پژوهش های زعفران
سال:1398 | دوره:7 | شماره:2 |تعداد مقالات:12

زعفران بعنوان گران ترین محصول کشاورزی جایگاه ویژه ای در بین محصولات دارد. ترکیبات اختصاصی آن شامل کروسین، پیکروکروسین و سافرانال می باشد. روش های مختلف خشک کردن علاوه بر تأثیر بر میزان مصرف انرژی، از طریق تأثیر بر ویژگی های شیمیایی و حسی زعفران، کیفیت نهایی آن را تحت تأثیر قرار می دهد. بر این اساس، این مطالعه با هدف بررسی اثر روش های مختلف خشک کردن بر خصوصیات کیفی زعفران به صورت طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار طی سال های سال 1395، 1396 و 1397 انجام شد. چهار روش خشک کردن شامل روش سنتی (محیط سایه و درجه حرارت آزمایشگاه)، سه دمای آون (40، 60 و 80 درجه سانتی-گراد)، سه قدرت میکروویو (200، 400 و 600 وات)، انجمادی (طی پنج ساعت در ᵒ C 18-درجه سانتی گراد جهت انجماد اولیه و تفت دادن با دمای 5± 60 درجه سانتی گراد با فواصل تخلیه 15، 10، 10 و 10 دقیقه) به عنوان تیمار مدنظر قرار گرفت. آزمایش های شیمیایی بر اساس دستورالعمل ISO 3632-2 (E) 1993 و اندازه گیری سافرانال به روش کروماتوگرافی انجام شد. نتایج نشان داد که بالاترین محتوی پیکروکروسین (66/140%) و سافرانال (64/42%) برای خشک کردن با قدرت 600 وات میکروویو بدست آمد. بیشترین مقدار کروسین مربوط به خشک کردن با روش انجمادی (64/299%) بود. بیشترین و کمترین میزان وزنی سافرانال برای روش انجمادی (91/245 میلی گرم بر کیلوگرم) و سنتی (15/88 میلی گرم بر کیلوگرم) حاصل شد. بر این اساس، اگر چه حفظ کلیه خصوصیات کیفی زعفران، طی فرآیند خشک کردن مشکل به نظر می رسد، ولی برای رسیدن به سطح بالاتری از ویژگیهای کیفی، روش های کنترل شده ای مانند مایکرو ویو و انجمادی توصیه می شود.

هدف از این پژوهش ارزیابی اثر عصاره هیدروالکلی گلبرگ زعفران بر شاخص های عملکرد رشد، وزن نسبی اجزای لاشه، پاسخ ایمنی و وضعیت پاداکسندگی جوجه های گوشتی بود. برای این منظور آزمایشی در بهار 1396 در مرغداری تحقیقاتی دانشگاه بیرجند انجام شد. تعداد 200 قطعه جوجه گوشتی با پنج تکرار (پن) و 10 قطعه جوجه در هر تکرار توزیع شدند. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح صفر، 300، 500 و 700 میلی گرم عصاره هیدروالکلی گلبرگ زعفران در کیلوگرم جیره بودند. جوجه ها طی سه دوره تغذیه ای؛ آغازین (10-0 روزگی)، رشد (24-11 روزگی) و پایانی (42-25 روزگی) تغذیه و مورد رکوردگیری برای صفات عملکردی شامل افزایش وزن، مصرف خوراک و ضریب تبدیل خوراک قرار گرفتند. برای پاسخ ایمنی در روزهای 14 و 35، تزریق گلبول قرمز گوسفندی و در 42 روزگی خونگیری انجام شد. یافته ها نشان داد که سطوح 500 و 700 میلی گرم عصاره هیدروالکلی زعفران باعث افزایش وزن بدن و کاهش ضریب تبدیل خوراک نسبت به شاهدگردید و مصرف خوراک در سطح 500 افزایش و در سطح 700 عصاره کاهش یافت. استفاده از سطح 700 عصاره گلبرگ زعفران باعث کاهش کلسترول، LDL خون و چربی بطنی و افزایش HDL خون و وزن نسبی بورس در مقایسه با شاهد گردید. تغذیه سطوح 500 و 700 میلی گرم عصاره گلبرگ زعفران، پاسخ ایمنی ثانویه بر ضد SRBC و عیار پادتن بر ضدنیوکاسل در 24 و 42 روزگی را نسبت به شاهد افزایش داد. سطوح 500 و 700 عصاره گلبرگ زعفران نسبت به شاهد باعث افزایش فعالیت آنزیم های گلوتایتون پراکسیداز، سوپراکسیددسموتاز و کاهش فعالیت آنزیم لاکتات دهیدروژناز و غلظت مالون دی آلدئید خون شد. بنابراین، افزودن عصاره هیدروالکلی گلبرگ زعفران به جیره جوجه گوشتی، احتمالاً باعث بهبود عملکرد رشد، کاهش چربی خون، بهبود پاسخ ایمنی و وضعیت سامانه پاداکسندگی در جوجه های تغذیه شده با سطح 500 و 700 میلی گرم عصاره هیدروالکلی زعفران شود.

زعفران یا طلای سرخ با نام علمی Crocus sativus(از خانواده ی Iridaceae) یکی از محصولات مهم و با ارزش اقتصادی بالا می باشد که از جنبه ی صادرات حائز اهمیت می باشد. زعفران نیز مانند سایر محصولات کشاورزی دارای آفات مختلف می باشد که در مزارع زعفران کشور فعالیت دارند و باعث ایجاد خسارت به محصول می شوند. بر این اساس، فون دشمنان طبیعی (شامل شکارگران و پارازیتوئیدها) فعال در مزارع زعفران مناطق مختلف کشور (استان های خراسان جنوبی، خراسان رضوی، کرمان، فارس و لرستان) مورد بررسی قرار گرفت. در مجموع 31 گونه حشره ی شکارگر از پنج راسته ی سخت بالپوشان (خانواده های Carabidae، Staphylinidae)، دوبالان (خانواده های Asilidae، Syrphidae)، بال غشاییان (خانواده ی Formicidae)، بال ریشکداران (خانواده ی Thripidae) و ناجوربالان (خانواده های Anthocoridae، Miridae، Nabidae و Reduviidae) و نیز پنچ گونه عنکبوت (Araneae) و پنج گونه کنه ی شکارگر (Acari) به عنوان بندپایان شکارگر از مزارع زعفران کشور جمع آوری شدند. همچنین پارازیتوئیدهای جمع آوری شده در پژوهش حاضر شامل 26 گونه از دو راسته ی دوبالان (خانواده ی Tachinidae) و بال غشائیان (خانواده های Braconidae، Chalcididae، Eulophidae، Ichneumonidae و Pteromalidae) بودند. از میان دشمنان طبیعی جمع آوری شده، سه گونه پارازیتوئید از خانواده ی Ichneumonidae شامل Apechthis capulifera (Kriechbaumer, 1887)، Virgichneumon albilineatus (Gravenhorst, 1820) و Netelia melanura (Thomson, 1888) گزارش های جدید برای فون ایران محسوب می گردند. به این ترتیب در مجموع 67 گونه از بندپایان شکارگر و پارازیتوئید از مزارع زعفران و مناطق اطراف جمع آوری شدند که این تنوع بالا در دشمنان طبیعی فعال در مزارع زعفران از جنبه ی کنترل بیولوژیک آفات مختلف بسیار ارزشمند و حائز اهمیت می باشد.

به منظور بررسی عناصر پر مصرف و کم مصرف برگ و خصوصیات بنه زعفران (Crocus sativus L. ) تحت تاثیر سطوح مختلف مایکوریزا و ورمی کمپوست، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 97-1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی در دانشگاه شهید باهنر کرمان انجام شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل ورمی کمپوست در 4 سطح صفر، 8، 16 و 24 تن در هکتار و 4 سطح تلقیح مایکوریزا صفر، 5/7، 10 و 15 گرم به ازای هر جایگاه کاشت (شامل دو بنه با وزن یکسان و متوسط) بودند. در این آزمایش صفات درصد فسفر، نیتروژن، پتاس، منگنز، آهن، مس، قطر فلس انتهایی، تعداد، قطر، طول، وزن تر و خشک بنه و درصد کلونیزاسیون ریشه مورد اندازه گیری قرار گرفتند. نتایج نشان دهنده تاثیر معنی دار ورمی کمپوست بر طول و قطر بنه، قطر فلس انتهایی و وزن تر بنه، درصد فسفر، نیتروژن و درصد کلونیزاسیون ریشه بود. همچنین اثر مایکوریزا بر درصد فسفر، نیتروژن، تعداد بنه در بوته، طول بنه، قطر فلس انتهایی، قطر و وزن تر و خشک بنه و درصد کلونیزاسین ریشه معنی دار شد. اثر متقابل کود ورمی کمپوست و مایکوریزا بر صفت قطر بنه معنی دار شد. بنابراین چنین بنظر می رسد کاربرد مایکوریزا و ورمی کمپوست می تواند موجب بهبود برخی صفات کمی و کیفی زعفران گردد.

به منظور بررسی اثر تیمار عناصر غذایی، متیونین و اندازه بنه بر سبزشدن زعفران آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و دو سال زراعی 93 و 94 در مزرعه ی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل: عناصر غذایی به صورت کود مایع (عناصر ماکرو و میکرو) در چهار غلظت (10، 20، 30، 40 میلی لیتر در لیتر)، اسیدآمینه میتونین در چهار غلظت (10، 20، 30، 40 گرم در لیتر)، تیمار آب مقطر و شاهد بدون تیمار، وزن بنه در دو اندازه کوچک (5-3 گرم) و بزرگ (9-7 گرم) بود. بنه ها قبل از کاشت به مدت 48 ساعت در دمای 25 درجه سانتی گراد و به طور کامل در عناصر غذایی یا متیونین غوطه ور شدند. برای مطالعه ی تعداد گیاهچه های سبز شده زعفران از مدل نمایی مجانب یا مونومولکولار استفاده شد و روند سبزشدن گیاه زعفران بررسی شد. نتایج نشان داد که در سال دوم میزان سبزشدن نسبت به سال اول افزایش داشته است که می تواند به علت سازگاری با شرایط محیطی باشد. در سال اول روند سبزشدن به صورت سهمی و در سال دوم به صورت خطی بود. در تیمارهای بنه بزرگ نسبت به سایر تیمارها سبزشدن بهتر بود. به طور کلی در این مطالعه استفاده از محلول 10 گرم در لیتر متیونین و بنه بزرگ توانست باعث افزایش تعدادگیاهچه های سبز شده و بهبود سبزشدن در زعفران شود. نتایج نشان داد مدل پیشنهادی برای پیش بینی وضعیت رشدی گیاهچه و روند سبزشدن در این مطالعه مدل مناسبی بود.

ادامه روند خشکسالی های اخیر و افت شدید سطح سفره های آب زیرزمینی در استان آذربایجان شرقی ایجاب می کند مصرف آب در بخش کشاورزی با اصلاح الگوی کشت کاهش یافته و محصولات با نیاز آبی کم جایگزین محصولات فعلی شود. این پژوهش به منظور مکانیابی مناطق مستعد کشت زعفران و با در نظر گرفتن نیازهای اکولوژیک این محصول با روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی صورت گرفت. پارامترها و داده های مورد استفاده شامل اطّلاعات مربوط به زمین، خاک و داده های اقلیمی با طول دوره آماری میانگین ماهانه مشترک30 ساله (1394-1364) از ایستگاههای سینوپتیک و کلیماتولوژی مناطق مختلف استان و همچنین از 4 ایستگاه سینوپتیک استان های مجاور استخراج شدند سپس بر اساس اهمیت هر پارامتر با استفاده از مدل AHP به وزن دهی معیارها در سطح منطقه مورد مطالعه پرداخته شد. برای تحلیل فضایی، اطّلاعات به نرم افزار Expert choice وارد و خوشه بندی، ارزش گذاری معیارها و تلفیق اطّلاعات انجام و در نهایت لایه نهایی تولید گردید. نتایج نشان داد 42 درصد از اراضی استان آذربایجان شرقی برای کاشت زعفران در کلاسهای کاملاً مناسب و نسبتاً مناسب، 14 درصد اراضی در کلاس مناسب اما با سودآوری کم(تناسب بحرانی) و 44 درصد اراضی در کلاس نامناسب قرار گرفتند. دشت های مناسب کاشت محصول زعفران شامل دشت های هریس، تبریز، بناب، ملکان، مرند، اسکو، آذر شهر، هشترود، ملکان، عجب شیر و سراب و در کلاس های نامناسب بخش هایی از مناطق کلیبر، جلفا، بستان آباد، مراغه، اهر، میانه و ورزقان قرار دارند. محدودیت های شاخص این مناطق برای کشت زعفران ارتفاع، شیب و محدودیت های دمایی بودند.

زعفران زراعی (Crocus sativus L. ) گیاهی است علفی، چندساله و متعلق به تیره زنبق که ازنظر اقتصادی پرمنفعت ترین گیاه در استان های خراسان رضوی و جنوبی بشمار می آید. این پژوهش به منظور بررسی اثر آبیاری تابستانه، کودهای آلی و زیستی بر فرآیند رشد و نمو گیاه زعفران زراعی در شهرستان زاوه خراسان رضوی اجرا شد. این آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سال 97-1396 انجام گرفت، عامل اصلی آبیاری در دو سطح (آبیاری تابستانه و عدم آبیاری تابستانه) و عامل فرعی در چهار سطح تیمار کودی (کود آلی از نوع کود دامی گاوی (ton/ha10)، کود بیولوژیک بیونوترینیت (حاوی باکتری باسیلوس kg/ha1)، کود بیولوژیک استرپت ایران (حاوی باکتری استروپتومایسس kg/ha5) و شاهد) با چهار تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که: آبیاری تابستانه و تیمار کودی باعث تأثیر معنی داری بر صفاتی اعم از تعداد گل، طول کلاله، وزن خشک کلاله، تعداد بنه دختری، وزن خشک بنه دختری، کروسین، پیکروکروسین و سافرانال شد. بهترین نتایج صفات موردمطالعه برای تیمار با کود بیولوژیک بیونوترینت مشاهده شد، به طوری که در این تیمار تعداد گل در مترمربع برابر با 05/8 و وزن کلاله در مترمربع برابر با 84/46 میلی گرم به دست آمد که این آمار در گروه شاهد برابر با 93/1 گل در مترمربع و وزن کلاله خشک برابر با 19/30 میلی گرم در مترمربع بود. طبق یافته ها تیمار آبیاری بیشترین عملکرد کیفی را در محصول زعفران به خود اختصاص داده است، بنابراین اجرای آبیاری تابستانه و استفاده از کودهای زیستی در مزارع شهرستان زاوه که از افزایش عملکرد کمی و کیفی قابل توجهی برخوردار بود در این مورد می توان بیشتر پژوهش کرد و آن را به کشاورزان توصیه کرد.

میانگین تولید در کشت رایج زعفران در کشور 2/3 کیلوگرم کلاله خشک در هکتار می باشد. بر اساس طرح کشت آرمانی زعفران عملکرد کلاله خشک در سال اوج عملکرد معادل 41 کیلوگرم در شهرستان فردوس برداشت شده است. هدف از این تحقیق بررسی عوامل مدیریتی و اقلیمی تاثیرگذار در بروز خلاء عملکرد بین زراعت مرسوم و آرمانی زعفران در مناطق مختلف استان خراسان رضوی و جنوبی بود. برای این منظور، ابتدا عملیات مدیریتی کشت آرمانی زعفران از طریق مصاحبه با کشاورزان نمونه و کارشناسان جهاد کشاورزی ثبت شد. عملیات مدیریتی کشت مرسوم زعفران نیز از 247 مزرعه در مناطق مختلف استان های خراسان رضوی و جنوبی یادداشت شد. علاوه بر این، نمونه خاک از کلیه مزارع مورد بررسی انتخاب گردید. نتایج نشان داد که میانگین عملکرد کلاله زعفران برای شهرستان های مختلف استان خراسان رضوی و جنوبی در سال های 1390 تا 1396 بین 23/1 تا 67/6 کیلوگرم در هکتار متغیر بود. همبستگی مثبت و معنی داری بین میزان بارندگی (b=0. 002*) با عملکرد زعفران مشاهده شد. اما با افزایش میانگین دما در مناطق مورد بررسی از عملکرد زعفران کاسته (b=-0. 223**) شد. رابطه بین میزان ماده آلی (b=2. 42*)، نیتروژن (b=9. 40*)، فسفر (b=0. 093*) و درصد شن خاک (b=0. 007*) با عملکرد کلاله مثبت بود ولی با افزایش نسبت رس (b=-0. 015*) از عملکرد کاسته شد. نتایج تایید نمود که به طور میانگین خلاء بیش از 20 کیلوگرم در هکتار بین عملکرد کلاله خشک در شرایط کشت مرسوم و آرمانی زعفران وجود دارد. استفاده از بنه ریز به جای بنه با وزن بیش از 8 گرم برای کاشت، کشت کپه ای به جای کشت دانه تسبیحی، تراکم پایین کاشت بنه، مصرف کم کود آلی، زمان نامناسب اولین آبیاری در پاییز، تاریخ کاشت نامناسب بنه ها، عدم کنترل به موقع علف هرز و عدم محلول پاشی عناصر غذایی در نیمه دوم زمستان به ترتیب مهمترین عوامل مدیریتی تاثیرگذار در خلاء بین عملکرد سیستم کشت مرسوم و آرمانی می باشد.

مدیریت حاصلخیزی خاک، از مهمترین عوامل در تعیین عملکرد و کیفیت زعفران به شمار می رود، که در این میان، کودهای آلی نقش مهمی در تولید و کیفیت زعفران ایفا می کنند. به منظور بررسی اثرات کود گاوی و اسید فولویک بر صفات کمی و کیفی زعفران، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی، در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال زراعی 1395-1394 اجرا شد. فاکتورها شامل کود گاوی در چهار سطح (صفر، 10، 20 و 30 تن در هکتار) و اسید فولویک در سه سطح (صفر، 5 و 10 کیلوگرم در هکتار) بصورت مصرف خاکی با سه تکرار بودند. نتایج نشان داد کود گاوی تأثیر تأثیر معنی داری بر صفات گل شامل تعداد و عملکرد کل گل تر و عملکرد کلاله داشت. به طوریکه بیشترین عملکرد کل گل و کلاله تر (28/6 و 299/0گرم در مترمربع) به ترتیب در سطح 10 تن در هکتار کود گاوی و کمترین مقدار آنها (18/ 5 و 235/0گرم در مترمربع) در شاهد مشاهده گردید. همچنین نتایج نشان دهنده تأثیر معنی دار کود گاوی بر رنگیزه های فتوسنتزی برگ (کلروفیل a و کل) بود. اسید فولویک نیز بر تعداد و عملکرد کل گل تر، متوسط وزن و عملکرد کلاله و سبزینگی تأثیر معنی داری داشت. بیشترین تعداد گل (29/17 عدد در مترمربع) و میزان سبزینگی (39/14) در سطح 10 کیلوگرم در هکتار اسید فولویک به دست آمد. برهمکنش تیمارها نیز بر عملکرد کل گل تر و کلاله، کلروفیل کل و سبزینگی معنی دار شد. با کاربرد 10 تن در هکتار کود گاوی و 5 کیلوگرم در هکتار اسید فولویک بیشترین عملکرد کلاله خشک (085/0گرم در مترمربع) به دست آمد. به طور کلی نتایج نشان داد، کود گاوی و اسید فولویک نقش مؤثری در افزایش عملکرد گل و رنگیزه های فتوسنتزی زعفران داشت.

این آزمایش با هدف بررسی تأثیر کودهای زیستی و جهت قرار گرفتن بنه در خاک بر برخی خصوصیات زراعی زعفران، به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی پردیس دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران در سه سال زراعی 90-1389، 91-1390 و 92-1391 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل جهت قرار گرفتن بنه (در دو سطح افقی و عمودی) و کودهای زیستی (مایکوریزا، بیوفسفر و عدم مصرف کود بودند. نتایج نشان داد که در هر دو سال، جهت افقی بنه ها درخاک بر جهت عمودی از نظر صفات قطر بنه و تعداد بنه در واحد سطح برتری داشت. همچنین قرار گرفتن افقی بنه ها در سال زراعی اول، منجر به افزایش وزن تر بنه به مقدار 6/23 درصد نسبت به وضعیت عمودی بنه ها گردید، ولی در سال زراعی دوم، وضعیت عمودی بنه ها دارای وزن تر بیشتری (معادل 3/6 درصد) در مقایسه با وضعیت افقی بود. در سال زراعی اول، تیمار تلفیقی میکوریزا با وضعیت افقی بنه ها در خاک، بیشترین وزن تر و خشک بنه در واحد سطح را دارا بود. در سال زراعی دوم، بیشترین مقدار دو صفت وزن تر و خشک بنه در واحد سطح، در تیمار تلفیقی اعمال بیوفسفر با وضعیت افقی بنه ها مشاهده شد. وزن تر و خشک گل و کلاله در تیمار وضعیت افقی بنه های زعفران در مقایسه با وضعیت عمودی بنه ها افزایش یافت. بررسی اثر نوع کودهای زیستی بر وزن تر و خشک گل، گلبرگ و کلاله نیز نشان داد که کودهای بیوفسفر و میکوریزا به ترتیب دارای بیشترین و کمترین مقدار این صفات بودند. مطابق نتایج این تحقیق، در هر دو سال مطالعه خصوصیات گل زعفران، برترین تیمار تلفیقی از نظر صفات وزن خشک گل و گلبرگ و وزن تر کلاله، قرار گرفتن افقی بنه ها در خاک تحت شرایط اعمال کود بیوفسفر بود.

به منظورشناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها در بازار زعفران ایران در قالب آمیخته بازاریابیP 11، در این مطالعه از چارچوب جامع راهبردی رویکرد تحلیل عوامل استراتژیک استفاده شد. اطلاعات موردنیاز از طریق مصاحبه حضوری و تکمیل پرسشنامه تخصصی با 11 نفر از مدیران و کارشناسان شرکت های تولیدکننده و صادرکننده زعفران در شهرهای مشهد و تربت حیدریه طی دوره­ ی زمانی 1394-1393جمع­ آوری گردید. نتایج ماتریس عوامل داخلی نشان داد که در آمیخته­ های شواهد فیزیکی، بسته بندی، موقعیت، دولت و نهادهای عمومی، محصول، افراد، حفاظت، ترویج و ارتقاء فروش، فرآوری، قیمت و مکان غلبه نقاط قوت برضعف و در دو آمیخته مکان و قیمت غلبه نقاط ضعف بر قوت قرار دارند. بر طبق نتایج ماتریس عوامل خارجی نیز در آمیخته های بازاریابی دولت، محصول، مکان، افراد، موقعیت، حفاظت، فرآوری، قیمت، شواهد فیزیکی، ترویج و ارتقاء فروش و بسته بندی غلبه نقاط فرصت بر تهدید قرار دارند. نتایج نشان داد دو آمیخته قیمت و مکان در ماتریس عوامل داخلی به ترتیب دارای امتیاز 34/2 و 10/2 هستند که بیانگر غلبه نقاط ضعف بر قوت است. در ماتریس عوامل خارجی نیز دو آمیخته مذکور به ترتیب دارای امتیاز 71/2 و 91/2 می­ باشند که بیانگر غلبه فرصتها بر تهدیدها است. بنابراین، به­ منظوربرنامه­ ریزی راهبردهای تدافعی (تأکیدبرنقاطضعفدرونیوتهدیدهای بیرونیونهایتاًرفعآسیب­ ها) مورد توجه قرار گیرد. در سایر آمیخته­ های بازاریابی غلبه نقاط قوت بر ضعف و غلبه فرصتها بر تهدیدها وجود دارد، این بدین معنی است که به­ منظوربرنامه­ ریزی راهبردهای تنوع و رقابتی (تأکیدبرنقاطقوتدرونیوتهدیدهای بیرونی) مورد توجه قرار گیرد. درنهایت، اولویت­ بندی کلی راهبردهای پیشنهادی نشان می­ دهد که، راهبرد ایجاد شرایط لازم برای ثبت برند ایران، ارتقای کیفیت تولید و محصولات مشتقه، ایجاد بانک اطلاعاتی از دانش و تجربه در حوزه بازار زعفران و ایجاد نوآوری متناسب با ذائقه مشتریان در صنعت زعفران در اولویت راهبردهای با بیشترین قابلیت اجرا می­ باشند. لذا، انجام مطالعاتی در زمینه­ ی برندسازی تجاری ایران، برندهای موفق ایرانی و بین­ المللی، فرآوری و بسته­ بندی زعفران ایران پیشنهاد می­ شود.

تنش شوری یکیاز مشکلات عمده تولید محصولات کشاوزی در مناطق خشک و نیمه­ خشک است. این پژوهش با هدف بررسی اثر سطوح مختلف شوری و فرم­ های کوددهی نیتروژن بر رشد و عملکرد زعفران در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند طی سال­ های 1387-1385 به صورت کرت­ های خرد شده در قالب طرح بلوک­ های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. شوری آب آبیاری با هدایت الکتریکی 5/1(شاهد)، 5/3، 5/5 و 5/7 دسی زیمنس بر متر به عنوان عامل اصلی و فرم­ های مختلف نیتروژن (جامد، جامد– محلول و محلول) به عنوان عامل فرعی اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تنش شوری روی همه پارامترها اثر معنی داری داشت؛ حتی در سال استفاده از فرم­ های مختلف نیتروژن اثر معنی­ داری داشت. درشرایط شوری بالا، استفاده از فرم جامد نیتروژن بالاترین عملکرد اقتصادی g/m218/0 در سال 1385، g/m2 48/0 در سال 1386 و 29/0 g/m2را در سال 1387 نشان داد. بطور کلی، نتایج تحقیق حاضر نشان داد که در مناطق خشک می­ توان از آب شور تا 5/5 دسی زیمنس بر متر برای زعفران استفاده نمود. همچنین با استفاده از محلول پاشی نیتروژن در سطوح پایین شوری و استفاده از فرم جامد نیتروژن در شرایط شوری بالا امکان افزایش عملکرد برای زعفران وجود دارد.