اخلاق زیستی
سال:1396 | دوره:7 | شماره:24 |تعداد مقالات:8

مقدمه: سلامت و یافتن رویکردی جامع به آن با نگاهی انسان شناختی یکی از مسائل جدی فعالان حوزه سلامت در تاریخ علم پزشکی بوده است. با ظهور اندیشه های مبتنی بر جهان بینی مدرن و رویکرد تجربه گرا (Empirical Approach) حقیقت انسان به جسم و ابعاد آن فرو کاسته شد.بر این مبنا، اقدامات بهداشتی و درمانی نیز تنها به بعد جسمانی انسان منحصر می شد. جهان بینی دینی انسان را دارای حقیقتی آسمانی می داند که میان این حقیقت (نفس) و جسم ارتباط متقابلی برقرار است، لذا ضروری است با ملاحظه هر دو بعد به بیمار و فرایند درمان توجه کرد. این مقاله به تبیین آموزه هایی از دین اسلام می پردازد که در فهم جامع از سلامت و فرایند درمان و تحلیل مبانی ارتباط درمانگران با بیماران موثر است.روش: روش این مطالعه تحلیلی و با رویکرد درون دینی (Intra-Religious) است. بر مبنای این روش گزاره های قرآنی و احادیث مرتبط با موضوع تحلیل و ربط و نسبت اعتقاد به بعد فرامادی انسان با حوزه سلامت مشخص گردیده است. رویکرد این مقاله به متن سمانتیکی (متن محور) است.یافته ها: آموزه های اسلامی تاکید دارد: اولا انسان موجودی دوبعدی است و حقیقت او نه به جسم که به روح اوست و جسم تنها نقش ابزاری ایفا می کند و بقیه ابعاد حیات انسانی تابع این دو بعد است. چنین باوری می تواند به عنوان مبنایی برای تصمیم گیری ها و مداخلات کادر درمانی در فرایند درمان محسوب شود؛ ثانیا :آموزه های وحیانی حکایت از نگاهی کل نگر (Holistic) به انسان دارد و معنای آن در فرایند درمان آن است که نباید نگاهی یک بعدی به بیمار داشت و بدون توجه به جنبه متافیزیکی (فرامادی) او و فارغ از حقیقت الهی انسان مداخله و درمان کرد؛ ثالثا درمان نباید به معنای بازسازی جنبه ای از ابعاد وجود انسان و تخریب جنبه ای دیگر باشد؛ در نهایت، با ملاحظه ابعاد سلامت انسان، اگر نگاه درمانگران به طبابت، رویکردی الهی باشد، نه تنها بهداشت و درمان سمت سویی جامع خواهند داشت، بلکه در چنین وضعیتی درمانگران مصداق اسماءالله شافی و محیی خواهند بود و فلسفه کار درمانی صورت و سیرتی الهی می یابد. چنین فرایندی می تواند در ایجاد نگرش مثبت و معنابخشی به زندگی شغلی درمانگران نقشی به سزا ایفا کند.نتیجه گیری: هر نوع تلاش برای بهبود وضعیت بیماران بدون ملاحظه حقیقت وجودی او خصوصا آنجا که مداخلات درمانی به کانون وجودی او نزدیک می شود، امری ناقص و گاه مخرب خواهد بود و سلامت همه جانبه با ملاحظه هر دو بعد مادی و معنوی انسان دست یافتنی است، لذا تلاش متولیان بهداشت و درمان و خدمات درمانگران از نظر آموزه های دینی در یک نگاه کل نگر حائز اهمیت و نیازمند برنامه ریزی جدی است.

زمینه و هدف: عرصه های گوناگون عدالت اجتماعی در اسلام نیازمند ادبیات نظری قابل استفاده در حوزه سیاست گذاری است. مبانی عدالت اجتماعی، مباحثی پایه ای هستند که سازه نظریه عدالت، با توجه به آن بنیادها استوار می شود. مبانی اثرگذار عدالت اجتماعی را می توان به دو دسته تقسیم کرد: اول مبانی ای که تاثیر مستقیم و خاص دارند؛ دوم مبانی ای که تاثیر غیر مستقیم و عام دارند. محور این نوشتار بررسی نقش دو مبنای اختیار و عدالت اخلاقی از مبانی انسان شناختی در عرصه عدالت اجتماعی است.مواد و روش ها: این جستار به روش توصیفی ـ تحلیلی و با مراجعه مستقیم به آیات و احادیث جایگاه دو مبنای یادشده را بررسی می کند.یافته ها: اختیار از امتیازهای انسان در میان موجودات است. در اندیشه اسلامی انسان، از روی فطرت، عدالت جو و تحول خواه است و خود به اراده، قیام به قسط می کند و در عدالت اخلاقی نیز موصوف عدالت انسان است و انسان است که باید به صفت عدالت به عنوان فضیلت متخلق شود. کسی در حوزه اجتماعی می تواند بحث از عدالت و گسترش آن را طرح کند که خود نیز دارای وصف عدالت شده باشد، زیرا هیچ اندیشمندی نمی تواند این حقیقت را منکر شود که موجودی که حقیقتی ندارد، نمی تواند آن حقیقت را به دیگری بدهد.نتیجه گیری: اختیار (آزادی انسان) و آزادگی (عدالت اخلاقی) انسان از مبانی خاص انسان شناختی عدالت اجتماعی است و ثمره دو مبنای آزادی و آزادگی انسان این است که تلقی اسلام درباره آزادی در پرتو رابطه انسان و خداوند تفسیر می شود. در این تلقی آزادی دارای مراتب است: در یک مرتبه آزادی به عنوان یک حق ناشی از انتخاب انسان است و در مرتبه ای دیگر نبود موانع و وجود شرایط آن است و در مرتبه ای دارای اهمیت افزون تر به عنوان ارزشی فی نفسه است که با تحقق آن خود شکوفایی انسان و غایات من انسانی را به دنبال خواهد داشت. در هر سه مرتبه، آزادی انسان در چارچوب شریعت است، چراکه آزادی بشر در طول پذیرش ربوبیت پروردگار است. آزادی در مرتبه اول و دوم دارای ارزش ابزاری و در مرتبه سوم نیز اگرچه دارای ارزش فی نفسه است، اما برترین ارزش و برترین فضیلت اجتماعی محسوب نمی شود.

زمینه و هدف: هدف تحقیق حاضر بررسی رابطه استراتژی های منابع انسانی با اخلاق حرفه ای کارکنان علوم پزشکی مازندران بوده است.مواد و روش ها: روش تحقیق از نوع همبستگی است، جامعه آماری شامل کلیه کارکنان علوم پزشکی مازندران با 1750 نفر پرسنل می باشد که 315 نفر بعنوان حجم نمونه با فرمول کوکران و به روش تصادفی ساده انتخاب گردید. داده ها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته استراتژی منابع انسانی، پرسشنامه استاندارد اخلاق حرفه ای اورگان و کونوسکی جمع آوری شد و با نرم افزار SPSS و آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.یافته ها: یافته ها نشان داد استراتژهای مدیریت عملکرد، جبران خدمات و روابط کار با اخلاق حرفه ای کارکنان رابطه دارد، اما استراتژی تامین و استراتژی آموزش و توسعه با اخلاق حرفه ای کارکنان رابطه ندارد. همچنین 33 % تاثیرات بر اخلاق حرفه ای توسط استراتژی های منابع انسانی تبیین می شود.نتیجه گیری: با توجه به این که استراتژی های مدیریت عملکرد، جبران خدمات و روابط کار با اخلاق حرفه ای کارکنان رابطه دارد و پیش بینی کننده مناسبی برای افزایش اخلاق حرفه ای می باشد. بنابراین جهت بالابردن اخلاق حرفه ای کارکنان پیشنهاد می گردد افراد را بر اساس توانایی های مورد نیاز مشاغل و تخصصشان به کار گیرند، سیستم آموزش و توسعه علمی و فنی را فعال کنند و سیستم های پیشنهاد و گردش به سوی پاداش های تیمی را احیا کنند. همچنین بازخوردهای کامل همراه با توسعه مهارت ها و تغییر فرهنگ سازمانی برای تضمین کارکرد سازنده را در سازمان ایجاد کنند.

محیط و فضای حاکم بر یادگیری نقش مهمی در فرآیند و کیفیت آموزش دارد، اخلاق پزشکی نظامی ساختارمند در راستای ارائه راه کارهای مناسب برای حل مشکلات اخلاقی در زمینه علوم پزشکی است که رشته دندانپزشکی به عنوان یکی از شاخه های علوم پزشکی از این امر مستثنی نیست. تعهد افراد به اخلاق حرفه ای و تصمیم گیری بر اساس چارچوب اخلاقی که سلامت بیمار را در اولویت قرار می دهد، از جمله مسوولیت های یک فرد حرفه ای است که با توجه به شواهد هنوز مشکلات زیادی در آن به چشم می خورد.پژوهش حاضر به بررسی میزان مهارت های اخلاقی دانشجویان دانشکده دندانپزشکی دانشگاه شاهد با استفاده از ابزار پرسشنامه «Moral skill In ventory» در سال تحصیلی 94-93 می پردازد. روش پژوهش بررسی مقطعی تحلیلی است و جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشجویان ورودی سال های 88 تا 92 دانشکده دندانپزشکی شاهد می باشند. برای گردآوری داده های مورد نیاز از پرسشنامه های بسته پاسخ ساختارمند استفاده شده و جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار آماری SPSS 20 استفاده گردیده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که درک کلی دانشجویان از مجموع چهار حیطه اخلاقی (حساسیت، استدلال، یکپارچگی و شجاعت اخلاقی) نسبت به سطح ایده آل آن بسیار پایین تر می باشد و در این بین حساسیت اخلاقی نسبت به سایر حیطه ها وضعیت بهتری را نشان داده است.

زمینه و هدف: در راستای بررسی صحت و سلامتی پژوهش های حوزه ورزشی داخل کشور و به ویژه اساتید تربیت بدنی منطقه شمال غرب کشور، پژوهش حاضر در جهت بررسی وضعیت رعایت اخلاق پژوهشی اعضای هیات علمی دانشکده های تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه های دولتی شمال غرب کشور انجام شد.مواد و روش ها: 41 نفر از اعضای هیات علمی دانشکده های تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه های دولتی شمال غرب کشور به طور داوطلبانه پرسشنامه اصلاح شده اخلاق پژوهشی شیخعلی زاده (1391 ش.) را تکمیل نمودند. از آزمون های تی تک نمونه، تی مستقل و تحلیل واریانس یک طرفه برای تحلیل داده ها استفاده شد.یافته ها: تحلیل داده ها نشان داد که اساتید تربیت بدنی اخلاق پژوهشی را در حد متوسط به بالا رعایت می کنند (t=3.268, sig=0.002) همچنین اساتید تربیت بدنی مولفه های ویژگی های فردی، همکاران و حامیان پژوهش، محققان دیگر، آزمودنی های پژوهش و جمع آوری و تحلیل داده ها را در حد متوسط به بالا و مولفه انتشار نتایج را در حد متوسط و مولفه های موضوع پژوهش و توجه به نیازهای جامعه را در حد زیر متوسط رعایت می کنند.نتیجه گیری: می توان گفت که اساتید تربیت بدنی پژوهش حاضر، در پژوهش های حوزه تربیت بدنی و علوم ورزشی به اخلاق پژوهشی توجه نموده و چارچوب های آن را در حد متوسط به بالا رعایت می نمایند.

زمینه و هدف: اخلاق کار اسلامی عامل مهمی برای گرایش و تمایل نسبت به کار است و کار به عنوان یک فضیلت در زندگی بشر است. همچنین تعهد سازمانی شامل سه متغیر تعهد عاطفی، استمراری و هنجاری است. بنابراین هدف این پ‍ژوهش، بررسی تاثیر رابطه اخلاق کار اسلامی و تعهد سازمانی حسابداران بخش عمومی شاغل در دانشگاه علوم پزشکی استان فارس و کهکیلویه و بویراحمد است.مواد و روش ها: نمونه مورد بررسی در این پژوهش 270 نفر حسابداران بخش عمومی دانشگاه علوم پزشکی استان فارس و استان کهیکیلویه و بویراحمد هستند. برای اندازه گیری متغیرها از پرسشنامه استفاده گردید. برای تحلیل داده های پژوهش، از آزمون ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن استفاده شده است.ملاحظات اخلاقی: با توجه به این که از پرسشنامه جهت جمع آوری داده ها استفاده گردید، اطلاعات شخصی افراد حفظ گردید.یافته ها: بر اساس نتایج حاصل، هیچ کدام از فرضیه های پژوهش، رابطه اخلاق کار اسلامی و تعهد سازمانی حسابداران بخش عمومی را تایید نکرده است. یافته های این پژوهش نشان داد که اخلاق کار اسلامی با تعهد سازمانی حسابداران و مولفه های آن در دانشگاه علوم پزشکی استان کهکیلویه و بویراحمد رابطه ندارد. همچنین اخلاق کار اسلامی حسابداران با تعهد سازمانی و دو مولفه اول در دانشگاه علوم پزشکی استان فارس رابطه ندارد، اما با تعهد هنجاری در دانشگاه علوم پزشکی استان فارس رابطه دارد.نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش، بایستی سیستم مدیریتی کارآمد فراهم شود. همچنین به حسابداران بخش عمومی فعال، مستعد، متخصص، نوآور و خلاق از سوی دانشگاه ها توجه بیشتری صورت گیرد.

جرم دولتی به مفهوم رفتار سازمان مند هیات حاکمه یک کشور در جهت، نقض یا نادیده گرفتن حقوق شهروندان، از جمله مفاهیمی است که در ادبیات جرم شناسی بدان کم تر توجه شده است. یکی از علل این مساله را می توان ارائه تعریف جرم توسط حاکمیت هر کشور ـ که خود متهم به ارتکاب جرم دولتی است ـ بیان کرد. تبیین این مفهوم با استفاده از اصول اخلاق زیستی از این نظر مفید و قابل توجه است که اصول اخلاق زیستی، اصولی عام و کلی بوده و در خصوص همه افراد و همه جوامع صرف نظر از نژاد، ملیت، مذهب و... قابل اعمال هستند. از این رو هدف این نوشتار، بهره جستن از اصول عدالت، رضایت، زیان بارنبودن و رضایت به عنوان چهار مورد از مهم ترین اصول اخلاق زیستی، در راستای تبیین مفهوم جرم دولتی است. این مقاله از نظر هدف، کاربردی، از نظر ماهیت داده ها، کیفی و روش به کاررفته در آن توصیفی ـ تحلیلی است. نتیجه این که جرم دولتی ـ در هر قالبی که ارتکاب یابد ـ در پی نقض یک یا چند اصل از اصول ذکرشده به وقوع می پیوندد.

زمینه و هدف: حمایت از حقوق مصرف کننده در برابر کالاهای تولیدی اهمیت به سزایی دارد، به گونه ای که در حقوق جدید و مدرن مسوولیت سنگینی برای تولیدکنندگان در نظر گرفته شده است. با این همه نخستین بار قانونگذار اصطلاح «مصرف کننده» را در دهه هشتاد شمسی و در سال 1382 و سپس در سال 1388 تعریف کرد. در همین دهه نیز نخستین محصول تراریخته تولید شد و ضرورت قانونگذاری در حوزه محصولات تراریخته و حمایت از مصرف کننده را بیشتر کرد.مواد و روش ها: این نوشتار ضمن مقایسه تطبیقی قانون ایمنی زیستی با مقررات اتحادیه اروپا به دنبال بازتاباندن کاستی ها و خلاهای قانون ایمنی زیستی در خصوص حقوق مصرف کنندگان محصولات تراریخته می باشد.یافته ها: گرچه «قانون ایمنی زیستی» در سال های پایانی دهه 1380 با الگوبرداری از قوانین روز نوشته و تصویب شد، ولی در مقایسه با قوانین و مقررات اتحادیه اروپا کاستی هایی در آن دیده می شود که گذشت دو دهه از عمر این قانون و تحولات سریع حوزه زیست فناوری به ویژه تولید هرچه بیشتر محصولات تراریخته و تجاری سازی آن ضرورت اصلاح آن را دوچندان می نماید.نتیجه گیری: قانون ایمنی زیستی ایران بر خلاف مقررات اتحادیه اروپا، محصول تراریخته معیوب یا ناقص را تعریف نمی کند و نظام جبران خسارت و نحوه جبران خسارت را روشن نمی سازد و از این جهت نمی توان انتظار داشت که حقوق مصرف کننده به درستی حمایت شود.