تحقیقات علوم و مهندسی جنگل
سال:1390 | دوره:1 | شماره:2 |تعداد مقالات:7

به منظور بررسی تنوع و برداشت پوشش علفی در محوطه های باستانی تول گیلان و مریان از روش تعیین حداقل سطح پلات از روش ویتا کر (حلزونی) استفاده شد. در هر پلات، شیب، جهت جغرافیایی و ارتفاع مشخص و ارتباط آن با سطح پلات مورد بررسی قرار گرفت. داده ها به کمک شاخص های تنوع شامل سیمپسون و شانون- وینر ومک آرتور N1 آنالیز شد و مقدار اهمیت گونه های علفی (SIV) نیز محاسبه شد. نتایج نشان داد حداقل سطح پلات 2×4 متر در دو منطقه مناسب ترین سطح می باشد و در دو منطقه با افزایش اختلاف ارتفاع وسعت پلات ها کاهش می یابد. در تول گیلان دو متغیر وسعت پلات و درصد شیب پلات از هم مستقل هستند و در منطقه مریان با افزایش درصد شیب وسعت پلات ها افزایش می یابد. از 111 گونه شناسایی شده، منطقه مریان و تول گیلان به ترتیب دارای 105 و 85 بودند. مقادیر عددی شاخص سیمپسون و شانون اختلاف معنی داری را در دو منطقه نشان ندادند ولی در مورد شاخص مک آرتور این اختلاف معنی دار بود. در منطقه تول گیلان بیشترین شاخص SIV مربوط به ماشک (Vicia sativa) و کمترین آن متعلق به تاج ریزی (Solanum nigrum) است و در مریان گونه شبدر سفید (Trifolium repens) بیشترین تعداد و هفت بند خوابیده (Polyonum avcular) کمترین تعداد را دارد. در حالت کلی محوطه باستانی مریان نسبت به تول گیلان از تنوع زیستی پوشش علفی بالاتری برخوردار بوده و کمتر تخریب یافته است، نتایج این تحقیق می تواند به عنوان الگویی در شناسایی پوشش گیاهی محوطه های باستانی مشابه در حوزه وسیع گرگانرود و دیگر مناطق مشابه از لحاظ ویژگی های محیطی شمال کشور بکار رود.

توریسم نواحی طبیعی (اکوتوریسم) به معنی تجربه اکوسیستم های طبیعی یا وحشی جهت تفرج یا آموزش می باشد. توریسم این پتانسیل را دارد که در طولانی مدت تخریب یا خطراتی را برای محیط زیست به وجود آورد، در نتیجه برای رسیدن به توسعه پایدار توریسم، ضروریست اثرات گسترده بخش اکوتوریسم را بر روی منابع طبیعی شناسایی کنیم و همچنین نتیجه فعالیت های بخش مدیریت را برای بازگرداندن جنگل به حالت طبیعی بررسی نماییم. این مطالعه به بررسی واکنش طبیعت به حفاظت کامل (قرق) در بازگشت ویژگی های خاک جنگل به حالت طبیعی می پردازد. در این جهت 3 منطقه تفرجی، قرق و شاهد در پارک جنگلی نور، واقع در اراضی جلگه ای جنگل های شمال انتخاب گردید. در هر منطقه وزن مخصوص ظاهری و درصد تخلخل در دو عمق سطحی و تحتانی و همچنین میزان ماده آلی خاک اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد قرق بر روی وزن مخصوص ظاهری خاک، خلل و فرج خاک و همچنین میزان ماده آلی خاک در عمق 0-5 cm موثر است ولی بر روی ویژگی های خاک در عمق 15-20 cm موثر نیست. با انجام قرق وزن مخصوص ظاهری و میزان خلل و فرج خاک در عمق 0-5 cm به حالت اولیه خود باز می گردد و ماده آلی خاک نیز افزایش می یابد که بیانگر قابلیت بازسازی سریع طبیعت می باشد و در نتیجه قرق به صورت دوره ای می تواند گزینه مناسبی برای حفظ طبیعت به کار رود.

این بررسی در جنگل های خیرود نوشهر، بخش چلیر، جهت مطالعه اثر روشنه های به وجود آمده از خشکه دارها در زادآوری طبیعی جنگل و مدیریت نهال های استقرار یافته در زیر آنها بر اساس تیپ غالب جنگل صورت گرفته است از زمان خشک شدن درختان در جنگل، روشنه هایی در تاج پوشش جنگل به وجود می آید که خود اثرات متعددی در ترکیب و آمیختگی نهال ها دارد. با توجه به اثرات روشنه ها در استقرار زادآوری و اهمیت مدیریت آنها، در این بررسی نهال های زیر روشنه ها به همراه اندازه گیری سطح روشنه ها و تقسیم آنها به چهار سطوح خیلی کم، کم، متوسط و زیاد، شمارش و به تفکیک طبقات ارتفاعی و گونه ای ثبت شدند. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که بیشترین تعداد نهال در زیر روشنه با سطح متوسط و بعد از آن به ترتیب سطوح خیلی کم، کم و زیاد مستقر شدند و به لحاظ گونه ای نهال راش دارای بیشترین فراوانی بود و بعد از آن به ترتیب افرا، ممرز و توسکا دارای بیشترین تعداد بودند با بررسی تفکیک ارتفاعی نهال ها مشخص شد که بیشترین تعداد نهال ها در گروه ارتفاعی زیر 30 سانتیمتر قرار داشتند که نشان دهنده زادآوری گروهی درختان مادری اطراف روشنه ها است و ما با یک جنگل پیر روبرو هستیم. برنامه های حمایتی از نهال های استقرار یافته در زیر روشنه ها و عملیات های مختلف جنگل شناسی در جهت کمک به آنها باید در مدیریت روشنه ها مدنظر قرار گیرد.

این مطالعه با هدف اندازه گیری میزان باران ربایی و مقایسه غلظت سرب و کادمیوم موجود در تاج بارش با آب باران در عرصه های جنگل کاری شده سرو نقره ای (Cupressus arizonica) واقع در پارک جنگلی چیتگر تهران انجام شد. میزان بارندگی در فضای باز با استفاده از 10 نمونه جمع آوری کننده (Collector) که در یک فضای باز مجاور این عرصه نصب شده بودند، اندازه گیری گردید. برای اندازه گیری میزان تاج بارش، تعداد 30 نمونه جمع آوری کننده در زیر توده به طور تصادفی نصب گردید و اندازه گیری ها از اردیبهشت تا اسفند 1389 انجام شد. از 18 مورد بارندگی اندازه گیری شده با مجموع عمق 114.8 میلی متر، 30.43 میلی متر آن (به طور میانگین 35.3 درصد از بارندگی کل در هر بارش) به باران ربایی اختصاص یافت. نتایج این مطالعه، ارتباط معنی داری بین باران ربایی و میزان باران در دوره مورد مطالعه را نشان می دهد به طوری که با افزایش اندازه باران، سهم باران ربایی یا نسبت باران ربایی به بارندگی کل، کاهش نشان می دهد. مقدار غلظت دو عنصر سرب و کادمیم موجود در آب باران فضای باز و تاج بارش توده سرو نقره ای به ترتیب 27.22 ppb و 49.98ppb برای سرب و8.55 ppb  و ppb 10.75 برای کادمیوم بدست آمد. نتایج آزمون تی مستقل نشان داد که میزان سرب در تاج بارش و آب باران دارای اختلاف معنی دار و در مورد کادمیوم اختلاف معنی داری نشان نداده است. نتایج نشان داد که سرو نقره ای گونه ای مناسب برای جذب سرب از اتمسفر از طریق باران می باشد.

دانستن و مطالعه اندازه ویژگی های مختلف از درختان می تواند راهنمای خوبی در جهت اعمال مدیریت صحیح در حفاظت و حمایت آنها در جهت دستیابی به پایداری منابع طبیعی باشد. با توجه به مبهم بودن عوامل موثر در رویش و همچنین مشخص نبودن میزان رقابت در بین پایه های درختان ضرورت ایجاد مدل برای پیش بینی های مورد نظر بیشتر نمایان می گردد. از مهمترین عواملی که مدل سازی را توجیه می کند کاربرد مدل برای مدیریت بهتر جنگل می باشد. مدل های ایجاد شده میزان رویش و عوامل موثر بر آن را مشخص کرده و بهترین گزینه را ارائه می دهند و در بعضی از مواقع می توان آینده جنگل را نیز به کمک آن پیش بینی نمود این پژوهش در ذخیرگاه جنگلی بلوط سرسختی شازند جهت رسیدن به هدف های ذکر شده، انجام گرفته است. در این مطالعه ذخیرگاه جنگلی آماربرداری صد در صد شده و بر روی پایه های آن ویژگی های مورد نظر اندازه گیری شده اند. نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل داده های موجود رابطه بین ویژگی هائی که اندازه گیری شدند را به صورت زیر نشان می دهد:- از بین مدل های مختلف برای نشان دادن رابطه بین قطر برابر سینه و ارتفاع مدل نمایی، برآوردکننده مناسب ترین است. h=0.5004d0.6432 -رابطه آماری- ریاضی بین قطر برابر سینه و قطر تاج به صورت مدل لگاریتمی: cd=2.7776 ln(d)-0.6858 می باشد.

قطع درخت یکی از مولفه های بسیار مهم سیستم بهره برداری است که شامل زیرمولفه های قطع و انداختن، سرشاخه زنی، بینه بری و تاج بری است. این تحقیق برای ارزیابی زیر مولفه قطع درخت، سرشاخه زنی و بینه بری در دو پارسل از بخش نمخانه جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود انجام شد. اهداف این تحقیق عبارتند از مطالعه زمانی عملیات قطع درخت، سرشاخه زنی و بینه بری، برآورد و محاسبه نرخ تولید و هزینه اره موتوری و همچنین ارایه مدل رگرسیونی پیش بینی زمان قطع درخت، سرشاخه زنی و بینه بری. معادله رگرسیون چند متغیره زمان قطع به صورت تابعی از متغیر قطر و جهت انداختن درخت و زمان سرشاخه زنی و بینه بری تابعی از قطر درخت است. در این مطالعه میزان تولید ساعتی قطع درخت، سرشاخه زنی و بینه بری بدون در نظر گرفتن زمان های تاخیر به ترتیب برابر 76.9، 14.2 و 57.41 مترمکعب در ساعت برآورد شد. با افزایش قطر درختان، میزان تولید بدون تاخیر قطع درخت، سرشاخه زنی و بینه بری به صورت رابطه توانی افزایش می یابد. کل هزینه تولید در عملیات قطع، سرشاخه زنی و بینه بری با احتساب زمان های تاخیر و بدون احتساب آن، به ترتیب برابر 63420 و 48730 ریال بر مترمکعب به دست آمد. سرشاخه زنی بیشترین مقدار هزینه عملیات تبدیل را با 70 درصد به خوداختصاص می دهد. هزینه های بینه بری و قطع به ترتیب 17 و 13 درصد هزینه ها را شامل می شود. هزینه تولید در عملیات قطع، سرشاخه زنی و بینه بری به وسیله اره موتوری با افزایش قطر درخت به صورت توانی افزایش می یابد. متوسط زمان قطع، سرشاخه زنی، بینه بری و تاخیرها به ترتیب 3.1، 17.2، 4.2 و 6.1 دقیقه در هر سیکل است. در این تحقیق نتیجه گیری شد که عدم انجام عملیات سرشاخه زنی و بینه بری تا آغاز عملیات چوبکشی، سبب تاخیرهای فراوان در حین عملیات چوبکشی می شود که باید مدنظر قرار گیرد.

فلزات سنگین عناصری با وزن اتمی بالا هستند که مقادیر بالای این فلزات می تواند برای موجودات زنده مضر باشد. کادمیوم از جمله فلز سنگینی است که جزء آلاینده های زیست محیطی محسوب می شود که سمیت بالایی دارد، در عین حال می تواند در گیاهان انباشته شود و باعث تغییرات مختلف مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی در آن ها شود. هدف از انجام این تحقیق ارزیابی عکس العمل اجزا مختلف درخت افرا پلت به آلودگی کادمیومی خاک بود. به همین منظور تاثیر غلظت های مختلف کادمیوم (صفر، 16، 32 و 64 میلی گرم بر کیلوگرم خاک) بر خصوصیات مورفولوژیک برگ و ریشه نهال های دو ساله افراپلت (Acer velutinum) مورد ارزیابی قرار گرفت. چهار صفت مورفولوژیک شامل سطح برگ، ضخامت برگ، وزن خشک برگ و وزن خشک ریشه بعد از این که نهال ها به مدت 180 روز در معرض کادمیوم قرار گرفتند، اندازه گیری شد. همچنین مقدار آلاینده تجمع یافته در برگ، ساقه و ریشه نهال ها به منظور ارزیابی عکس العمل افرا پلت به آلودگی کادمیوم خاک تعیین شد. نتایج نشان داد با افزایش میزان غلظت کادمیوم خاک متوسط سطح برگ، ضخامت برگ و وزن خشک برگ و ریشه نهال ها کاهش معنی داری پیدا کرد. همچنین بر اساس نتایج بدست آمده افرا جزء گیاهان شناساگر (معرف) کادمیوم طبقه بندی شد.