مدیریت تولید و عملیات
سال:1390 | دوره:2 | شماره:2 (پیاپی 3) |تعداد مقالات:7

در این مقاله، یک مدل ریاضی جدید برای مساله زمانبندی چند هدفه در سیستم تولید سلولی ارایه شده که هدف آن کمینه سازی حداکثر زمان تکمیل کارها، هزینه زودکرد و هزینه دیرکرد است. به علت پیچیدگی این مساله، یک الگوریتم تلفیقی بر پایه الگوریتم ژنتیک و بهینه سازی ذرات انبوه برای حل آن در زمان قابل قبول پیشنهاد شده است. همچنین، از یک الگوریتم تکاملی چند هدفه معروف به نام الگوریتم ژنتیک مرتب شده غیرمغلوب (NSGA-II) برای تحلیل و نشان دادن کارایی الگوریتم تلفیقی پیشنهادی استفاده شده است. در ادامه، نتایج حاصل از خروجی الگوریتم ها با هم مقایسه و سپس تحلیل شده است. در خاتمه، نتیجه گیری و پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی ارایه گردیده است.

در پیشروی به سمت تعالی مشکلات و موانع زیادی آشکار می شوند که این مساله، اهمیت توجه به خودارزیابی را نشان می دهد. از الگوهای مشهور در راستای خودارزیابی، الگوی تعالی EFQM است. در این پژوهش نگرش مدیران و کارکنان نسبت به معیارهای تعالی بررسی شده تا میزان حاکمیت مولفه های آن در سازمان، سنجیده شود. فرضیه اصلی پژوهش این است که بین امتیاز وضعیت موجود و وضعیت مطلوب معیارهای تعالی در شرکت مورد بررسی تفاوت معناداری وجود دارد. این فرضیه به چند فرضیه فرعی، تقسیم شده است. جامعه آماری این پژوهش 157 نفر شامل مدیران، سرپرستان، و کارکنان شرکت بوده، و 112 نفر از آنان به عنوان نمونه آماری بطور تصادفی انتخاب شده اند. تمامی فرضیه ها به جز فرضیه دوم، چهارم و هشتم (فرضیه های مربوط به معیار خط مشی و استراتژی، منابع و شرکا، و نتایج جامعه) در سطح اطمینان %95 تایید شده است. بعلاوه، تحلیل داده ها و نتایج پژوهش، حوزه های نیازمند بهبود را مشخص نموده است.

شش سیگما یکی از مشهورترین نظام ها برای حذف ضایعات، کاهش هزینه و بهبود کیفیت در سازمان هاست. فرآیند ایجاد و ارزیابی پروژه ها، از جمله فعالیت های اولیه در اجرای شش سیگماست که بسیاری از محققان معتقدند به کارگیری موفقیت آمیز شش سیگما با اولویت بندی و انتخاب مناسب پروژه های شش سیگما ارتباط تنگاتنگی دارد. تحقیق حاضر با به کارگیری شبکه های عصبی مصنوعی به عنوان یک ابزار قدرتمند در پردازش اطلاعات غیرخطی، مدلی را جهت انتخاب این پروژه ها معرفی نموده است. در این مدل، شش معیار هزینه پروژه، مدت زمان اجرای پروژه، تعداد افراد کمربند مشکی و سبز، افزایش رضایت مشتری، تاثیر بر استراتژی کسب و کار و میزان تاثیر مالی به عنوان عوامل ورودی در نظر گرفته شده و با استفاده از پرسپترون چندلایه، میزان بهره وری و سطح سیگمای حاصل از هر پروژه بهبود پیش بینی شده است. در پایان نیز با استفاده از تحلیل حساسیت تاثیر هر کدام از متغیرهای ورودی بر خروجی های مدل ارزیابی شده است. نتایج حاصل نشانگر این است که عوامل «تاثیر بر استراتژی کسب و کار» و «میزان تاثیر مالی» به ترتیب بیشترین و کمترین تاثیر را بر خروجی های مدل شامل میزان بهره وری و سطح سیگما داشته است.

با توجه به سرمایه گذاری انبوهی که اخیرا سازمان ها برای اکتساب دانش و بهره وری سرمایه فکری، روی سیستم هایی که بعضا اثربخش نیستند، انجام می دهند، ضرورت ارزیابی موفقیت ابتکارات دانشی نمود می یابد. مهمترین دانش افزایی این مقاله ارایه رویکردی نوین در ارزیابی سیستم های مدیریت دانش است. این رویکرد دو متدولوژی پرکاربرد مدیریتی، عوامل حیاتی موفقیت و تحلیل رابطه ای خاکستری، را ترکیب می کند. از عوامل حیاتی موفقیت برای تعریف معیارهای ارزیابی و از رویکرد تحلیل رابطه ای خاکستری برای امتیازدهی ابتکارات دانشی استفاده می شود. جامعه آماری پژوهش، شرکت هایی هستند که در آنها پروژه مدیریت دانش پیاده سازی شده است. مطابق با این رویکرد همراستایی استراتژیک مدیریت دانش و کسب و کار، کیفیت سیستم های مدیریت دانش، کیفیت دانش، رضایت کاربر، مدیریت اسناد، ارتباطات، پشتیبانی مدیریت ارشد و فرهنگ از عوامل مهم در ارزیابی ابتکارات دانشی در سازمان ها هستند. قابلیت کاربرد رویکرد پیشنهادی با تحلیل داده های پنج شرکت کاربر سیستم های مدیریت دانش با محوریت فناوری اطلاعات نشان داده شده است.

پایش پروفایل یکی از موضوع های نوین تحقیقاتی در حوزه کنترل فرآیند آماری است که در سالهای اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. پروفایل رابطه بین یک متغیر پاسخ و یک یا چند متغیر مستقل را توصیف می کند. این رابطه که معمولا با استفاده از یک رابطه رگرسیونی مدل می شود می تواند خطی ساده، خطی چندگانه، چندجمله ای و در مواردی غیرخطی باشد. تاکنون روشهایی برای پایش پروفایل های چندجمله ای توسعه داده شده است که بهترین آنها روش چندجمله ای متعامد است. از جمله نقاط ضعف روش مذکور تعداد زیاد نمودارهای کنترل می باشد که به صورت همزمان استفاده می شوند. در این مقاله روشی جدید بر اساس روش چندجمله ای متعامد پیشنهاد شده که در آن تنها از دو نمودار کنترل برای پایش یک پروفایل چندجمله ای از درجه k استفاده می شود. یافته های شبیه سازی و تحلیل منحنی متوسط طول دنباله نشان می دهد که روش پیشنهادی در مقایسه با روش موجود عملکرد بهتری دارد. همچنین استفاده از آن در عمل بسیار آسان تر است.

در این مقاله یک مدل غیرخطی برای مکان یابی تجهیزات سرویس دهی در ناحیه رقابتی معرفی می شود. در مدل پیشنهادی عوامل زمان سفر، کیفیت تجهیزات سرویس دهی و قیمت لحاظ شده است که از مهم ترین عوامل موثر بر جذب و حفظ مشتریان در محیط های رقابتی محسوب می شوند. برای بیان رفتار احتمالی مشتریان در انتخاب تجهیزات رقیب و شرکت واردشونده از مدل تعامل فضایی و تابع لاجیت استفاده می شود. نظر به این که تصمیم گیری در خصوص مکان یابی تنها بر اساس میزان فروش و جذب تقاضای بازار صورت نمی گیرد و غفلت از اهداف مهم سازمانی دیگر نظیر کاهش هزینه ها، شرکت ها را در بلندمدت دچار مشکل می سازد؛ لذا علاوه بر میزان جذب تقاضا، هزینه ثابت استقرار نیز در مدل بررسی می شود که در مسایل دنیای واقعی نتایج بهتری خواهد داشت. به دلیل پیچیدگی محاسباتی، الگوریتم ژنتیک برای حل مدل ارایه می گردد. نتایج عددی، عملکرد مدل پیشنهادی و کارایی الگوریتم ژنتیک را در حل آن تایید می کنند و نشان می دهند که بررسی تقاضای احتمالی مشتریان با در نظر گرفتن عوامل قیمت، زمان سفر و کیفیت تجهیزات سرویس دهی نقش اساسی در افزایش فروش و سود شرکت واردشونده دارد؛ به طوری که با وجود انتخاب مناسب ترین مکان ها توسط رقیب، در شرایط یکسان قیمت، کیفیت و تعداد تجهیزات، میزان فروش و سود شرکت واردشونده بیشتر از رقیب است.

انتخاب و بکارگماری شایسته ترین افراد در هر شغل؛ یکی از مهمترین مسائل و تصمیمات است. مدیریت در دانشگاه ها یکی از موضوعات مطرح در این حیطه است و در این رهگذر مدیران گروه های آموزشی به سبب تاثیرگذاری در عملکرد دانشکده ها اهمیت بسزایی دارند. در این مقاله، ضمن بررسی کیفیت شایسته گزینی مدیران گروه های آموزشی در پنج بعد دانش و معلومات حرفه ای، مهارت های فکری و رفتاری، ویژگی های شخصیتی، نگرش و بینش و اعتبار افراد، شکاف وضعیت موجود و مورد انتظار اعضای هیات علمی دانشگاه یزد در ابعاد مذکور تحلیل شده است. داده ها، بصورت کتابخانه ای، مصاحبه ای و پرسشنامه ای گردآوری و روایی پرسشنامه توسط چند تن از اساتید مورد تایید قرار گرفت. از 175 پرسشنامه توزیع شده بین اعضای هیات علمی دانشگاه یزد در سال 1389 که در 30 گروه آموزشی قرار داشتند، 122 پرسشنامه جمع آوری گردید. پایایی کلی پرسشنامه، بر اساس ضریب آلفای کرونباخ، برابر 0.97 بدست آمد. نتایج حاصله نشان می دهد در وضعیت موجود به ویژگی های شخصیتی بالاترین توجه و دانش و معلومات حرفه ای افراد کمترین توجه می شود. نتایج محاسبه شکاف منفی موزون در هر کدام از دانشکده های دانشگاه یزد حاکی از آن است که مهمترین عاملی که آنها را به سمت عدم انتخاب شایسته مدیر گروه می برد، عدم توجه لازم به ویژگی های شخصیتی است. با رتبه بندی عناصر این بعد با تکنیک تاپسیس مشخص گردید توجه به شاخص هایی چون متمایل به چالشی بودن، سن، مقاومت در برابر فشار، شاداب و برونگرا بودن، تواضع و فروتنی و صبوری و شکیبایی این وضعیت را بهبود بیشتری خواهد داد. پس می توان با برنامه ریزی برای ارتقای کیفیت عناصر این ابعاد، مشکلات و موانع احتمالی بر سر راه عملکرد مطلوب دانشکده را با بیشترین سرعت مرتفع نمود.