زیست شناسی جانوری تجربی
سال:1396 | دوره:6 | شماره:2 (پیاپی 22) |تعداد مقالات:13

حشره کش های مصنوعی پیروتروئید به طور گسترده به جای حشره کش های آلی کلره، فسفره و کاربامات ها برای کنترل انواع مختلف آفات استفاده می شوند و به عنوان قوی ترین حشره کش ها شناخته شده اند. به دلیل استفاده زیاد از سموم دلتامترین و فن والریت در مزارع استان چهارمحال و بختیاری در مرکز ایران، این مطالعه برای تعیین غلظت نیم کشنده (LC50)، غلظت بی اثر (NOEC)، حداکثر غلظت مجاز (MAC) و حداقل غلظت موثر (LOEC) این سموم و تاثیر آن ها بر تغییرات رفتاری و علائم بالینی در ماهی گورخری چهارمحال بختیاری (Aphanius vladykovi) انجام گرفت. برای این منظور برای هر تیمار 7 قطعه ماهی گورخری با سه تکرار درون آکواریوم های 20 لیتری در معرض غلظت های مختلف دلتامترین (2.5%) و فن والریت (20%) به مدت 96 ساعت قرار گرفتند و میزان تلفات ماهیان هر 24 ساعت جمع آوری و ثبت شد. در طول آزمایش واکنش و رفتار ماهیان در معرض مواد سمی به دقت زیر نظر قرار گرفت. مقادیر 96LC50 ساعته، NOEC، LOEC و MAC سم دلتامترین برای ماهی گورخری به ترتیب 0.0015، 0.0001، 0.0005 و 0.0002 میکروگرم در لیتر محاسبه شد. همچنین مقادیر 96LC50 ساعته، NOEC، LOEC و MAC سم فن والریت برای ماهی گورخری به ترتیب 0.021، 0.0005، 0.001 و 0.0007 میکروگرم در لیتر بود. اولین تغییرات رفتاری بعد از 15 دقیقه در معرض قرارگیری با غلظت های بالای سم دلتامترین (0.01، 0.1 و 1 میکروگرم در لیتر) مشاهده شد. همچنین ماهیان بعد از 3 ساعت در معرض غلظت های 0.01، 0.1، 1 و 10 میکروگرم در لیتر فن والریت رفتار غیرعادی از خود نشان دادند. بر اساس نتایج این تحقیق سموم دلتامترین و فن والریت ازنظر درجه سمیت در دسته سموم فوق العاده سمی و کشنده برای ماهی گورخری چهارمحال و بختیاری قرار می گیرند. برای حفاظت از این گونه ارزشمند استفاده از مبارزه بیولوژیک با آفات به جای آفت کش ها توصیه می شود.

سرطان دهانه رحم دومین سرطان شایع خانم ها در سراسر جهان است. تاکنون گیاهان زیادی با خاصیت ضد سرطانی شناسایی شده اند. جنس Jurinea (قبیله Cynareae، زیر شاخه Carduinae) دارای 250 گونه می باشد. در این تحقیق گیاه Jurinea leptoloba DC. از خانواده Compositae در مرداد ماه سال 1391 از جنوب شیراز جمع آوری و عصاره چربی زدایی شده آن از نظر محتوای فلاونوئیدی کل و خواص سمیت سلولی مورد ارزیابی قرار گرفت. میزان محتوای فلاونوئیدی عصاره از طریق اسپکتروفوتومتری و معادل با کاتچین به عنوان استاندارد اندازه گیری شد. محتوای فلاونوئیدی عصاره برابر با مقدار 98.81 ± 7.74 میلی گرم معادل کاتچین بر گرم عصاره خشک به دست آمد. سمیت سلولی عصاره نیز به روش MTT بر روی دو رده سلول های سرطانی هلا و سلول های تک هسته ای لنفوسیت خون مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که میزان سمیت برای هر دو نوع سلول وابسته به دوز عصاره می باشد. غلظت 50% کشنده (LD50) عصاره مذکور بر علیه سلول های هلا و خون محیطی توسط دستگاه قرائت گر الایزا ارزیابی و به ترتیب برابر با 11.12 و 6068.64 میکروگرم بر میلی لیتر به دست آمد. نتایج حاصل از آزمایش سمیت نشان داد که مقدار عصاره مورد نیاز برای اثر کشندگی بر روی سلول های طبیعی بسیار بیشتر از سلول های سرطانی می باشد. این نتیجه نشان دهنده این است که عصاره گیاه J. leptoloba در برابر سلول های سرطانی از سمیت بیشتری برخوردار است در صورتی که به سلول های طبیعی و سالم آسیب چندانی وارد نمی کند.

هدف از انجام این تحقیق بررسی غلظت کشندگی متوسط کلرید روی (ZnCl2) و اثرات رفتاری ناشی از سمیت حاد آن در ماهی کفال خاکستری بود. برای انجام این آزمایش، ماهی کفال خاکستری با میانگین وزنی 7.42 گرم و طول کل 6.51 سانتی متر از خلیج چابهار صید گردید. برای پیدا کردن محدوده کشندگی کلرید روی (Rang Finding Test) ماهیان در معرض دوزهای انتخابی از کلرید روی (0.25، 0.5، 1، 5، 10، 15، 20، 30 و 40 میلی گرم بر لیتر) قرار گرفتند. بر اساس آزمون محدوده کشندگی، برای تعیین LC50-96h ماهیان به مدت 96 ساعت در معرض 4 دوز 16، 17، 18 و 19 میلی گرم بر لیتر کلرید روی قرار گرفتند. آزمایش با سه تکرار و 21 قطعه ماهی در هر تیمار انجام پذیرفت. در طول آزمایش خصوصیات فیزیکوشیمیایی آب اندازه گیری شدند که میانگین دما، pH، اکسیژن محلول و شوری به ترتیب برابر با 30 درجه سانتی گراد، 7.75، 8.25 میلی گرم بر لیتر و 38 ppt بود. تعداد مرگ و میر ماهیان در 24، 48، 72 و 96 ساعت بعد از در معرض گذاری و همچنین تغییرات رفتاری ماهیان ثبت گردید. تغییرات رفتاری مشاهده شده در ماهیان طی دوره آزمایش شامل واژگونی، شنا در سطح آب، تظاهرات عصبی، بلعیدن هوا از سطح آب، باز و بسته شدن سریع سرپو ش های آبششی، پرخونی و خونریزی ناحیه دهان، آبشش ها و باله های ماهی، حرکت آهسته، تغییر رنگ بدن و افزایش ترشح موکوس بود. مقدار LC50 کلرید روی برای ماهی کفال خاکستری در شرایط ایستا و آزمایشگاهی با استفاده از برنامه SPSS Probit Analysis محاسبه و میزان آن 17.33 میلی گرم بر لیتر تعیین گردید.

گیاه سیر به دلیل داشتن ترکیبات ارگانوفسفره قادر است به عنوان محرک رشد و سیستم ایمنی در میگوها مورد استفاد قرار گیرد. در مطالعه حاضر تاثیر جیره های مختلف غذایی حاوی درصد های مختلف (صفر، 0.5، 1 و 2 درصد) پودر گیاه سیر بر شاخص های رشد شامل میانگین وزن، طول، ضریب رشد ویژه، ضریب تبدیل غذایی، راندمان تبدیل غذایی و بازماندگی میگوهای سفید غربی با میانگین وزنی 8.64 گرم به مدت 60 روز مورد بررسی قرار گرفت. میانگین وزن، طول و ضریب رشد ویژه (SGR) میگوهای تغذیه شده با جیره غذایی حاوی 2 درصد پودر گیاه سیر (به ترتیب 15.42 گرم، 16.2 سانتی متر و 237.368 درصد) به طور معنی داری بیشتر از مقادیر اندازه گیری شده در سایر تیمارها بود (P<0.05). لیکن علیرغم بیشتر بودن میانگین وزن، طول و ضریب رشد ویژه (SGR) میگوهای تیمار 1 درصد نسبت به تیمار 0.5 هیچ گونه اختلاف معنی داری مشاهده نشد (P>0.05). در حالیکه به دلیل افزایش معنی دار راندمان ضریب تبدیل غذایی (FCE) در میگوهای تیمار 2 درصد، میزان ضریب تبدیل غذایی (FCR) در آنها به طور معنی داری کمتر از سایر میگوهای تیمار می باشد (P<0.05). با این وجود میزان بازماندگی میگوهای تیمار تغذیه شده با جیره غذایی حاوی 2 و 1 درصد پودر گیاه سیر به طور معنی داری بیشتر از میگوهای تیمار 0.5 و صفر درصد بود (P<0.05). نتایج به دست آمده دلالت بر این دارد که افزودن پودر گیاه سیر به میزان 2 درصد در جیره غذایی میگوها می تواند علاوه بر افزایش شاخص های رشد و بازماندگی موجب بهبود راندمان ضریب تبدیل غذایی در میگوهای سفید غربی گردد.

از آنجایی که که متیل فندیت با نام تجاری ریتالین از سال ها پیش در درمان بیش فعالی و نقص توجه مورد استفاده قرار می گیرد و در مورد اثرات آن بر روی سلول های سیستم عصبی مرکزی مطالعه جامعی صورت نگرفته است هدف ازاین تحقیق، مطالعه اثرات ریتالین بر روی مغزمی باشد. در این مطالعه تجربی 16 سر موش سوری ماده با وزن اولیه 38-32 گرم، به طور تصادفی به 3 گروه تجربی و 1 گروه شاهد تقسیم شدند. در گروه های تجربی از ریتالین به مقدار 0.5، 5، 50 میلی گرم برکیلوگرم وزن بدن و گروه شاهد نیز آب مقطر به صورت گاواژ به مدت 21 روز استفاده شد. در پایان آزمایش ها، ابتدا حیوانات بیهوش شده و سپس مغز آنها استخراج شد. بعد از استخراج مغز از آنها برش هایی با ضخامت حداکثر 0.5 سانتی متر تهیه شد و در فرمالین 10% قرار داده شد. سپس تغییرات بافتی مشاهده و ثبت گردید. نتایج این مطالعه نشان داد که در مقاطع بافتی مربوط به موش های سوری تیمار شده با متیل فندیت به میزان 50 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن نسبت به گروه شاهد تغییراتی از قبیل پرخونی در رگ های مغز، کاهش اندازه سلول های عصبی و افزایش میزان هتروکروماتین در این سلول ها مشاهده می شود. بر اساس نتایج این تحقیق، مصرف ریتالین می تواند اختلالات ساختاری در بافت مغز ایجاد کند، بنابراین تجویز آن بایستی با احتیاط صورت بگیرد.

آگامای سر وزغی دم سیاه (Phrynocephalus maculatus maculatus) از مارمولک های کمیاب روز فعال خانواده آگامیده است که در نواحی بیابانی و دشت های ماسه ای مرکز و جنوب شرقی ایران انتشار یافته است. این تحقیق به منظور بررسی دی مورفیسم جنسی در این گونه از فروردین تا مرداد 1392 انجام شد. در مجموع، 30 نمونه بالغ شامل 15 نر و 15 ماده از چهار ایستگاه حسن آباد، صالح آباد، علیان و یزدان آباد در مناطق جنوبی شهرستان دامغان جمع آوری و از نظر چند صفت مورفومتریک و مریستیک مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد نرها و ماده های این گونه تفاوت معنی داری در وزن بدن، طول بدن، طول دم، طول سر، عرض سر، فلس های لب بالا و پایین در سمت راست و چپ و فلس های دور میانه بدن ندارند (P<0.01). همچنین تفاوت خاصی در رنگ بندی یا فلس بندی دو جنس مشاهده نشد. بنابراین هیچ دوشکلی جنسی در آگامای سر وزغی دم سیاه در صفات و در منطقه مورد مطالعه مشاهده نشد.

چند ریختی الگوی رنگ بیشتر ارثی و حاصل انتخاب است. بسیاری از گونه های دوزیستان بطور قابل توجهی چند ریختی الگوی پشتی یا رنگی نشان می دهند، به همین دلیل یک سیستم عالی برای مطالعه سوالات مربوط به تکامل و حفظ چند ریختی فراهم می کنند. 25 گونه از دوزیستان بی دم معرفی شده اند که در آنها چند ریختی رنگی دیده شده است و در این میان جنس Pelophylax)) Rana بیشتر ین تنوع را دارد. در بیشتر دوزیستان بی دم، چند ریختی به واسطه حضور یا عدم حضور لکه در پشت بدن آنها ایجاد می شود، که این تنوع رنگی می تواند شامل پوست کل بدن یا بخشی از آن باشد. در این پژوهش برای مطالعه چند ریختی قورباغه مردابی Pelophylax ridibundus، تعداد 200 نمونه، طی شش ماه کار میدانی در منطقه نمونه گیری (از فروردین تا شهریور ماه سال 1391) از شش ایستگاه (آستانه اشرفیه، لاهیجان، لنگرود، رودسر، املش و سیاهکل) در شرق استان گیلان با استفاده از تور دسته بلند جمع آوری و نمونه ها بطور زنده به آزمایشگاه جانور شناسی دانشگاه آزاد واحد تنکابن منتقل گردید. سپس ریخت های مختلف و ویژگی های آنها ثبت گردید. بر اساس تعداد و محل قرارگیری خال ها، وجود و عدم وجود خط مهره ای و نیز میزان رنگ سبز در سطح پشتی بدن، 25 ریخت شناسایی شد، که این تنوع در ریخت می تواند به دلیل عوامل اکولوژیکی، برای استتار از صیاد یا برای صید کردن و یا به دلیل عوامل ژنتیکی باشد.

در این مطالعه تاثیر سطوح مختلف پودر سیر (Allium sativum) بر عملکرد رشد، بازماندگی، ترکیب لاشه و مقاومت به استرس شوری در بچه ماهی سفید (Rutilus frisii kutum) انجام شد. آزمایش با استفاده از طرح کاملا تصادفی شامل سطوح صفر (شاهد)، 0.5، 1 و 1.5 درصد سیر در قالب چهار تیمار با سه تکرار طراحی شد.آزمایش درون مخازن پلاستیکی 40 لیتری انجام پذیرفت. تعداد 360 عدد بچه ماهی سفید با وزن متوسط 6.10 ± 376 میلیگرم با تراکم 30 عدد در مخازن توزیع و به مدت 45 روز به میزان 4 تا 6 درصد وزن بدن تغذیه شدند. نتایج تحقیق نشان داد بهترین عملکرد رشد و تغذیه در تیمار 1درصد پودر سیر مشاهده شد (P<0.05). در نرخ بازماندگی نیز تیمار (1 درصد) پودر سیر از نظر عددی بالاترین درصد را نشان داد با تیمار شاهد اختلاف معنی دار مشاهده گردید (P<0.05). نتایج آنالیز لاشه حاکی از تفاوت معنی دار بین برخی تیمارها بود. بیشترین میزان پروتئین و کمترین میزان چربی لاشه در سطح 1 درصد پودر سیر به دست آمد (P<0.05). همچنین بیشترین میزان مقاومت در برابر استرس شوری (15 گرم در لیتر) در تیمار (1 درصد) پودر سیر به دست آمد. در مجموع نتایج این مطالعه نشان می دهد سطح 1 درصد پودر سیر در بهبود رشد، بازماندگی و مقاومت در برابر استرس شوری در بچه ماهی سفید موثر بود.

به منظور مطالعه و شناسایی فون ماکروبنتوزهای چشمه دادین کازرون واقع در جنوب غربی فارس در ایران از فروردین تا اسفند سال 1393، نمونه گیری از پنج ایستگاه مختلف چشمه شامل مرکز، شمال، جنوب، غرب و شرق چشمه انجام گردید. نمونه برداری از رسوبات با استفاده از گرب مدل ون وین انجام شدند. پس از شستشوی رسوبات برای جلوگیری از فساد موجودات زنده با استفاده از فرمالین یک درصد تثبیت و سپس شناسایی ماکروبنتوزها بر اساس کلید شناسایی صورت گرفت. نتایج نشان داد سه شاخه از ماکروبنتوزها در چشمه دادین شناسایی گردید که این سه شاخه عبارتند از سخت پوستان شامل هفت جنس Epitheca sp.، Argia sp.، Chironomus sp.، Chysops sp.، Hydropsyche sp. Potamon sp، Caridina sp.، کرم های حلقوی شامل دو جنس Uncinais sp. و Lumbriculus sp. و نرمتنان شامل چهار جنس Theodoxus sp.، Monacha sp.، Melanopsis sp. و Melanoides sp. نرمتنان غالبیت ماکروبنتوزها با فراوانی 48 درصد به خود اختصاص دادند و کرم های حلقوی با فراوانی 15.5 از حداقل فراوانی برخوردار بودند. گرچه سخت پوستان فراوانی کمتری از نرمتنان داشتند (36.75) اما تنوع سخت پوستان از بقیه بیشتر بود. آنالیز واریانس یکطرفه نشان داد بین درصد فراوانی نمونه های جمع آوری شده و فصل نمونه گیری رابطه معنی داری وجود دارد (P£0.05) در حالی که بین درصد فراوانی نمونه های جمع آوری شده و ایستگاه نمونه گیری چنین رابطه ای مشاهده نشد (P>0.05).

تحقیق حاضر با هدف شناسایی و تعیین فراوانی صدف های شکم پای اشغال شده توسط خرچنگ های منزوی ناحیه جزر و مدی در هشت ایستگاه انتخابی در جنوب جزیره قشم و انجام گرفت. بدین منظور، نمونه برداری از ایستگاه های مورد نظر در آذر ماه 1392 انجام پذیرفت. تعدادی از نمونه ها به منظور شناسایی در اتانول 70 درصد تثبیت و به آزمایشگاه انتقال یافتند. در این نمونه برداری، تعداد 605 نمونه خرچنگ منزوی مورد بررسی قرار گرفت. بر این اساس تعداد هشت گونه خرچنگ منزوی Clibanarius signatus، Clibanarius virescens، Diogenes avarus، Diogenes planimanus، Dardanus tinctor، Areopaguristes perspicax، Pagurus kulkarnii و Coenobita scaevola در ناحیه جزر و مدی جنوب این جزیره شناسایی شدند. نتایج نشان داد این گونه ها به ترتیب از 28، 17، 24، 10، 4، 18، 4 و 3 گونه صدف شکم پا به منظور حفاظت از بخش شکمی خود استفاده می کنند. در مجموع نیز 50 گونه صدف شکم پا، مورد استفاده این هشت گونه خرچنگ منزوی قرار گرفته بود. بیشترین صدف اشغال شده متعلق به خرچنگ منزوی C. signatus با 28 گونه بود. صدف شکم پای Thais lacera با 13.89 درصد از کل صدف های اشغال شده بیشترین میزان اشغال شدن را به خود اختصاص داد. در ایستگاه پنج (جنگل دست کاشت حرا) نیز بیشترین فراوانی خرچنگ های منزوی و بیشترین تعداد صدف اشغال شده مشاهده شد.

وضعیت و توزیع پرندگان زادآور در ایران مخصوصا در شمال شرق کشور نسبتا ناشناخته مانده است. در مقاله حاضر فهرست پرندگان زادآور استان خراسان رضوی (شهرستان های سبزوار، مشهد، قوچان، تربت حیدریه، درگز و سرخس) بر اساس بازدیدهای میدانی سال های 1387 تا 1395 ارائه می گردد. نتایج نشان می دهد که 54 گونه پرنده در محدوده مطالعاتی زاد آوری دارند. تعداد گونه های زادآور در استان خراسان رضوی احتمالا بیشتر از این است اما در مقاله حاضر تنها فهرست گونه هایی ارائه می گردد که شواهد قطعی از زادآوری آنها به دست آمده است. در میان گونه های زادآور استان، بالابان و کرکس مصری در سطح بین المللی در خطر انقراض، هوبره آسیب پذیر و سبزقبا نزدیک به تهدید است. به دلیل اهمیت ثبت اطلاعات پرندگان زادآور نگارندگان فرمی برای ثبت اطلاعات پرندگان با توجه به حداقل اطلاعات مورد نیاز، تهیه و به عنوان فرم ثبت اطلاعات پرندگان زادآور در ایران پیشنهاد می دهند.

هدف از مطالعه حاضر ارزیابی دانش و تمایل مردم خوزستان در ارتباط با شناخت و حفاظت از گونه در خطر انقراض گوزن زرد ایرانی ((Brooke, 1875) Dama dama mesopotamica) به منظور بهره گیری از یک رویکرد حمایتی، در بهبود مدیریت و حفاظت از این گونه بوده است. در یک مطالعه توصیفی- تحلیلی، تعداد 600 نفر از مردم استان خوزستان به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شده و مورد مصاحبه قرار گرفتند. ابزار گردآوری داد ه ها، پرسشنامه ای شامل سوالاتی در زمینه مشخصات جمعیت شناسی، آگاهی و تمایل در مورد حمایت از گونه در خطر انقراض گوزن زرد ایرانی بود. اعتبار پرسشنامه قبل از انجام مطالعه تعیین شد (0.78). با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 21 و با بهره گیری از آمار توصیفی و آزمون های کای دو (X2)، من-ویتنی و کروسکال والیس تجزیه و تحلیل داده ها انجام پذیرفت. یافته های این پژوهش نشان داد که 67 درصد از افراد، از میزان آگاهی ضعیفی در مورد شناخت از گونه در خطر انقراض گوزن زرد ایرانی برخوردار بودند و 82.8 درصد تمایلی در حمایت از حفاظت از این گونه ندارند. همچنین نتایج نشان داد، بین جنسیت و آگاهی، تحصیلات و آگاهی و همچنین گروه سنی و آگاهی، ارتباط معنی داری از نظر آماری وجود دارد (P<0.05). در نتیجه، با توجه به پایین بودن سطح دانش و تمایل مردم در ارتباط با شناخت و حمایت از این گونه، برنامه های منظم و سیستماتیک آموزشی و روش صحیح حفاظت، جهت افزایش آگاهی مردم در مورد حمایت و حفاظت از این گونه ضروری به نظر می رسد.

رشته های آمیلوئیدی دسته ای از نانو رشته های پروتئینی هستند که در آن پروتئین طبیعی به رشته های متراکم تبدیل شده اند. تجمع می تواند بیماریزا و یا غیر بیماریزا باشد. اخیرا این رشته ها با توجه به ساختار منحصر به فردی که دارند، برای تولید نانومواد زیستی مورد توجه قرار گرفته اند. در این مطالعه از آلبومین سرم گاوی به عنوان یک پروتئین مدل برای بهینه سازی فرایند فیبریل زایی استفاده شد. غلظت های 2-10 میلی گرم بر میلی لیتر در بافر با pH های مختلف 3-7 تهیه شده و برای دوره های صفر تا 48 ساعت در دمای 30-70 درجه سانتی گراد قرار گرفتند و میزان تولید رشته های آمیلوئیدی با روش اسپکتروفوتومتری، فلوریمتری و دورنگ نمایی دورانی بررسی شد. طیف های حاصل از روش جذب سنجی کنگورد بر اساس میزان طول موج ماکزیمم و جذب در طول موج ماکزیمم با نمونه حاوی رنگ کنگورد مقایسه شد. غلظت 10 میلی گرم بر میلی لیتر از پروتئین که برای 48 ساعت در بافر با pH=4 و در دمای 50 درجه سانتی گراد قرار داشتند، بیشترین میزان آمیلوئید را تولید کردند. شرایط بهینه با روش فلورسانس ThT و دورنگ نمایی در غلظت 10 میلی گرم بر میلی لیتر، pH=4، دمای 70 درجه سانتی گراد و زمان 48 ساعت به دست آمد. حضور رشته ها با تصاویر میکرسکوپ الکترونی گذاره تایید شد. ساختار نامحلول و ابعاد رشته های آمیلوئیدی آنها را به عنوان نانو مواد زیستی جدید معرفی می کند. بهینه سازی تولید این ساختارها، مجال تولید آنها را در مقیاس های بالاتر فراهم می آورد.