توسعه آموزش در علوم پزشکی
سال:1397 | دوره:11 | شماره:30 |تعداد مقالات:8

بخش مهمی از تحقیقات مرتبط با علوم روانشناسی رفتار و یادگیری، علوم اجتماعی و علوم سلامت، نیازمند استفاده از ابزار­ های محقق ساخته می­ باشد. محققین جهت دستیابی به نتایج معتبر و فراهم شدن امکان نشر نتایج تحقیق، علاقمند هستند از روش­ های مناسب جهت ارزیابی اعتبار ابزارهای تحقیق استفاد نمایند، چرا که عدم تامین چنین خصوصیت مهمی در ابزار تحقیق، ممکن است منجر به هدر رفتن تلاش­ ها و منابع تخصیص یافته به تحقیق شود. یکی از انواع متداول روایی ابزارهای اندازه­ گیری، روایی سازه است که غالبا با استفاده از روش تحلیل عاملی، به­ عنوان یکی از معتبرترین روش­ های آماری مورد ارزیابی قرار می­ گیرد. تحلیل عاملی، از فرایند­ های آماری، جهت آسان نمودن سنجش ­ های مرتبط با هم، و با هدف کشف یک الگو از گروهی از متغیرها بهره می­ گیرد و هدف اصلی از بکارگیری آن، تلاش جهت کشف ساده ­ ترین روش تفسیر داده­ های مشاهده شده است. تحلیل عاملی در بسیاری از حوزه ­ های علوم مانند علوم رفتاری و روانشناسی، علوم اجتماعی، علوم پزشکی و پرستاری، اقتصاد، جفرافیا، به­ عنوان یکی از دستاوردهای مهم پیشرفت تکنولوژی درکامپیوتر به­ کار­ گرفته می­ شود. در این مطالعه مراحل و روش­ های تحلیل عاملی اکتشافی، به صورت گام به گام و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS مورد بحث و توصیف قرار خواهد گرفت.

زمینه و هدف: ارزشیابی دانشجویان از اساتید یکی از بهترین شیوه­ های ارزشیابی است زیرا دانشجویان به طور مستقیم توسط استاد آموزش می­ بینند. ارزشیابی دانشجو از استاد متاثر از عوامل مختلفی است. لذا مطالعه ­ ی حاضر با هدف تعیین ارتباط انسجام اجتماعی و تحصیلی دانشجویان با ارزشیابی اساتید دانشگاه علوم پزشکی گناباد در سال 1395 انجام شد. روش بررسی: در این مطالعه مقطعی، 307 دانشجوی مقطع کارشناسی پیوسته در دانشگاه علوم پزشکی گناباد در سال 1395 به روش تصادفی طبقه­ ای انتخاب شدند. داده­ ها از طریق فرم اطلاعات جمعیت­ شناختی و پرسشنامه­ های روا و پایا شده انسجام موسسه ­ ای و کیفیت عملکرد اساتید جمع آوری شد. سپس داده­ ها به وسیله ­ ی نرم­ افزار SPSS نسخه 20 و با استفاده از آمار توصیفی، آزمون­ های آماری تی­ م ستقل، ANOVA، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی تجزیه و تحلیل شد. نتایج در سطح کمتر از 05/0 معنی­ دار لحاظ گردید. یافته­ ها: در بین ابعاد انسجام اجتماعی بیشترین نمره (59/4± 08/29) مربوط به تعاملات گروه همسالان و در بین ابعاد انسجام تحصیلی بیشترین نمره (32/4± 34/26) مربوط به پیشرفت تحصیلی و فکری بود. آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که بین نمره ­ ی کلی انسجام اجتماعی و تحصیلی با نمره­ ی کلی ارزشیابی کیفیت عملکرد اساتید ارتباط مستقیم و معناداری وجود دارد (به ترتیب 04/0=P و 001/0P<، 11/0=r و 53/0=r). طبق نتایج آزمون رگرسیون خطی، به ازای افزایش هر نمره از انسجام اجتماعی، نمره ­ ی ارزشیابی اساتید 11/0 افزایش و برای انسجام تحصیلی، نمره­ ی ارزشیابی اساتید 53/0 افزایش یافت. نتیجه­ گیری: تعاملات و تجارب تحصیلی و اجتماعی دانشجویان با همکلاسی­ ها و سایر کارکنان دانشگاهی می تواند با ارزشیابی دانشجو از استاد مرتبط بوده و رضایت آنان از کیفیت عملکرد اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گناباد را تحت­ الشعاع قرار دهد.

زمینه و هدف: یادگیری بین حرف ه­ ای (IPL) (Interprofessional learning) این ظرفیت را دارد که باعث ایجاد همکاری­ های هر چه بیشتر میان فراگیران رشته­ های مختلف مراقبت سلامت گردد. اما این امر منوط به تمایل این فراگیران برای یادگیری با هم می­ باشد. از آنجایی که نگرش فراگیران به­ عنوان عامل اصلی در اجرا و موفقیت یک برنامه می­ باشد، این مطالعه با هدف تعیین نگرش دانشجویان سال آخر رشته­ ی پزشکی و پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی ایران نسبت به اجرای آموزش بین حرف ه­ ای انجام گردید. روش بررسی: مطالعه توصیفی-مقطعی بود که روی 200 نفر از دانشجویان پزشکی سال آخر و همچنین دانشجویان سال چهارم پرستاری و مامایی که در عرصه ­ های بالینی فعالیت کرده و تجربه کار در محیط بالینی را داشتند با استفاده از پرسشنامه روا و با پایایی شده RIPLS (The Readiness for Inter-Professional Learning Scale)، انجام شد. نمونه گیری به روش در دسترس بود. یافته­ ها: از بین 200 پرسشنامه ­ ای که توزیع گردید در حدود 180 پرسشنامه ( نرخ پاسخ­ دهی90%) تکمیل گردید، که در این میان 80 پرسشنامه توسط دانشجویان رشته­ ی پزشکی و 100 پرسشنامه توسط دانشجویان رشته­ ی پرستاری و مامایی تکمیل گردید. 6/50 درصد مونث و 4/49 درصد مذکر بوده­ اند. میانگین (انحراف معیار) امتیاز کل دانشجویان مورد مطالعه برابر با 8/69 (2/9 SD=) بوده است. با توجه به بالاتر بودن امتیاز کسب شده از حد مطلوب(57)، نگرش مثبتی در دانشجویان برای یادگیری بین حرف ه­ ای وجود دارد. بین دو گروه پزشکی و پرستاری-مامایی از لحاظ آمادگی برای آموزش بین حرفه ای تفاوت معنی داری از نظر آماری مشاهده نشد(4/0=P)، اما در زیر حیطه ­ ی همکاری و کار تیمی تفاوت آماری معنی داری مشاهده گردید (001/0=P) و دانشجویان پزشکی نمره­ ی کمتری را در این قسمت نسبت به دانشجویان پرستاری و مامایی کسب کردند. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که نگرش مناسب بین دانشجویان برای آموزش و یادگیری بین حرف ه­ ای وجود دارد و این خود مهم­ ترین پشتوانه جهت ورود این رویکرد نوین آموزشی در کوریکولوم درسی دانشجویان می ­ باشد.

زمینه و هدف: با توجه به نقش باورهای فراشناختی مرتبط با اهمال کاری در تداوم و تشدید اهمال کاری، استفاده از ابزاری پایا و روا چه در بافت ارزیابی و چه در سنجش پیامد مداخله های درمانی از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف مطالعه ­ ی حاضر تعیین ویژگی های روان سنجی پرسشنامه باورهای فراشناختی مرتبط با اهمال کاری (MBPQ) در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی زنجان بود. روش بررسی: نمونه ای به حجم 210 نفر به صورت در دسترس از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی زنجان انتخاب شدند. به منظور بررسی روایی MBPQ از سه روش روایی سازه (تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی)، روایی همگرا و ارزیابی متقابل همبستگی خرده مقیاس ها استفاده شد. جهت برآورد پایایی MBPQ از روش ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. یافته ها: ساختار دوعاملی (باورهای فراشناختی مثبت و منفی) با 14 گویه روی هم رفته 49 درصد واریانس ها کل آزمون را تبیین کردند. این ساختار عاملی به عنوان بهترین مدل حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی انتخاب و با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی به عنوان مدل نهایی MBPQ پذیرفته شد. باورهای فراشناختی مثبت با اهمال کاری کلی و باورهای فراشناختی منفی با اهمال کاری تحصیلی رابطه­ ی مستقیم و معناداری داشت. مولفه های MBPQ نیز از پایایی قابل قبولی برخوردار بودند. نتیجه گیری: MBPQ دارای ویژگی های روان سنجی مطلوب و برازش مناسب در ساختار دوعاملی است. این پرسشنامه می تواند به عنوان ابزاری مناسب در ارزیابی بالینی و فرمول بندی مشکلات مراجع و همچنین ارایه­ ی یک گام روبه جلو در جهت توسعه مفهوم­ شناسی فراشناختی از اهمال کاری مفید باشد.

زمینه و هدف: کیفیت خدمات آموزشی ارایه شده به دانشجویان پزشکی یکی از دغدغه های مهم متصدیان نظام آموزش پزشکی است. در حال حاضر، تعریف حوزه، مفهوم­ سازی و تعیین عامل­ ها برای مفهوم هویت معلمی پزشکان با ابهام نظری و روشی روبه روست و ریشه بسیاری از این ابهام ها و پیچیدگی ها به نبود ابزار مناسب و کوتاه برای اندازه گیری مربوط می شود. تهیه ابزار اندازه گیری معتبر و روا، گامی موثر در حوزه ­ ی آموزش پزشکی است. هدف اصلی پژوهش حاضر ساخت و اعتباریابی ابزار کوتاه هویت معلمی هیات علمی پزشکی بود. روش بررسی: پژوهش توصیفی از نوع همبستگی، با روش نمونه­ گیری خوشه ای چند مرحله ای 156نفر از اساتید ده دانشکده پزشکی انتخاب شدند و به پرسشنامه الکترونیکی پاسخ دادند. تحلیل های اکتشافی و تحلیل های روایی یابی و تاییدی به روش کمترین مربعات جزیی انجام شد که شامل: بررسی مدل های اندازه­ گیری (آلفای کرونباخ، ضرایب بارعاملی، پایایی مرکب، روایی همگرا و واگرا)، برازش مدل ساختاری (معناداری ضرایب مسیر، ضریب تعیین، پیش بینی مدل و شاخص نیکوی برازش) است. یافته ها: ابزار نهایی 20 گویه شناسایی شد که شامل چهار عامل حوزه­ ی تربیتی، حوزه­ ی آموزش و یادگیری، نگرش به آموزش پزشکی و توسعه حرف ه­ ای بود. نتایج حاصله از تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی نشان دهنده ­ ی مطلوبیت و قابل قبول بودن ساختار مکنون در سطح شاخص ها و عامل­ ها بود. نتیجه­ گیری: با توجه به نتایج پژوهش حاضر می توان گفت که ابزار کوتاه سنجش هویت معلمی هیات علمی پزشکی، در جامعه پزشکی کشور، پایایی و روایی سازه خوبی دارد و می توان از آن برای سنجش و شناسایی نقاط قوت و ضعف هویت معلمی پزشکان و رشد و توسعه آموزش پزشکی بهره گرفت.

زمینه و هدف: با توجه به اینکه ادراک دانشجویان نسبت به مولفه های برنامه­ ی درسی و اشتیاق تحصیلی از متغیرهای مهم و تاثیر گذار بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان در نظام آموزش عالی است، هدف این پژوهش بررسی رابطه­ ی ادراک دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی نسبت به مولفه های برنامه­ ی درسی با اشتیاق تحصیلی آنان بود. روش بررسی: در این پژوهش توصیفی-همبستگی جامعه­ ی آماری شامل تمام دانشجویان مشغول به تحصیل دانشکده ­ های پرستاری، مامایی و بهداشت دانشگاه علوم پزشکی گناباد در سال 1395بود، حجم نمونه براساس نمونه­ گیری تصادفی نسبتی با استفاده از جدول Krejcie & Morgan، 230 نفر تعیین شد. به منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامه ادراک دانشجویان از مولفه های برنامه ­ ی درسی و پرسشنامه اشتیاق تحصیلی استفاده شد. برای تحلیل داده ها از نرم افزار spss نسخه 20 و آزمون آماری ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چندگانه و آزمون Tمستقل استفاده شد. یافته­ ها: بین کلیه­ ی مولفه های برنامه ­ ی درسی با اشتیاق تحصیلی رابطه ­ ی مثبت و معنادار وجود داشت. می ­ توان بر اساس مولفه های برنامه ­ ی درسی اشتیاق تحصیلی را پیش بینی کرد (0001/0=P، 81/29=f)، هم چنین بین اشتیاق تحصیلی دانشجویان رشته های مختلف علوم پزشکی تفاوت معناداری مشاهده نگردید. اشتیاق تحصیلی بین دختران و پسران تفاوت معناداری وجود داشت(021/0=P، 33/2=t). نتیجه­ گیری: با توجه به اینکه بین همه مولفه های برنامه ­ ی درسی با اشتیاق تحصیلی رابطه­ ی مثبت و معنادار وجود داشت، استفاده از روش­ های جذاب آموزشی، آموزش شیوه­ های مختلف ارزشیابی و طراحی محتوای کارآمد و به روز پیشنهاد می گردد.

زمینه و هدف: پرونده­ های پزشکی یکی از ارزشمندترین ابزارها جهت ارزیابی کیفیت خدمات سازمان­ های مراقبتی می­ باشد. سیر بیماری آخرین وضع روزانه بیمار را نشان می­ دهد. هدف این مطالعه، تعیین تاثیر آموزش تلفیقی روشSOAP استاندارد بر ثبت صحیح سیر بیماری در پرونده­ ی پزشکی بیماران توسط دستیاران تخصصی جراحی عمومی است. روش بررسی: این مطالعه به صورت نیمه تجربی با همکاری 10 نفر از دستیاران تخصصی بخش جراحی عمومی سال یک تا چهار بیمارستان شهید مدرس وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در سال 95 صورت گرفت. نمونه­ ها شامل پرونده­ ی بیماران به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. تعداد 412 پرونده از نظر سیر بیماری به­ وسیله فرم پرسشنامه­ ای که بر اساس استاندارد مستندات پزشکی (سیر بیماری براساس SOAP) وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی طراحی گردیده بود، قبل از انجام مداخله و تعداد 420 پرونده بعد از انجام مداخله مورد بررسی قرار گرفت. مداخله شامل آموزش نکات استاندارد و ثبت صحیح سیر بیماری طبق SOAP از طریق همتا به روش حل مساله و با استفاده از پست الکترونیک (آموزش تلفیقی) بود. اطلاعات فرم­ ها وارد برنامه­ ی نرم افزاری SPSSنسخه 5/18 گردید. برای تحلیل داده­ های با متغیرهای کمی از آزمون تی زوج و برای متغیرهای کیفی اسمی دوحالتی از آزمون مک نمار استفاده شد. یافته­ ها: ثبت گزارش سیر بیماری در بدو ورود، حین درمان و در زمان ترخیص، قبل و بعد از آموزش بر اساس SOAP استاندارد تفاوت معنی داری را نشان داد (005/0 P=). بین وضعیت درج اطلاعات مربوط به پزشک (نوشتن اسم بیمار، توالی گزارش سیر بیماری، ثبت ساعت) قبل و بعد از آموزش تفاوت معنی دار مشاهده گردید (005/0P=). نتیجه گیری: نتایج نشان دهنده بهبود ثبت وضعیت ملاحظات عمومی، اقدامات مراقبتی و تشخیصی، طرح درمان و رعایت اصول استاندارد در برگ سیر بیماری توسط دستیاران جراحی عمومی بعد از انجام آموزش تلفیقی بود.