فرهنگ و ارتقای سلامت
سال:1401 | دوره:6 | شماره:1 |تعداد مقالات:25

مشارکت جامعه یکی از اساسی ترین راهبردهای تامین، حفظ و ارتقای سلامت شهروندان است. به کارگیری این راهبرد در مدیریت نظام سلامت علاوه بر انگیزه بخشی به ارایه دهندگان سلامت، با افزایش مسیولیت پذیری در جامعه و کاهش هزینه های نظام سلامت موجب تداوم و اثربخشی برنامه ها نیز می شود. مستند حاضر چالش ها و راهکارهای جلب مشارکت مردم در مدیریت نظام سلامت را ارایه می دهد.

زمینه و هدف پزشکی خانواده به عنوان رویکردی هزینه اثربخش درراستای گسترش عدالت سلامت درجوامع معرفی می شود. باگذشت بیش از نیم قرن از آغاز برنامه پزشک خانواده، نظام های سلامت کشورهای مختلف بتدریج این برنامه را باتوجه به نیاز جامعه، سیاست ها، منابع و زیرساخت های داخلی به صورت های گوناگون به اجرا گذاشته اند. هدف از این مقاله مرور تجربه پزشک خانواده در ایران و تعدادی ازکشورهای منتحب و تحولات آن و معرفی راهکارهای مناسب برای ادامه مسیر است. روش این مطالعه به صورت توصیفی تطبیقی انجام شده است. اطلاعات با استفاده از کلید واژه های پزشک خانواده، پزشکی خانواده، نظام سلامت، ایران، آمریکا، انگلستان، کانادا، ترکیه، مالزی، چین و معادل های انگلیسی آن در وبگاه های مقالات علمی استخراج شد. علاوه بر آن داده های سازمان بهداشت جهانی و نظام های سلامت کشورها هم مورد استفاده قرار گرفت. ابتدا عنوان مقالات و سپس چکیده ها مطالعه و مقالات مرتبط جداشد. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از متن مقالات و تارنما ها به دست آمد. یافته ها سابقه و تحولات برنامه پزشک خانواده، طول مدت آموزش درکشورهای آمریکا، انگلستان، کانادا، ترکیه، مالزی، چین و ایران تشریح شد. نتیجه گیری باوجود تشابه در اصول شکل گیری پزشک خانواده در اکثر کشورها، در سیاست گذاری ها، راهبردها و روش های اجرا و نحوه تامین هزینه ها تفاوت وجود دارد. تحولات صورت گرفته هم در جهت ارتقای سیستم ارجاع و تقویت جایگاه پزشک خانواده وباهدف تطبیق هرچه بیشتر برنامه با نیاز مردم و رفع مشکلات و چالش ها انجام شده است.

زمینه و هدف برنامه پزشکی خانواده، نیازمند درک درست و دقیق است. این مطالعه در راستای بهره گیری از تجربیات جهانی درزمینه نظام ارجاع و پزشک خانواده و سیر تکاملی آن در کشورهای منتخب انجام شده است. روش در این مطالعه مروری از نوع تطبیقی، نظام های ارجاع و پزشک خانواده کشورهای پیشرو در این حوزه مانند: انگلستان، فرانسه و ایتالیا و همچنین کشورهایی با وضعیت مشابه ایران مانند ترکیه که اصلاحات مشابهی در نظام سلامت خود هم زمان با ایران آغاز کرده بودند انتخاب شدند. یافته ها یافته های این مطالعه در قالب 4 بخش شامل وضعیت ارجاع در کشورهای منتخب؛ تامین مالی و نحوه پرداخت؛ دستاوردهای نظام ارجاع و پزشک خانواده برای سیستم سلامت؛ نقاط قوت، ضعف، فرصت و چالش های اجرای نظام ارجاع و پزشک خانواده به تفکیک 5 کشور منتخب ارایه شد. نتیجه گیری درصد بالایی از نیازهای بهداشتی افراد می تواند در قالب خدمات بهداشتی اولیه و توسط ارایه کنندگان خط اول مراقبت های سلامت پوشش داده شود و تنها بخش محدودی از بیماران نیازمند دریافت خدمات تخصصی می باشند. راهکار دستیابی به این هدف در بسیاری از کشورها محدودسازی دسترسی آزادانه به خدمات تخصصی در قالب نظام ارجاع و پزشک خانواده بوده است. آگاه کردن و حساس کردن پزشکان خانواده نسبت به توابع مالی تصمیماتشان و امکان مشارکت آنان در امور صندوقداری و همچنین توانمندکردن آنها در سطح اول نظام ارجاع نسبت به ارایه مراقبت های اولیه و اصلاح خطاهای خودشان و دیگر پزشکان در سطوح اول و بالاتر نظام ارجاع بیشتر از هر چیزی در اجرای موثر و اثربخش این برنامه نقش خواهد داشت.

با توجه به اهمیت و نقش امکانات فضای مجازی در دوران همه گیری کووید-19 و نیز پیش بینی متون علمی معتبر مبنی بر عدم امکان به بازگشت به شیوه های سنتی قبلی، لازم است که حوزه آموزش علوم پزشکی کشور پیش بینی و آمادگی لازم را برای گذار از دوران کرونا به پساکرونا داشته باشد. استفاده بهینه از امکانات و ابزارهای فضای مجازی مستلزم داشتن دانش و مهارت مربوط به آن است و استادان و دانشجویان علوم پزشکی به عنوان نقش آفرینان اصلی این مسیر لازم است این توانمندی ها و مهارت های ضروری مرتبط را داشته باشند. بررسی اولیه و مستندات علمی نمایانگر آن است که در این زمینه کاستی هایی وجود دارد که لازم است برای آن برنامه ریزی شود؛ لذا در این خلاصه سیاستی، توصیه های عملی برای توانمندسازی استادان و دانشجویان علوم پزشکی در زمینه مهارت های ضروری برای ایفای نقش حرفه ای در دنیای مبتنی بر فناوری اطلاعات ارایه شده است.

زمینه و هدف ارتباط بین علم و باورها، امری گریزناپذیر بوده و درک و فهم جنبه های مختلف این ارتباط موجب پیشرفت علوم بین رشته ای خواهد شد. الگو گرفتن از پدیده های طبیعی، نیازمند نگاهی جامع نسبت به سوال تحقیق مورد نظر پژوهشگر و شناخت ماده و ملکوت پدیده های طبیعی و زیستی می باشد. پیشرفت های صورت گرفته برای درک پدیده های زیستی درحال تکامل بوده و این پیشرفت ها بستری مناسب برای نوآوری های معنوی ایجاد خواهند کرد. روش ها این مطالعه با تکیه بر سوابق تحقیقاتی آزمایشگاه بیوشیمی فیزیک، مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک (IBB) دانشگاه تهران صورت گرفته و از مطالعات انجام شده با روش کتابخانه ای و جستجوی کلمات کلیدی در پایگاه های علمی معتبر استفاده شده است. یافته ها استرس ناشی از عدم تعادل در سیستم های بیولوژیکی زمینه ساز بروز انواع بیماری ها می باشد. استرس از نگاه ملکولی به معنی حضور رادیکال های آزاد غیرمتعادل است. استرس انواع مختلف دارد از قبیل اثر دارو های با عوارض جانبی و پرعارضه، غذای صنعتی با مواد نگهدارنده، دود سیگار، مواد معطره مصنوعی، استرس های روحی-روانی که همگی به مفهوم ایجاد رادیکال های آزاد غیرمتعادل هستند. آنتی اکسیدان های خوراکی و غیرخوراکی به مفهوم جمع آوری کننده و دفع کننده رادیکال های آزاد غیرمتعادل می باشند. نتیجه گیری این مطالعات بستری مناسب برای ارتقای سطح بینش انسان و کاربرد جوانب گوناگون استفاده از علم در زندگی بشر را فراهم می کند. بسیاری از پدیده های زیستی در ارتباط با باورهای انسان بوده و فهم این ارتباطات راهگشای بسیاری از کشفیات جدید خواهد بود. این کشفیات به طور متقابل می تواند علم انسان را نسبت به پیرامون خود بسط داده و زمینه ساز زندگی متکامل تر و سالم تر و شاداب تر باشد.

زمینه و هدف اخیرا یکی از گسترده ترین و فراگیرترین بحران های جهانی، یعنی بیماری واگیر دار و مرموز ناشی از ویروس کرونا، اتفاق افتاد. در این دوره گرایش به معنویت افزایش یافت. هدف از انجام این مطالعه، بررسی پژوهش های انجام شده داخلی و خارجی در حوزه معنویت در دوران همه گیری کرونا بود. روش این مطالعه مروری با جست وجوی اینترنتی کلید واژه های معنویت، مراقبت معنوی، مداخلات معنوی، کووید-19، کرونا ویروس و واژه های انگلیسی Spiritual care, spiritual intervention, covid-19 & corona viruse در پایگاه های اطلاعاتی مختلف انجام شد. از مجموع مقالات یافت شده، 31 مقاله مرتبط با حوزه معنویت و کووید-19 مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها معنویت عامل مهمی در پیشگیری، مقابله، درمان و حتی کنار آمدن با بحران های پسا کرونایی از قبیل استرس پس از حادثه (PTSD)، مرگ عزیزان، سوگ و. . . می باشد. با توجه به اهمیت و لزوم توجه به معنویت در دوران همه گیری کووید-19، برخی کشورها تدابیری را اندیشیده و راهکارهایی را برای ارتقا سطح معنویت در این دوران ارایه کرده اند. نتیجه گیری با توجه به تاثیر انجام مراقبت های معنوی و تنوع در روش های مختلف ارایه این نوع مراقبت در دوران همه گیری کووید-19، لازم است تمهیداتی برای به کارگیری مراقبت های معنوی در بسترهای مختلف اعم از سطح جامعه و بالین فراهم شده و مسیولان نظام مراقبت سلامت این نوع مراقبت را به موازات ارایه سایر مراقبت ها مورد توجه قرار دهند و با حمایت مراقبت های معنوی ارایه شده به ادغام این نوع مراقبت در بستر مراقبتی کمک کنند.

زمینه و هدف معنویت با توجه به معنای حوادث عالم، خیر نهفته در رنج های زندگی، تاب آوری و سازگاری را بالا می برد. در معنویت دینی، دلبستگی ایمن به خدا سبب تقویت ارتباط با خود، مردم، طبیعت و یافتن معنایی برای رنج های زندگی می شود. معنویت سکولار، مروج جدایی و به حاشیه راندن دین ازساحت های مختلف زندگی انسان است. هدف این مطالعه، تبیین معنویت سکولار با تحلیل گفتمان فردریش نیچه طی مطالعه بیوگرافی روانی است. روش این تحقیق کیفی در سال 1401 با روش عملیاتی تحلیل گفتمان انجام شد تا با بررسی چرایی رخدادهای زندگی نیچه، ارتباط معنایی میان محتوا و فهم گفتمان معنویت گرایی سکولار ایجاد کند. تحقیق شامل تبیین: گفتمان برون متن (شرایط فرهنگی و تاریخی)، گفتمان درون متن (دیدگاه هستی شناسی)، فضای ارتباطی (دیدگاه انسان شناسی)، فضای معنایی متن (سبک زندگی ایده پرداز)، و فضای ساختاری بود. یافته ها نیچه به رغم تولد در خانواده ای مذهبی، با اعلام مرگ خدا و نگارش کتاب دجال، انسانی را تبیین کرد که حسادت و احساس حقارت، عامل شناخت معنای زندگی و تلاش برای آن است. عدم دلبستگی ایمن به خدا و مردم با ایجاد احساس ناامنی، بی پناهی و رها شدن، فقدان تعلق و احترام، نیچه را مبدل به فیلسوفی آتییست و نهیلیست کرد. نتیجه گیری نگرش معنوی به جهان، توجه به ملکوت عالم هستی، در کنار دلبستگی به خدا، با تقویت ارتباط با خود، مردم و طبیعت، سبب تسکین رنج های بشر می شود که در معنویت سکولار دیده نمی شود.

زمینه و هدف هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی اولیه هستی شناسی پزشکی دوره اسلامی بر مبنای ویرایش دوم اصطلاح نامه پزشکی دوره اسلامی است. روش این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. جامعه پژوهش حاضر، تمامی مدخل های ویرایش دوم «اصطلاح نامه پزشکی دوره اسلامی» (تدوین شده توسط فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران) است که از این میان، تعداد 508 اصطلاح مربوط به مدخل «بیماری» به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و الگوی اولیه هستی شناسی پزشکی دوره اسلامی با توجه به روابط معنایی ارایه شده در اصطلاح نامه پزشکی دوره اسلامی طراحی شد. روش گردآوری داده ها در پژوهش حاضر، شامل «مشاهده ساختارمند»، و ابزار گردآوری داده ها یک سیاهه وارسی است که بر مبنای اصطلاحات و روابط معنایی میان آن ها در اصطلاح نامه پزشکی دوره اسلامی تدوین شده است. یافته ها در این پژوهش، پس از پالایش اصطلاحات و روابط معنایی میان آن ها در اصطلاح نامه پزشکی دوره اسلامی و شناسایی موجودیت های هستی شناسی (شامل کلاس ها، نمونه ها، و روابط)، الگوی هستی شناسی پزشکی دوره اسلامی با استفاده از ویرایشگر هستی شناسی پروتژ طراحی، و بازنمون RDF آن در بستر نحوی RDF/XML تدوین شد. نتیجه گیری پس از طراحی الگوی اولیه هستی شناسی پزشکی دوره اسلامی، به منظور تحلیل موجودیت ها و روابط بین آن ها، گراف های RDF این الگو طراحی شد و نتایج آن مورد تحلیل قرار گرفت.

زمینه و هدف در این مقاله ضمن مرور موانع رشد پایدار علوم پزشکی کشور به تحلیل برخی از عوامل بازدارنده رشد و توسعه علم پزشکی و نرسیدن کشور به جایگاهی که در دوران باستان در جهان داشته، پرداخته شده است. روش از روش بحث و مذاکره جمعی از صاحبنظران با تخصص در زمینه های مختلف و استفاده از جمع بندی و خلاصه نتایج حاصل و همچنین مطالعه برخی از مقالات منتشر شده، در تهیه این مقاله استفاده شده است. یافته ها به 18 مورد از عواملی که بر جلوگیری از رشد و توسعه و ارتقای علم پزشکی اثر منفی دارند اشاره شده است که به طور خلاصه عبارتند از: بی توجهی به معیارهای ارزشی اسلامی ایرانی در آموزش و پژوهش و فرهنگسازی، توجه به آمار کمی به جای اهمیت دادن به کیفیت، بهای کافی ندادن به فرهیختگان و نخبگان حوزه بهداشت و سلامت، ضعف برنامه ریزی در ایجاد رشته های مشترک بخش سلامت، کم توجهی به تامین عوامل حفظ سلامت و پیشگیری های لازم برای بیمار نشدن، نداشتن ارتباط و همکاری کافی با مراکز آموزش و تحقیق و درمان کشورهای پیشرفته، فراهم نکردن زیر ساخت ها و شرایط لازم برای جذب دانشجویان پزشکی از کشورهای منطقه، استفاده نکردن از متخصصان ایرانی مقیم کشورهای دیگر، توجه کافی نداشتن به زیرساخت های لازم برای داشتن یک الگوی جامعه سلامت محور و سلامت عدالت محور، وجود ضعف در سیستم تولید، توزیع، قیمت گذاری و مصرف و استفاده از طرح ژنریک دارو، نداشتن زیرساخت های استفاده بهتراز توانایی سیستم سلامت برای مردم کشورهای منطقه، وجود ضعف هایی در مدیریت سیستم بهداشت کشور و یکپارچه سازی مراجع تصمیم گیری به ویژه در دوران هایی مشابه همه گیری کووید 19، نیاز به کانال های آموزشی و اطلاع رسانی مورد اعتماد مردم برای بهداشت، درمان و مراقبت های لازم در دوره های خاص، ضرورت سیاست گذاری و قانون گذاری بهتر نسبت به امور مربوط به بهداشت، درمان و تامین سیستم آموزشی اجرایی مطمین، کم بها دادن به ابعاد سلامت روانی و سلامت اجتماعی معنوی، ضرورت موضع گیری در ارتباط با ترویج خرافات و نظرات غیرعلمی، ضعف بینش آینده نگری در امور آموزش، پژوهش و پیشگیری و درمان نتیجه گیری برای مرجع شدن علم پزشکی در منطقه و جهان و استفاده بهینه از بودجه و امکانات برای رشد سریعتر جامعه علمی پزشکی و رسیدن به جایگاه تاریخی خود در جهان، توجه به موارد یاد شده فوق ضروری است.

زمینه و هدف جهان شمول بودن ماهیت علم، پیچیدگی و در هم تنیدگی روزافزون حاکم بر توسعه فناوری و نوآوری در علوم و فنون متفاوت باعث گسترش دامنه همکاری های بین رشته ای، بین تخصصی، بین دانشگاهی و بین المللی شده است. شبکه سازی علوم دارویی در عرصه های ملی و بین المللی مستلزم نقش آفرینی در شبکه های علمی و فناورانه ملی و بین المللی است. این امر نیازمند چارچوبی برای بین المللی سازی دانش و تخصص داروسازی در کشور است. هدف اصلی این مقاله، پاسخ به این پرسش می باشد؛ «به منظور گسترش شبکه سازی های ملی و بین المللی داروسازی کدام الگو راهگشا است؟ » روش از روش مطالعات اسنادی به منظور بررسی اسناد مرتبط با توسعه علوم دارویی در ایران، روش تحلیل روند به منظور بررسی وضعیت روندهای آموزشی و پژوهشی توسعه علوم دارویی در ایران و نیز روش مصاحبه با خبرگان برای راستی آزمایی و اعتباربخشی به نتایج استفاده شده است. یافته ها مجموعه ای از شاخص های عملیاتی دانشکده های داروسازی با توجه به تاثیر آنها بر ظرفیت و کارکرد هر دانشکده در فضای شبکه سازی پژوهشی در سه دسته آموزشی، پژوهشی و جایگاه در نظام رتبه بندی ملی و بین المللی احصا شد و براساس آن تیپ بندی دانشکده های داروسازی انجام گرفت. به تناسب تیپ مشخص شده برای دانشکده ها ماموریت هایی پیشنهاد شده است. نتیجه گیری شبکه سازی علمی در حوزه علوم دارویی مستلزم آمایش سرزمین و احصای ظرفیت ها و توانمندی های هر دانشگاه است. براین اساس، ضمن احصای روندهای مرتبط با توسعه علوم دارویی از طریق گفتگو با خبرگان و ذی نفعان هر یک از دانشگاه های مطرح در علوم دارویی کشور، جایگاه دانشگاه در نظام آمایش سرزمینی علوم دارویی صورت بندی و برپایه آن توانایی های نقش آفرینی این دانشگاه ها در شبکه های ملی و بین المللی در قالب سه تیپ دانشگاه مشخص شدند.

زمینه و هدف مسیله مهاجرت نخبگان علمی، پدیده ای است که از چند دهه پیش، ابعاد آن گسترده تر شده است. این مسیله در کشور ایران نیز در حال تبدیل شدن به یک بحران می باشد. با توجه به اهمیت حفظ و نگهداری نیروهای نخبه در کشور در این مطالعه برآنیم تا به ارایه راهکارهایی به منظور جلوگیری از این بحران بپردازیم. روش در این مطالعه کیفی، با استفاده از سامانه نظر جمع، نظرات خبرگان و صاحبنظران در خصوص مسیله مهاجرت نخبگان دریافت و تحلیل شد. برای تحلیل داده ها از روش کدگذاری، تحلیل محتوا و نرم افزار Maxqda استفاده شد. یافته ها پیام های کلیدی در سه طبقه اصلی علل مهاجرت نخبگان، پیامدهای مهاجرت نخبگان و راهکارهای مدیریت مهاجرت نخبگان تقسیم شد. تحلیل داده ها به استخراج سه طبقه اصلی شامل علل مهاجرت نخبگان با 2 زیرمقوله عوامل دافعه کشورهای مبدا و عوامل جاذبه کشورهای مقصد، پیامدهای مهاجرت نخبگان با 2 زیرمقوله تهدیدها و فرصت های مهاجرت نخبگان، راهکارهای مهاجرت نخبگان با 6 زیر مقوله شناخت دقیق مسیله، اصلاح نظام پرورش و حمایت از نخبگان، استقرار و تقویت نظام نوآوری، اصلاح نظام اداری و شایسته سالاری، ارتقای جایگاه و حفظ کرامت نیروی انسانی، عهد سیاست گذاران کلان منجر شد. نتیجه گیری نخبگان به دلیل مسایل دافعه در کشور و جاذبه های زیاد در کشور مقصد به مهاجرت گرایش پیدا کرده اند. از سیاست گذاران انتظار می رود تا برای پیشگیری و مدیریت روند مهاجرت نیروهای متخصص، برنامه ها و قوانینی شفاف درخصوص مدیریت و رفع موانع ماندگاری نخبگان و تقویت جاذبه ها تدوین کنند.

زمینه و هدف سیاست گذاری در دنیای پیچیده امروز، نیازمند سرعت در فرایند تصمیم سازی است. ساختارهای مستقل که می تواند پاسخگوی این نیاز باشد اندیشکده ها هستند. این مطالعه با هدف تببین ویژگی های کلیدی برای اندیشکده ها و با تمرکز بر اندیشکده حکمرانی خوب سلامت انجام شد. روش این پژوهش کاربردی و کیفی به صورت مقطعی انجام شد. 10 نفر از اعضای اتاق فکر اندیشکده با نمونه گیری هدفمند در این پژوهش شرکت کردند. روش گردآوری داده ها بحث متمرکز گروهی بود که به صورت مجازی به مدت چهار ساعت برگزار و طی آن پنج سوال از خبرگان پرسیده شد. داده ها با استفاده از روش ترکیبی تحلیل چارچوبی داده ها و رویکرد استقرایی و با بهره گیری از نرم افزار اطلس تی 9 تحلیل شد. روایی و پایایی داده ها با استفاده از معیارهای ارزشیابی لینکلن و گوبا مورد سنجش قرار گرفت. یافته ها یک مقوله اصلی، چهار زیر مقوله و 12 مولفه استخراج شد. مقوله اصلی با عنوان ویژگی های یک اندیشکده در حوزه سلامت مشخص شد. همچنین چهار زیر مقوله ساختار (چهار مولفه)، اهداف (سه مولفه)، شیوه اجرا (سه مولفه) مسایل مالی (دو مولفه) شناسایی شدند. نتیجه گیری اندیشکده ها به عنوان یک نهاد مستقل می توانند نقش موثری در عمومی سازی دانش برای دو گروه سیاست گذاران و جامعه داشته باشند. عملکرد درست، اصولی و به موقع این نهاد ها می تواند اعتماد جامعه را به تصمیمات عمومی جلب کند و فرصتی برای مشارکت جامعه در سیاست های کلان فراهم آورد. رعایت برخی اصول در ساختار، اهداف، شیوه اجرا، و مسایل مالی اندیشکده ها مهم و ضروری است که باید از سوی اندیشه ورزان مورد حمایت و توجه قرار گیرد.

زمینه و هدف ورزش همگانی به عنوان ابزاری کم هزینه، مفرح و درعین حال موثر برای عموم مردم است که سهم بسزایی در ارتقای سطح سلامتی جسمانی، روانی و اجتماعی آن ها دارد. این پژوهش با هدف طراحی الگوی نقش رسانه های جمعی در توسعه ورزش همگانی کشور و راهبردهای آن انجام شد. روش تحقیق حاضر از نظر هدف یک تحقیق کاربردی و به لحاظ راهبردی کمی، به حیث مسیر اجرا، همبستگی، به لحاظ گردآوری داده ها، میدانی و از نظر زمان آینده نگر بود. ابزار پژوهش حاضر پرسشنامه برگرفته از عوامل شناسایی شده در قسمت کیفی بود که عوامل با مصاحبه نیمه ساختاریافته از خبرگان و کارشناسان حوزه رسانه های ورزشی شناسایی شد. جامعه آماری در بخش کمی، ورزشکاران عضو فدارسیون و هییت های ورزش همگانی بودند که تعداد 360 نفر به عنوان نمونه انتخاب شد. روش نمونه گیری در دسترس و به صورت داوطلبانه انتخاب شدند. روش های آماری مورداستفاده در این پژوهش، روش های آمار توصیفی برای محاسبه شاخص های مرکزی و پراکندگی در مورد متغیرهای پژوهش، و آمار استنباطی شامل تحلیل عامل اکتشافی، تحلیل عامل تاییدی، آلفای کرونباخ و ضریب همبستگی بودند که از نرم افزارهای اس. پی. اس. اس. و آموس 25 استفاده شد. یافته ها مقدار بارهای عاملی متغیرهای آشکار از نقطه برش 4/0 و مقدار آماره تی آن ها نیز از نقطه برش 567/2 بزرگتر بود (01/0 < P) که نشان از اطمینان به سازه مورد نظر دارد. نتیجه گیری رسانه های اجتماعی تاثیر قابل توجهی در ارتقای فرهنگ سلامت از طریق ورش همگانی در کشور دارد.

زمینه و هدف سرمایه روان شناختی یکی از شاخص های روان شناسی مثبت گرا می باشد که می تواند با استفاده از مولفه های خود، تاثیر مثبتی بر کیفیت زندگی و سلامت اجتماعی پرستاران ایجاد کند. از این رو این تحقیق با هدف بررسی ارتباط بین سرمایه روان شناختی با کیفیت زندگی و سلامت اجتماعی پرستاران شاغل در مراکز بخش درمان دانشگاه علوم پزشکی گیلان انجام شد. روش در این مطالعه توصیفی-همبستگی 315 پرستار از شهرستان لاهیجان انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه های سرمایه روان شناختی لوتانز (2007)، سلامت اجتماعی کییز (2004) و کیفیت زندگی (36SF-) استفاده شد. داده ها به وسیله نرم افزار spss و با کمک آزمون های آماری تجزیه وتحلیل شدند. یافته ها نتایج نشان داد که میانگین سنی پرستاران پژوهش2/6 ±,13/44 سال می باشد. میانگین نمره سرمایه روان شناختی 03/3، کیفیت زندگی 18/3 و سلامت اجتماعی 04/3 به دست آمد که نشان می دهد که در سطح مطلوب قرار داشتند و بین سرمایه روان شناختی و کیفیت زندگی و سلامت اجتماعی پرستاران ارتباط آماری معنی داری وجود داشت (001/0 P). نتیجه گیری با توجه به ارتباط سرمایه روان شناختی با کیفیت زندگی و سلامت اجتماعی، توجه هر چه بیشتر به ارتقای سرمایه روان شناختی در پرستاران و برنامه ریزی برای بهبود عوامل تاثیرگذار در برنامه های ارتقای کیفیت زندگی، ضروری به نظر می رسد.

زمینه و هدف هدف پوشش همگانی سلامت (UHC)، اطمینان از دریافت خدمات ضروری سلامت بدون تحمل دشواری مالی برای آن است. حکمرانی خوب در نظام سلامت موفقیت اصلاحات پوشش همگانی سلامت را به همراه دارد. یکی از جنبه های حیاتی ولی چالش برانگیز تقویت حکمرانی سلامت، جلب نظام مند مشارکت مردم در عرصه شکل دهی سیاست ها و تصمیم های بخش سلامت است. باتوجه به اینکه حمایت قوانین و اسناد بالادستی کشورها از تصمیم گیری مشارکتی، یکی از عوامل موثر در شکل گیری و پایداری مشارکت مردم در بخش سلامت به شمار می رود، این مطالعه به بررسی هم راستایی احکام قوانین برنامه های توسعه دولت ها در ایران از سال 1368 تا1395 با قانون اساسی در جلب مشارکت مردم دراداره امور کشور با تمرکز بر بخش سلامت پرداخته است. روش مطالعه به روش کیفی طراحی و اجرا شده است. داده ها از مستندات قانونی شامل: متن احکام قوانین برنامه های پنج ساله اول تا ششم توسعه که در فاصله بین سال های 1368-1395 تدوین شده اند و همچنین متن قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1358 و اصلاحات بعدی آن استخراج شده اند. داده ها با استفاده از رویکرد تحلیل محتوای کیفی به روش تجمعی (summative) مدیریت و تحلیل شده است. یافته ها طی سال های مورد بررسی، دولت ها همواره برای جلب مشارکت مالی مردم در بخش عمرانی یا پرداخت بخشی از هزینه های بهداشت و درمان، حکم حقوقی لازم را در قوانین برنامه خود دریافت کرده اند که با اصل بیست و نهم قانون اساسی مبنی بر «اجازه دولت به تامین بخشی از منابع مورد نیاز دسترسی به خدمات بهداشتی درمانی از طریق مشارکت مردم» منطبق است. مطابق اصول متعدد قانون اساسی از قبیل؛ بند 8 اصل سوم، بند3 اصل چهل و سوم و اصل یکصدم، تعامل مردم درشناسایی مسایل و اتخاذ تصمیم مناسب در اداره امور کشور از جمله بخش سلامت به رسمیت شناخته شده است که حکم متناظری برای عملیاتی کردن آن درقوانین برنامه توسعه دولت ها لحاظ نشده است. نتیجه گیری یافته های این مطالعه نشان داد که به رغم تعدد و کفایت اصول قانون اساسی در به رسمیت شناختن حق مشارکت مردم در سیاست گذاری ها بخصوص دربخش سلامت، به بودجه ریزی مشارکتی بجای سیاست گذاری مشارکتی متمرکز شده است. با توجه به اهمیت مشارکت جامعه در رفع یا کاهش نابرابری ها در بهره مندی از خدمات سلامت به ویژه در گروه های آسیب پذیر، پیشنهادهایی در سطح دولت و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به عنوان متولی اصلی نظام سلامت ارایه شد.

زمینه و هدف بهره گیری از برنامه ریزی راهبردی به عنوان یک ضرورت در نهادهای آموزشی از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف از این تحقیق طراحی نقشه راهبردی سلامت و تندرستی وزارت آموزش و پرورش ایران بود. روش روش تحقیق توصیفی پیمایشی و از نوع کاربردی بود. جامعه آماری شامل 14نفر از مدیران و صاحب نظران دفتر سلامت و تندرستی وزارت آموزش و پرورش بودند. ابزار تحقیق شامل مصاحبه و پرسشنامه برای احصای نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها، ماتریس های ارزیابی عوامل درونی (IFE)، ماتریس ارزیابی عوامل بیرونی (EFE) و ماتریس تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید (SWOT) برای تعیین موقعیت راهبردی و تدوین راهبردها، و ماتریس های مرتبط با الگوی ساختاری-تفسیری (ISM) برای تهیه نقشه راهبردی حوزه سلامت و تندرستی بود. یافته ها شورای راهبری پژوهش 11 راهبرد اصلی را تدوین کرد و نقشه راهبردی با بهره مندی از الگوی ساختاری تفسیری ترسیم شد. استانداردسازی تجهیزات بهداشتی مدارس، توانمندسازی منابع انسانی، توسعه نظام مراقبت سلامت جسمانی و روانی دانش آموزان از مهم ترین راهبردهای حوزه سلامت و تندرستی بودند. نتیجه گیری طراحی این نقشه تسهیل گر پیاده سازی راهبردها برای دستیابی به توسعه سواد سلامت و سبک زندگی سالم در دانش آموزان است.

زمینه و هدف کاربردهای فناوری صنعت هسته ای، علاوه بر تامین انرژی پاک، در سایر حوزه ها نظیر پزشکی، صنعتی و کشاورزی درحال توسعه است. در فرآیند تشخیص و درمان بیماری ها و انجام تحقیقات پزشکی استفاده از سیستم های تصویربرداری تشخیصی پزشکی، پرتودرمانی، رادیوداروها، استریلیزاسیون و پزشکی هسته ای بسیار اهمیت دارد و رعایت اصول پدافند غیرعامل می تواند موجب حفظ ایمنی، امنیت و توان پدافندی دارایی ها و زیرساخت ها باشد. روش این پژوهش از نوع کاربردی است که با روشی بومی تدوین شده است، بنابراین تحقیق کاربردی-توسعه ای است. روش تحقیق، ترکیبی از روش های توصیفی-تحلیلی و پیمایشی است. مرسوم ترین روش و ابزار برای تحلیل راهبردی و تدوین راهبردها، ماتریس قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدیدها (SWOT) است که در تحقیق حاضر به کار برده شد. یافته ها نتایج حاصل از ماتریس SWOT، راهبردهای پدافند غیرعامل در توسعه کاربردهای فناوری صنعت هسته ای در شاخه سلامت شامل 11 نقطه قوت، 14 نقطه ضعف، 9 فرصت و 8 تهدید تحلیل شد. در نهایت، اهداف کلان و راهبردهای پدافند غیر عامل در حوزه کاربردهای فناوری صنعت هسته ای در شاخه سلامت، تدوین و پیشنهاد شد. نتیجه گیری با توجه به اهمیت و توسعه ی کاربردهای فناوری صنعت هسته ای در شاخه سلامت، همواره تامین، تجهیز و تولید داخلی الزامات، ابزارها و سیستم های مربوطه در داخل کشور می تواند اقتدار ملی را در این زمینه فراهم کند. توجه به اصول پدافند غیرعامل موجب مصون سازی، تضمین تداوم عملکرد، افزایش پایداری، کاهش خسارات و آسیب پذیری و ارتقای آمادگی سرمایه های صنعت پرتوی و هسته ای در نظام سلامت و بهداشت در مواجهه با بحران های طبیعی و تهاجم دشمن می شود.

زمینه و هدف اصطلاح هوش معمولا به تمام قابلیت های تجرید، منطق، درک، خودآگاهی، یادگیری، استدلال، برنامه ریزی، آفرینش، اندیشیدن به بحران ها و حل مسایل اطلاق می شود. طبق مطالعات جدید، ضریب هوشی در قرن بیستم در 31 کشور دنیا افزایش یافته است. این مطالعه، با هدف بررسی ضریب هوشی و نگاهی بر بهره هوشی جامعه ایرانی در مطالعاتی است که تاکنون انجام شده است. روش در این مقاله مروری، جستجوی مقاله ها از سال 1950 تا سال 2021 میلادی در پایگاه های اطلاعاتی انجام شد. یافته ها براساس مطالعه انستیتو Ulester بیشترین نمره ضریب هوشی در جهان مربوط به ژاپنی ها و بعد از آن، جمعیت کشورهای تایوان و سنگاپور قرار می گیرند. میانگین ضریب هوشی ایرانی ها 84 بوده و ایران در رتبه 119 در بین 199 کشور جهان قرار دارد. البته در سایت های مختلف فضای مجازی، رتبه ایران از نظر ضریب هوشی در جهان از رتبه23 تا 110 گزارش شده است. در یک مطالعه متاآنالیز از 52 مطالعه انجام شده در ایران، میانگین ضریب هوشی کلی 12/97 بود که در سنین کمتر و بالاتر از از 20 سال به ترتیب، 73/97 و 61/105 گزارش شد. ضریب هوشی دانش آموزان روستایی ایران قبل از مکمل یاری ید، 89 بود که ده سال پس از آن، به 97 رسید. نتیجه گیری برای تعیین ضریب هوشی ایرانیان نیاز به یک بررسی سراسری با روش شناسی مناسب است. میانگین ضریب هوشی ایرانیان کمتر از 20 سال، حدود 97 و در رتبه 31جهانی بوده و افراد بالای 20 سال، 106 و در رتبه 4 جهانی قرار می گیرند

زمینه و هدف در دوران همه گیری کووید-19 امنیت غذایی بخصوص در کشورهای درحال توسعه کاهش یافته است و آثار سوء آن بر سلامت مردم این کشورها نمودار شده است. هدف این مقاله جلب توجه سیاست گذاران و دست اندرکاران برای درک واقعیت های زمینی-زیستی و مخاطرات رو به تزاید ناامنی غذایی خصوصا در دوره همه گیری بر سلامت و امنیت ملی در جهت اقدام مناسب است. در این نوشتار به نقش حکمرانی و سطوح مختلف سیاست گذاری در ارتقای امنیت غذایی پرداخته می شود. روش این مقاله با روش بررسی ادبیات حیطه مورد نظر Scoping Review و برداشت آزاد Free perception از مستندات علمی و گزارش های سازمان های بین المللی به همراه تلخیص و ترجمه و تحلیل تهیه شده است. یافته ها عوامل موثر بر ناامنی غذایی مانند چالش های زیست محیطی، سیاسی، اجتماعی، رشد جمعیت و همه گیری کووید-19 در روند جهانی امنیت غذایی معرفی شده است. مسایل مبتلابه کشورهای در حال توسعه در موضوع امنیت غذایی بحث شده و سیاست های راهبردی توسعه امنیت غذایی در کشورتحلیل شده است. نتیجه گیری جهان به سمت ناامنی غذایی بیشتر در حرکت است و همه گیری کووید-19 این روند را تشدید کرده است. کشورهای در حال توسعه با ریسک ناامنی غذایی بیشتری در آینده مواجه خواهند شد. امنیت سلامت نیازمند امنیت غذایی است و به منظور دستیابی به امنیت غذایی به هم افزایی و انسجام بیشتر در تدوین و اجرای سیاست ها در بخش های مختلف نیاز است که توسط سرمایه گذاری های استراتژیک بیشتری از دو بخش دولتی و خصوصی می بایست پشتیبانی شود. پیش نیاز امنیت غذایی، امنیت آب است و کشور ما برای عبور از بحران ها و تامین حکمرانی امنیت غذایی، امنیت آب و امنیت سلامت نیازمند درک عمیق امنیت همبسته نظام مند و ایجاد انسجام سیاستی است.

زمینه و هدف خود رستگاری نوعی از روایات زندگی است که در آن صحنه های بد با نتایج خوب و یا هیجانات مثبت بازیابی می شوند. هوش هیجانی مجموعه ای از توانایی ها، قابلیت ها و مهارت هایی است که فرد برای سازگاری موثر با محیط و به دست آوردن موفقیت در زندگی کسب می کند. هدف از این پژوهش بررسی رابطه بین خود رستگاری و هوش هیجانی با متغیرهای بهزیستی روان شناختی، انطباق پذیری شغلی و مولد بودن و نقش خود رستگاری و هوش هیجانی در پیش بینی متغیر های مذکور است. روش در این مطالعه توصیفی، 57 بزرگسال ایرانی در دامنه سنی 22-65 سال به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و از آنها خواسته شد پرسشنامه داستان زندگی، آزمون مولد بودن لویالا، مقیاس بهزیستی روان شناختی ریف، پرسشنامه انطباق پذیری شغلی و پرسشنامه هوش هیجانی را تکمیل کنند. پاسخ های افراد به سوالات پرسشنامه ها با روش همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام تحلیل شدند. یافته ها خود رستگاری و هوش هیجانی با انطباق پذیری شغلی، بهزیستی روان شناختی و مولد بودن رابطه مثبت معنادار دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام بیانگر این بود که خرسندی (از زیر مولفه های هوش هیجانی) و خود رستگاری پیش بینی کننده انطباق پذیری شغلی و بهزیستی روان شناختی هستند و مولد بودن تنها توسط خود رستگاری پیش بینی می شود. نتیجه گیری رابطه بین خود رستگاری و هوش هیجانی با هرکدام از ویژگی های روان شناختی بیان شده، مثبت و معنادار است. خود رستگاری و خرسندی به طور معناداری می تواند بهزیستی روان شناختی و انطباق پذیری شغلی را پیش بینی کند و پیش بینی کننده مولد بودن، تنها خود رستگاری است.

مقدمه و هدف هدف این مطالعه مرور نظام مند مطالعات موجود در راستای پیش بینی ده سال آینده بیماری های شایع و ارایه پیشنهادهای مداخله ای موثر در راستای کاهش عوامل خطر، باربیماری ها و نیز مرگ ومیر زودرس ناشی از بیماری های فوق در کشور ایران بود. روش مرور نظام مند مطالعات انجام یافته در راستای پیش بینی ده سال آینده بیماری های تهدیدکننده سلامت و بررسی اقدامات پیشنهادی سازمان بهداشت جهانی برای پیشگیری و کنترل آنها بود. یافته ها طبق پیش بینی های به عمل آمده در ده سال آتی، بیماری های قلبی عروقی، سرطان ها، دیابت و بیماری های ریوی در صدر بیماری هایی هستند که موجب بیشترین سال های از دست رفته عمر یا سال های سپری شده با ناتوانی خواهند بود. سازمان بهداشت جهانی برای پاسخ مناسب به روند رو به رشد این بیماری ها، مداخله در 4 حیطه حاکمیت، کاهش مواجهه مردم با فاکتورهای خطر این بیماری ها، تقویت نظام مراقبت های بهداشتی در جهت پاسخگویی به این بیماری ها و در نهایت رصد مداوم روند تغییرات فاکتورهای خطر و بیماری های مزمن، رصد علل مرگ ومیر ناشی از این بیماری ها و همچنین پایش مستمر اقدامات اجرایی اقدامات پیشگیرانه و کنترلی این دست بیماری ها را پیشنهاد کرده است. نتیجه گیری اساس مداخلات پیشنهادی بر ادغام برنامه های پیشگیرانه و کنترلی در نظام مراقبت های بهداشتی درمانی است به نحوی که تک تک افراد در معرض خطر بالای ابتلا به این بیماری ها در محیطی ترین سطوح بهداشتی مورد شناسایی و مراقبت های پیشگیرانه قرار گیرند.

زمینه و هدف پاسخگویی از ضرورت ها و نیازهای یک نظام کارآمد و خدمتگزار است. نظر به موج بیکاری به ویژه در قشر دارای تحصیلات عالی در کشور، دانشگاه ها متهم به ناکارآمدی در قبال پاسخگویی به بازارکارند که این امر می بایست با بررسی ابعاد مختلف موضوع، شناسایی و ارایه شود. روش پژوهش حاضر با هدف شناسایی ابعاد و مولفه های پاسخگویی دانشگاه های کشور به بازارکار با استفاده از روش فراترکیب تدوین شد. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از منظر گردآوری اطلاعات اسنادی فراترکیب بود. نمونه اولیه پژوهش شامل343 مطالعه مرتبط بود که پس از غربالگری اولیه، 201 مقاله و سند مبنای استخراج یافته ها قرار گرفت. یافته ها 19مولفه در 3 بعد استخراج شد. بعد آموزشی، مهارتی و پژوهشی (8 مولفه)، بعد برنامه ریزی درسی(7 مولفه)، بعد ساختاری و مدیریتی (4 مولفه). نتیجه گیری توجه و اهتمام ویژه سیاست گذاران و برنامه ریزان آموزش عالی به مولفه های 19 گانه حاصل از این پژوهش از جمله: ارایه آموزش مهارتی مبتنی بر بازارکار، تدوین برنامه های درسی کاربردی طبق نیاز بازارکار، توجه بیشتر روسا و هییت امنای دانشگاه ها به ضرورت پاسخگویی درقبال بازارکار، مشارکت ذی نفعان درطراحی و تدوین برنامه درسی، انگیزه بخشی و ارتقا توان اعضای هییت علمی در تربیت دانش آموختگان شایسته برای بازار کار درهررشته و حرکت به سمت آموزش ها و پژوهش های کاربردی و تقاضامحور، می تواند موجب کم شدن شکاف وضع موجود با وضعیت مطلوب دانشگا ه ها شده، گام مهمی در جهت پاسخگویی به بازار کار و به خصوص کاهش بیکاری و افزایش رضایت دانش آموختگان و صاحبان کسب وکار و بازارکار فراهم شود.

زمینه و هدف این پژوهش، ارزیابی طرح کوچ در دانش آموزان شهر کرمانشاه و بیان چالش ها و راهکارها بود. روش روش پژوهش، کیفی و مبتنی بر نظریه داده بنیاد با رویکرد سیستماتیک بود. جامعه آماری آن، استادان و کارشناسان متخصص علوم ورزشی در حیطه مورد نظر بود که از روش نمونه گیری هدفمند مبتنی بر رویکرد نظری استفاده شد. روش گردآوری داده ها، مطالعه اسناد بالا دستی و مصاحبه نیمه ساختاریافته و عمیق با خبرگان آگاه از موضوع بود که تا اشباع نظری داده ها ادامه یافت. روایی ابزار پژوهش(مصاحبه)، توسط مصاحبه شوندگان و سپس استادان متخصص مورد واکاوی قرار گرفت و تایید شد. پایایی نیز با استفاده از روش توافق درون موضوعی(88 درصد) به دست آمد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش کدگذاری سه مرحله ای باز، محوری و انتخابی استراوس و کوربین با استفاده از نرم افزار (nvivo10) استفاده شد. یافته ها عوامل اثرگذار بر طرح کوچ شامل 19 مقوله اصلی، 39 مفهوم و 151 عامل یا کد باز هستند که موجبات علی(توسعه ورزش دانش آموزی، تغییر سبک زندگی، مشارکت خانواده-مدرسه) ویژگی های زمینه ای (برگزاری مسابقات، الزامات ارتباطی-حمایتی، آموزش) شرایط مداخله گر (عوامل محیطی، شرایط انگیزشی، امکانات ضعیف، مجازی شدن مدارس و شرایط اندازه گیری) و راهبردهای مورد نیاز برای نتیجه بخشی طرح کوچ؛ فرهنگ سازی، کمیته های سلامت، بهبود وضعیت مدارس و ارزیابی بدنی بودند. پیامدهای پژوهش عبارتند از: بهبود وضعیت جسمانی و روانی دانش آموزان و خانواده ها، توسعه اجتماعی-اقتصادی، افزایش سلامتی و نشاط و تغییر مثبت در سبک زندگی. نتیجه گیری میزان موفقیت بهتر و بیشتر آن بستگی به عواملی از جمله فرهنگ سازی و اهتمام مجریان، خانواده ها و دانش آموزان دارد. پیشنهاد می شود مدیران استان برای موفقیت بیشتر این طرح در برنامه های پیش رو از یافته ها و دستاوردهای مبتنی بر این پژوهش استفاده کنند.

علم سیستم ها/تفکر سیستم ها و سلامت از منظر ماشینی-مکانیکی و با نظر به اعلام سال جهانی علوم پایه از جانب سازمان ملل و یونسکو و همینطور اهمیت پرداختن به رویکردهای نوین و نظریه پردازی در این خصوص و ارتباط آن با توجه به ارتقا عرصه خطیر سلامت از ویژگی خاصی برخوردار است. . .

زمینه و هدف همه گیری در ووهان چین در سال 2019، در مدت کوتاهی به یک معضل جهانی تبدیل شد و با نام «سندرم کووید-19» نامگذاری و در سرتاسر جهان شناخته شد. درگیری مولتی سیستم و التهابات به جا مانده توسط ویروسی با بیش از 3853 ژنوم، روز به روز بر وخامت اوضاع می افزود و افکار را به سمت بررسی تاثیرات التهابی آن بر روی ارگان های مختلف بدن سوق داد. در این مقاله، اثرات بیماری کووید-19بر دستگاه عصبی مرکزی مورد بررسی قرار می گیرد. روش این مطالعه با مرور منابع و مستندات و گزارش های مرتبط با عوارض این بیماری بر روی دستگاه عصبی مرکزی صورت گرفت. یافته ها تعمق بر روی عوارض بالقوه این ویروس بر مغز و به طورکلی سیستم عصبی مرکزی، طیف وسیعی از آسیب های مغزی و یا در ارتباط با آن از جمله آسیب های هموراژیک، ترومبوزهای عروقی، آسیب های التهابی بافت گلیال نسج مغز، سندرم های مغزی و انواع تظاهرات نورولوژیک را به ذهن متبادر می کرد که در این میان تالاموس و ساقه مغز، مناطق حساس مورد هجوم مستقیم ویروس قلمداد شده و یافته های تصویربرداری نیز این حملات را روشن ساخت. طوفان سایتوکینی و تخریب شدید سلولی ناشی از آن و نقش گیرنده آنزیم آنژیوتانسین (ACE2) به عنوان شناخته ترین گیرنده در اتصال سلولی را که تخریب ویروسی به واسطه آن انجام می شود می توان زمینه ساز تهاجم سیستمی ویروس کرونا بر شمرد. اگرچه عمده مخاطرات ایجاد شده برای سیستم عصبی مرکزی، در همه گیری کووید-19را سکته های مغزی هموراژیک و یا خونریزی دهنده و خونریزی های داخل پارانشیم مغز تشکیل می دهند، ولی باید در نظر داشت که اینها پدیده ای نادری هستند و کمتر از یک درصد مطالعات که بیشتر گزارش های موردی بوده را تشکیل می دهد و نمی تواند نقش کووید-19 را در ایجاد خونریزی مغزی اثبات کند. نتیجه گیری مواجهه با معضل کووید-19 برای تیم جراحی همچون دیگر کارکنان عرصه سلامت بسیار مخاطره آمیز بوده و در این میان انتخاب دستورالعمل جراحی مناسب و رعایت نکات ایمنی بسیار حایز اهمیت است و تصمیم گیری درباره انجام این اعمال جراحی بایستی با اشراف کامل به این مخاطرات و رعایت تمامی دستورالعمل های طراحی شده صورت گیرد.