فرآیند و کارکرد گیاهی
سال:1394 | دوره:4 | شماره:13 |تعداد مقالات:13

به منظور بررسی اثر پرایمینگ بذر بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی موثر بر جوانه زنی بذر نخود فرنگی (Pisum sativum L.) تحت تنش سرما، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل انواع تیمارهای پرایمینگ (هیدرو پرایمینگ، هالو پرایمینگ، اسمو پرایمینگ و عدم پرایمینگ) و پنج سطح دما (3، 6، 9، 12 و 15 درجه سانتی گراد) بودند. نتایج نشان داد که تنش سرما باعث کاهش خطی سرعت جوانه زنی تحت تیمارهای هیدروپرایمینگ، هالوپرایمینگ و اسموپرایمینگ شد. بیشترین سرعت جوانه زنی مربوط به تیمار هیدروپرایمینگ بود. تیمار هیدروپرایمینگ همچنین از کاهش درصد جوانه زنی در دمای 3 درجه سانتی گراد جلوگیری کرده و با تیمار هالوپرایمینگ فاقد اختلاف معنی داری بود. بیشترین شاخص بنیه بذر تحت تیمار هالوپرایمینگ مشاهده شد. با کاهش دما مقدار پرولین و میزان فعالیت آنزیم های کاتالاز و گایاکول پراکسیداز تحت کلیه تیمارهای پرایمینگ افزایش یافت. پرایمینگ با پلی اتیلن گلایکول نه تنها بر جوانه زنی بذور گیاه نخود فرنگی تحت تنش سرما موثر نبود بلکه در برخی دماها باعث کاهش پارامترهای جوانه زنی بذور این گیاه گردید. به طورکلی نتیجه گیری می شود تیمارهای هیدروپرایمینگ و هالوپرایمینگ باعث بهبود پارامترهای فیزیولوژیکی و در نهایت بهبود سرعت و درصد جوانه زنی بذور این گیاه در دمای پایین می گردند و امکان استقرار و رشد بهتر این گیاه تحت شرایط تنش سرما را فراهم می نماید که این امر می تواند در افزایش پتانسیل تناوبی این گیاه به عنوان کود سبز در مناطق معتدل و سرد کشور مفید باشد.

یکی از معضلات عدیده در سال های اخیر، وقوع فراوان طوفان های گردوغبار در مناطق غرب ایران، به دلیل افزایش دمای هوا و خشکی در کشور همسایه عراق است. در تحقیق حاضر تاثیر طوفان گردوغبار شبیه سازی شده در آزمایشگاه بر روی فلورسنس کلروفیل a، محتوای کلروفیل، فلاونوئیدها و ترکیبات فنلی در گیاه دارویی آویشن Thymus vulgaris L. مورد بررسی قرار گرفت. گیاه آویشن گیاه دارویی بسیار معطری است که ارزش اقتصادی فراوانی دارد. این گیاه برای مدت زمان دو ماه و به صورت تناوب هر چهار روز (با مقادیر 0.5، 1و 1.5 گرم گردوغبار) در اتاق گردوغبار در معرض تنش قرار گرفت. نتایج نشان داد که رابطه معکوسی بین مقدار گردوغبار و محتوای کلروفیل و فلورسنس کلروفیل a در گیاه وجود دارد. با افزایش تنش، محتوای کلروفیل a و b کم شد. راندمان فتوسنتز (DF/Fm’) در تیمار های اول (2%) و دوم (21%) کاهش معنی داری نداشت، درحالیکه در تیمار سوم (28%) کاهش معنی داری را نشان داد. سرعت انتقال الکترون (ETR) دارای کاهش معنی دار در تیمارهای دوم (24%) و سوم (39%) بود. همچنین، در مقدار فلاونوئید کل و آنتوسیانین-ها، روندی افزایشی در تیمارها نسبت به کنترل وجود داشت. بنابر نتایج به دست آمده در این تحقیق، گردوغبار در غلظت های زیاد می تواند بروی کارکرد فتوسنتزی گیاه آویشن تاثیر کاهشی داشته باشد.

تنش شوری از جمله عوامل مهم محیطی است که موجب کاهش رشد و عملکرد گیاهان بویژه در مناطق خشک و نیمه خشک جهان گردیده است. فعال شدن سیستم آنتی اکسیدانی در گیاهان بعنوان یکی از مکانیسم های دفاعی در راستای تحمل به شوری عمل می کند. تغییر در فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان کاتالاز و پراکسیداز، محتوای نسبی آب و غلظت کلروفیل و کارتنوئید در هشت ژنوتیپ گلرنگ (‍Carthamus tinctorius L.) که از نظر تحمل به تنش شوری (4 ژنوتیپ متحمل و 4 ژنوتیپ حساس) متفاوت بودند، مورد مقایسه قرار گرفت. این تحقیق به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه ای و کشت ماسه ای انجام شد، که تیمار شوری در پنج سطح با استفاده از کلرورسدیم در محلول غذایی هوگلند در سطوح شوری 0، 50، 100، 150 و 200 میلی مولار اعمال گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر شوری، ژنوتیپ و اثرمتقابل شوری × ژنوتیپ بر همه صفات مورد مطالعه معنی دار بوده است. شوری منجر به افزایش محتوای کلروفیل و کارتنوئید برگ و فعالیت آنزیم پراکسیداز و کاهش محتوای نسبی آب و فعالیت آنزیم کاتالاز گردید. ژنوتیپ های حساس از میزان فعالیت کمتر آنزیم کاتالاز برخوردار بودند. تحت شرایط تنش شوری میزان کلروفیل در ژنوتیپ های متحمل به شوری بالاتر از میزان آن در ژنوتیپ های حساس به شوری بود. ژنوتیپ PI-506426 بعنوان متحمل-ترین، حاوی بیشترین محتوای رنگدانه های برگی در شرایط حداکثر شوری نیز بود.

شوری یکی از تنش های اصلی محیطی است که اثر بازدارنده بر رشد و متابولیسم گیاهان دارد. تنش شوری فیزیولوژی گیاه را در سطوح کلی و سلولی، از طریق ایجاد تنش خشکی و بر هم زدن تعادل یونی، تحت تاثیر قرار می دهد. به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف شوری بر محتوای رنگدانه های فتوسنتزی و عناصر غذایی گیاه اشنان (Seidlitzia rosmarinus L.)، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی در پنج تکرار و با پنج سطح شوری شامل صفر، 0.25، 0.5، 0.75 و 1 درصد (بر اساس وزن خاک خشک گلدان ها) اجرا گردید. نتایج داد که یک رابطه مستقیم و منفی بین افزایش سطوح شوری و کلیه پارامترهای مربوط به رنگدانه های اصلی و همچنین یک فرآیند رقابتی بین یون های سدیم و کلر با یون های پتاسیم و کلسیم برقرار است. همچنین مشخص گردید بیشتر پارامترهای فلورسنس کلروفیلی در سطوح شوری بالا (0.70%≤) تغییر معنی دار نشان داده اند. با توجه به نتایج این پژوهش این گیاه با جذب عناصر سدیم و کلر در اندام هایش می تواند متحمل شوری شده و برای اصلاح و احیای خاک های شور مورد استفاده قرار گیرد.

گیاه چچم چند ساله یا Lolium perenne با گروه مهمی از اندوفایت ها، قارچ هایی از جنس Neotyphodium رابطه همزیستی دارد. اعطای خصوصیات مطلوب زراعی و افزایش مقاومت به تنش های محیطی از آثار مهم همزیستی قارچ های اندوفایت برای گیاهان میزبان است، که در پی تغییرات مورفولوژیک و فیزیولوژیک در گیاه حاصل می شوند. در این پژوهش تاثیر نیکل و همزیستی اندوفایت بر برخی شاخص های رشد و جذب نیکل در دو جمعیت از گیاه لولیوم مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور دو جمعیت از این گیاه با و بدون قارچ اندوفایت (E+، E-) مورد استفاده قرار گرفتند. 3 ماه بعد از اعمال تیمار (به صورت 0، 30، 90 و 180 میلی گرم نیکل در هر کیلوگرم خاک) شاخص های رشد شامل وزن تر، خشک و طول ریشه و اندام هوایی، تعداد پنجه و میزان جذب نیکل در ریشه و اندام هوایی در هر گلدان اندازه گیری شد. پس از 3 ماه از تیمار گیاهان، کاهش معنی دار در زیست توده ریشه و اندام هوایی در گیاهان با و بدون اندوفایت در تیمار 180 مشاهده شد و آلودگی به اندوفایت زیست توده گیاهان را کاهش داد. اگرچه، عفونت اندوفایت به طور معنی داری توانایی پنجه زنی را در هر دو جمعیت رای گراس بهبود بخشید. میزان جذب نیکل در ریشه و اندام هوایی در هر دو جمعیت همراه با افزایش نیکل در خاک افزایش معنی دار نشان داد. حضور اندوفایت در هر دو جمعیت لولیوم عامل مهمی در کاهش جذب نیکل ریشه به منظور کاهش اثرات منفی این عنصر در گیاه شد. همچنین می توان جمعیت اول را به سبب تولید پنجه بیشتر و جذب بیشتر نیکل در اندام هوایی جمعیت مناسبتری به جهت کشت در شرایط تنش معرفی کرد.

نعناع یکی از مهمترین گیاهان دارویی و معطر دنیاست، با این حال تاثیر سطوح سایه بر تولید و اسانس نعناع شناخته نشده است. لذا این پژوهش با هدف بررسی تاثیر سطوح مختلف سایه دهی بر تولید سه گونه نعناع انجام شد. به همین منظور آزمایشی درطی سال های 1392-1391 در فضای باز مزرعه چاه اناری دانشگاه صنعتی اصفهان، در قالب طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار و بصورت گلدانی انجام شد. تیمار ها شامل: 5 سطح سایه (آفتاب کامل (شاهد)، 30-20 درصد سایه، 50-40 درصد سایه، 70-60درصد سایه و سایه 90-80 درصد) به عنوان محیط و 9 ژنوتیپ (کرج، همدان، اصفهان (گونه پونه M. longifolia)، طبس، قزوین و 7-1 (گونه M. piperita) و2-1، 3-11 و بجنورد (گونه نعناع سبز M. spicata) بودند. صفات وزن تر وخشک اندام هوایی، وزن تر وخشک ریشه، محتوای کلروفیل و کاروتنوئید برگ، درصد و عملکرد اسانس اندام هوایی اندازه گیری شد. تجزیه آماری داده ها مطابق با تجزیه مرکب در چند محیط انجام شد. بیشترین وزن تر اندام هوایی (156.46 گرم در گلدان) در ژنوتیپ کرج در سایه 30-20% مشاهده شد. بیشترین وزن خشک اندام هوایی (46.60 گرم در گلدان) در ژنوتیپ اصفهان در سطح شاهد دیده شد. بیشترین وزن تر ریشه (263.47 گرم در گلدان) در ژنوتیپ کرج و در سایه 30-20% مشاهده شد. ژنوتیپ کرج در سایه 50-40% بیشترین وزن خشک ریشه (73.03 گرم در گلدان) را به خود اختصاص داد. بیشترین محتوای کلروفیل b (89.6 میلی گرم بر گرم وزن تر) در ژنوتیپ اصفهان در سطح شاهد و بیشترین محتوای کاروتنوئید (5.71 میلی گرم بر گرم وزن تر) در ژنوتیپ قزوین در سایه 30-20% بدست آمد. بیشترین درصد محتوای اسانس (1.82%) به ژنوتیپ طبس در سایه 30-20 اختصاص داشت. بیشترین عملکرد اسانس (80.16 میلی گرم بر گرم وزن تر) در ژنوتیپ اصفهان در 30-20% سایه بود. در کل می توان نتیجه گرفت که چون هدف از پرورش گیاه نعناع استفاده از اسانس آن می باشد بیشترین محتوا و عملکرد اسانس در سایه 30-20% بدست می آید. در سطح شاهد و سایه 30-20% ژنوتیپ اصفهان، در سایه 50-40% ژنوتیپ کرج، در سایه 70-60% و سایه90-80 % هم ژنوتیپ 3-11 بیشترین وزن خشک اندام هوایی را تولید کردند. بالاترین میزان درصد اسانس در سطح شاهد، سایه 30-20% و سایه 50-40% از ژنوتیپ طبس، در سایه 70-60% و سایه 90-80% نیز از ژنوتیپ 2-1 بدست آمد. نتایج این آزمایش نشان داد که صفات اندازه گیری شده بستگی به ژنوتیپ و سایه داشت و انتخاب ژنوتیپ مقاوم به سایه امکان پذیر می باشد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

خرفه گیاهی داروئی، حاوی مقادیر زیادی مواد با خواص درمانی فوق العاده و ترکیباتی، مانند امگا –3 و اسیدهای چرب غیر اشباع و ویتامین C، با آثار بسیار مفید بر روی سیستم گردش خون و قلب است. به منظور مطالعه کاربرد مواد جاذب الرطوبه، کودهای آلی و شیمیایی بر عملکرد گیاه دارویی خرفه آزمایشی در سال زراعی 1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان انجام شد. این پژوهش به صورت آزمایش اسپیلت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گردید. در این آزمایش کرت های اصلی شامل زئولیت به میزان 2 تن در هکتار، کرت های شاهد بدون کابرد مواد جاذب الرطوبه و مواد سوپر جاذب به میزان 200 کیلوگرم در هکتار و کرت های فرعی شامل کود گاوی پوسیده به میزان 25 تن در هکتار، کود گوسفندی پوسیده به میزان 20 تن در هکتار، کود مرغی به میزان 8 تن در هکتار، فیلتر کیک به میزان 20 تن در هکتار، کود شیمیایی شامل کود نیتروژنه از منبع اوره به میزان 180 کیلوگرم در هکتار و کود فسفر از منبع سوپرفسفات تریپل به میزان 150 کیلوگرم در هکتار و تیمار شاهد بدون کاربرد کود بود. زئولیت و سوپر جاذب بیشترین میزان وزن خشک بوته، بیشترین ارتفاع بوته و تعداد انشعابات فرعی را دارا بودند. کاربرد کودهای شیمیایی وزن خشک بوته، ارتفاع بوته، تعداد انشعابات فرعی، کلروفیل a، b، کاروتنوئید و درصد پروتئین را بطور معنی داری افزایش داد و تیمار کودی شاهد نیز کمترین میزان این صفات را دارا بود. تیمارهای کود گاوی، گوسفندی و شاهد دارای بالاترین درصد روغن و تیمار کود شیمیایی دارای کمترین درصد روغن بودند. نتایج نشان دهنده امکان استفاده همزمان از کودهای شیمیایی و کودهای دامی به همراه مواد جاذب الرطوبه در افزایش عملکرد گیاه خرفه است.

کاربرد باکتری های افزاینده رشد و محلول پاشی با نانواکسید روی روشی مناسب و ارزان برای افزایش عملکرد تریتیکاله است. در این راستا به منظور بررسی تاثیر نانو اکسید روی و تلقیح بذر با باکتری های افزاینده رشد بر میزان مشارکت انتقال مجدد ماده خشک و ذخایر ساقه در عملکرد دانه، محتوای کلروفیل، هدایت روزنه ای و برخی شاخص های فیزیولوژیک تریتیکاله، آزمایشی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سال 1392 اجرا گردید. فاکتورهای مورد بررسی شامل محلول پاشی با نانو اکسید روی در پنج سطح (عدم محلول پاشی به عنوان شاهد، 0.25، 0.5، 0.75 و 1 گرم در لیتر) و چهار سطح تلقیح بذر شامل عدم تلقیح بذر با باکتری به عنوان شاهد، تلقیح بذر با ازتوباکتر کروکوکوم استرین 5، آزوسپریلیوم لیپوفروم استرین OF و سودوموناس پوتیدا استرین 9 بودند. بیش ترین مشارکت انتقال مجدد ماده خشک و ذخایر ساقه در عملکرد دانه در عدم تلقیح بذر با باکتری ها و عدم محلول پاشی نانو اکسید روی به دست آمد. مقایسه میانگین ها نشان داد که بالاترین عملکرد و اجزای عملکرد، محتوای کلروفیل و هدایت روزنه ای، بیوماس کل و سرعت رشد محصول در تلقیح بذر با آزوسپریلیوم و ازتوباکتر × محلول پاشی یک گرم در لیتر نانو اکسید روی و کم ترین آن ها در حالت عدم تلقیح بذر با باکتری های افزاینده رشد × عدم محلول پاشی با نانو اکسید روی به دست آمد. از این رو به منظور افزایش عملکرد دانه، محتوای کلروفیل، هدایت روزنه ای و برخی شاخص های فیزیولوژیک نظیر زیست توده کل و سرعت رشد محصول می توان پیشنهاد کرد که تلقیح بذر تریتیکاله با ازتوباکتر و آزوسپریلیوم × محلول پاشی یک گرم در لیتر نانو اکسید روی به کار برده شود.

در این مطالعه گیاهان شاهدانه با سطح پلوئیدی متفاوت از نظر برخی از پارامترهای رشد و بیوشیمیایی مورد بررسی قرار گرفتند. گیاهان پلی پلوئید و میکسوپلوئید در آزمایش قبلی با استفاده از تیمار کلشی سین بدست آمدند. آنالیز فلوسایتومتری به منظور تعیین سطح پلوئیدی انجام شد. نتایج نشان داد که وزن تر ریشه و اندام هوایی در گیاهان پلی پلوئید در مقایسه با گیاهان دیپلوئید به طور معنی داری افزایش یافت. میزان قندهای احیا کننده، قندهای محلول، نشاسته و پروتئین کل در گیاهان میکسوپلوئید در مقایسه با گیاهان تتراپلوئید و دیپلوئید افزایش معنی داری پیدا کرد. همچنین در گیاهان تتراپلوئید در مقایسه با گیاهان دیپلوئید، پروتئین کل و نشاسته افزایش معنی داری نشان داد. قند محلول و احیا کننده در برگ و ریشه گیاهان تتراپلویید کمتر از دیپلوئید بود. پروفایل پروتئینی گیاهان با سطوح پلوئیدی متفاوت، تغییرات کمی و کیفی را نشان داد. بنابراین پلی پلوئیدی علاوه بر اثرات مورفولوژیکی ثابت شده در صفات بیوشیمیایی گیاه نیز تاثیر دارد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

مصرف کودهای آلی در نظام کشاورزی پایدار، موجب پایداری عملکرد به ویژه در تولید گیاهان دارویی می گردد. از طرفی توجه به گیاهان دارویی فراموش شده مانند زولنگ (.Eryngium caucasicum Trautv) که برگ آن حاوی اسانس می باشد، بدلیل پتانسیل های غنی ناشناخته بسیار حائز اهمیت است. به منظور بررسی اثر کودهای آلی و شیمیایی بر روی گیاه زولنگ آزمایشی به صورت بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1391-1390 در شهرستان ساری انجام شد. تیمارها شامل ورمی کمپوست، کمپوست، کود شیمیایی NPK، کمپوست + ورمی کمپوست، کود شیمیایی+ کمپوست، کود شیمیایی + ورمی کمپوست، مخلوط کود شیمیایی+ کمپوست + ورمی کمپوست، شاهد (بدون مصرف کود آلی یا شیمیایی)، به میزان 150 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی NPK، 10 تن در هکتار ورمی  کمپوست و 15 تن در هکتار کمپوست بودند. عملکرد وزن تر، وزن خشک، شاخص سطح برگ، میانگین تعداد برگ، درصد اسانس، عملکرد اسانس و همچنین متابولیت های ثانویه عمده گیاه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده از تجزیه واریانس حاکی از آن بود که در اکثر صفات مورد بررسی بجز درصد اسانس، اختلاف معنیداری بین تیمارهای اعمال شده و تیمار شاهد وجود داشت (5%=p). بیشترین درصد ماده لیمونین در تیمار کمپوست، 5- متیل- پایریمندون و بتا-سزکیفولاندرین در تیمار تلفیقی کمپوست + ورمی کمپوست بدست آمد. همچنین بیشترین عملکرد وزن تر، شاخص سطح برگ و درصد ماده 4- (5، 1- دایمتیلکس- 4-انیل) سیکولکس- 2-انون از تیمار 10 تن در هکتار ورمی کمپوست حاصل شد.