علوم آبزیان
سال:1389 | دوره:1 | شماره:2 |تعداد مقالات:7

با توجه به اهمیت ریخت شناسی فلس در رده بندی ماهیان، ریزساختار فلس دو گونه گاوماهی از جنس Neogobius (Pallas, 1814) با نام علمی Neogobius melanostomus و Neogobius fluviatilis جمع آوری شده از حوضه جنوبی دریای خزر با استفاده از میکروسکوپ الکترونی نگاره مورد مطالعه قرار گرفت. فلس ها از ناحیه زیر باله پشتی و ناحیه سر جدا گردیده، در محلول هیدروکسید پتاسیم تمیز شده و برای میکروسکوپ الکترونی آماده شدند. تنوع در شکل فلس در دو ماهی و در قسمت های مختلف بدن مشاهده شد. فلس های دو نوع ماهی در ناحیه سر و بدن از نوع شانه ای می باشد. در گونهN. melanostomus فوکوس (مرکز فلس) مشخص و گرد بوده، و در قست عقبی فلس واقع شده است. دوایر رشد به طور متراکم و منظم در سطح فلس پراکنده اند. شعاع ها تنها در قسمت جلویی فلس قرار داشته و بیشتر از نوع اولیه می باشند. اما فوکوس در گونه N. fluviatilis نامشخص بوده و در قسمت میانی فلس قرار دارد. دوایر رشد در قسمت های جلویی و کناری یافت می شوند. شعاع ها، قسمت جلویی فلس را به قسمت هایی تقسیم می کنند، بنابراین فلس از نوع منقسم است. در فلس هر دو نوع ماهی زبانه ها یا لوب ها در بخش جلویی مشخص هستند. لپیدونت ها یا دندانک های فلس در قسمت های جلویی و کناری و روی دوایر رشد در فلس هر دو نوع ماهی یافت می شوند. بنظر می رسد شکل فوکوس، دندانک ها و آرایش شانه ها در فلس این ماهیان ارزش تاکسونومیکی داشته باشد.

ریز جلبک نانوکلوروپسیس اوکولاتا (Nannochloropsis oculata) از جمله ریزجلبک های تک سلولی سبز است که در تکثیر ماهیان دریایی اهمیت فراوان دارد و در ناحیه بندر امام خمینی در تکثیر ماهیان دریایی و نیز پرورش روتیفر مورد استفاده قرار می گیرد. هدف از این پژوهش، یافتن وضعیت نمودار رشد (افزایش تراکم سلولی) این ریزجلبک در محیط استوک و بیرون بود. مطالعه روند افزایش تراکم ریزجلبک نانوکلوروپسیس اوکولاتا در داخل آزمایشگاه (بخش استوک) نشان داد که نمودار افزایش تراکم این گونه با نمودارهای ترسیم شده در منابع مختلف منطبق بود اما مدت مراحل آن در مدت زمان طولانی تری طی شد. همچنین در کشت های بیرون در شرایط دمایی پایین (پایین تر از دمای استاندارد برای کشت جلبک ها) نیز دوره رشد این جلبک ها طولانی بود و بعلت نوسانات شدید دما از روند منظمی برخوردار نبود. این آزمایش نشان داد که می توان این گونه جلبک را در شرایط فصل زمستان در جنوب ایران (خوزستان- بندرامام خمینی) کشت داد، البته دوره رشد طولانی تر خواهد بود. همچنین در این مطالعه با توجه به نمودار رشد ریزجلبک، زمان مناسب برای برداشت کشت های این ریز جلبک در شرایط کشت مورد مطالعه بدست آمد.

این مطالعه بمنظور اندازه گیری میزان آلودگی پساب های استخرهای پرورش میگو در سال 1386 در سایت های پرورش میگو دلوار و حله در استان بوشهر انجام شد. با توجه به اینکه آب ورودی استخرها از دریا تامین و سپس پساب آن به دریا تخلیه می شود از محل ورودی آب از دریا برای سایت (شاهد)، محل ورودی آب قبل از ورود به استخرها، محل خروجی پساب استخرهای پرورش میگو و محل تخلیه پساب خروجی سایت قبل از ورود به دریا نمونه برداری شد. در این ایستگاه ها، میزان اکسیژن محلول(DO) ،pH ، اکسیژن خواهی شیمیایی (COD)، اکسیژن خواهی بیوشیمیایی (BOD)، نیتریت، فسفات، TSS و TDS اندازه گیری شد. بر اساس نتایج بدست آمده، میزان pH آب و پساب در طی فرآیند پرورش میگو تغییر چندانی نداشت. DO، کاهش آن در پساب کاملا محسوس بود و میزان آن به کمتر از نصف کاهش یافت. مقدار COD آن افزایش نشان داد که این امر موید ورود ترکیبات آلی و شیمیایی اکسید شونده به درون پساب می باشد. میزان BOD در پساب خروجی از استخرها افزایش قابل ملاحظه ای نشان داد که این امر ممکن است بدلیل ورود ترکیبات آلی و غذایی به درون پساب باشد. مواد جامد معلق (TSS) از دریا (میانگین 280 میلی گرم بر لیتر) تا قبل از ورود به استخرها (میانگین 190 میلی گرم بر لیتر) کمی کاهش نشان داد که این امر می تواند بعلت ته نشینی بخشی از آن در طول مسیر باشد. اما مقدار آن در پساب خروجی از استخرها افزایش چشمگیری نشان داد (میانگین 750 میلی گرم بر لیتر) که این مقدار تا ورود به دریا بعلت ترسیب شدن، کمی کاهش (میانگین 650 میلی گرم بر لیتر) نشان داد. میزان نیترات و همچنین نیتریت موجود در آب دریا در پساب خروجی استخرها افزایش چشمگیری داشت. فسفات موجود در آب دریا تا قبل از ورود به استخرها تغییر محسوسی نداشته اما مقدار آن در پساب خروجی استخرها به مقدار معنی داری افزایش یافت. با مدیریت بهینه غذا و آب در استخرهای پرورش میگو، همچنین اجرای سیستم تصفیه پساب ها (ETS) می توان بار آلودگی پساب را کاهش داده و در راستای حفظ محیط زیست و توسعه پایدار گام برداشت.

برخی از خصوصیات فیزیکی مناطق لانه گزینی لاک پشت منقار عقابی (Eretmochelys imbricata) از قبیل شیب، دانه بندی و وضعیت لانه ها از اواسط اسفند 1384 (2005) تا خرداد 1385 (2006)، با انتخاب چهار ایستگاه در جزیره هرمز، بررسی شد. بر اساس نتایج، ایستگاه ها به طور میانگین شیبی حدود 4.11 درجه داشته که بیشترین شیب مربوط به ایستگاه 1، به میزان 6 درجه بود. در دانه بندی تمام ایستگاه ها بجز ایستگاه 1 تقریبا بیش از50% مربوط به سایز 0.125 میلی متر (ماسه ریز) بوده و در ایستگاه 1 سایز 0.25 میلی متر (ماسه متوسط) بالاترین میزان (61.2%) را دارا بود. به طور کلی تعداد 46 لانه مشاهده شد که میانگین عمق لانه ها 51.5 سانتی متر و بیشترین میزان تشکیل (35.7%) و تخریب (34.7%) لانه مربوط به ایستگاه شماره 2 بوده که از لحاظ دانه بندی مشابه سایر ایستگاه ها بوده ولی دراطراف آن گیاهان رشد زیادی داشتند که می تواند به عنوان یک عامل تاثیرگذار مهم در لانه گزینی محسوب شود. چنین استنباط می شود که لاک پشت منقار عقابی ماسه هایی با دانه بندی 0.25-0.125 میلی متر را برای تخم گذاری ترجیح می دهد.

فساد خوراک طی دوره انبارداری در مزارع پرورش ماهی قزل آلا بویژه در مناطقی که اقلیم گرم و مرطوب دارند از مشکلات پرورش دهندگان ماهی در این مناطق می باشد. همچنین به علت بروز اثرات سوء احتمالی ناشی از استفاده برخی نگهدارنده های شیمیایی در خوراک آبزیان، در این بررسی آرد میوه زیره با توجه به خواص آنتی اکسیدانی آن بکار برده شد. به همین منظور نسبت های مختلف آرد میوه زیره سبز در 5 تیمار و با نسبت های 3، 4.5، 6، 10 و 20 گرم در 100 گرم جیره خوراک قزل آلای ساخته شده در آزمایشگاه در نظر گرفته شد. یک نمونه شاهد خوراک قزل آلا هم بدون آرد زیره در نظر گرفته شد. نمونه های تیمار و شاهد در شرایطی مشابه انبار مزارع پرورش قزل آلا در استان مازندران (شهرستان آمل) به مدت 35 روز نگهداری شدند. میزان چربی و پراکساید نمونه های ساخته شده قبل و بعد از دوره انبارداری اندازه گیری و مقایسه شدند. میانگین دما 18 درجه سانتی گراد و میانگین رطوبت 79 درصد طی دوره انبارداری اندازه گیری شد. نتایج نشان دادند که با افزایش میزان آرد زیره در خوراک ماهی قزل آلا، میزان پراکساید از 158 در نمونه شاهد به 9.23 میلی اکی والان پراکساید در 1000 گرم ماده چرب در نمونه تیمار با نسبت 20 گرم آرد زیره در100 گرم ماده غذایی کاهش یافت و پس از آنالیز داده های خام و مقایسه میانگین ها در سطح معنی داری 5 درصد (p<0.05) اختلاف معنی داری بین میزان پراکساید در نمونه شاهد با 5 نمونه تیمار با آرد زیره سبز وجود داشت.

در این مطالعه تغییرات pH و رابطه آن با باکتری های سرمادوست و مزوفیل در ماهی هامور معمولی نگهداری شده در یخ در روزهای صفر، 3، 6، 9، 12، 15 و 18 به مدت 18 روز مورد بررسی قرار گرفت. هدف از این مطالعه ارزیابی کیفی و تازگی، بررسی نحوه پیشرفت فساد و بافت ماهی هامور معمولی و بار باکتری های سرمادوست و مزوفیل می باشد. مقادیر pH در طی روزهای مختلف نگهداری روند افزایشی نشان داد. طبق آزمون آماری واریانس یک طرفه بین میانگین pH در اولین روز نگهداری با تمام روزها اختلاف معنی داری وجود داشت (p<0.05). باکتری های سرمادوست تغییرات یکنواخت تری نسبت به باکتری های مزوفیل نشان دادند و با گذشت زمان باکتری های غالب در یخ را تشکیل دادند. در اولین و آخرین روز نگهداری اختلاف معنی داری در تعداد آنها مشاهده گردید (p<0.05). ارتباط معنی داری بین pH با روز نگهداری و باکتری های مزوفیل مشاهده گردید (R2=0.96). بنابراین افزایش pH در عضله ماهی هامور معمولی در طی زمان های مختلف نگهداری در یخ می تواند شرایط مناسبی برای رشد و تکثیر این باکتری ها فراهم نماید بطوری که در روز هجدهم نگهداری میزان بار باکتریایی به خصوص باکتری های سرمادوست به بالاتر از حد مجاز رسید ((log cfu/g 7.72±0.09 که نشان دهنده کاهش کیفیت این ماهی و فساد آن می باشد.

خصوصیات ریخت سنجی و شمارشی جمعیت های ماهی سفید در بهار 1389 در دو اکوسیستم شازده و شیرود که همزمان با فصل مهاجرت ماهی سفید به رودخانه ها می باشد مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 140 نمونه ماهی با استفاده از سالیک پرتابی و تور پره صید و 26 صفت ریخت سنجی و 9 صفت شمارشی در آنها مورد بررسی قرار گرفت. طبق نتایج بدست آمده میانگین ضریب تغییرات صفات ریخت سنجی در جنس ماده در دو رودخانه شیرود و شازده به ترتیب 11.02، 12.97 و در جنس نر هم به ترتیب 10.78، 13.08 و در مورد صفات شمارشی در جنس ماده به ترتیب 6.49، 9.27 و در جنس نر هم به ترتیب 8.55، 9.29 می باشد. داده های ریخت سنجی قبل از تجزیه و تحلیل به جهت کاهش خطای حاصل از رشد آلومتریک استاندارد شدند. در مورد صفات ریخت سنجی و شمارشی در ماهیان ماده بین دو رودخانه 3 فاکتور که به ترتیب نشان دهنده 79.43 و 56.39 درصد تنوع صفات بودند و در رابطه با ماهیان نر 8 و 4 فاکتور که نشان دهنده 73.79 و 70.27 درصد تنوع صفات می باشد، جدا گردید. نتایج حاصل از تحلیل های تست t در 35 صفت ریخت سنجی و شمارشی در بین ماهیان در دو رودخانه شازده و شیرود نشان می دهد که ماهیان ماده در 2 صفت ریخت سنجی و 6 صفت شمارشی و ماهیان نر در 7 صفت ریخت سنجی و 4 صفت شمارشی دارای اختلاف معنی داری می باشند (p≤0.05). در نتایج بدست آمده با کمک روش تجزیه به مولفه های اصلی (Principal Components Analysis) در مورد صفات ریخت سنجی و شمارشی در ماده ها و همچنین صفات شمارشی در نرها همپوشانی وجود دارد ولی در صفات ریخت سنجی در نرها این همپوشانی مشاهده نمی شود.