ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی
سال:1398 | دوره:9 | شماره:3 |تعداد مقالات:9

زمینه: امروزه خلاقیت سازمانی و شادکامی کارکنان جایگاه خاصی در تغییرات سازمان ها دارند و به عنوان سرمایه اصلی در نیروی انسانی ابزاری برای توسعه محیط کسب وکار، ارائه خدمات با کیفیت تر و در نهایت بهبود عملکرد سازمانی محسوب می شود. هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین خلاقیت سازمانی و شادکامی با عملکرد سازمانی کارکنان اداره راه و ترابری بوده است. روش: روش پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت، توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش شامل 160 نفر از کارکنان اداره راه و ترابری شهرهای شرق استان مازندران بوده است. تعداد 113 نفر با استفاده از جدول کرجسی و مورگان و به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شده بودند. جهت گردآوری داده ها از سه پرسش نامه خلاقیت سازمانی، شادکامی و عملکرد سازمانی استفاده شده است. پایایی آن ها با محاسبه فرمول آلفای کرونباخ برای هر یک به ترتیب برابر 74/0، 73/0 و 75/0 به دست آمد. به منظور تحلیل داده های حاصله، از روش های آمار توصیفی و استنباطی بهره گرفته شد. یافته ها: نتایج حاصل از داده ها نشان داد که بین خلاقیت سازمانی و شادکامی با عملکرد سازمانی کارکنان همبستگی مثبت و رابطه معناداری وجود دارد. هم چنین سهم هر یک از مؤلفه های خلاقیت سازمانی و شادکامی در پیش بینی عملکرد سازمانی کارکنان متفاوت است. نتیجه گیری: با عنایت به رابطه بین خلاقیت سازمانی و شادکامی با عملکرد سازمانی، مدیران اداره راه و ترابری با اتخاذ سیاست گذاری مناسب، حمایت، تقویت و توسعه خلاقیت و شادکامی کارکنان را به عنوان امری مهم در سرلوحه برنامه های خویش قرار داده تا بتوانند از طریق آنان، عملکرد سازمانی کارکنان را بهبود و توسعه بخشند.

زمینه: انسان توانایی های مختلفی دارد. یکی از این توانائی ها خلاقیت است. حل مسئله و خلاقیت در بالاترین سطح فعالیت های شناختی انسان قرار دارند و از ارزشمندترین غایت های پرورشی و اهداف آموزشی به حساب می آیند. خلاقیت یکی از مهم ترین عواملی است که با سازگاری تحصیلی رابطه دارد و به معنای وحدت بخشیدن به همه کارهای انسان است و بی تردید هدف عمده نهادهای آموزشی و پرورشی ایجاد توانائی حل مسئله و خلاقیت در دانش آموزان است. هدف: هدف از پژوهش حاضر تبیین رابطه بین خلاقیت و سازگاری تحصیلی دانش آموزان با میانجی گری انگیزش تحصیلی بود. روش: به منظور نیل به هدف پژوهش 542 نفر از دانش آموزان که از آن تعداد 268 نفر دختر و 274 نفر پسر در دبیرستان های شهرستان رباط کریم در سال تحصیلی 96-97 مشغول به تحصیل بودند؛ انتخاب شدند. روش نمونه گیری به شیوه تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شد. شرکت کنندگان 268 دختر و 274 پسر، پرسشنامه های، خلاقیت عابدی (1372)، سازگاری تحصیلی بیکروسریاک (1989)، انگیزش تحصیلی والرند و همکاران (1992) را تکمیل کردند. روش تحقیق از نوع توصیفی-همبستگی و از لحاظ تحلیلی از نوع معادلات ساختاری بود و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از مدل یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار Amos استفاده شد. نتیجه گیری: یافته های پژوهش نشان داد، مدل ساختاری رابطه خلاقیت و سازگاری تحصیلی با میانجی گری انگیزش تحصیلی با داده های گرد آوری شده برازش داشت. اثر مستقیم خلاقیت بر سازگاری تحصیلی معنادار بود. در اثر غیر مستقیم خلاقیت و انگیزش تحصیلی و ابعاد آن، خلاقیت با سازگاری تحصیلی رابطه مثبت و معنادار داشت. همچنین رابطه انگیزش درونی و بی انگیزگی با سازگاری تحصیلی معناداربود ولی رابطه انگیزش تحصیلی بیرونی با سازگاری تحصیلی غیرمعنادار بود. رابطه بی انگیزگی معنادار ولی منفی بود.

زمینه: دانشگاه به عنوان یک نهاد اجتماعی، مسئول شکوفایی استعدادها، خلاقیت ها، توانمندی هر چه بیشتر نیروی انسانی دانشگاهی و فراهم کردن میدان برای بروز عاملیت تک تک افراد جامعه است. هدف: این مطالعه با هدف واکاوی تجربیات بازیگردانان دانشگاهی (اعضای هیات علمی) به عنوان عاملانی خلّاق؛ حلقه مفقوده ی چرخه خلاقیت در نظام آموزش عالی ایران صورت گرفت. روش: این پژوهش درپارادایم تفسیری با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی انجام شد. مشارکت کنندگان شامل 19 عضو هیات علمی دانشگاه های جامع شهر تهران که به صورت هدفمند و با استفاده از راهبردهای نمونه گزینی با حداکثر تنوع انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از مصاحبه عمیق بدون ساختار و جهت تحلیل داده ها از راهبرد هفت مرحله ای کلایزی استفاده شد. یافته ها: تحلیل داده های مصاحبه به ایجاد یک مقوله اصلی«خلاقیت اعضای هیات علمی» و دو مقوله فرعی که شامل عوامل«سازمانی و فردی» انجامید. در حوزه عوامل سازمانی آنچه باعث مشغولیت ذهنی و عدم بروز خلاقیت؛ مشکلات مربوط به قوانین و زیر ساخت ها، ساختار سازمانی، فرهنگ سازمانی و مدیریت ناکارآمداست و در حوزه عوامل فردی؛ خلق و خو، انگیزش، ذهن فعال ودانش و تخصص است. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه بر مسایل پیش روی مغفول ماندن نقش عاملیت و جایگاه فرد در ساختار آموزش عالی ایران که موجب عدم بروز خلاقیت و شکوفایی استعدادها می شود، تاکید می کند. رشد و ظهور خلاقیت مستلزم وجود چند عامل به هم پیوسته مانند تمرکززدایی، استقلال دانشگاهی، تغییر سیاست فرهنگی به گونه ای که تنوع فرهنگی، قومی و جنسیتی بعنوان سرمایه فرهنگی تلقی شود.

زمینه: باور این مطلب که شناخت ضرورت های مصرف هر جامعه می تواند خطوط اصلی و سیاست های کلی سیاست گذاران در سطح ملی و بازرگانی را تشکیل دهد شاید دشوار باشد. اما سیر تحولات ساختاری تولید و عرضه محصولات و خدمات در دنیا باعث پیچیدگی در نوع رفتار مصرف کنندگان شده است که به طبع سبک زندگی و فرهنگ جوامع را دستخوش تغییر نموده است. و در هر عصر مردم به سبک زندگی به خصوصی زندگی می کردند. هدف: در این نوشتار تلاش شده است با گذری بر مفهوم سبک زندگی و مدل هایی از فرهنگ های غربی و ایرانی یک مدل نوین را در سبک زندگی ایرانی طراحی نماییم. روش: این پژوهش در جمله پژوهشهای کیفی است که با استفاده از رویکرد مبتنی بر نظریه داده بنیاد انجام پذیرفته است. جامعه اماری در این پژوهش 17 نفر از اساتید دانشگاه انتخاب شده که با روش مصاحبه عمیق به عنوان مشارکت کنندگان اصلی در پؤوهش همکاری داشته اند. یافته ها: بر اساس فرایند نظریه مبتنی بر داده بنیاد در مرحله کد گذاری نظری تعداد 900 داده با استفاده از نرم افزار مکس کیو دا شناسایی و کد گذاری شد و سپس در مرحله کد گذاری محوری تعداد 62 مفهوم دسته بندی و در مرحله کد گذاری انتخابی در 4 مقوله اصلی دسته بندی و مدل نهایی با استفاده از نرم افزار طراحی گردید. و سپس این مدل را با 62 شاخص در سه قومیت پارسی و اذری و عربی از طریق دیتا پنل مورد ازمون قرار گرفته است نتیجه گیری: مدل بدست امده چهار دسته از عوامل را در شکل گیری سبک زندگی نشان میدهد که عبارتند از عوامل محیطی، عوامل فردی، عوامل انسانی و نگرشها و ارزشها و این عوامل در قومیت های متفاوت از ارزش های متفاوتی برخوردار هستند و نسبت به مدلهای قبلی دارای جامعیت بیشتری می باشد.

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تاثیر رهبری اصیل بر خلاقیت با در نظر گرفتن نقش میانجی گری رفتار تسهیم دانش و تعدیل گری تکنولوژی اطلاعات بود. روش: پژوهش حاضر از لحاظ هدف، پژوهش کاربردی و از نظر ماهیت از پژوهش های توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش را تعداد 90=N نفر از کارکنان شرکت بیمه کارآفرین شهر اصفهان تشکیل می دهند. که با استفاده از جدول تعیین حجم نمونه مورگان وکرجسی تعداد 73=n نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شده اند و برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های محقق ساخته استفاده شد که روایی صوری آن مورد تایید استادان و نخبگان قرار گرفت و پایایی پرسشنامه ها بوسیله آزمون آلفای کرونباخ به تایید رسید. سپس این داده ها از طریق نرم افزار Spss24 تجزیه و تحلیل شدند. جهت آزمون فرضیه ها از آزمون همبستگی پیرسون و مدل معادلات ساختاری با بهره گیری از نرم افزارSmart Pls2 استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان دادکه رهبری اصیل بر خلاقیت تاثیر مستقیم دارد و همچنین نقش میانجی-گری متغیر رفتار تسهیم دانش در این رابطه نیز مورد تایید قرار گرفت. ولی نقش تعدیل گری فناوری اطلاعات مورد تایید قرار نگرفت. نتیجه گیری: الگوی رفتاری رهبری اصیل به عنوان ریشه تمام سبک های نوین رهبری و جامع-ترین و کاربرد ی ترین نظریه رهبری، می تواند راه گشای بسیاری از معضلات سازمان ها و پیامدهای مثبت اعم از خلاقیت و تمایل به اشتراک دانش در محیط کار گردد و مدیران و مسئولان سازمان ها باید به تقویت مشخصه های این الگوی رفتاری بکوشند تا از مزایای آن بهره مند گردند.

زمینه: رویکرد ریزوماتیک به عنوان یک از روش های مؤثر در پرورش خلاقیت می تواند به عنوان یک روش مناسب در آموزش علوم تجربی مورد توجه قرار گیرد. هدف: این پژوهش به منظور توسعه الگوی آموزشی تفکر ریزوماتیک و تأثیر آن در پرورش خلاقیت دانش آموزان پایه ششم ابتدایی در درس علوم تجربی انجام شد. روش: پژوهش به روش شبه آزمایشی انجام شد. جامعه آماری تمام دانش آموزان پسر پایه ششم ابتدایی مدارس دولتی شهر صحنه در سال تحصیلی 98-1397 بود. جهت انتخاب نمونه مناسب دو کلاس از کلاس های شهر صحنه که دارای امکانات آموزشی مناسب، معلمان خبره و دانش آموزان دارای معدل بالا بودند به عنوان نمونه انتخاب شد. یک کلاس 30 نفره به گروه آزمایش و یک کلاس 30 نفره به گروه گواه اختصاص یافت. ابزار پژوهش پرسشنامه خلاقیت تورنس بود. نتیجه گیری: یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل کوواریانس نشان داد الگوی توسعه یافته تفکر ریزوماتیک باعث افزایش خلاقیت دانش آموزان در درس علوم تجربی می شود.

هدف: پژوهش حاضر سعی دارد به طراحی فرآیند جمع سپاری ایده پردازی و جذب ایده های مردمی و سوژه های نو از مخاطبان به برنامه سازان و تولیدکنندگان صداوسیما یعنی اتصال مخاطبان ایده پرداز به مجاری نیازمند ایده های خلاقانه در تولید بپردازد. روش: برای انجام پژوهش از روش تئوری سازی داده بنیاد به عنوان یکی از رویکردهای محوری در پژوهش کیفی بهره گرفته شده است. به این منظور با کارشناسان و صاحب نظران حوزه های جمع سپاری، فیلمنامه نویسی، خلاقیت و ایده پردازی در سطوح دانشگاهی و سازمان صداوسیما که به روش نمونه گیری نظری انتخاب شده بودند، مصاحبه شد و مصاحبه ها تا حصول فرآیند اشباع نظری در مصاحبه بیستم ادامه یافت. طی فرآیند نمونه گیری متن مصاحبه ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی حاصل شدند. یافته ها: یافته های این پژوهش در مقوله های امکان سنجی و تعیین حدود جمع سپاری ایده پردازی، فرآیند نگارش خلاقانه فیلمنامه، نحوه جذب و انگیزش مخاطبان در استمرار همکاری، نحوه ارزیابی، دسته بندی و عرضه ایده ها، چگونگی جمع سپاری فرآیند ایده پردازی و جایگاه ایده های مردمی در ساختار رسمی دسته بندی شده و مدل عملیاتی تحقیق را تشکیل دادند. نتیجه گیری: این مدل علاوه بر بهبود کیفیت تولیدات نمایشی، می تواند موجب بهینه سازی فرآیند ایده پردازی برای استفاده از ظرفیت مخاطبان، افزایش انگیزش و رضایت کارکنان داخلی سازمان شود و زمینه ای فراهم آورد تا مخاطب خود را جزئی از سازمان به حساب آورده و توجه خود و گروه های اجتماعی وابسته به خود را به تولیدات رسانه ای این سازمان معطوف کند.

هدف: پژوهش حاضر باهدف بررسی تأثیر استفاده از رکن ایده آلی نوآوری نظام یافته (تریز) بر عملکرد طراحی معماری دانشجویان انجام شده است. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با گروه گواه و آزمون و با استفاده از طرح پیش آزمون و پس آزمون است. جامعه آماری شامل دانشجویان سال سوم رشته معماری دانشگاه نجف آباد بود. گروه گواه و آزمون به صورت تصادفی انتخاب شدند و به ترتیب شامل 24 و 23 نفر بودند. در گروه گواه طراحی به صورت معمول انجام گرفت و در گروه آزمون از رکن ایده آلی تریز در طی طراحی استفاده شد. در انتهای ترم طراحی های انجام شده با استفاده از روش ارزیابی عملکردی توسط 3 استاد ارزیابی و داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS23 و با آزمون تحلیل کوواریانس تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که آموزش و استفاده از رکن ایده آلی تریز باعث بهبود عملکرد طراحی دانشجویان می شود و نمرات ارزیابی آن ها به شکل معناداری بیشتر از نمرات ارزیابی گروه گواه است. نتیجه گیری: استفاده از تکنیک های خلاقیت به ویژه تئوری تریز که مشوق هر دو نوع تفکر همگرا و واگرا است، در فرایند طراحی معماری ضروری است و آموزش آن در طی دوران تحصیل دانشجویان توصیه می شود.

هدف: هدف اصلی این پژوهش، اعتباریابی مدل انحراف خلاق در شرکت ملی نفت ایران است. به نظر می رسد در چنین شرکتهایی، انحراف خلاق تنها عاملی است که می تواند منجر به خلاقیت گردد و این مهم کمتر مورد بررسی تجربی قرار گرفته است. روش: این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. به منظور گردآوری داده ها، از پرسشنامه ای با 84 گویه استفاده شد که برای توزیع آنها، ابتدا از نمونه گیر ی طبقه ای و سپس از نمونه گیری در دسترس در هفت مدیریت اصلی شرکت ملی نفت ایران که تقریبا شامل 452 نفر بودند بهره گرفته شد. پس از گردآوری داده ها، اقدام به اعتباریابی مدل و آزمون فرضیات به طریق الگوریتم پی ال اس گردید. یافته ها: شاخص های برازش در بخش های مختلف نشان از مطلوب بودن شاخص های اعتبار مدل داشته و تمامی فرضیات مورد تایید قرار گرفتند. نتیجه گیری: شرایط علی انحراف خلاق (مولفه مدیریتی و سازمانی) بر شکل گیری فشار ساختاری تاثیر مثبت و معناداری دارد و انحراف خلاق می تواند یکی از راهبردهای معنادار به این فشارساختاری باشد. ویژگی های شخصیتی کنشگران و ویژگی های ایده (شرایط زمینه ای) و شرایط مدیریتی، سازمانی، و بیوگرافیک افراد (شرایط مداخله ای) نیز از عوامل موثر بر بروز انحراف خلاق شناسایی شده و نهایتا این رفتارها در ایجاد پیامدهای مثبت و منفی در سطوح فردی و سازمانی تاثیر مثبت و معناداری داشته اند.