توانمند سازی کودکان استثنایی
سال:1400 | دوره:12 | شماره:3 (پیاپی 36) |تعداد مقالات:10

پژوهش حاضر با هدف شناسایی چالش های دانش آموزان دارای اختلال های یادگیری در حل مسایل کلامی ریاضی و با توجه به کارکرد حافظه فعال انجام شد. مشارکت کنندگان این پژوهش هفت دانش آموز (دو دختر و پنج پسر) هشت تا نه ساله بودند که در مرکز آموزشی ناتوانی های یادگیری شهرستان تاکستان به عنوان ناتوان یادگیری شناسایی شدند و به صورت داوطلبانه در پژوهش شرکت کردند. ابتدا آزمون های «ظرفیت عدد مستقیم»، «ظرفیت عدد معکوس» و «ظرفیت فضایی مستقیم» از خرده آزمون های حافظه فعال در نسخه چهارم مقیاس هوش وکسلر کودکان (کامکاری و شکرزاده، 1392) به منظور اطلاع از وضعیت حافظه فعال این دانش آموزان اجرا شد. در مرحله بعد، آن ها در مصاحبه مبتنی بر تکلیف شرکت کردند و به سوالات آزمون حساب از نسخه چهارم مقیاس هوش وکسلر کودکان (کامکاری و شکرزاده، 1392) پاسخ دادند. پس از نوشتاری کردن متن مصاحبه و تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل مضمون، پنج مضمون با عنوان «اتکا بر استفاده از انگشتان برای انجام محاسبات»، «مشکلات انجام عملیات ریاضی»، «عدم به خاطرسپاری اطلاعات»، «مشکلات درک صورت مسیله» و «مشکلات توجه و تمرکز» تبیین شد. نتیجه پژوهش بیانگر آن بود که چالش عمده این دانش آموزان در حل مسایل کلامی ریاضی در ارتباط با نقص، در حلقه واج شناختی حافظه فعال است و احتمالا آن ها برای جبران این نقص، به طرحواره دیداری-فضایی تکیه می کنند که این خود موجب تقویت هرچه بیشتر این مولفه می شود. برای تقویت حلقه واج شناختی، مداخله های حافظه فعال کلامی مانند آموزش مرور ذهنی، تکرار جملات گفتاری، گوش دادن به داستان ها و شعرهای کودکانه در سنین پیش از دبستان پیشنهاد می شود.

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی برنامه آموزشی جهت یابی و حرکت بر بهزیستی روان شناختی دانش آموزان نابینا در استان اصفهان انجام شد. این پژوهش، یک مطالعه شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون و گروه کنترل بود. 24 نفر از دانش آموزان نابینا، به روش نمونه گیری در دسترس از مدارس ویژه نابینایان اصفهان انتخاب شدند و به طور مساوی در یکی از گروه های آزمایش و گروه کنترل (هر گروه دوازده نفر شامل شش دختر و شش پسر) جایگزین شدند. گروه آزمایشی در هشت جلسه آموزش برنامه جهت یابی و حرکت (هفته ای دو جلسه) شرکت کردند؛ درحالی که گروه کنترل در این جلسات شرکت نکردند. آزمودنی ها با استفاده از مقیاس بهزیستی روان شناختی (PWBS) ریف (1989) ارزیابی شدند. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری با به کارگیری نرم افزار SPSS نسخه 26 تحلیل شدند. نتایج نشان داد گروه آزمایش و کنترل در بهزیستی روان شناختی تفاوت معناداری دارند. درواقع آموزش برنامه جهت یابی و حرکت، بر بهزیستی روان شناختی و خرده مقیاس های خودمختاری، تسلط بر محیط، رشد شخصی، ارتباط مثبت با دیگران و پذیرش خود در دانش آموزان نابینا اثر مثبت و معنادار داشته است (001/0>P). با توجه به اینکه آموزش برنامه جهت یابی و حرکت، سبب بهبود بهزیستی روان شناختی دانش آموزان نابینا شد، برنامه ریزی برای آموزش چنین برنامه هایی مانند آموزش برنامه جهت یابی و حرکت نقش مهمی در بهزیستی روان شناختی دارد.

این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی آموزش برنامه تربیت کودک اندیشمند بر ارتباط مادران با کودک آهسته گام انجام شده است. پژوهش حاضر، یک مطالعه شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون بدون گروه گواه بود. جامعه آماری شامل کلیه مادران کودکان چهار تا هفت سال آهسته گام شهر اصفهان بودند. نمونه این پژوهش، 30 نفر از مادران کودکان چهار تا هفت سال مدارس غیرانتفاعی ویژه دانش آموزان آهسته گام در سال تحصیلی 1398-1399 بودند که به شیوه دردسترس انتخاب شدند و برای شرکت در کارگاه تربیت کودک اندیشمند اعلام آمادگی کردند. ابزارهای استفاده شده در این پژوهش، پرسشنامه جمعیت شناختی و مقیاس رابطه والد-کودک پیانتا (CPRS) بود. برنامه تربیت کودک اندیشمند در نه جلسه به صورت یک جلسه دوساعته در هفته برگزار شد. داده ها با استفاده از آزمون تی هتلینگ زوجی و با به کارگیری نرم افزار SPSS (نسخه 22) تجزیه وتحلیل شد. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد برنامه تربیت کودک اندیشمند موجب بهبود ارتباط میان مادران و کودک آهسته گام شده است.

هدف پژوهش حاضر، اثربخشی درمان تحولی-دیداری با رویکرد پردازش اطلاعات شناختی بر بهبود کودکان اختلال ویژه نارساخوانی شناختی است. روش مطالعه، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل است. برای انتخاب جامعه آماری، 140 دانش آموزهفت تا نه ساله مبتلا به اختلال یادگیری ویژه ای درنظر کرفته شدند که به مرکز یگانه شهرستان ساوجبلاغ استان البرز در سال تحصیلی1398-1397 مراجعه کرده بودند. سپس به روش نمونه گیری دردسترس، 60 نفر مبتلا به نارساخوانی انتخاب شدند که از بین ایندانش آموزان، فقط 20 نفر دارای سبک یادگیری دیداری بودند که به روش تصادفی ساده در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. ابزارهای به کاررفته در این پژوهش شامل آزمون هوشی وکسلر کودکان، پرسشنامه سبک یادگیری واک، فرم تاریخچه موردی و آزموناختلال خواندن محقق ساخته بود. دانش آموزان در این پژوهش براساس جنسیت، سن، پایه تحصیلی و هوش بهر به دو گروه همگن تقسیم شدند. جلسات درمانی طی دو ماه (پانزده جلسه 90 دقیقه ای) و با استفاده از مدل ایشینر، اطلاعات پردازش شناختی، کتل-هورن-کارولو سبک یادگیری دیداری برای گروه آزمایش اجرا شد؛ درحالی که گروه کنترل آموزشی دریافت نکرد. در پایان جلسات درمانی و همچنینهشت هفته پس از مداخله، مجددا دانش آموزان هردو گروه ارزیابی شدند. نتایج تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر نشان داد اثر زمان وبراساس نتایج، این روش درمانی در درمان نارساخوانی شناختی به عنوان یک روش درمانی. P<0/ گروه طی مطالعه معنادار است 05موثر پیشنهاد می شود.

هدف پژوهش حاضر، اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر مهارت اجتماعی دانش آموزان ابتدایی دارای اختلال نافرمانی مقابله ای بود. پژوهش نیمه آزمایشی از طرح نوع پیش آزمون-پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه موردمطالعه در این تحقیق شامل کلیه دانش آموزان دختر ابتدایی (945 نفر) ده تا دوازده ساله در شهر ملکان بود که در سال تحصیلی 1398-1399 مشغول به تحصیل بودند. نمونه موردمطالعه در این تحقیق شامل 30 دانش آموز دختر ده تا دوازده ساله پایه های چهارم، پنجم و ششم ابتدایی دارای اختلال نافرمانی مقابله ای بود که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (آزمایش 15 نفر، کنترل 15 نفر) قرار گرفتند. برای جمع آوری داده ها، از پرسشنامه علایم مرضی کودکان (CSI-4) اسپیرافکین و گادو (1994) و مهارت اجتماعی (SSRS) گرشام و الیوت (1990) استفاده شد. گروه آزمایش آموزش تنظیم هیجان (هشت جلسه یک ساعتی) را دریافت کردند و گروه کنترل در این مدت هیچ مداخله ای دریافت نکردند. تجزیه وتحلیل داده ها، با روش آماری تحلیل کوواریانس انجام گرفت. نتایج پژوهش نشان داد آموزش تنظیم هیجان بر همه مولفه های مهارت اجتماعی شامل همکاری (005/0 >P)، قاطعیت (001/0 >P) و خویشتن داری (003/0 >P) کودکان دختر دبستانی دارای اختلال نافرمانی مقابله ای تاثیر دارد. با توجه به یافته ها پیشنهاد می شود آموزش تنظیم هیجان به عنوان یکی از روش های موثر در بهبود مهارت اجتماعی دانش آموزان دارای اختلال نافرمانی مقابله ای درنظر گرفته شود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر برنامه راهنمای جمله فلپس بر عملکرد بیان نوشتاری دانش آموزان دختر با اختلال یادگیری ویژه در پایه پنجم ابتدایی در شهر یزد انجام گرفت. روش پژوهش آزمایشی و از طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل استفاده شده است. بدین منظور با استفاده از روش نمونه گیری چندمرحله ای از بین دانش آموزان با اختلال یادگیری ویژه در پایه پنجم ابتدایی شهر یزد، تعداد 30 نفر انتخاب شدند و به تصادف در دو گروه گواه و آزمایش قرار گرفتند. مداخله های آموزشی برنامه فلپس در سیزده جلسه 60 دقیقه ای روی گروه آزمایش انجام شد. ابزارهای مورداستفاده آزمون های غیررسمی بیان نوشتاری فرامرزی و همکاران و مقیاس هوشی وکسلر کودکان ویرایش پنجم بودند. داده های به دست آمده با روش آماری تحلیل کوواریانس، تجزیه وتحلیل شد. تجزیه وتحلیل داده های حاصل از پژوهش نشان داد بین عملکرد گروه آزمایش و کنترل، در عملکرد بیان نوشتاری تفاوت معنا داری وجود دارد (001/0>P). براساس نتایج پژوهش، برنامه راهنمای جمله فلپس، بر عملکرد دانش آموزان با اختلال یادگیری در بیان نوشتاری در حیطه های توصیف کردن، داستان نویسی، نامه نویسی، خاطره نویسی و خلاصه نویسی موثر است. می توان نتیجه گرفت برنامه راهنمای جمله فلپس بر مهارت بیان نوشتاری دانش آموزان با اختلال یادگیری خاص موثر است و از این شیوه می توان به عنوان یک شیوه درمانی و آموزشی استفاده و آن را به درمانگران پیشنهاد کرد.

هدف از پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی استفاده از ابزارهای هوشمند در بهبود اختلالات خواندن و درک مطلب کودکان آهسته گام است. روش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه است. جامعه آماری شامل کلیه کودکان پسر مبتلا به اختلالات خواندن مراکز درمانی شهرستان مرند است که شامل 64 کودک می شود. از بین جامعه هدف، 34 کودک پسر مبتلا به اختلالات خواندن، با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند براساس آزمون هوشی وکسلر و آزمون تشخیصی خواندن و نارساخوانی کرمی نوری و مرادی به عنوان حجم نمونه انتخاب و در دو گروه آزمایش 17 نفر و کنترل 17 نفر، به شیوه تصادفی قرار داده شدند. در ابتدا هردو گروه به وسیله آزمون تشخیصی خواندن ارزیابی شدند. گروه آزمایش در دوازده جلسه 90 دقیقه ای در طول یک سال، با استفاده از ابزارهای هوشمند آموزش را دریافت کردند و در پایان، هردو گروه مجددا ارزیابی شدند. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس تجزیه وتحلیل شد. یافته های این پژوهش نشان داد آموزش با استفاده از ابزارهای هوشمند موجب بهبود اختلالات خواندن و درک مطلب در کودکان آهسته گام می شود. از این رو با استفاده از ابزارهای هوشمند می توان اختلالات خواندن و درک مطلب را در کودکان آهسته گام بهبود بخشید.

هدف از پژوهش حاضر، مقایسه زمان واکنش دیداری و شنیداری ساده و انتخابی در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش فعالی و ضرب آهنگ شناختی کند است. روش پژوهش توصیفی از نوع علی مقایسه ای است. جامعه آماری موردمطالعه، کلیه دانش آموزان پسر دوره ابتدایی 7-12 سال شهر تبریز در سال تحصیلی 1398-1399 هستند. از میان این جامعه آماری، 100 پسر (50 نفر مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش فعالی و 50 نفر مبتلا به ضرب آهنگ شناختی کند) به شیوه غربال گری با استفاده از مقیاس درجه بندی رفتار کودکان (سوانسون، نولان و پلهام، 1981) و مقیاس ضرب آهنگ شناختی کند (پنی، واچبوچ، کلین، کورکوم و اسکیس، 2009) به عنوان نمونه انتخاب شدند. سپس از نرم افزار Psytask برای سنجش زمان واکنش استفاده شد. نتایج تحلیل واریانس چند متغیره نشان داد بین کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش فعالی و ضرب آهنگ شناختی کند، از نظر زمان واکنش دیداری و شنیداری ساده و انتخابی تفاوت معناداری وجود دارد (0001/0

هدف پژوهش حاضر، مقایسه اثربخشی بازتوانی شناختی با استفاده از کامپیوتر و یکپارچگی حسی و تلفیق این دو روش بر بهبود انعطاف پذیری شناختی دانش آموزان دارای اختلال یادگیری خاص است. روش پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه های نابرابر و پیگیری یک ماهه است. جامعه آماری پژوهش، دانش آموزان دارای اختلال یادگیری خاص مراجعه کننده به کلینیک های پندار و آتیه در شهر تهران، در سال تحصیلی 1397-1398 هستند که از بین آن ها 58 دانش آموز (32 پسر و 26 دختر) مبتلا به اختلال یادگیری خاص به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و 14 نفر در گروه آزمایشی اول، 15 نفر در گروه آزمایشی دوم، 16 نفر در گروه آزمایشی سوم و 13 نفر در گروه گواه به صورت تصادفی قرار گرفتند. برای اندازه گیری عملکرد انعطاف پذیری شناختی، از آزمون دسته بندی کارت های ویسکانسین (WCST) استفاده شد. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس، با اندازه گیری مکرر، در نرم افزار SPSS 24 تحلیل شد. یافته ها نشان داد بازتوانی شناختی با استفاده از کامپیوتر و تلفیق آن با یکپارچگی حسی به طور معنادار انعطاف پذیری شناختی را در دانش آموزان دارای اختلال یادگیری خاص بهبود می بخشد (01/0>P). یکپارچگی حسی نیز به طور معنادار انعطاف پذیری شناختی را در دانش آموزان دارای اختلال یادگیری خاص افزایش می دهد (05/0>P)، اما بین این سه روش در بهبود انعطاف پذیری شناختی تفاوتی وجود ندارد. از این رو می توان از بازتوانی شناختی با استفاده از کامپیوتر و یکپارچگی حسی و تلفیق این دو روش در بهبود انعطاف پذیری شناختی دانش آموزان مبتلا به اختلال یادگیری خاص استفاده کرد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش کارکردهای اجرایی بر خودکنترلی کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی و بیش فعالی انجام گرفت. پژوهش حاضر آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دوماهه است. جامعه آماری پژوهش شامل کودکان پسر مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی شهر اصفهان در سال تحصیلی 1398-1399 است که از بین آن ها سی کودک مبتلا به اختلال کم توجهی و بیش فعالی به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه های آزمایش و گواه گمارده شدند (هر گروه 15 کودک). گروه آزمایش، مداخله کارکردهای اجرایی (فیشر و همکاران، 2005) را طی یک ماه در هشت جلسه 75 دقیقه ای دریافت کرد. در فرایند مداخله، در گروه آزمایش سه نفر و در گروه گواه نیز دو نفر ریزش داشتند. پرسشنامه های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه اختلال کم توجهی و بیش فعالی (ADHDQ) و پرسشنامه خودکنترلی (SCQ) بود. داده های پژوهش به شیوه تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر با استفاده از نرم افزار آماری SPSS نسخه 23 تجزیه وتحلیل شد. نتایج نشان داد آموزش کارکردهای اجرایی بر خودکنترلی کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی و بیش فعالی تاثیر معنادار دارد (001/0