مجله غدد درون ریز و متابولیسم ایران
سال:1382 | دوره:5 | شماره:2 (مسلسل 18) |تعداد مقالات:9

مقدمه: مطالعات اندکی در مورد ارتباط مصرف لبنیات با وزن و نمایه توده بدنی انجام شده است. هدف این بررسی، تعیین ارتباط مصرف شیر با نمایه توده بدنی در گروهی از افراد تهرانی شرکت کننده در طرح قند و لیپید تهران بوده است.مواد و روشها: در این مطالعه 404 فرد (202 مرد و 202 زن) بالای 16 سال تحت ارزیابی های تغذیه ای و تن سنجی قرار گرفتند. وضعیت تغذیه ای افراد با استفاده از پرسشنامه کیفی بسامد خوراکی برای یک سال و یادامد 24 ساعته خوراک برای دو روز ارزیابی شد. قد و وزن طبق دستورالعمل های استاندارد اندازه گیری گردید و نمایه توده بدنی محاسبه شد.یافته ها: میانگین (± انحراف معیار) سنی مردان و زنان به ترتیب 15±36 و 13±31 سال و نمایه توده بدنی آنها به ترتیب 24.4±4.5kg/m2  و24.9±5.1kg/m2  بود. تکرر مصرف شیر در مردان و زنان مورد مطالعه به ترتیب 13.4±15.1 و 13.7±14.8 بار در ماه بود. افرادی که تکرر مصرف شیر در آنها بیشتر از 30 بار در ماه بود، پس از تعدیل شدن اثر سن، انرژی، کربوهیدارت ها و چربی دریافتی، دارای وزن و BMI کمتری در مقایسه با افراد مصرف کننده کمتر از 10 بار شیر در ماه بودند (به ترتیب وزن: 1.5±67.1 در مقابل 75±1.1kg در مردان و 1.6±59 در مقابل 66.4±1.2kg در زنان، P<0.01 برای هر دو و 22.4±0.5 :BMI در مقابل 25.6±0.3kg/m2 درمردان و 23.6±0.4 در مقابل 26.1±0.5kg/m2 بر مترمربع در زنان، P<0.01 برای هر دو). نسبت افراد با تکرر مصرف کمتر از 10 بار در ماه در بین افراد با BMI<25 کمتر (11% در مقابل 51%  در مردان و 14% در مقابل 52% در زنان،P<0.05) و نسبت افراد با تکرر مصرف ≥30 بار در ماه در بین آنها بیشتر از افراد با BMI>30 بود (61% در مقابل 7% و 58% در مقابل 11%، P<0.05).نتیجه گیری: یافته ها حاکی از ارتباط معکوس بین مصرف شیر با وزن و نمایه توده بدنی هستند. انجام مطالعات گسترده در این زمینه با تعدیل اثر فعالیت فیزیکی پیشنهاد می گردد.

مقدمه: گزارش هایی از کاهش سطح رتینول سرم و افزایش همزمان رتینل استر در نسج کبدی در مبتلایان به دیابت نوع یک منتشر شده است. بدین ترتیب، به نظر می رسد که متابولیسم ویتامین A در دیابت نوع یک دچار اختلال می شود. تزریق انسولین به عنوان عامل مهمی در آزادسازی ذخایر کبدی ویتامین A شناخته شده است. هدف از مطالعه حاضر، تعیین غلظت رتینول سرم، میزان اهمیت و درجه همبستگی آن با شاخص های کنترل متابولیک در گروهی از کودکان مبتلا به دیابت نوع یک است.مواد و روشها: نمونه خون وریدی در حالت ناشتا از 24 کودک 6 تا 14 ساله با حداقل 1.5 سال سابقه ابتلا به دیابت گرفته شد. بیمارانی انتخاب شدند که سابقه ابتلا به بیماریهای دیگر از جمله اختلال عملکرد تیرویید و عوارض مزمن دیابت مثل ضایعات چشمی، کلیوی، عصبی و غیره را نداشتند. سطح دتینول سرم، قند، هموگلوبین گلیکوزیله، کلسترول تام، کلسترول HDL و تری گلیسرید سرم اندازه گیری شد. غلظت کلسترول LDL سرم با رابطه ریاضی محاسبه گردید. تعیین ضریب همبستگی پیرسون و آنالیز رگرسیون توسط نرم افزار اکسل انجام پذیرفت.یافته ها: میانگین (± انحراف معیار) غلظت رتینول سرم در کودکان (1.313±0.238 mM) 0.375±0.068 mg/ml بود. در 3 کودک، سطح سرمی رتینول مساوی یا کمتر از حد مرزی 0.91 mM بود. ضرایب همبستگی پیرسون بین مقادیر رتینول سرم و شاخص های کنترل متابولیک دیابت شامل سطوح قند، هموگلوبین گلیکوزیله، کلسترول تام، کلسترول HDL، کلسترول LDL و تری گلیسرید در حالت ناشتا به ترتیب برابر 0.27-، 0.08-، 0.60، 0.21، 0.29 و 0.02 به دست آمد که فقط در مورد کلسترول تام، در سطح اطمینان 95% از نظر آماری معنی دار بود (P<0.002).نتیجه گیری: غلظت رتینول سرم در کودکان مورد مطالعه در محدوده پایین طبیعی قرار داشت. همبستگی خطی معنی دار فقط بین سطح رتینول سرم و کلسترول تام به دست آمد. به نظر می رسد که به جز غلظت کلسترول تام بتوان از سایر شاخص های کنترل متابولیک برای پیشگویی وضعیت ویتامین A سرم بیماران مبتلا به دیابت نوع یک استفاده کرد.

مقدمه: افزایش شیوع چاقی و در دوران کودکی به یک معضل جهانی تبدیل شده است. از آنجایی که عوامل محیطی و ژنتیک دو عامل اساسی تاثیر گذار بر این امر می باشند، در این مطالعه بر آن شدیم تا نقش تغذیه والدین را به عنوان یکی از عوامل محیطی تاثیر گذار بر چاقی فرزندان بررسی نماییم.مواد و روشها: در یک مطالعه مقطعی میان ساکنان منطقه 13 شرق تهران، تعداد 117 خانواده که مجموعا دارای 240 فرزند 25-3 ساله بودند مورد بررسی قرار گرفتند. قد و وزن افراد بر اساس یک پروتکل استاندارد اندازه گیری شد و نمایه توده بدنی محاسبه گردید. چاقی برای والدین و فرزندان 20 سال به بالا با نمایه توده بدنی بیشتر یا مساوی 25 kg/m2 در فرزندان 19-3 ساله با نمایه توده بدنی بیشتر یا مساوی صدک 75 نمودار مرجع نمایه توده بدنی برای سن کودکان ایرانی در نظر گرفته شد. ارزیابی تغذیه ای به وسیله پرسشنامه 2 روز یادامد غذایی صورت پذیرفت.یافته ها: شیوع چاقی در فرزندان والدین با وزن طبیعی 11.8%، در فرزندان پدران چاق و مادران با وزن طبیعی 19%، در فرزندان مادران چاق و پدران با وزن طبیعی 25.4% و در فرزندان با والدین چاق 40.8% بود. چاقی فرزندان رابطه مستقل و معنی داری با انرژی دریافتی بالای والدین داشت (1.6-4.5 فاصله اطمینان 95%، 2.7 نسبت خطر). پس از تعدیل جنس والدین، شانس ابتلا به چاقی در فرزندان مادران چاق (3.8; 1.5-9.2)، مادران با انرژی دریافتی بالا (2.6 ;5.6-1.2) و پدران با انرژی دریافتی بالا (2 ;1.1-3.9) بیشتر از فرزندان والدین با وزن و دریافت انرژی طبیعی بود. چربی دریافتی بالا توسط شوهران یک عامل خطر مستقل برای افزایش شانس ابتلا به چاقی در زنان (2.1 ;1.5-3.6) بود. عکس این مساله نیز صادق بود (1.8 ;2.8-1.2).نتیجه گیری: الگوی چاقی خانوادگی مشاهده شده در این مطالعه با الگوی تغذیه ای خانواده ارتباط مستقیم دارد و تحت تاثیر آن است. لذا به نظر می رسد برای کاهش سیر صعودی شیوع چاقی و اضافه وزن در جامعه، مداخله تغییر شیوه زندگی باید در واحد خانواده صورت پذیرد.

مقدمه: تاثیرات گلیسمیک اوپیوئیدها در انسان و مدل های حیوانی و نیز نقش اوپیوئیدهای اندوژن در سبب شناسی چاقی مورد بحث است. در این مطالعه برای اولین بار به اثر اوپیوئیدها بر لپتین و TNF-alpha مترشحه از ادیپوسیت ها که در علت شناسی چاقی و مقاومت به انسولین نقش مهمی دارند، پرداخته شده است.مواد و روشها: به مدت 18 هفته 30 رات رژیم غذایی پرانرژی و 10 رات به عنوان شاهد اول رژیم معمول تغذیه جوندگان را دریافت کردند. پس از پایان 18 هفته از گروه تحت رژیم پرانرژی، رات هایی که وزنی بیش از دو برابر انحراف معیار وزن میانگین گروه شاهد داشند، به عنوان نمونه چاق انتخاب شدند. 14 حیوان چاق به دو گروه 7 تایی تقسیم شدند: گروه مورد پس از بیهوشی با اتر تحت تزریق 10mg/kg مورفین زیر جلدی و گروه شاهد دوم نیز به همین ترتیب تحت تزریق سالین هم حجم با دارو در گروه مورد، قرار گرفتند. نمونه گیری از ناحیه قلب حیوان در زمان های صفر (بلافاصله قبل از تزریق)، 30، 60 و 120 دقیقه پس از تزریق انجام گرفت. TNF-α، انسولین، لپتین سرم، اسیدهای چرب آزاد و گلوکز سرم اندازه گیری شد.یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که انسولین سرم گروه مورد 30 دقیقه پس از تزریق نسبت به شاهد افزایش معنی دار داشت (P<0.05). لپتین سرم گروه مورد 60 دقیقه پس از تزریق نسبت به کنترل کاهش معنی داری نشان داد (P<0.05). TNF-α سرم در گروه مورد پس از 30 دقیقه کاهش معنی داری نشان داد (P<0.05). سطح سرمی اسیدهای چرب آزاد در گروه کنترل 30 دقیقه پس از تزریق افزایش معنی داری نشان داد (P<0.05) که تا پایان 120 دقیقه نیز همچنان ادامه یافت. گلوکز سرم اگر چه در گروه مورد اندکی کاهش نسبت به شاهد نشان می داد، این کاهش معنی دار نبود.نتیجه گیری: مورفین در این مطالعه احتمالا با کاهش فعالیت سیستم سمپاتیک در بافت های محیطی باعث خنثی شدن اثر آلفا آدرنوسپتورها بر روی غشای ادیپوسیت ها گردیده، سبب افزایش cAMP داخل ادیپوسیت ها می شود و این افزایش cAMP باعث افزایش لیپولیز و تولید اسیدهای چرب و سرکوب تولید لپتین و TNF-α می گردد.

مقدمه: مشکلات پا یکی از شایع ترین و جدی ترین عوارض دیابت است. نوروپاتی محیطی، درگیری عروق و اختلالات ایمنی در ایجاد این عارضه دخیل هستند. تلاش های فراوانی برای پیشگیری و درمان زخم پای دیابتی صورت گرفته است و هدف این مطالعه نیز بررسی تاثیر فاکتور رشد اپیدرمال در تسریع بهبود زخم پای دیابتی بوده است.مواد و روشها: در این مطالعه که به صورت کارآزمایی کنترل شده یک سوکور انجام گرفت، 30 بیمار دیابتی دچار زخم پا (14 زن و 16 مرد با گستره سنی 27 تا 77 سال) فاکتور رشد اپیدرمال (EGF) و 10 بیمار با شرایط مشابه (3 زن و 7 مرد با گستره سنی 32 تا 75 سال) دارونما دریافت کردند. در هر دو گروه، دبریدمان، شستشو با نرمال سالین، درمان سیستمیک آنتی بیوتیکی و بانداژ روزانه انجام گرفت. مدت درمان و پیگیری 4 هفته بود. میزان بسته شدن زخم براساس فرمول: ´100] اندازه اولیه / (اندازه اولیه - اندازه پس از 4 هفته)] محاسبه گردید.یافته ها: پس از 4 هفته، میانگین میزان بسته شدن زخم در گروه EGF به میزان معنی داری بیشتر از گروه دارونما بود (71.2% در مقابل (P=0.03;%48.9. بسته شدن کامل زخم در 7 نفر از بیماران گروه EGF و یک نفر از گروه دارونما دیده شد. استفاده از EGF به میزان معنی داری موثرتر از دارونما در بهبود زخم پای دیابتی بود RR=3.4) با حدود اطمینان 1.84 ,%95 تا (13.61.نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که EGF به میزان معنی داری سبب تسریع در بهبود زخم پای دیابتی می شود.

مقدمه: با تکیه بر مطالعاتی که به نقش منیزیم در متابولیسم کربوهیدرات ها پرداخته بود، این مطالعه برای روشن کردن بیشتر ارتباط این کاتیون با دیابت حاملگی انجام شد. از آنجا که دیابت حاملگی با اختلال در متابولیسم گلوکز (OGTT) شناخته می شود، از این مطالعه می توان به عنوان یک الگوی تحقیقی جهت بررسی اثر متقابل منیزیم با متابولیسم کربوهیدرات استفاده کرد و نتایج حاص را به دیابت آشکار تعمیم داد.مواد و روشها: هیچ کدام از افراد به روش NDDG در 620 باردار مراجعه کننده به سه بیمارستان وابسته به دانشگاه تهران تشخیص داده شد. هیچ کدام از افراد شرکت کننده سابقه بیماریهای متابولیسمی، قلبی - عروقی، کبدی، کلیوی و نیز سابقه قند ناشتای بیشتر از 105mg/dL نداشتند و به هنگام انجام این مطالعه HbA1c خون آنها کمتر از 6.2 بود. (میزان طبیعی به روش کالرومتری %4.5-6.9mol).یافته ها: طبق نتایج به دست آمده در 16 نفر (2.58%) OGTT مختل بود و برای این افراد طبق تعریف دیابت حاملگی مطرح شد. از این تعداد، 13 نفر عوامل خطرساز سن (بالای 30 سال) و چاقی (نمایه توده بدنی بیشتر از 29 کیلوگرم بر متر مربع) را دارا بودند. از افراد شرکت کننده در هفته 30-32 آزمون های اندازه گیری منیزیم سرم و منیزیم RBC، آلبومین، پروتبین تام و کراتینین سرم گرفته شد و نتایج آن با 38 فرد سالم غیرباردار (کنترل غیرباردار) مقایسه گردید. منیزم سرم و منیزیم RBC گروه های شاهد غیرباردار، شاهد باردار و افراد مبتلا به دیابت حاملگی به ترتیب 0.14±2.1، 0.11±1.8، 0.9±1.72 mg/dL و 0.25±5.17، 0.25±5.11، 0.25±4.97 mg/dL بود که مبین کاهش معنی دار منیزم سرم و منیزم RBC در گروه دیابت حاملگی نسبت به شاهد باردار است (P<0.01 و P<0.05). پروتیین تام گروه های شاهد غیرباردار، شاهد باردار و نیز افراد مبتلا به دیابت حاملگی به ترتیب 0.28±6.8، 0.28±6.24، 0.18±6.09 gr/dL بود که مبین کاهش معنی دار پروتیین تام افراد باردار نسبت به افراد غیرباردار (P<0.01) و بین افراد باردار و دیابت حاملگی بود (P<0.05). میزان آلبومین در گروه های شاهد غیرباردار، شاهد باردار و دیابت حاملگی به ترتیب 0.39±4.2، 0.29±3.82، 0.3±3.34 gr/dL بود که مبین کاهش معنی دار گروه آلبومین در گروه باردار نسبت به گروه غیرباردار (P<0.05) و نیز کاهش معنی دار آن در گروه دیابت حاملگی نسبت به گروه باردار است (P<0.01). بین میزان کراتینین گروه باردار و دیابت حاملگی تفاوت معنی داری مشاهده نشد اما بین گروه شاهد غیرباردار با دو گروه دیگر اختلاف معنی دار دیده شد (0.14±0.84، 0.06±0.7، mg/dL 0.75±0.1).نتیجه گیری: نتایج نمایانگر کاهش معنی دار منیزیم سرم و منیزیم RBC در افراد مبتلا به دیابت حاملگی و نشانگر رابطه میان دیابت و هیپومنیزیمی در این بیماران است.

مقدمه: با توجه به اینکه مطالعات گذشته درباره اثرات روزه داری بر عملکرد تیرویید در ماه مبارک رمضان نتایج متفاوتی را نشان می دهند این مطالعه برای بررسی فعالیت غده تیرویید در روزه داران جوان انجام شد.مواد و روشها: 98 داوطلب جوان (52 مرد و 46 زن) روزه دار (با طول مدت ناشتایی 11.5±0.5 ساعت در شبانه روز) مورد مطالعه قرار گرفتند. از هر فرد 3 نمونه خون، یک هفته قبل از آغاز مطالعه و روزهای 14 و 28 ماه رمضان گرفته شد. سطوح سرمی TSH با روش IRMA و T3، T4، T3RU، FT3، FT4 با روشهای رادیوایمونواسی (RIA) اندازه گیری شد.یافته ها: Total T3 و FT4 در طی ماه رمضان کاهش قابل توجهی نشان دادند (P<0.001) اما سطح سرمی FT3 در نوبت دوم (روز چهاردهم) افزایش نشان می داد، نهایتا به سطوح ابتدایی برگشت. TSH سرم در محدوده طبیعی اندکی کاهش یافت و T3RU نیز تغییر قابل توجهی نداشت.نتیجه گیری: مطابق یافته های این مطالعه، تغییرات اندکی (در محدوده طبیعی) در عملکرد تیرویید طی روزه داری اسلامی، رخ می دهد. از آنجایی که سطوح FT3، FT4 تغییر داشتند، تغییر سطوح TBG با اثر تبدیلی (Conversion effect) نمی تواند توجیه کننده این تغییرات باشد.

بیماری هیپوفسفاتمیک استخوان یک ریکتز فسفوپنیک است که همراه با هیپوفسفاتمی، هیپرفسفاتوری و بدون علایم استخوانی راشیتیسم است. این مقاله، گزارش یک دختر و پدر مبتلا به این بیماری است. یک دختر 7.2 ساله به علت کوتاهی قد مراجعه کرد. میزان انحراف معیار قد 3.3- و وزن 5%> بود. او از نظر بالینی و رادیولوژیک ناهنجاری استخوانی نداشت. فسفر سرم برابر با 2.3 mg/dL (طبیعی برای سن: 6.5 - 4.5) و آلکان فسفاتاز برابر با 455 IU/L (طبیعی تا 440)، بخش ترشحی فسفر مساوی 23.7% (طبیعی <15%) بخش جذبی آن نسبت به فیلتراسیون گلومرولی برابر 1.7 mg/dL و PTH مساوی 46 pg/mL (تا 80) بود. سه سال پس از مادران میزان انحراف معیار قد 2.3-، فسفر خون 4/3 و آلکالن فسفاتاز 917 IU/L (1200-180) شد. پدر او در سن 52 سالگی قد 158.5 سانتی متر و وزن 64 کیلوگرم داشت. او بیش از 10 سال بود که از دردهای استخوانی در ستون فقرات و اندام ها رنج می برد. از نظر بالینی ناهنجاری قابل توجهی در استخوان ها به چشم نمی خورد و داروهای ضد التهاب و مسکن متعددی برای وی تجویز شده بود. او بدون عصا قادر به ایستادن و راه رفتن نبود. کمترین میزان فسفر خون او 1.7 mg/dL، آلکالن فسفاتاز 624 IU/L (70-306) و (40-100) pg/mL 47 PTH بود. قبل از درمان (در زمان تخلیه بدن از فسفر) 10% FEP و mg/dL 3 TmP/GFR بود که 2 ماه بعد از درمان با فسفر و کلیستریول به ترتیب 62.8% و 0.9 mg/dL شد. بعد از 5 ماه درمان، دردهای او از بین رفت، تمام داروهای مسکن قطع شد و او توانست بدون اتکا راه برود. وی در مدت سه سال پیشگیری در این زمینه شکایتی نداشت ولی از پارستزی در دست ها احتمالا به علت فشار بر اعصاب نخاعی ناشی از تنگی کانال نخاع گردنی رنج می برد.نتیجه گیری: بیماری هیپوفسفاتمیک استخوان می تواند در کودکی باعث کوتاهی قد گردد ولی در صورت عدم درمان در بزرگسالی به ناتوانی می انجامد.

مقدمه: فراخوان نوزادان با آزمون های اولیه غیرطبیعی در غربالگری کم کاری مادرزادی تیرویید، اولین گام در شناسایی و درمان نوزادان هیپوتیرویید است. با توجه به اهمیت میزان فراخوان در ارزیابی هزینه - سود و قابل اجرا بودن برنامه غربالگری کم کاری مادرزادی تیرویید، پیش بینی فراخوان می تواند نقش بسزایی در بهینه سازی تخصیص نیروها و جلوگیری از اتلاف آن ایفا نماید. این مقاله شامل بررسی روند سری زمانی میزان فراخوان نوزادان در طرح غربلگری کم کاری مادرزادی تیرویید است.مواد و روشها: از فروردین 1377 تا اسفند 1380 (48 ماه) نمونه های خون بندناف از 8 بیمارستان و یک مرکز تسهیلات زایمانی در تهران و شبکه بهداشتی - درمانی دماوند بر روی کاغذ فیلتر (Whatman BFC 180) گردآوری گردید. مقادیر TSH با روش two-site IRMA اندازه گیری و موارد با TSH³20mU/L فراخوان شدند. میزان فراخوان ماهانه (نسبت تعداد موارد با TSH³20mU/L به تعداد کل تولدهای زنده هر ماه) برای 48 ماه متوالی ثبت گردید. به منظور برازش یک مدل خطی برای پیدا کردن روند میزان فراخوان، مدل های خطی Box-(ARIMA) Jenkins مورد ارزیابی قرار گرفتند و در انتها مدل اتورگرسیو (Autoregressive) جهت پیش بینی انتخاب گردید.یافته ها: از 29908 نمونه بندناف، 314 نوزاد دارای (1.05%) TSH³20 mU/L فراخوان شدند که از بین آنها 32 نوزاد، یعنی 10% فراخوان شده ها، هیپوتیرویید بودند (1 مورد در هر 935 تولد). داده های سری زمانی مورد بررسی، شرط نرمالیتی (P=0.716) و ایستایی را دارا بودند. برازش حالت خاصی از مدل AR(3) نشان داد که می توان میزان فراخوان هر ماه (Zt) را با استفاده از میزان فراخوان سه ماه قبل از آن (Zt-3) پیش بینی نمود. مدل خود بازگشت (اتورگرسیو) برای این پیش بینی به صورت Zt=0.67+0.45Zt-3+et به دست آمد که پارامترهای آن معنی دار بودند (P<0.003).نتیجه گیری: پیش بینی میزان فراخوان نوزادان از مدل اتورگرسیو تبعیت می نماید.