نظام ها و خدمات اطلاعاتی
سال:1392 | دوره:2 | شماره:2 (پیاپی 6) |تعداد مقالات:9

یکی از مهم ترین آفات پایان نامه ها و مقالات دانشجویان استفاده از نوشته های دیگران بدون استناددهی و یا با استناد غیردقیق و نادرست است. حتی به جرأت می توان ادعا کرد که درصدی از مقالات منتشرشده نیز حاوی خطاهایی از آن نوع است که اصطلاحا سرقت علمی یا ادبی خوانده می شود. هر چند که این مساله خاص دانشجویان نیست، به نظر می رسد استفاده بدون استناد از نوشته های دیگران در نگارش پروپوزال ها و پایان نامه ها امر رایجی است که البته درصد بالایی از این خطاها با تذکر استادان راهنما رفع می شود.

هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین کیفیت خدمات کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی همدان از طریق مدل تحلیل شکاف است.روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که به روش پیمایشی تحلیلی کیفیت خدمات ارائه شده را با استفاده از پرسشنامه «آی. ای. لایب کوآل» مورد ارزیابی قرار می دهد. جامعه پژوهش را کاربران بالفعل کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی همدان تشکیل می دهند و با استفاده از روش «نمونه گیری تصادفی طبقه ای غیردرصدی»، و استفاده از جدول کرجسی و مورگان حجم نمونه بدست آمده برابر 367 نفر است.یافته ها: کیفیت فعلی خدمات کتابخانه های مورد بررسی از دیدگاه کاربران در کل معادل 2.987 است و این کتابخانه ها، روی هم رفته توانسته اند حداقل انتظارات کاربران، خود را برآورده نمایند اما تا رسیدن به هدف برآوردسازی انتظارات کامل کاربران شکاف زیادی وجود دارد. از دیدگاه کاربران حوزه های «امانت»، «کارمندان» و «پایگاه اطلاع رسانی» به ترتیب بیشترین اولویت و درجه اهمیت را دارا هستند. همچنین، حوزه های «تکثیر و چاپ»، «مطبوعات» و «منابع دیداری- شنیداری» کمترین درجه اهمیت را دارمی باشند. از سوی دیگر، نتایج آزمون فرضیه های اول تا پنجم پژوهش نشان می دهد از دیدگاه کاربران بین درجه اهمیت پنج مولفه اصلی کیفیت و سطح عملکرد آنها تفاوت معنی داری وجود دارد.نتیجه گیری: میزان شکاف موجود بین درجه اهمیت و کیفیت فعلی خدمات ارائه شده در پنج مولفه مورد بررسی منفی است. به بیان دیگر، برای دستیابی به سطح رضایت مندی کاربران و افزایش کیفیت فعلی خدمات، کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی همدان نیازمند برنامه ریزی و تلاش های بیشتر و هدفمند هستند.

هدف: هدف این پژوهش تعیین میزان سواد رسانه ای و اطلاعاتی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان است.روش: روش پژوهش، پیمایشی تحلیلی و از نوع کاربردی است. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته بوده که بر اساس متون علمی معتبر و نیز نیاز پژوهشگران تهیه شده است. روایی توسط متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی مورد تایید قرار گرفت. پایایی ابزار با استفاده از آلفای کرونباخ مقدار 89 درصد به دست آمد. جامعه آماری شامل دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بوده (6000 نفر) که حجم نمونه 361 نفر به دست آمد. روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای است. جهت تجزیه و تحلیل یافته ها از آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (T. test, ANOVA, Tukey) استفاده شد.یافته ها: یافته ها نشان داد میانگین سواد رسانه ای و اطلاعاتی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با استفاده از پرسشنامه ایرانی سواد رسانه ای و اطلاعاتی 0.444±3.34 است که بالاتر از حد متوسط و نسبتا مطلوب می باشد. بیشترین میانگین مربوط به ارتقای مرتبه علمی (از جمله مقطع تحصیلی، شغلی، و ...) با 0.975±3.84 و کمترین میانگین مربوط به دشواربودن شروع به کار تحقیق با 1.08±2.50 بوده است. میانگین مولفه استفاده با 0.608±3.63 بیشتر از سایر مولفه ها بوده و کمترین میانگین مولفه ها مربوط به مولفه دسترسی با 0.710± 2.90می باشد. مقایسه بین جنسیت و سن و میزان سواد رسانه ای و اطلاعاتی نشان داد که بین سواد اطلاعاتی بر حسب متغیرهای مذکور تفاوت معنی داری وجود ندارد، اما بر حسب مقطع تحصیلی، دانشکده و سطح درآمد خانواده تفاوت معنی داری وجود دارد.نتیجه گیری: نتایج نشان داد میزان سواد رسانه ای و اطلاعاتی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بالاتر از حد متوسط و نسبتا مطلوب است. با این وجود، دانشجویان در زمینه شروع به کار تحقیق، تعریف موضوع برای تحقیق و نیز تعیین اعتبار یک وب سایت وضعیت مطلوبی ندارند. در مجموع، لازم است هم دانشجویان و هم دست اندکاران امر آموزش به عوامل موثر در افزایش سواد رسانه ای و اطلاعاتی به عنوان یک قابلیت اساسی در استفاده از رسانه های چاپی و الکترونیکی توجه ویژه نمایند.

هدف: هدف از این پژوهش تحلیل محتوای تصاویر کتاب های داستانی تالیفی گروه سنی ب و ج در دهه 80 می باشد تا مشخص شود که تصویرگری آن ها در چه وضعیت و جایگاهی قرار دارد.روش: نگارش این پژوهش بر اساس روش تحلیل محتوای مفهومی است. در این راستا ابتدا معیارهای ارزیابی تصاویر و شرایط ظاهری کتاب، از شورای کتاب کودک و همین طور کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان گردآوری شد و پس از تهیه سیاهه وارسی از روی این معیارها و ادغام آن ها بر اساس نظر متخصصان کتابداری و ادبیات کودکان، به تحلیل محتوای 335 عنوان کتاب (بطور تصادفی) که بین سال های 80 تا 89 چاپ شده بودند، پرداخته شد.یافته ها: در این پژوهش چهار عامل 1. توجه به عوامل ظاهری 2. مرتبط بودن تصاویر با محتوای داستان 3. مرتبط بودن تصاویر با نیازهای گروه سنی ب و ج 4. وضعیت کیفیت تصاویر، مورد بررسی قرار گرفت؛ نتایج نشان می دهد که در مورد عامل اول 55.38% وضعیت مطلوب و 30.7% نامطلوب داشتند، در عامل دوم 70% وضعیت مطلوب و 2% نامطلوب بودند، در عامل سوم 60.3% وضعیت مطلوب و 16% نامطلوب داشتند و در عامل چهارم 44.73% وضعیت مطلوب و 27% نامطلوب بودند.نتیجه گیری: با توجه به آمار بدست آمده، کتاب های چاپ شده در دهه 80، وضعیت نسبتا مناسبی در زمینه های «توجه به عوامل ظاهری» و «مرتبط بودن تصاویر با نیازهای گروه سنی» داشتند و به «مرتبط بودن تصاویر با محتوی داستان» بیش از مسائل دیگر توجه شده بود و به مقوله «کیفیت تصاویر» کمتر از بقیه موارد توجه شده بود.

هدف: هدف از این پژوهش تعیین شاخص های بلوغ فناوری اطلاعات در کتابخانه های دانشگاهی ایران است.روش: در این پژوهش از روش کتابخانه ای و مطالعه دلفی استفاده شده است. برای تعیین شاخص ها از «مدل مرحله ای نولان» استفاده شد و سیاهه ای شامل شاخص ها تهیه و در قالب پرسشنامه ای تنظیم شد که میزان اهمیت هر یک از شاخص های بلوغ فناوری اطلاعات را از دیدگاه اعضای پنل دلفی متشکل از متخصصان کتابداری و اطلاع رسانی و فناوری اطلاعات مورد سنجش قرار می دهد.یافته ها: تعداد 88 شاخص برای بلوغ فناوری اطلاعات در کتابخانه های دانشگاهی ایران در چهار بعد: نرم افزارهای کاربردی، کاربران، منابع، و مدیریت با استفاده از روش دلفی تعیین گردید.نتیجه گیری: شاخص های بلوغ فناوری اطلاعات که در پژوهش حاضر تعیین و معرفی شدند، ابزارهای مدیریتی هستند که کتابخانه ها می توانند با به کارگیری آن ها وضعیت خود را از نظر بلوغ فناوری اطلاعات ارزیابی نمایند.

هدف: هدف از پژوهش حاضر، شناسایی چالش ها و موانع ترغیب دانش آموختگان رشته کتابداری و اطلاع رسانی به ایجاد کارآفرینی و اشتغال زایی است.روش شناسی: پژوهش از نوع کاربردی بوده و به روش پیمایشی توصیفی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش 150 نفر از دانش آموختگان کتابداری و اطلاع رسانی (شاغل یا غیرشاغل) دانشگاه های تحت پوشش وزارت علوم و فناوری و دانشگاه آزاد اسلامی بودند که بر اساس نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. پس از جمع آوری پرسشنامه ها، تعداد 122 پرسشنامه عودت داده شد. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته است. به منظور مشخص کردن وضعیت داده ها از آزمون نسبت دوجمله ای و برای رتبه بندی عوامل موثر بر عدم کارآفرینی از آزمون فریدمن استفاده شد.یافته ها: مهم ترین مانع ترغیب دانش آموختگان کتابداری و اطلاع رسانی به ایجاد کارآفرینی و اشتغال زایی نبود آموزش مناسب جهت کسب درآمد از مهارت های حرفه ای است. همچنین، نبود نهادهای حمایتی رسمی و غیررسمی مناسب، کم اثرترین عامل عدم کارآفرینی است.نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد که سرفصل های آموزشی باید مورد بازنگری قرار گیرد، واحد کارآفرینی به واحدهای درسی رشته کتابداری و اطلاع رسانی اضافه شود، دروس تخصصی از حالت نظری صرف خارج شده و دانشجویان با جنبه های عملی و کاربردی دروس نیز آشنا شوند. همچنین، آموزش های مناسبی باید در زمینه کسب مهارت های کارآفرینی ارائه شود تا دیدگاه دانشجویان رشته نسبت به ماهیت آن تغییر یابد. اساتید و صاحب نظران رشته باید دانشجویان را با مفاهیم نوینی همچون جامعه اطلاعاتی، سازمان یادگیرنده، اقتصاد دانش محور و غیره آشنا کرده و اهمیت این مفاهیم و نقش کاربردی آن ها را در همه جنبه های زندگی، از جمله درآمدزایی و ایجاد کسب و کار به دانشجویان ارائه کنند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر کارآفرینی اجتماعی در کتابخانه های دانشگاهی انجام شده است.روش: پژوهش حاضر پیمایشی تحلیلی است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است که میان 140 نفر از کتابداران دانشگاهی شاغل در کتابخانه های 13 دانشگاه وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با مدارک تحصیلی کارشناسی و بالاتر توزیع و 133 پرسشنامه تکمیل شد. از روش های آماری توصیفی و استنباطی رگرسیون کلی چند متغیری در این پژوهش استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد میزان سرمایه اجتماعی (39.51) و کارآفرینی اجتماعی (41.99) در کتابخانه های مورد پژوهش متوسط است و سرمایه اجتماعی بر کارآفرینی اجتماعی تاثیر مثبت دارد. همچنین، از میان شاخص های سرمایه اجتماعی (اعتماد متقابل، روابط، عمل متقابل، ظرفیت، تنوع و ساختار)، همه به جز تنوع بر کارآفرینی اجتماعی تاثیر مثبت دارند.نتیجه گیری: بر اساس نتایج حاصل از پژوهش، توجه به سرمایه اجتماعی و کارآفرینی اجتماعی یعنی تشخیص فرصت ها و استفاده از آن ها، می تواند در روابط بین جوامع علمی و نحوه تبادل اطلاعات در کتابخانه ها و شبکه های علمی کاملا موثر باشد.

هدف: هدف پژوهش شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر مکان یابی کتابخانه های عمومی با استفاده از روش فرایند سلسله مراتبی گروهی (AHP) است.روش: در این پژوهش از روش پیمایشی استفاده شده است. ابتدا با مطالعه کتابخانه ای، معیارهای موثر در مکان یابی کتابخانه های عمومی مشخص شد؛ سپس با نظرسنجی از متخصصین مرتبط توسط پرسشنامه، میزان اهمیت عوامل موثر با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی گروهی (AHP) مشخص شد. از 45 پرسشنامه توزیع شده، 32 پرسشنامه به صورت کامل و بدون خطا تکمیل شد. به منظور محاسبه نتایج مقایسه زوجی معیارها و شاخص های مستخرج از دیدگاه متخصصین کتابداری، نرم افزار Expert choice و جهت انجام تحلیل های مکانی موجود کتابخانه با معیارهای منتخب و نیز شناسایی پهنه های جدید نرم افزار Arc GIS بکار رفت.یافته ها: یافته ها نشان داد از دیدگاه پاسخگویان 34 شاخص در مکان یابی کتابخانه های عمومی با اهمیت متفاوت، دخیل هستند که در قالب شش معیار اصلی مرکزیت، سازگاری، امکانات رفاهی و پیش بینی های آینده، جهت یابی محل، شرایط فیزیکی-کالبدی و رقبا قرار می گیرند.نتیجه گیری: بر اساس امتیاز تعلق گرفته به شاخص ها، 13 شاخص از ارتباط کم 12 شاخص از ارتباط متوسط و 9 شاخص از ارتباط زیاد برخوردار هستند. همچنین، شاخص هایی که بالاترین وزن را در هر گروه داشتند مشخص شدند و در پایان الگویی از عوامل موثر بر مکان یابی کتابخانه های عمومی ارائه شد.

هدف: پژوهش حاضر به مقایسه میزان ربط نتایج حاصل از محدودسازی عبارت جستجو به نشانی اینترنتی توسط کاربران رشته های موضوعی گروه های فنی مهندسی، علوم پایه و اقتصاد در بین کارشناسان استانداری همدان و همچنین مقایسه میزان حضور کلیدواژه های مورد جستجو در نشانی اینترنتی وب سایت های گروه های فنی مهندسی، علوم پایه و اقتصاد می پردازد.روش: جامعه آماری این پژوهش 90 نفر از کارشناسان خبره استانداری همدان در سه گروه فنی مهندسی، علوم پایه و اقتصاد هستند که در حال انجام پروژه های تحقیقاتی و گزارش های آماری بودند آنان با استفاده از قسمت جستجوی پیشرفته موتورکاوش گوگل، کلیدواژه های (یک و چندواژه ای) مورد نظر خود را در قسمت نشانی اینترنتی صفحات وب جستجو کردند و میزان ربط نتایج بازیابی شده را در سیاه های وارسی که به همین منظور تهیه شده بود، تعیین نمودند. برای دسته بندی و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شد.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد با افزایش تعداد کلیدواژه های مورد جستجو میزان هم خوانی نشانی اینترنتی کاهش می یابد و موتورهای کاوش با افزایش وزن دهی به کلیدواژه های موجود در نشانی اینترنتی می توانند نتایج مرتبط تری را رتبه بندی کرده و در اختیار کاربران قرار دهند.