روابط خاک و گیاه (علوم و فنون کشت های گلخانه ای)
سال:1398 | دوره:10 | شماره:3 (پیاپی 39) |تعداد مقالات:7

پژوهش حاضر برای بررسی تأثیر غلظت های مختلف نیتروژن و کلسیم محلول غذایی و نسبت N: Ca محلول غذایی بر شاخص های رشد، عملکرد و نوک سوختگی کاهوی باترهد (Lactuca sativa var. Capitata) در سیستم شناور انجام شد. آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با 8 تیمار و 3 تکرار در گلخانه پژوهشی دانشگاه شهرکرد اجرا شد. تیمارها (غلظت های مختلف کلسیم و نیتروژن محلول غذایی برحسب میلی گرم بر لیتر) شامل (N60+Ca80)(T1)، و(N80+Ca80)(T2)، و (N100+Ca80)(T3)، و (N120+Ca80)(T4)، و (N120+Ca160)(T5)، و (N160+Ca160)(T6)، و (N200+Ca160)(T7) و (N240+Ca160)(T8) بود. نتایج نشان داد که تفاوت معنی داری بین تیمارها از نظر تعداد برگ وجود نداشت؛ اما تفاوت های معنی داری از نظر درصد بوته-های دچار نوک سوختگی، وزن تازه برگ و ریشه، وزن خشک برگ و ریشه و قطر ساقه مشاهده شد. بیشترین وزن سر کاهو، قطر و طول ساقه، همچنین وزن خشک ریشه و اندام هوایی در تیمارهای و (N60+Ca80)(T1)، و(N80+Ca80)(T2)، و (N100+Ca80)(T3) مشاهده شد. . وزن سر کاهو در تیمارهای مختلف از 218 تا 326 گرم در گیاه متغیر بود. با افزایش غلظت نیتروژن به بیش از 100mg/L، عملکرد کاهش یافت. عملکرد بیشتری در غلظت 80mg/L کلسیم نسبت به غلظت 160mg/L مشاهده شد. وقوع نوک سوختگی در تیمارهای مختلف بین 10/5-42/5 درصد متغیر بود. کمترین میزان نوک سوختگی در تیمارهای T2 و (N: Ca=1)(T6) مشاهده شد. درحالیکه بیشترین وقوع نوک سوختگی در تیمارهای T1 و (T5)(نسبت)(N: Ca=0/75) بود. تفاوت معنی داری بین تیمارها از نظر غلظت کلسیم و نیتروژن برگ وجود داشت. تیمار (N80+Ca80)(T2) به دلیل عملکرد زیاد و کاهش درصد نوک سوختگی بهترین تیمار بود.

گوجه فرنگی از مهم ترین محصولات باغبانی است که بسیار فسادپذیر و مستعد آلودگی های میکروبی است. لذا، پژوهش حاضر به منظور کنترل پوسیدگی و حفظ کیفیت پس از برداشت گوجه فرنگی گلخانه ای با استفاده از نور UV-C (شدت های صفر، 3، 6، 9 و 12 کیلوژول بر متر مربع) انجام شد. میوه ها در مرحله قرمز رسیده از گوجه فرنگی گلخانه ای رقم نیوتن تهیه شده و پس از تیمار، در سردخانه با دمای 10 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 85-90 درصد نگهداری شدند. شاخص های کیفی میزان پوسیدگی، سفتی میوه، محتوای ویتامین C، مواد جامد محلول، اسیدیته قابل تیتراسیون، شاخص رسیدگی، درصد کاهش وزن و رنگ میوه (*b*، a*، L، هیو و کروما) در روزهای هفتم، چهاردهم، بیست و یکم و بیست و هشتم، مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که طی مدت انبارداری، محتوای ویتامین C سفتی و رنگ میوه کاهش یافته و میزان پوسیدگی و درصد کاهش وزن میوه افزایش یافت. تیمار میوه ها با شدت های مختلف نور UV-C اثر معنی داری بر شاخص های رنگ، شاخص رسیدگی، درصد کاهش وزن، سفتی و pH نداشت، اما به طور معنی داری باعث کاهش میزان پوسیدگی در شدت 6 کیلوژول بر متر مربع، نسبت به شاهد، شد. بیشترین محتوای ویتامین C در روز بیست و یکم و در شدت نور 12 کیلوژول بر متر مربع به دست آمد. شدت های زیاد نور UV-C نیز باعث کاهش مواد جامد محلول و اسیدیته قابل تیتراسیون شد. با توجه به نتایج، می توان عنوان نمود که تیمار میو ه های گوجه فرنگی در مرحله قرمز رسیده با شدت های بهینه از نور UV-C می تواند باعث کاهش میزان پوسیدگی میوه ها و حفظ یا افزایش ظرفیت آنتی اکسیدان ها، از جمله ویتامین C شود.

به منظور ارزیابی پایه های تجاری و بومی خیار در شرایط پیوند نسبت به مصرف مقادیر متفاوت نیتروژن در دماهای مختلف ریشه، این پژوهش به مدت یک سال در گلخانه تحقیقاتی گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان، در سال 1393 انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل، در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار، با تیمارهای سه سطح نیتروژن (100 % نیتروژن در محلول غذایی جانسون به عنوان شاهد برابر با 10/11 میلی مولار نیتروژن، 75 % نیتروژن در محلول غذایی برابر با 7/582 میلی مولار و 50 % نیتروژن در محلول غذایی برابر با 5/055 میلی مولار)، دو سطح دما (15 درجه سلسیوس دمای کم ناحیه ریشه و 25 درجه سلسیوس دمای بهینه ناحیه ریشه) و پایه های مختلف شامل کدو قلیانی (Lagenaria siceraria) (Rls)، کدو حلوایی هیبرید رقم فرو (Cucurbita moschata×Cucurbita maxima. cv. Ferro) (Rcf)، کدو حلوایی توده بابل (Rsb) (C. moschata cv. Babol)، کدو حلوایی توده ساری (Rcm) (C. moschata cv. Sari)، و و خیار بومی اصفهان (Res) (Cucumis sativus cv. Isfahan)، و شاهد خیار غیرپیوندی (Rn) (Cucumis sativus cv. DavosII) انجام شد. نتایج نشان داد که بیشترین وزن تازه اندام هوایی و ریشه و همچنین وزن خشک ریشه متعلق به پایه قلیانی است و پایه ساری بیشترین وزن خشک شاخساره را داشت. اثر تنش دمای ریشه بر رشد شاخساره بیش از تنش نیتروژن بود و کاهش بیشتری را در وزن تازه و خشک شاخساره ایجاد کرد. اثر دمای کم ناحیه ریشه نسبت به میزان نیتروژن تأثیر بیشتری بر فتوسنتز پایه های ساری، قلیانی، اصفهان و غیرپیوندی داشت. به نظر می رسد که پایه های کدو حلوایی توده ساری و قلیانی نسبت به سایر پایه-ها توانایی حفظ رشد و شرایط فیزیولوژیک خیار را در تنش نیتروژن بیش از تنش دمایی داشته و پایه کدو حلوایی هیبرید رقم فرو بهترین شرایط رشد را در تنش دمایی کم ریشه فراهم ساخت. در کل، با مقایسه دو تنش (میزان نیتروژن و تنش دمای ریشه پیوند در تنظیم رشد)، سطوح مختلف نیتروژن کاراتر از تنش دمایی عمل کردند.

به منظور ارزیابی اثر جدایه های قارچ تریکودرما بر کاهش اثرهای تنش خشکی در گیاه زینتی گل مریم، دو آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی، در سه تکرار، اجرا شد. فاکتور اول در آزمایش اول، جدایه bi و در آزمایش دوم جدایه 65 قارچ تریکودرما هارزیانوم، هرکدام در سه سطح (صفر، 10 و 20 درصد حجمی گلدان) و فاکتور دوم سه سطح تنش خشکی (25، 50 و 100 درصد ظرفیت گلدانی) بود. نتایج نشان داد که هر دو جدایه، در شرایط تنش، باعث افزایش وزن تازه و خشک زیست توده و وزن خشک ریشه گیاه گل مریم شدند. وزن تازه زیست توده به مقدار 20 % در حالت تنش 25 % توسط جدایه bi و 29/5 درصد توسط جدایه 65 افزایش یافت، که بیا ن گر افزایش رشد گیاه مریم در حضور قارچ تریکودرما است. مقدار پرولین در تنش 25 % به مقدار 40 و 32 درصد در جدایه های bi و 65 نسبت به 100 % ظرفیت گلدانی افزایش یافت. روند مقدار آب نسبی و سطح سبز برگ با اعمال سطوح مختلف دو قارچ با افزایش سطح تنش افزایش یافت. سطح سبز برگ در تنش 25 % و اعمال 20 % تیمار قارچ به ترتیب 26 و 24 درصد در جدایه های bi و 65 افزایش نسبت به عدم اعمال قارچ مشاهده شد. به نظر می رسد که جدایه های bi و 65 قارچ تریکودرما هارزیانوم آثار متفاوتی در شرایط تنش خشکی دارند. به طوری که در شرایط تنش و 100 % ظرفیت گلدانی و تیمار با جدایه bi، مقادیر وزن خشک ریشه، وزن تازه و خشک زیست توده، مقدار آب نسبی و سطح سبز برگ بیشتر از مقادیر مشابه در تیمار با جدایه 65 بوده است.

صنایع تولید کننده سرب و روی از لحاظ زیست محیطی یکی از صنایع پُرخطر شناخته شده اند. در این پژوهش، 15 نمونه پسماند (کیک) از کارخانه سرب و روی زنجان جمع آوری شده و براساس نوع و غلظت فلزات سنگین، شش نمونه برای افزودن به خاک انتخاب شدند. در خاک های تیمار شده با کیک های مختلف، گیاه کاهو کشت شد. پس از برداشت گیاه، شاخص های رویشی گیاه، غلظت فلزات سنگین در ریشه و برگ گیاه و همچنین غلظت قابل جذب فلزات سنگین در خاک تحت کشت اندازه گیری شد. این پژوهش در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد، به گونه ای که شش نوع کیک در سه سطح (0/25، 0/5 و 1 درصد) در سه تکرار و با سه نمونه شاهد (بدون افزودن کیک) مورد آزمایش قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیشترین میزان آلودگی در غلظت کل فلزات سنگین به ترتیب مربوط به کادمیم (168333 میلی گرم بر کیلو گرم)، روی (100000 میلی گرم بر کیلوگرم)، آهن (91666 میلی گرم بر کیلوگرم)، منگنز (25566 میلی گرم بر کیلوگرم)، سرب (13483 میلی گرم بر کیلوگرم) و نیکل (7966 میلی گرم بر کیلوگرم) و در غلظت های قابل جذب مربوط به منگنز (21400 میلی گرم بر کیلوگرم)، روی (16400 میلی گرم بر کیلوگرم)، کادمیم (4520 میلی گرم بر کیلوگرم)، سرب (2371 میلی گرم بر کیلوگرم)، نیکل (194 میلی گرم بر کیلوگرم) و آهن (2/11 میلی گرم بر کیلوگرم) بود. غلظت قابل جذب فلزات سنگین خاک های تیمار شده با کیک ها بر اثر جذب توسط گیاه کاهو در خاک کاهش یافت.

آزمایشی به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی طی سال 1396 در مجتمع گلخانه ای دانشگاه شهید چمران اهواز انجام شد. کرت اصلی شامل نور در دو سطح [ الف-نور خورشید (شاهد)، ب-نور خورشید + نور لامپ ال ای دی قرمز و آبی (50: 50 درصد) با شدت نور 70µ mol/m2s به مدت 15 ساعت (از ساعت 17 تا 8 صبح روز بعد به عنوان نور شبانه)] و کرت فرعی شامل شش رقم کاهوی گلخانه ای (بلک سید سیمپسون، گرین آیس، ویویان، تام ثامب، رد سالاد بول و سالاد بول) بودند. نتایج آزمایش نشان داد که برخی از صفات اندازه-گیری شده تحت تأثیر رقم و افزایش نور قرار گرفته و برخی از آنها تحت تأثیر برهم کنش رقم و نور قرار داشته و در سطح 1% معنی دار بودند. بیشترین وزن تازه و خشک برگ، وزن تازه و خشک ساقه، تعداد برگ و میزان کلسیم در تیمار نور شبانه مشاهده شد. بیشترین و کمترین میزان نیترات برگ به ترتیب در تیمار رقم تام ثامب شاهد (1723 میکروگرم بر گرم وزن خشک) و رقم گرین آیس و نور شبانه (1023 میکروگرم بر گرم وزن خشک) مشاهده شد. بیشترین و کمترین میزان کلسیم به ترتیب در تیمار رقم بلک سید سیمپسون و نور شبانه (1477 میکروگرم بر گرم وزن خشک) و رقم تام ثامب شاهد (1/271 میکروگرم بر گرم وزن خشک) مشاهده شد. با توجه به نتایج این آزمایش، می توان با افزایش نور شبانه، رشد کمی ارقام کاهوی برگی را تا 90% افزایش داده و همچنین کیفیت محصول آنها را افزایش داد.

محیط کشت و تغذیه دو عامل مهم در تعیین کمّیت و کیفیت محصولات گلخانه ای هستند. بر همین اساس، پژوهشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در گلخانه گروه باغبانی دانشگاه کردستان روی توت فرنگی رقم آروماس انجام گرفت. عامل اول، دو نوع محیط کشت (مخلوط پرلایت-کوکوپیت با نسبت حجمی مساوی و پوکه)، عامل دوم، سه غلظت هیومیک اسید (صفر، 300 و 600 میلی گرم بر لیتر) و عامل سوم، چین های مختلف برداشت بود. در چین های مختلف برداشت، صفات کمّی و کیفی میوه مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج، بیان گر تأثیرپذیری بسیار زیاد ویژگی های عملکردی و کیفی میوه از محیط کشت و هیومیک اسید بود. بیشترین میانگین عملکرد میوه در محیط کشت پرلایت-کوکوپیت (107 گرم در بوته) و محیط پوکه (85/4 گرم در بوته) از بوته هایی به دست آمد که با 600 میلی گرم بر لیتر هیومیک اسید تیمار شده بودند. بیشترین میانگین سفتی (6 نیوتن بر مترمربع)، مواد جامد محلول (6/19 درصد) و کربوهیدرات محلول (58 میلی گرم در 100 گرم وزن تازه) متعلق به میوه بوته های محیط پوکه و تغذیه شده با 600 میلی گرم بر لیتر هیومیک اسید بود و بیشترین میانگین فنول (113 میلی گرم گالیک اسید در 100 گرم وزن تازه) و ویتامین ث (34 میلی گرم در 100 گرم وزن تازه) متعلق به میوه بوته های محیط پرلایت-کوکوپیت تغذیه شده با 600 میلی گرم در لیتر هیومیک اسید بود. به طور کلی و بر اساس مجموع صفات اندازه گیری شده، محیط کشت پرلایت-کوکوپیت و تغذیه با 600 میلی گرم بر لیتر هیومیک اسید به صورت کودآبیاری برای تولید کمّی و کیفی مطلوب توت فرنگی رقم آروماس پیشنهاد می شود.