رویش روانشناسی
سال:1396 | دوره:6 | شماره:3 (پیاپی 20) |تعداد مقالات:13

آمار طلاق در سالهای اخر در کشور ما افزایش یافته است، و این در حالی است که همه ازدواج های ناموفق منجر به طلاق نمی شوند. واقعه طلاق دارای عوامل متعدد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و روان شناختی است. یافته ها نشان می دهند که از بین علل مختلف روان شناختی، نداشتن مهارتهای لازم برای زندگی مشترک- که رابطه ای کاملا مشروط است- یک عامل بسیار مهم و تأثیرگذار است که می تواند در قالب آموزش های پیش از ازدواج به زوج ها ارائه شود. از جمله مهارتهای بسیار مهم در زندگی مشترک، مهارت برقراری ارتباط است. تحقیقات متعدد داخلی و خارجی نشان داده اند که ضعف در این مهارت، موجب مشکلات ارتباطی می شود که فراوان ترین و آسیب زا ترین عامل در ایجاد مشکلات زناشویی به حساب می آید. خوشبختانه این مهارتها قابل آموزش ویادگیری اند؛ و حتی زوج هایی که سالها از ازدواجشان می گذرد، نیز می توانند این مهارتها را به کار برده و از این طریق بر رضایت زناشویی شان بیفزایند.

شرایط محیطی و زیستی بشر طی سالیان متمادی سبب ایجاد تغییراتی در رفتار و ادراک انسان ها، همانند تغییرات جسمی شان، در راستای سازگاری بیشتر آن ها با محیط پیرامونشان گشته است. این سازگاری های رفتاری و ادراکی که حاصل رسوب تجارب انسان های گذشته بوده مانند الگوهای از پیش تعین شده بر ادراک و رفتار ما تأثیرگذارند، الگوهایی که از طریق عمل وراثت به نسل های آینده منتقل شده و در صورت اشتراک بین همه انسان ها کهن الگو خوانده می شوند. درواقع ضمیر ناخودآگاه جمعی به عنوان بخشی از ذهن، محل ذخیره و انباشته شدن تجارب و خاطرات نسل های گذشته بشر می باشد که حاوی این صفات سازگار یافته روح و روان است. آنچه تاکنون در پژوهش های روانشناسی به آن پرداخته شده، الگوهای مشترک میان همه انسان ها است؛ اما ازآنجاکه ایجاد این سازگاری ها بسته به شرایط زیستی بشر بوده و این شرایط برای جوامع مختلف به شدت متفاوت است، لذا آیا نمی توان از الگوهایی که مختص به جوامع مختلف بشری هستند نیز گفته شود؟ جهت بررسی این سوال در پژوهش حاضر از روش قیاسی و مطالعات کتابخانه ای بهره گرفته شده است. یافته های ما فرضیه پژوهش را مبنی بر وجود الگوهای مختص به جوامع مختلف در کنار الگوهای جمعی موجود در ضمیر ناخودآگاه بشر است را تائید می کند؛ یعنی الگوهایی در ضمیر ناخودآگاه جمعی ذهن افراد هر نژاد وجود دارند که خاص همان نژاد بوده و عام همه انسان ها نیستند. لذا توصیه می گردد در بهره گیری از ضمیر ناخودآگاه به این الگوها به عنوان ذخایر تجارب بشر در یک محیط خاص نیز بهره گرفته شود.

هدف پژوهش حاضر مقایسه پنج عامل بزرگ شخصیت و شیوه های کنار آمدن لازاروس در هنرمندان رشته های شعر، موسیقی، تئاتر و نقاشی با افراد عادی می باشد. برای انجام نمونه گیری گروه هنرمند از هنرمندان مشغول به فعالیت در موزه هنرهای معاصر شهر، فرهنگسرای خورشید و اعضای انجمن های شعر و ادب اصفهان به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای افراد غیرهنرمند نیز از روش تصادفی ساده استفاده شد. برای جمع آوری اطلاعات از دو پرسشنامهی ویژگیهای شخصیتی نئو فرم کوتاه 60 سوال و پرسشنامه شیوه های کنارآمدن لازاروس استفاده شد. در بین ویژگی های شخصیتی، بازبودن به تجربه و توافق پذیری و دربین سبک های کنارآمدن، خویشتنداری و حل مدبرانه مساله در افراد هنرمند و عادی تفاوت دارد. با توجه به میانگین نمرات در این متغیرها، در تمامی این متغیرها، هنرمندان میانگین بالاتری از افراد عادی داشته اند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

پژوهش حاضر با هدف دستیابی به شناختی کیفی پیرامون آن دسته از مقالات علمی سامان یافته است که طی حدود دو دهه اخیر به طور مستقیم یا غیرمستقیم به مساله «تعامل والد-نوجوان» در جامعه ایرانی پرداخته اند. در این راستا، فراتحلیل کیفی مقالات این حوزه در دو بعد روش شناختی و محتوایی بر روی 56 مقاله اجرا شد که از بانک های مقالات علمی استخراج گردیده بودند. طبق نتایج این پژوهش، بیش از 93% از پژوهش ها با هدف تبیین و تنها 7% با هدف توصیف پدیده ای به نام «تعامل والد-نوجوان» به پژوهش پرداخته اند. هم چنین بیش از 50% از مقالات یادشده، جامعه آماری مورد پژوهش خود را شهرهای تهران، مشهد، شیراز و اصفهان اعلام کرده و نیز تعداد مقالاتی که تنها بر روی دختران نوجوان کار کرده اند تقریبا پنج برابر آن هایی است که بر روی پسران نوجوان کار کرده اند. درنتیجه به نظر می رسد شاهد نوعی سوگیری این مطالعات به سوی نوجوانان دختر در شهرهای بزرگ ایران هستیم. همچنین تحلیل محتوای کلیدواژه های مقالات، در بعد محتوایی، حاکی از این است که تنها 6% از پژوهش ها به ابعاد اجتماعی تأثیرگذار بر «تعامل والد-نوجوان» پرداخته اند و حدود 40% از پژوهش ها نیز نوجوانی را وضعیتی آسیب شناختی در نظر گرفته اند که توسط مداخله تربیتی والدین بایستی مرتفع گردد. در نهایت ضمن بحث درباره ی پیش آیندها و پس آیندهای «تعامل والد-نوجوان»، انتقاداتی به رویه حاکم بر مقالات این حوزه صورت گرفت و پیشنهاداتی جهت رفع این مشکلات ارائه گردید.

داستانها به عنوان اولین ابزار تاثیرگذاری در نگرش و سبک زندگی افراد مورد استفاده قرار گرفته اند اما ساز و کارهایی که داستان از طریق آن نقش اثر گذار خود را ایفا می کند خود داستان جالبی است. هدف این پژوهش، مطالعه اثرات نوروپسیکولویک داستان در مغز انسان بود. با به کارگیری ابزارهای سنجش مدرن، پژوهشگران قسمتهای فعال مغز هنگام شنیدن داستان ها را بررسی می کنند. در پژوهش حاضر، از چندین سایت اینترنتی مانندgoogle scholar PsychINFO, Web of Science بین سالهای 2013 تا 2017 برای استخراج منابع استفاده شد. نتیجه حاصل از این مطالعه در دو بخش ارائه گردید: ابتدا الگوی یکپارچه ای از پژوهش های گوناگون برای توصیف عملکرد داستان ارائه شد. در بخش دوم به کمک نمونه پژوهی، در مورد تکنیکی که شهرزاد داستان گو برای درمان شهریار به کار گرفت تحلیل به عمل آمد. در بحث و نتیجه گیری علاوه بر بررسی چگونگی کاربری داستان ها در عصر مدرن، بر اساس یافته های پژوهش به دو پرسش پاسخ داده شد: چرا داستان ها جذاب هستند و کدام عامل شناختی مسبب تغییر ذهن افراد است.

با وجود پیشرفت های زیادی که در فهم عوامل زیستی و عصب شناختی دخیل در اعتیاد صورت گرفته، این اختلال همچنان یک مشکل سلامت عمومی عمده است که با رنج فردی و اجتماعی همراه است و بار زیادی برای فرد، خانواده و جامعه در پی دارد. احتمال شروع رفتارهای اعتیادی در طول دوره نوجوانی بیشتر از هر دوره سنی دیگر است. مسیرهای تحولی متفاوت مغزی در دوره نوجوانی که شامل مناطق قشری و زیر قشری است از جمله عواملی است که می تواند نوجوانان را نسبت به سایر گروه های سنی مستعد رفتارهای پر خطر از جمله رفتار های اعتیادی کند. بنابراین مطالعات بیشتر در زمینه فهم و شناسایی عوامل زیستی و عصب شناختی دخیل در اعتیاد نوجوانان که منجر به ایجاد راهبردهای پیشگیری و درمانی می شود، ضروری است. در مقاله حاضر، مروری بر مدل های زیستی اعتیاد، تحولات مغزی مربوط به دوره نوجوانی و تاثیرات مصرف مواد بر مغز با هدف یکپارچه سازی فهم و درک اعتیاد در نوجوانان صورت گرفته است. مرور ادبیات پژوهش نشان دهنده آن است که عدم توازن بین سرعت تحول مناطق مغزی قشری پیش پیشانی و مناطق زیر قشری مربوط به پاداش از عوامل دخیل در افزایش آمادگی نوجوانان برای ابتلا به رفتارهای اعتیادی است و مصرف مواد در نوجوانی، خود می تواند منجر به تغییرات مغزی شود که احتمال بروز اعتیاد و سوء مصرف مواد در سال های بعدی زندگی را افزایش می دهد.

پژوهش حاضر با به کارگیری رویکرد بر ساختی- تفسیری سعی بر این داشته است، که از منظر افراد به درک معنای ازدواج خوشبخت دست یابد. روش پژوهش حاضر، روش کیفی است. برای جمع آوری داده ها از فن مصاحبه نیمه ساختاریافته عمیق استفاده شده است. مشارکت کنندگان این پژوهش، با به کارگیری روش گلوله برفی از میان مردان متاهل شهرستان عسلویه که ازدواج خود را خوشبخت می دانستند، انتخاب شده اند. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارائه نظریه نهایی از روش نظریه زمینه ای استفاده شد. یافته های به دست آمده شامل شش مقوله اصلی که خود در بر دارنده مقوله های فرعی هستند: شرایط ازدواج خوشبخت، خوشبختی در معنای احساس، عوامل معنوی و احساسی، رفتارهای منتج خوشبختی، حضور دیگران، و همسان بودن. مقوله هسته پژوهش تحت عنوان «ازدواج خوشبخت تر نتیجه متناسب بودن مبادله زوجین و همسانی هر چه بیشتر در ازدواج است» که سایر مقولات را در برمی گیرد. بر همین اساس، می توان گفت زوجینی که یک یا هر دو آن ها سطح بالای ارتباط را نشان دهند، و همچنین ازدواج آنان با توجه به ارزش ها و ویژگی های شخصیتی، خانوادگی و فرهنگی همسانی صورت گرفته باشد، زوجین می توانند احساس خوشبختی بیشتری را تجربه نمایند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه طرحواره های جنسیتی و سلامت جنسی در زنان یائسه انجام شد. به این منظور، 307 نفر از زنان متاهل ساکن تهران که به سن یائسگی رسیده بودند وارد مطالعه شدند. میانگین سنی افراد شرکت کننده در پژوهش 55.58(SD=7.32) بود. جهت اجرای پژوهش از پرسشنامه طرحواره های جنسیتی بم، چک لیست علائم یائسگی و مقیاس عملکرد جنسی زنان استفاده شد.نتایج پژوهش نشان دهنده این بود که بین طرحواره های جنسیتی افراد و میزان سلامت جنسی رابطه معنادار وجود دارد. با توجه به نتایج به دست آمده طرحواره مردانگی و طرحواره خنثی با سلامت جنسی رابطه مثبت و معناداری دارد ، به این معنا که با افزایش طرحواره مردانگی و طرحواره خنثی، سلامت جنسی نیز افزایش می یابد. رابطه طرحواره زنانگی با سلامت جنسی منفی و معنادار است، یعنی با افزایش طرحواره زنانگی سلامت جنسی کاهش می یابد.

یکی از مشکلات عمده ای که افراد جامعه امروزی را تهدید می کند، عدم برقراری ارتباط صحیح و درک همدلانه است. آموزش در سال های نخست زندگی به عنوان دوران اساسی پی ریزی شخصیت، نقشی مهم و وافر در یادگیری و تثبیت رفتار دارد. بدون شک کودکان برای مقابله با تنش های زندگی و حفظ سلامت روانی خود به مهارت هایی نیاز دارند. آموزش مهارت های ارتباطی ضمن اینکه یک مولفه ی اصلی زمینه ساز توسعه صلح و دوستی در بین افراد است. همواره می تواند بستر مناسبی برای آماده سازی کودکان برای غلبه بر تنش های زندگی را فراهم کند. حال با توجه به اینکه در نظام آموزش و پرورش، دوره ابتدایی یکی از مهم ترین دوره ی تحصیلی افراد به شمار می آید. تحقیق حاضر، با هدف بررسی مولفه های مهارت های ارتباطی در کتب تعلیمات اجتماعی دوره دبستان در سال تحصیلی 1395-1394 انجام شد. روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتواست. جامعه آماری کتب مطالعات اجتماعی کلاس چهارم، پنجم و ششم ابتدایی، بخش مدنی است. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که بیشترین فراوانی مربوط به مولفه های رفتن به سوی جمع، استفاده از مهارت های کلامی و غیرکلامی است. و به سه مولفه ی معرفی خود، نحوه ی انتخاب دوست و ضرورت دوست یابی توجه گردیده است. در پایان به مولفه های نامه نویسی، سلام کردن و آموزش عیادت نیز توجه شده است. حال آنکه در کتاب ششم ابتدایی مولفه معرفی خود، نسبت به 2 کتاب چهارم و پنجم کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بر همین اساس و با توجه به تغییرات اخیر در مواد درسی و ادغام این درس با دروس جغرافیا و تاریخ، اهمیت این مساله چندین برابر می گردد و به مسئولان و متولیان نهاد آموزش و پرورش به عنوان موثرترین نهاد در اجتماعی کردن افراد جامعه پیشنهاد می شود که ضمن بازنگری کارشناسی شده، در این درس مفاهیم اجتماعی بیشتری را بر مبنای آموزش مهارت زندگی کردن به فرد و با در نظر گرفتن زمینه های فرهنگی و اجتماعی بگنجاند. چرا که عملکرد اشتباه این نهاد تاثیر مستقیم بر روی سایر نهادهای جامعه خواهد داشت. اگر مدارس کار کرد اجتماعی کردن افراد را به درستی انجام ندهند، افرادی به جامعه تحویل می دهند که نه تنها یک شهروند وظیفه شناس برای جامعه نخواهد بود بلکه به وظائف خود در آینده به عنوان پدر و مادر آگاه نیست و موجبات نابسامانی اجتماعی را فراهم می سازد.

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش ادراک بین فردی در تحلیل روابط اجتماعی است. روش مورد استفاده در این پژوهش، توصیفی از نوع مروری-تحلیلی است. در سال های اخیر توجه به روابط اجتماعی به طور گسترده ای افزایش پیدا کرده است به طوری که موفقیت فرد را در گرو موفقیت او در روابطش با دیگران می دانند. ادراک بین فردی به عنوان یکی از متغیرهای روان شناسی اجتماعی برای بهبود روابط اجتماعی مورد توجه قرار گرفت. اعتقادات مردم در مورد دیگران آن ها را به سوی پیش بینی رفتار افراد دیگر هدایت می کند. ادراک بین فردی نحوه تفسیر فرد از رویدادها را نشان می دهد؛ که این تفسیر از عوامل متنوعی نشأت می گیرد ازجمله: نگرش فرد، ادراک کارآمدی اش، شخصیت او و نیازها و خواسته هایش؛ بنابراین افراد بسته به تفاوت در این زمینه ها، ادراکات متنوعی دارند، به طوری که افراد ممکن است از یک چیز واحد ادراکات مختلف و از چند چیز مختلف ادراکات واحدی داشته باشند که همه در روابطشان موثر است؛ بنابراین با استفاده از ادراک بین فردی مثبت می توان در روابط اجتماعی کارآمد بود و درنتیجه سطح کارایی فرد را افزایش داد.

اعتیاد یکی از مهمترین آسیب های اجتماعی است که جامعه و به خصوص نسل جوان را به صورت جدی تهدید می کند. به طوری که سوءمصرف مواد و اعتیاد، امروزه به یکی از دغدغه های بزرگ جوامع بشری تبدیل شده است. با توجه به مشکلات زیاد و گسترده حاصل از اعتیاد و هزینه های بسیار بالای مبارزه با مواد مخدر، به نظر می رسد پیشگیری از سوء مصرف مواد بسیار مقرون به صرفه و کارآمدتر باشد. در طی سالهای گذشته، پژوهش های متعددی در ایران در زمینه سبب شناسی و پیشگیری از مصرف مواد انجام شده است. به منظور برنامه ریزی برای ارتقای فعالیت های پژوهشی آینده، ارزیابی و دسته بندی نتایج تولید شده علمی در دهه های گذشته ضروری است. در این مقاله مروری سعی شده است تا عوامل روانشناختی مرتبط با اعتیاد که در 20 سال اخیر در پژوهش های ایران به دست آمده است، جمع آوری شود. این مطالعه به متخصصان و درمانگران چشم اندازی جهت شناسایی عوامل تهدیدکننده و مستعدکننده اعتیاد و در صورت لزوم انجام مداخلات متناسب را پیشنهاد می کند.