طب و تزکیه
سال:1399 | دوره:29 | شماره:3 |تعداد مقالات:6

مقدمه: تحول در نظام آموزش عالی در راستای دستیابی به مرجعیت علمی از جمله تکالیفی است که در اسناد بالادستی برای نهادهای متولی آموزش عالی کشور تعیین شده است. طی سالیان گذشته تلاش های زیادی برای سیاستگذاری تحول در آموزش علوم پزشکی کشور صورت گرفته که از آن جمله می توان به برنامه تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی اشاره کرد. باتوجه به تجربیات کسب شده در این برنامه ها و به منظور رفع چالش هایی که در اجرای این برنامه ها وجود داشت، الگوی شش وجهی تعالی دانشگاه های علوم پزشکی کشور با تاکید بر نقش دانشگاه به عنوان نهاد اصلی آموزش عالی سلامت و با هدف توسعه نقش این نهادها در تحول آموزش علوم پزشکی کشور طراحی شده است. روش بررسی: در این مطالعه مراحل زیر طی شده است: 1. مرور متون علمی 2. بررسی و تحلیل اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران 3. بررسی تجارب سیاستگذاری در آموزش علوم پزشکی و نقاط قوتو ضعف سیاست های قبلی 4. تشکیل پانل نخبگان و طبقه بندی مولفه ها و طراحی مدل یافته ها و نتیجه گیری: در این الگو ورودی ها و خروجی های سیستم آموزش عالی سلامت در هریک از ارکان نظام سیاستگذاری شامل سیاستگذاری، اجرا و ارزیابی استخراج شده است. ورودی های این الگو که عبارتند از دانشجو، اعضای هیات علمی، منابع، قوانین و مقررات، داده ها و اطلاعات و محتوای دانشی با ورود به نظام آموزش عالی سلامت بسترهای لازم برای کسب خروجی های این نظام، شامل مرجعیت علمی، همگرایی علوم، درخشش بین المللی، پاسخگویی اجتماعی، اعتلای خردورزی و ماموریت گرایی را در دانشگاه های علوم پزشکی کشور فراهم می آورند. بدون شک باتوجه به بسترهای موجود در نظام آموزش عالی کشور، تحقق این الگو منجر به اعتلای جایگاه دانشگاه های علوم پزشکی در سطوح مختلف ملی و جهانی خواهد شد.

زمینه و هدف: اصطلاح «مرجعیت علمی» اولین بار توسط مقام معظم رهبری (دام ظله) مطرح شد و پس از آن بارها در دیدار با دانشگاهیان مورد تبیین قرار گرفت. پس از آن دستیابی به این هدف بزرگ در سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران و سند نقشه جامع علمی کشور قرار گرفت و پژوهشگران مختلف پیرامون مفهوم مرجعیت علمی به تعریف، تفسیر و تبیین این مفهوم پرداختند؛ به طوریکه تعریف و مصادیق این مفهوم در طول زمان توسعه پیدا کرد و علاوه بر معنای مستقیم مفاهیم موازی با آن شکل گرفت و توسعه یافت از این رو به دلیل نیازی که به تبیین ریشه های این مفهوم در طول زمان وجود داشت این مطالعه با هدف تحلیل گفتمان مرجعیت علمی در ایران انجام شد. روش بررسی: این مطالعه به صورت کیفی و به روش تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف با تمرکز بر سه مقوله متن، کنش گفتمانی و کنش اجتماعی انجام شده است. بدین منظور، گفتمان معاصر کشور ایران در زمینه مرجعیت علمی طبق مراحل روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: یافته های این مطالعه مشتمل بر 1232 کد (ساده و مرکب) بود که منجر به انتزاع 40 تم گفتمانی و پیکره بندی گفتمانی شد. نتیجه گیری: شناسایی بستر گفتمانی مرجعیت علمی در کشور در این مطالعه به تعریف دقیق تر، اندازه گیری علمی و برنامه ریزی مناسب تر برای نیل به مرجعیت کمک خواهد کرد.

زمینه و هدف: شیوع فراگیر جهانی کووید 19، موجب پیدایی و پویایی" بحران کرونا " در ابعاد گوناگون شده است و تجربه ای نوین در مدیریت و مناسبات اجتماعی وامنیت انسانی را رقم زده و سبب بروز تحولات گسترده گردیده است. نهاد آموزش عالی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در چند ماه گذشته آموزش عالی جهانی به دلیل گسترش ویروس کرونا شدیدا دستخوش تغییر شده است. هدف این مطالعه تعیین تاثیر شیوع کووید 19 بر ابعاد مدیریتی دانشگاه ها از دیدگاه خبرگان دانشگاهی بود. روش بررسی: مطالعه حاضر با بهره گیری از رویکرد کیفی در سال 1399 انجام شد. مشارکت کنندگان این پژوهش 18 نفراز خبرگان دانشگاه های شهر تهران بودندکه اغلب دارای سابقه مدیریت در دانشگاه (رییس دانشگاه، رییس دانشکده، معاون آموزشی و مدیرگروه) بودند. جمع آوری اطلاعات از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته انجام شد و از روش تحلیل مضمون به منظور تجزیه و تحلیل مصاحبه ها استفاده شد. یافته ها: از تجزیه و تحلیل مصاحبه ها چهارتم اصلی تاثیر بر ابعاد و فعالیتهای آموزشی، ابعاد و فعالیتهای پژوهشی، خدمات اجتماعی و حکمرانی و مدیریت دانشگاهی آموزش عالی و 18 تم فرعی استخراج شد و جمع بندی نتایج انجام گرفت. نتیجه گیری: یافته های پژوهش بیانگر این بودکه شیوع کووید 19 در بعد آموزش بر بین المللی و جهانی شدن، بومی و محلی شدن، تحول دیجیتال، نابرابری در دسترسی به آموزش عالی وکیفیت آموزش، در بعد پژوهش بر رواج پژوهش مجازی، پارک های علم و فناوری، کیفیت پژوهش و بودجه پژوهش، در بعد خدمات اجتماعی بر ارتباط دانشگاه با صنعت، شبکه سازی اجتماعات محلی و مسیولیت پذیری اجتماعی، در بعد حکمرانی و مدیریت دانشگاهی بر مدیریت و رهبری، قوانین و اسناد بالادستی، مدیریت منابع انسانی، مدیریت منابع مالی، مدیریت بحران و مدیریت تغییر در دانشگاه ها تاثیر گذاشته است. بنابراین دامنه وکیفیت تاثیر متنوع ونسبتا عمیق است.

زمینه و هدف: برنامه ریزی شامل انتخاب اهداف درست و روش مناسب برای دستیابی به اهداف است. مدیران دانشگاه با چالش های در برنامه ریزی برای دستیابی اثربخش و کارآمد به اهدافشان مواجه هستند. این مطالعه با هدف شناسایی چالش های برنامه ریزی مدیران دانشگاه علوم پزشکی و ارایه راهکارها انجام شد. روش بررسی: این مطالعه موردی در سال 1398 به صورت کیفی در 11 دانشکده دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شد. جامعه پژوهش شامل مدیران ارشد، میانی و عملیاتی دانشگاه بودند. نمونه گیری به صورت هدفمند و با حداکثر تنوع انجام شد و تا اشباع داده ها ادامه یافت (91 مصاحبه). برای جمع آوری داده ها، از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته عمیق به انضمام بررسی مستندات استفاده شد. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل موضوعی با نرم افزار MAXQDA11 استفاده شد. یافته ها: جابجایی مدیران ارشد، عدم اعتقاد به برنامه ریزی، اختیارات کم، سابقه شکست برنامه های مدیریتی، شعاری بودن برنامه ها، غیر قابل پیش بینی بودن برنامه ها، عدم تناسب اهداف با فعالیت ها، نداشتن مدل مناسب برنامه ریزی، مقاومت افراد در برابر برنامه ها، فرهنگ کارگروهی ضعیف، نداشتن نیروی انسانی متخصص و آموزش دیده، ارتباطات ضعیف سازمانی، کمبود بودجه، نداشتن فرآیند کاری مشخص برای برنامه ریزی و نداشتن ناظر خارج از دانشکده از جمله مهم ترین چالش های برنامه ریزی در دانشگاه بود. تقویت تعهد مدیران و کارکنان، توسعه فرهنگ مدیریت مشارکتی، آموزش مستمر کارکنان، بهبود ارتباطات بین مدیران و کارکنان، ارزیابی منظم برنامه، الگوبرداری از سازمان های موفق، تامین منابع مالی و گسترش تعاملات با بخش صنعت راهکارهای مناسبی برای رفع این چالش ها هستند. نتیجه گیری: مدیریت و رهبری ضعیف، برنامه ریزی نادرست، فرهنگ نامناسب سازمانی، عدم توجه به یادگیری سازمانی و مدیریت ضعیف کارکنان، منابع و فرآیندهای کاری از موانع عمده برنامه ریزی مدیران دانشگاه هستند.

زمینه و هدف: هدف پژوهش، ارایه مدل تصمیم گیری برای مدیران دانشگاه های علوم پزشکی می باشد که از نظر هدف، کاربردی و با تلفیق روش های کیفی و کمی مبتنی بر اساس نظریه داده بنیاد (گرندد تیوری) بوده است. روش بررسی: در بخش کیفی جامعه آماری، مدیران اداره بحران و اعضای هییت علمی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، نمونه گیری به روش هدفمند و جمع آوری داده ها با مصاحبه نیمه ساختار یافته تا رسیدن به اشباع نظری و روش تجزیه و تحلیل، کد گذاری بوده است. در بخش کمی جامعه آماری مدیران دانشگاه علوم پزشکی مازندران، روش نمونه گیری تصادفی ساده بر اساس حجم نمونه تعیین شده از روش کوکران، جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته و برای تجزیه و تحلیل از آزمون های آماری ناپارامتریک، کولموگروف اسمیرنوف و روش مدلسازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزیی بوده است. یافته ها: ضریب مسیر هر یک از چهار بعد استخراج شده از مرحله کیفی در تبیین تصمیم گیری در شرایط عدم اطمینان موثر و معنی دار بود و در بررسی کلی مدل نیز مقدار SRMR ریشه میانگین مربعات باقیمانده استاندارد شده که یک مقدار تقریبی از نیکویی برازش مدل است برابر با 137/0بوده که مقدار مناسب و قابل قبولی بوده است. نتیجه گیری: اجرای این مدل تحولی در تصمیم گیری های مربوط به نظام سلامت در شرایط عدم اطمینان است و افزایش توانایی مدیران دانشگاه های علوم پزشکی و تاب آوری نظام سلامت را بدنبال خواهد داشت.

زمینه و هدف: یکی ازمولفه های شخصیتی که به درجات متفاوت در کارکنان وجود دارد و می تواند در نوع و میزان پیشرفت و موفقیت کارکنان تاثیرگذار باشد، کمال گرایی است. هدف از این پژوهش بررسی رابطه کمال گرایی پیشرفت دهنده با یادگیری سازمانی و اخلاق سازمانی در دانشگاه علوم پزشکی بوده است. روش بررسی: پژوهش حاضر توصیفی پیمایشی بوده، جامعه آماری شامل کلیه کارکنان دانشگاه علوم پزشکی مازندران به تعداد 2941 نفر، که بر اساس جدول مورگان به تعداد 341 نفر به روش تصادفی طبقه ای بعنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها شامل پرسشنامه های: کمال گرایی پیشرفت دهنده اسدپور و همکاران (1397)، یادگیری سازمانی نیفه(2001) و اخلاق سازمانی امیدی (1390) بوده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های کولموگروف-اسمیرنوف، مدل معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار Spss21 و LISREL8. 5 انجام گرفت. یافته ها: کمال گرایی پیشرفت دهنده دارای میانگین 63/3 و از میان مولفه های آن، میل به نظم و ترتیب دارای بیشترین میانگین و هدفمندی دارای کمترین میانگین می باشد. یادگیری سازمانی دارای میانگین 58/3 و از میان مولفه های آن، چشم انداز مشترک دارای بیشترین میانگین و تفکر سیستمی دارای کمترین میانگین می باشد. اخلاق سازمانی دارای میانگین 6/3 و از میان مولفه های آن، انصاف و برابری دارای بیشترین میانگین و صداقت و راستگویی دارای کمترین میانگین می باشد. کمال گرایی پیشرفت دهنده با یادگیری سازمانی با ضریب استاندارد(65/0) و با اخلاق سازمانی با ضریب استاندارد(58/0) رابطه مثبت و معنا داری دارد. نتیجه گیری: کمال گرایی پیشرفت دهنده بر یادگیری سازمانی و اخلاق سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی مازندران تاثیر دارد. با توجه به ارتباط یادگیری و اخلاق سازمانی با اثربخشی، بهره وری وبهبود عملکرد سازمان، انتظار می رود، مدیران و مسیولان دانشگاهی با برنامه ریزی-های علمی و منسجم نسبت به پرورش و ارتقای جنبه های مثبت و پیشرفت دهنده کمال گرایی در کارکنان همت گمارند و پایینترین ضریب استاندارد 0.548 مربوط به بعد تصمیم گیری است.