بر عملکرد و اجزای عملکرد پنج ژنوتیپ عدس، آزمایشی در پاییز سال 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی سراوان به صورت کر تهای خرد شده در قالب طرح بلو کهای کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد. کر تهای اصلی شامل تاریخ کاشت (11 آبان، 27 آبان و 11 آذر) و کرت های فرعی شامل پنج ژنوتیپ عدس (MLC 20، MLC 122، MLC 177، MLC 39، MLC 352) بودند. اثر تاریخ کاشت بر کلیه صفات اندازه گیری شده (عملکرد دانه، ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، غلاف دو دانه، تعداد غلاف خالی، وزن 100 دانه، عملکرد زیستی، عملکرد اقتصادی و شاخص برداشت) معنی دار شد و تاریخ کاشت اول بیشترین عملکرد دانه را داشت، با تاخیر در کاشت و مصادف شدن مرحله پرشدن دانه با دماهای نسبتا بالا در انتهای فصل رشد، تولید ماده خشک و عملکرد دانه کاهش یافت. اثر ژنوتیپ نیز بر کلیه صفات اندازه گیری شده معنی دار شد و ژنوتیپ MLC 39 با میانگین عملکرد دانه 34.11 گرم در متر مربع بیشترین عملکرد را دارا بود. بیشترین همبستگی عملکرد دانه با تعداد دانه در بوته (r=0.59**)، عملکرد زیستی (r=0.81**) و تعداد غلاف دو دانه در بوته (r=0.63**) مشاهده شد. اثر متقابل تاریخ کاشت و ژنوتیپ معنی دار شد و بیشترین عملکرد دانه از تاریخ کاشت اول (11 آبان) و ژنوتیپ MLC 39 با میانگین 59 گرم در متر مربع حاصل شد. در حالی که کمترین عملکرد در تاریخ کاشت دوم (27 آبان) و ژنوتیپ MLC 20 با میانگین 8 گرم در متر مربع بدست آمد و در تاریخ کاشت سوم (11 آذر) هیچ عملکردی حاصل نشد. نتایج این مطالعه نشان داد که استفاده از تاریخ کاشت زودتر و ژنوتیپ های برتر م یتواند عامل تاثیر گذاری در افزایش عملکرد عدس در شرایط آب و هوایی سراوان شود.

بابونه از مهمترین گیاهان دارویی در عرصه تجارت جهانی است که کاربردهای متعددی در صنایع دارویی و آرایشی، بهداشتی دارد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی 26 توده بابونه جمع آوری شده از نقاط مختلف ایران، بر اساس خصوصیات مرفولوژیک و فیزیولوژیک، آزمایشی در قالب طرح مقدماتی مقایسه عملکرد) آگمنت (با 6 شاهد و 3 تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که صفات عملکرد گل، شاخص برداشت و وزن تر و خشک 50 گل به ترتیب دارای بیشترین ضرایب تغییرات فنوتیپی بودند. کمترین ضرایب تنوع نیز مربوط به صفات فنولوژیک بود. تود ههای ژنت کیی بر اساس تجزیه خوشه ای در 5 گروه با ویژگ یهای زراعی مختلف قرار گرفتند. نتایج همچنین، نشان داد که تود هها در درون گرو هها از مناطق مختلف بوده و تنوع ژنتیکی از تنوع جغرافیایی تبعیت نم یکند. تجزیه واریانس صفات برای گرو ههای حاصل از تجزیه خوشه ای نشان داد که تفاوت بین گروه های مختلف از لحاظ تمامی صفات معنی دار بود. تجزیه به عامل ها به روش مولفه های اصلی و با بهره گیری از 14 صفت، 3 عامل همبستگی را شناسایی کرد که در مجموع 82.37% از تغ ییرات کل داد هها را توجیه نمودند. عامل اول، دوم و سوم به ترتیب مربوط به عملکرد گل، صفات فنولوژیک و عملکرد بیولوژیک گیاه بودند. با توجه به نتایج این بررسی برای افزایش عملکرد گل خشک در بوته، باید صفاتی همچون عملکرد گل، وزن تر و خشک 50 گل، شاخص برداشت و تعداد گل در بوته را به عنوان معیار انتخاب مورد استفاده قرار داد.

اکثر تحقیقات انجام شده در زمینه باکتری های دیازوتروف آزادزی بوده و تعداد کمی نیز روی باکتر یهای همزیست ریزوبیوم، متمرکز بوده است. به منظور بررسی پتانسیل تثبیت بیولوژیکی نیتروژن توسط سوی ههای مختلف باکتری ریزوبیوم، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 8 تیمار و 4 تکرار، انجام شد که در آن اثر 6 سویه باکتری ریزوبیوم همزیست لوبیا بر پارامترهای مختلف گیاه لوبیا چیتی در دو منطقه از استان اصفهان (دهاقان و اسفرجان) بررسی شد. تیمارها شامل سویه های مختلف باکتری ریزوبیوم به نام های L- 139، L- 54، L- 216، L- 76، L- 41، L- 100 که توسط بخش تحقیقات بیولوژی موسسه تحقیقات خاک و آب از استان های مختلف جمع آوری شده بود به همراه یک تیمار مصرف کود نیتروژن به میزان 400 یکلوگرم اوره در هکتار و شاهد (بدون مصرف کود و عدم تلقیح) بودند. نتایج تجزیه واریانس آزمایش نشان داد که بین سویه های مختلف باکتری ریزوبیوم تلقیح شده با بذر لوبیا اختلاف معنی داری از لحاظ صفات وزن خشک اندام هوایی، مقدار کل جذب ازت، تعداد غد هها، وزن غده ها و عملکرد دانه وجود داشت. در منطقه دهاقان تلقیح بذر با سویه L- 75 و در منطقه اسفرجان تلقیح بذر با سویه های L- 154 و L- 139 باعث افزایش در صفات مورد نظر شدند. نتایج همچنین نشان دادند که تلقیح سوی ههای مختلف باکتری با بذر لوبیا موجب افزایش در جذب برخی عناصر ریزمغذی شده است. در منطقه دهاقان سویه های L- 216 و L- 75 باعث افزایش در جذب عناصر مس و روی شدند. همچنین بعضی از سویه های ریزوبیوم بکار گرفته شده در تلقیح بذور لوبیا، تاثیر معنی داری بر افزایش جذب ازت نداشته اند.

بابونه گیاه علفی و بومی اروپاست که به دلیل کاربردهای فراوانی که در صنایع دارویی و آرایشی دارد از مهم ترین گیاهان دارویی در عرصه تجارت جهانی می باشد. به منظور بررسی خصوصیات زراعی و روابط بین آن ها در توده های بابونه جمع آوری شده از نقاط مختلف کشور، بذور 20 توده همراه با پنج واریته اروپایی در ایستگاه تحقیقاتی شهید فزوه مرکز تحقیقات کشاورزی اصفهان در قالب طرح آگمنت کشت و صفات مختلف فنولوژیکی و مورفولوژیکی اندازه گیری شدند. نتایج آزمایش بیانگر تنوع فنوتیپی بالا برای عملکرد گل در بوته، تعداد گل در بوته و درصد اسانس بود در حالی که صفات فنولوژیکی، تعداد گلچه زبانه ای، قطر گل و طول گل کمترین تنوع فنوتیپی را نشان دادند. عملکرد گل در بوته با اجزای عملکرد یعنی تعداد گل در بوته (0.95**) و تعداد شاخه فرعی گل دهنده (0.73**) همبستگی بالا و مثبتی را نشان داد. بر اساس نتایج رگرسیون مرحله ای، سه صفت تعداد گل در بوته، وزن خشک 100 گل و تعداد شاخه فرعی گل دهنده مهم ترین اجزای عملکرد تعیین گردیدند (R2=0.98). تجزیه به عامل ها نشان داد که شش عامل مستقل در مجموع 80.06 درصد تغییرات داده ها را توجیه نمودند. در مجموع تنوع مطلوبی بین توده های بومی کشور به خصوص برای عملکرد گل در بوته و اجزای عملکرد مشاهده شد.

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و شناسایی روابط بین صفات در 20 لاین و رقم گندم، دو آزمایش جداگانه در مراکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی (ایستگاه میاندوآب) و همدان در سه تکرار، در سال زراعی 87 - 86 در شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی انتهای فصل مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج مقایسات میانگین نشان داد در شرایط آبیاری مطلوب ژنوتیپ شماره 2 با میانگین 8.980 تن در هکتار، در شرایط تنش ژنوتیپ های 2 و 8 به ترتیب با میانگین 6.800 و 6.900 تن در هکتار بالاترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. در شرایط آبیاری مطلوب صفات ارتفاع بوته (0.24**) و عملکرد بیولوژیکی (0.59**) و در شرایط تنش رطوبتی، طول ریشک (0.49**)، تعداد دانه در سنبله (0.41**) عملکرد بیولوژیکی (0.83**) و شاخص برداشت (0.25**) همبستگی مثبت و روز تا رسیدگی (-0.25**) همبستگی منفی با عملکرد دانه نشان دادند. نتایج رگرسیون گام به گام صعودی نشان داد در شرایط آبیاری مطلوب صفات عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت (R2=0.56)، و در شرایط تنش، صفات عملکرد بیولوژ کی، شاخص برداشت و تعداد دانه (R2=0.97) یشترین تغییرات عملکرد دانه را توجیه کردند. در تجزیه علیت صفات، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت در هر دو شرایط مطلوب و تنش اثر مستقیم و مثبت بر روی عملکرد دانه نشان دادند، اما صفت عملکرد بیولوژیک از طریق کاهش شاخص برداشت بر روی عملکرد دانه اثر غیر مستقیم منفی تحت هر دو شرایط داشت. در تحقیق حاضر مشخص شد گزینش بر اساس عملکرد دانه می تواند مفید باشد، صفات عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت به عنوان صفات موثر بر عملکرد دانه شناسایی شدند و ژنوتیپ شماره 2 به عنوان ژنوتیپ برتر در هر دو شرایط محیطی شناسایی شد.

به منظور بررسی اثر تراکم بذر بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد رقم های گندم، آزمایشی در سال زراعی 86 - 1385 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خرم آباد به صورت دیم اجراء شد. فاکتورهای مورد بررسی سه رقم گندم) کوه دشت، زاگرس و چمران (و پنچ تراکم بذر) 100، 200، 300، 400 و 500 دانه در مترمربع (بودند. تاثیر تراکم و رقم بر عملکرد و برخی خصوصیات ریختاری (مرفولوژیکی) و ساختاری (فیزیولوژیکی) رقم های مزبور ارزیابی گردید. میزان هم بستگی بین صفت ها و آن هائی که بیشینه تاثیر را بر عملکرد دانه داشتند تعیین شد، و در ادامه اثرات مستقیم و غیر مستقیم این صفت ها با عملکرد دانه بررسی گردید. نتایج نشان داد که اختلاف بین رقم ها از نظر عملکرد دانه بسیار معنی دار (p£0.01) بود، اما تراکم بذر و اثر متقابل آن و رقم بر صفت مزبور تاثیر معنی داری نداشت. رقم چمران، تراکم 400 دانه در متر مربع و بر هم کنش این دو صفت دارای بیشینه عملکرد دانه (به ترتیب 5895، 5449 و 6335 کیلوگرم در هکتار) بودند. بر اساس نتایج هم بستگی صفات، عملکرد دانه با صفت های عملکرد زیست توده (بیولوژیک)، زمان رسیدگی، عملکرد کاه و تعداد سنبله در مترمربع هم بستگی مثبت و معنی دار و با وزن هزار دانه و وزن هکتولیتر هم بستگی منفی و معنی دار داشت. تجزیه رگرسیون گام به گام نشان داد که سه صفت تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه، موثرترین صفت های تعیین کننده عملکرد دانه بودند. نتایج تجزیه هم بستگی صفت ها نشان داد که صفت های تعداد سنبله در واحد سطح با اثر مستقیم برابر با r=1.55** و تعداد دانه در سنبله با اثر مستقیم برابر با r=0.99** به ترتیب بیشینه اثر مستقیم و مثبت را بر عملکرد دانه داشتند.

به منظور بررسی تاثیر نسبت های اختلاط خلر (Lathyrus sativa) و جو (Hordeum vulgare) در تولید علوفه تر و تعیین کیفیت علوفه یک آزمایش مزرعه ای در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بیرجند در سال زراعی 1388 - 1389 انجام شد. برای این منظور از طرح آماری فاکتوریل بصورت بلوک های کامل تصادفی با 15 تیمار و سه تکرار استفاده شد. تیمارها شامل 3 تراکم کم (300 بوته در متر مربع برای جو و 50 بوته در متر مربع برای خلر)، متوسط (400 بوته در متر مربع برای جو و 65 بوته در متر مربع برای خلر) و زیاد (500 بوته در متر مربع برای جو و 80 بوته در متر مربع برای خلر) و 5 نسبت اختلاط (25:75، 50:50، 75:25، 100:0، 0:100 جو و خلر) بودند. پس از برداشت علوفه تر، عملکرد کمی و کیفی علوفه خلر و جو در کشت خالص و مخلوط مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد، سطوح مختلف تراکم بوته بر صفات ارزیابی شده به غیر از عملکرد علوفه خشک مخلوط، درصد خاکستر و N بر سایر صفات تاثیر معنی داری نداشت ولی عملکرد کمی و کیفی علوفه خلر و جو تحت تاثیر تیمار نسبت های مختلف اختلاط قرار گرفتند. از نظر عملکرد علوفه تر کشت خالص خلر با 22222 کیلوگرم در هکتار و در میان تیمارهای مخلوط نسبت اختلاط 25:75 (خلر: جو) با تولید 22088 کیلو گرم در هکتار بیشترین عملکرد را به خود اختصاص دادند. بررسی LER کشت مخلوط علوفه نشان داد که نسبت اختلاط 50:50 در تراکم متوسط با نسبت برابری زمین (LER=1.32) بالاتر از سایر نسبت های کاشت قرار گرفت. همچنین در بررسی کیفیت علوفه کلیه صفات کیفی به غیر از درصد چربی خام علوفه تحت تاثیر تیمار نسبت های اختلاط در کشت مخلوط قرار گرفته و معنی دار شدند. بیشترین عملکرد پروتئین از نسبت اختلاط 50:50 (خلر: جو) بدست آمد و از طرفی با افزایش خلر به سیستم کشت جو، همواره درصد خاکستر و NDF بهبود یافت.

تنش شوری و مبارزه با آن از عمده مسائلی است که بشر از هزاران سال پیش تا کنون با آن دست به گریبان بوده است. مشکلات مربوط به جوان هزنی و استقرار مطلوب گیاه یکی از مهم ترین دغدغه های کشاورزان در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد. در این راستا و به منظور ارزیابی اثر تنش شوری بر جوانه زنی رقم های گندم نان، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با دو عامل و سه تکرار انجام شد. عامل های آزمایشی شامل ارقام مختلف گندم نان (هشت رقم) و چهار سطح تنش شوری (با غلظت صفر، 3، 6 و 9 گرم نمک طعام در لیتر) بود. نتایج نشان داد که بین ژنوتیپ های گندم و همچنین بین سطوح مختلف تنش شوری بر طول ریشه چه، طول ساقه چه، طول کلئوپتیل، وزن تر گیاهچه و درصد جوانه زنی اختلاف معنی دار (p£0.01) مشاهده شد. هم چنین اثر ژنوتیپ بر نسبت طول ریشه چه به طول ساقه چه بسیار معنی دار ولی اثر تنش شوری بر آن، معنی دار (p£0.05) گردید. از طرف دیگر نسبت وزن تر ریشه چه به وزن تر ساقه چه تحت تاثیر معنی دار ژنوتیپ قرار گرفت، ولی اثر تنش شوری بر این صفت معنی دار نگردید. اثر متقابل ژنوتیپ و تنش شوری بر صفت طول ریشه چه معنی دار بود. با افزایش تنش شوری، مقدار تمامی صفت های مورد مطالعه به جز نسبت طول ریشه چه به طول ساقه چه کاهش یافت. بیش ترین همبستگی، بین دو صفت نسبت وزن تر ریشه چه به وزن تر ساقه چه و وزن تر ریشه چه (r=0.95) به دست آمد. تجزیه کلاستر بر مبنای داده های استاندارد شده، ژنوتیپ ها را در سه گروه قرار داد. رقم آذر 2 از نظر تحمل به شوری و اغلب صفت های مورد بررسی به جز وزن تر ریشه چه، نسبت های طول ریشه چه به طول ساقه چه و نسبت وزن تر ریشه چه به وزن تر ساقه چه از سایر رقم ها برتر بود.

به منظور ارزیابی واکنش هفت بیوتیپ یولاف وحشی مقاوم و دو توده حساس به علف کش های بازدارنده استیل کو آنزیم آ کربوکسیلاز (ACCase) به تنش یخ زدگی آزمایشی در سال 1388 در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. در این آزمایش بیوتیپ های یولاف وحشی در معرض هفت دمای یخ زدگی (3-، 6-، 9-، 12 -، -15، -18 و 21 - درجه سانتی گراد) قرار گرفتند. گیاهان تا مرحله 4- 3 برگی در شرایط طبیعی در داخل گلدان رشد یافته و با سرما خو گرفتند و سپس برای اعمال دماهای آزمایش به فریزر ترموگرادیان منتقل شدند. درصد بقا بیوتیپ های یولاف وحشی با شمارش تعداد بوته زنده در هر گلدان مورد ارزیابی قرار گرفت، سپس دمای کشنده برای 50 درصد بقا (LT 50su ) و دمای 50 درصد تلفات وزن خشک (RDMT 50 ) بیوتیپ ها در پایان دوره بازیافت) سه هفته بعد از اعمال تیمار یخ زدگی (تع یین شد. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که اثرات دمای یخ زدگی و بیوتیپ بر درصد بقا و LT 50su در بیوتیپ های مورد بررسی کاملا معنی دار (p£0.01) بود. کاهش دما به کمتر از -12 درجه سانتی گراد سبب مرگ کلیه بیوتیپ های مورد بررسی شد. در بین بیوتیپ های مورد بررسی، بیوتیپ حساس مشهد بیشترین و بیوتیپ حساس خوزستان کمترین تحمل به سرما را از نظر میزان LT 50su و RDMT 50 نشان دادند. این آزمایش نشان داد که مقاومت به علف کش در علف های هرز می تواند منجر به تغییر سایر خصوصیات آنها از جمله تحمل به سرما شود، بطوریکه بر اساس نتایج حاصل از LT 50su، بیوتیپ های مقاوم به علف کش یولاف وحشی خوزستان در مقایسه با بیوتیپ های حساس خوزستان از نظر درصد بقا اختلاف معنی داری داشتند و بیوتیپ های مقاوم به علف کش نسبت به بیوتیپ های حساس خوزستان از درصد بقا بیشتری برخوردار بودند که نشانگر تحمل بیشتر این بیوتیپ ها نسبت به تنش سرما بود.

جهت بررسی اثر سطوح تنش کم آبی و کود فسفر بر خصوصیات کیفی و درصد اسانس ریحان (.Ocimum basilicum L) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل در سال 1388 به اجرا در آمد. فاکتورهای مورد آزمایش شامل تنش کم آبی (خشکی) در 3 سطح (100، 80 و 60 درصد ظرفیت مزرعه) و کود فسفر در 3 سطح (0، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار) بود. با افزایش شدت تنش خشکی در صد پروتئین اندام هوایی افزایش یافت و مقدار آن برای سطوح تنش 100، 80 و 60 درصد FC به ترتیب برابر 1.15، 1.95 و 2.38 در صد بود. با افزایش مقدار کود فسفر محتوی رطوبت نسبی برگ افزایش یافت. تنش خشکی منجر به افزایش فلورسانس کلروفیل گردید. اندازه گیری میزان کلروفیل در دو مرحله 15 و 30 روز بعد از تنش نشان داد که کمترین مقدار کلروفیل (6.17) در شرایط تنش شدید و در 30 روز بعد از تنش بدست آمد. همچنین با افزایش شدت تنش کم آبی، بر درصد اسانس افزوده شد. بطور کلی به نظر میرسد گیاه ریحان در شرایط تنش کم آبی با افزایش تولید پرولین و کربوهیدرات محلول، مکانیزم تحمل به تنش را به اجرا می گذارد ولی این وضعیت می تواند منجر به کاهش کلروفیل و افزایش فلورسانس کلروفیل شود.

به منظور بررسی اثرات آب آبیاری عبور یافته از میدان مغناطیسی بر جوان هزنی و استقرار بذرهای ذرت رقم ماکسیما، دو آزمایش جداگانه در دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در سال 1390 انجام شد. آزمایش جوان هزنی به مدت 10 روز و آزمایش استقرار گیاه به مدت 20 روز انجام گرفت. هر دو آزمایش به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با 4 تکرار انجام شد. عام لهای آزمایش نوع آب در دو سطح آب مقطر و آب چاه و عبور و عدم عبور آب از میدان مغناطیسی بود. برای آبیاری از آب مقطر و آب چاه در شرایط بدون عبور از میدان مغناطیسی و پس از عبور از میدان با شدت 0.1 تسلا استفاده شد. طول ساق هچه، طول ریشه چه، وزن خشک ساقه چه و ریش هچه و درصد و سرعت جوانه زنی در آزمایش جوانه زنی و طول ساقه، طول ریشه، وزن خشک ساقه و ریشه و درصد و سرعت جوان هزنی در آزمایش استقرار اندازه گیری و محاسبه شد. بر اساس نتایج، آب مغناطیسی در مقایسه با آب معمولی، طول ساق هچه، وزن خشک ساقه چه و وزن خشک ریشه چه، درصد و سرعت جوان هزنی بذرها را به ترتیب 17.95، 25.9، 22.22، 21.23 و 21.8 درصد افزایش داد. هم چنین نتایج به دست آمده از آزمایش استقرار نشان داد که آبیاری با آب مغناطیسی اثر محرکی بر پارامترهای رشد اولیه گیاه داشت و ارتفاع گیاه، وزن خشک ساقه و ریشه را به ترتیب به میزان 14.65، 20.87 و 12.33 درصد در مقایسه با تیمار شاهد افزایش داد. ه مچنین استفاده از آب مغناطیسی برای آبیاری سرعت جوان هزنی را 2.12 درصد در مقایسه با شاهد افزایش داد. از آن جایی که با عبور آب آبیاری از میدان مغناطیسی هیچ ماده ای شیمیایی به آب اضافه نم یشود، بنابراین تکنولوژی مغناطیس کردن آب آبیاری یک تکنولوژی بی ضرر و زیست محیطی است.

به منظور مطالعه تاثیر سن مزرعه، وزن بنه و مقادیر مختلف کود دامی بر عملکرد بنه و کلاله زعفران (Crocus sativa L.)، برای هر سن از مزرعه زعفران، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار، طی سه سال زراعی 89 - 1388، 1389-90 و 91 - 1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل، وزن بنه در 4 سطح (وزن کمتر از 4 گرم، 4 تا 8 گرم، 8 تا 12 گرم و بیش از 12 گرم)، تیمار کود دامی در چهار سطح (0، 10، 20 و 30 تن در هکتار) و سن مزرعه در سه سطح (یک، دو و سه سال) بودند. به منظور حفظ تراکم وزنی در کلیه تیمارها از مقدار ثابت 3.5 تن در هکتار در هر سایز بنه استفاد هشد. نتایج نشان داد که تاثیر سن مزرعه، وزن بنه و کود دامی بر شاخص های اندازه گیری شده معنی دار بوده (p<0.01) بطوریکه بیشترین وزن تک بنه (15 گرم)، عملکرد کلاله (0.623 گرم در متر مربع) و وزن خشک برگ (5.1 گرم درمترمربع) حاصل تیمار 20 تن در هکتار کود دامی با کاشت بنه های با وزن 8 تا 12 گرم و تیمار سه ساله بود. بیشترین عملکرد بنه (725 گرم) از کاشت بنه های با وزن بیشتر از 12 گرم و کاربرد 30 تن در هکتار کود دامی در سال سوم کاشت زعفران بود.

عملکرد دانه یک صفت کمی و تحت تاثیر محیط بوده و وراثت پذیری پایینی دارد. بنابراین، انتخاب گیاهان زراعی برای عملکرد دانه بدون کنترل محیط، می تواند غیر قابل اطمینان باشد. هدف از این کار، مطالعه ارتباط بین عملکرد دانه و اجزای عملکرد با استفاده از تجزیه مسیر و مدلسازی از طریق رگرسیون ریج برای پیش بینی عملکرد دانه بود. بر این اساس آزمایشی با طرح اسپیلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1384 انجام شد. کرتهای اصلی به چهار سطح آبیاری پس از 60±3، 80±3، 100±3 و 120±3 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A (به ترتیب از I1 تا I4) و کرتهای فرعی به دو رقم سویا (هاک و زان) اختصاص یافتند. در این مطالعه اجزای عملکرد رکن اصلی آزمایش را تشکیل می دادند که عبارت بودند از: تعداد نیام در گیاه (x1)، تعداد دانه در نیام (x2)، تعداد دانه در گیاه (x3)، تعداد گره های بارور در گیاه (x4) و وزن صد دانه (x5). ضرایب همبستگی پیرسون و تجزیه مسیر اجزای عملکرد x1 تا x5 بر روی عملکرد دانه (Y) نشان داد که مه مترین اثرات غیر مستقیم روی عملکرد دانه، اثر تعداد نیام در گیاه (x1) از طریق تعداد دانه در گیاه (x3) (ضریب 0.29)، تعداد نیام (x1) از طریق تعداد گره های بارور (x4) (ضریب 0.24) و تعداد دانه در گیاه (x3) از طریق تعداد نیام (x1) (ضریب 0.24) بودند. تمامی ضرایب رگرسیونی بجز (x2) تعداد دانه در نیام (که در دو سطح آبیاری I 1 و I 4 مثبت بودند. نتایج نشان داد که صفت تعداد دانه در نیام (x1) در گیاه زراعی سویا به مقدار آب مصرفی بسیار حساس بوده بطوری که در مقادیر حداکثر و حداقل آبیاری، مقدار آن با عملکرد رابطه معکوس داشت. در این مطالعه یک مدل نمایی برای محاسبه عملکرد با استفاده از اجزای عملکرد تحت تاثیر رژیم های مختلف آبیاری ارائه شد. این مدل از لحاظ آماری قابل اطمینان است. در آزمایش حاضر مشخص است که کنترل ژنتیکی عموم یتر از کنترل محیط برای x1 تا x5 است. بنابراین، تصور میشود که x3، x1 و x4 تحت کنترل ژنتیکی و x2 و x5 تحت کنترل محیط است.

یکی از موانع جدی تولید کلزا در شرایط اقلیمی گرم و خشک، خشکی آخر فصل م یباشد. در بعضی از این مناطق وزش بادهای موسمی بر شدت این محدودیت می افزاید که این مساله موجب ریزش شدید محصول و افت عمل کرد میشود. معرفی رقم های زودرس با هدف گریز از شرایط نامساعد آب و هوایی می تواند زمینه را جهت گسترش سطح زیر کاشت کلزا در این مناطق فراهم نماید. بدین منظور عملکرد دو رقم پاییزه (Okapi و Zarfam) و دو رقم بهاره کلزا (Hyola 401 و RGS 003) در 2 تاریخ کشت معمول (25 مهر) و تاخیری (15 آبان) در قالب بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در ایستگاه نحقیقات کشاورزی گرمسار مورد بررسی قرار گرفت. بر مبنای نتایج به دست آمده به تاخیر انداختن تاریخ کاشت تاثیر معنی داری بر تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و عمل کرد دانه نداشت، ولی وزن هزاردانه و ارتفاع بوته را تحت تاثیر قرار داد. صف تهایی مانند ارتفاع بوته، وزن هزاردانه و درصد روغن به طور معنی داری در رقم های مختلف متفاوت بودند. برهم کنش رقم و تاریخ کاشت بر صفت های ارتفاع بوته، ارتفاع اولین شاخه فرعی و وزن هزادانه معنی دار و بر عمل کرد و دیگر اجزای آن غیرمعنی دار بود. با در نظر گرفتن کاهش تعداد دفعات آبیاری و عدم مواجهه با تنش خشکی انتهای فصل، تاریخ کاشت دوم و رقم RGS 003 نسبت به سایر رقم ها برتری محسوسی نشان داد.

در این تحقیق، نیاز غذایی یونجه در شرایط شور استان قم مطالعه شد. آزمایش با سه سطح فسفر (0، 100 و 200 کیلوگرم در هکتار سوپرفسفات تریپل)، سه سطح نیتروژن (0، 250 و 500 کیلوگرم در هکتار اوره به صورت تقسیطی پس از هر چین)، دو سطح پتاسیم (0 و 100 کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم) و سه سطح شوری آب آبیاری (6، 8 و 10 دسی زیمنس بر متر) به عنوان 4 فاکتور در طرح بلوک کامل تصادفی و با سه تکرار و در طی دو سال مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از این تحقیق، نشان داد که اثر مستقل نیتروژن و فسفر موجب افزایش ماده خشک یونجه شد. با افزایش شوری تا حد 8 دسی زمینس بر متر نیاز گیاه به این دو کود افزایش یافت. در بالاترین سطح شوری (10 دسی زیمنس بر متر) کاهش عملکرد مشاهده گردید. بطوریکه کاربرد کود هیچ تاثیر معنی داری بر افزایش عملکرد نشان نداد. در هیچ یک از سالها اثر مستقل پتاسیم بر عملکرد معنی دار نبود. با افزایشسطوح شوری، غلظت عناصر پرمصرف از قبیل نیتروژن، فسفر و پتاسیم و نیترات گیاهی کاهش یافت. کاربرد کودهای نیتروژنه و پتاسه منجر به افزایش معنی دار غلظت نیترات در گیاه گردید.

دو آزمایش جداگانه، با هدف بررسی تاثیر تنش خشکی بر صفات مربوط به جوان هزنی و برخی از صفات مورفوفیزیولوژیکی و بیوشیمیایی برنج رقم هاشمی (Oryza sativa L. cv. Hashemi) در مرحله رشد رویشی در محل پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد، در سال 1390 انجام شد. در آزمایش اول صفات مربوط به جوان هزنی برنج در سطوح مختلف تنش خشکی شامل (صفر، -2، -4، -6، -8 و 10 – بار) که به وسیله پلی اتیل نگلایکول 6000 تهیه شدند، مورد بررسی قرار گرفت. بذور جوان هزده در هر روز شمارش و پس از ده روز درصد و سرعت جوان هزنی تعیین و پس از تفکیک ریشه چه و ساقه چه طول و وزن خشک آ نها تع یین شد. در آزمایش دوم سطوح مختلف تنش خشکی شامل شاهد (100 درصد ظرفیت زراعی)، 80، 60، 40 و 20 درصد ظرفیت زراعی بر رشد رویشی برنج مورد بررسی قرار گرفت. گیاهچه ها در داخل گلدان های پلاستیکی حاوی ماسه کاشته و نمونه برداری 28 روز پس از کاشت انجام شد. هر دو آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که در مرحله جوان هزنی، تنش خشکی تاثیر منفی و معنی داری بر درصد و سرعت جوان هزنی، طول و وزن خشک ساق هچه و ریشه چه داشتند. در مرحله رشد رویشی، صفات ارتفاع، سطح برگ و ریشه، تنها در تیمار 20 درصد ظرفیت زراعی (تنش شدید خشکی) و میزان پرولین و پتاسیم بخش هوایی در تمام سطوح خشکی مورد بررسی، نسبت به شاهد بصورت معنی داری کاهش نشان دادند. نتایج این آزمایش نشان داد که سطوح خشکی معادل 80، 60 و 40 درصد ظرفیت زراعی، بر صفات مورفولوژیکی نشاهای برنج هاشمی تاثیر بارزی ندارند.

به منظور ارزیابی تاثیر روش و مقدار کاربرد کود نیتروژن و فسفر بر عملکرد گندم آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل مقدار کاربرد نیتروژن در سه سطح (100، 200 و 300 کیلوگرم کود اوره در هکتار) و مقدار کاربرد فسفر در دو سطح (100 و 200 کیلوگرم در هکتار سوپر فسفات تریپل) و روش کاربرد کودهای نیتروژن و فسفر در دو سطح (کاربرد نواری کود به صورت قرار دادن کود به فاصله پنج سانت یمتر و در عمق 10 سانتی متری زیر بذر و کاربرد سراسری به صورت اختلاط سطحی آن با خاک) بودند. در این آزمایش، کود فسفر (سوپرفسفات تریپل) به صورت پیش کاشت و مخلوط با خاک و نیتروژن (اوره) در دو مرحله قبل از کاشت (50 درصد) و اوایل ساقه دهی (50 درصد) استفاده شد. نتایج آزمایش نشان دادند که روش و مقدار کاربرد کود نیتروژن و فسفر تاثیر معنی داری (p£0.01) بر افزایش عملکرد گندم داشت. کاربرد نواری هر دو کود فسفر و نیتروژن در مقایسه با توزیع یکنواخت آنها، زیست توده و عملکرد دانه گندم را ب هترتیب 9 و 15 درصد افزایش داد. بررسی اثرات متقابل مقدار و روش کاربرد کود فسفر و نیتروژن نشان داد که کاربرد 200 کیلوگرم در هکتار فسفر و 300 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به صورت نواری سبب افزایش علمکرد گندم شد. با توجه به نتایج این تحقیق، به نظر میرسد اصلاح روشهای کاربرد دو کود فسفر و نیتروژن و تغییر در مقادیر مصرف آنها بتواند تاثیر قابل توجهی بر افزایش کارایی مصرف کود در مزارع گندم داشته باشد.