آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت ایران
سال:1393 | دوره:2 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

زمینه و هدف: جلوگیری از نابرابری در سلامت نیازمند توجه به تعیین کننده های اجتماعی سلامت است. امروزه تلاش کشورها برای کاهش نابرابری در سلامت از طریق توجه به این تعیین کننده ها است. توزیع ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ سلامت در کشورهای در حال توسعه یکی از چالش های ﻋﻤﺪه نظام های سلامت اﺳﺖ که منجر به نابرابری در جایگاه اجتماعی و شرایط زندگی افراد می گردد. هدف از این مطالعه تعیین چالش ها و راهکارهای اقدام در زمینه تعیین کننده های اجتماعی نابرابری در سلامت در کشور از دیدگاه خبرگان بود.مواد و روش ها: این پژوهش از نوع پژوهش های کیفی و در گروه مطالعات پدیدارشناسی قرار می گیرد. جامعه پژوهش را 24 نفر از سیاست گذاران و خبرگان در زمینه تعیین کننده های اجتماعی سلامت تشکیل دادند. روش نمونه گیری از نوع هدفمند طبقاتی غیرتصادفی بود. برای جمع آوری داده های کیفی، مصاحبه نیمه ساختارمند انجام شد. برای تحلیل یافته ها، روش تحلیل چارچوبی با نرم افزار Nvivo انجام شد.یافته ها: اکثریت خبرگان اعتقاد داشتند مشکلات اقتصادی مهم ترین چالش موجود در این زمینه است. نبود برنامه ریزی مناسب و درازمدت در کشور در زمینه تعیین کننده های اجتماعی سلامت، ضعف و یا فقدان مسوولیت پذیری اجتماعی در کشور و نبود نظارت، عدم وجود نگرش فردی و سازمانی جامعه نگر و در نهایت رویکرد بالینی و عدم توجه به عوامل محیطی؛ مهم ترین دلایل عدم اجرا و توفیق رویکرد تعیین کننده های اجتماعی سلامت در کشور می باشد. راه اندازی سیستم پایش عدالت در سلامت در کشور به منظور ارائه شواهد لازم برای تصمیم گیری و توجیه سیاست گذاران، بازبینی ساختار فعلی دفتر تعیین کننده های اجتماعی سلامت، گسترش تحقیقات در این زمینه از مهم ترین راهکارهای موجود است.نتیجه گیری: توجه به تعیین کننده های اجتماعی سلامت موجب ارتقای سطح سلامت در جامعه می گردد. ارتقای همکاری بین بخشی در حوزه سلامت و تاکید بر تعیین کننده های ساختاری و تعیین کننده های اجتماعی نقش مهمی در کاهش نابرابری های در سلامت دارد. ضروری است تا با اتخاذ این رویکرد در سیاست گذاران کشور، سلامت در همه سیاست ها جایگاه خویش را پیدا نماید.

زمینه و هدف: فشارخون بالا در جوامع رو به افزایش است و با سبک زندگی افراد رابطه تنگاتنگی دارد. هدف این مطالعه تعیین تاثیر مداخله آموزشی بر اساس الگوی پرسید- پروسید بر تغییر سبک زندگی بیماران مبتلا به پرفشاری خون در مراکز بهداشتی درمانی روستایی شهرستان جهرم بود.مواد و روش ها: در این مطالعه مداخله ای 40 بیمار در گروه مداخله و 40 بیمار در گروه کنترل قرار گرفتند. مداخله آموزشی بر اساس الگوی پرسید- پروسید طراحی و در گروه مداخله اجرا شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته شامل سوالاتی در زمینه مشخصات جمعیت شناختی بیماران و سازه های الگوی پرسید- پروسید بود. داده ها در دو نوبت قبل و 2 ماه بعد از مداخله آموزشی جمع آوری شد. داده ها به وسیله آزمون های آماری تی مستقل، تی زوجی و کای اسکوئر با استفاده از نرم افزار SPSS19 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: میانگین نمرات عوامل مستعدکننده (آگاهی و نگرش)، عوامل تقویت کننده و عوامل قادرکننده در گروه مداخله نسبت به گروه کنترل افزایش معناداری داشت (p<0.05). همچنین افزایش معناداری در میزان فعالیت جسمی بیماران گروه مداخله و بهبودی قابل توجهی در رژیم غذایی آن ها نسبت به گروه کنترل مشاهده شد (p<0.05).نتیجه گیری: آموزش بر اساس الگوی پرسید- پروسید در افزایش عوامل مستعدکننده (آگاهی و نگرش)، عوامل تقویت کننده و قادرکننده در بیماران مبتلا به پرفشاری خون و همچنین تغییر سبک زندگی آن ها به ویژه در زمینه افزایش فعالیت جسمی و بهبود رژیم غذایی موثر است.

زمینه و هدف: سلامت به عنوان یکی از متاپارادایم های اصلی نظریه های بهداشتی در کنار مفاهیم انسان و محیط قرار دارد. سلامت دارای ابعاد عینی و ذهنی است که متاسفانه به بعد ذهنی آن کمتر توجه شده است. مطالعه حاضر با هدف تعیین میزان احساس ذهنی بهزیستی و عوامل مرتبط با آن در دانشجویان انجام گرفته است.مواد و روش ها: مطالعه حاضر یک مطالعه مقطعی از نوع توصیفی- تحلیلی است که روی 314 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گیلان، که به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شدند، انجام شد. ابزار پژوهش، پرسشنامه بهزیستی ذهنی است که خود دارای پرسشنامه استاندارد رضایت از زندگی و مقیاس عاطفه مثبت و منفی است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار آماری SPSS21 استفاده گردید.یافته ها: میزان احساس ذهنی بهزیستی در دانشجویان در بعد شناختی بالا و در بعد عاطفی پایین می باشد و بین عاطفه مثبت با نیمسال تحصیلی دانشجویان رابطه منفی معناداری وجود دارد (p<0.05). از طرف دیگر، بین عاطفه منفی و جنسیت و بین وضعیت تاهل و رضایت از زندگی نیز رابطه معناداری وجود دارد(p<0.05) .نتیجه گیری: به طور کلی میزان احساس ذهنی بهزیستی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گیلان متوسط است. این در حالی است که احساس ذهنی بهزیستی مناسب در ابعاد شناختی و عاطفی برای نقش آفرینی آن ها ضرورتی انکارناپذیر است. بنابراین، توجه به ابعاد شناختی و عاطفی احساس ذهنی بهزیستی و عوامل موثر بر آن در این قشر مهم و آینده ساز از اهمیت شایانی برخوردار است.

زمینه و هدف: ارتقاء سلامت روانی و پیشگیری از مشکلات روانی یک هدف و وظیفه مهم برای مدیران، مسوولان و دست اندرکاران حوزه سلامت روانی در کشور است. رسیدن به این هدف مستلزم استقرار شبکه های اطلاع رسانی فعال و سیستم های موثر جمع آوری اطلاعات و تعیین شاخص های سلامت روانی است. این مطالعه با هدف تعیین و توسعه شاخص های سلامت روانی انجام شده است.مواد و روش ها: این مطالعه بر اساس روش کیو و در شش مرحله انجام شده است: تهیه و تولید نمونه های کیو (گویه ها)، انتخاب 30 نفر متخصص در حوزه سلامت روانی با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند به عنوان مشارکت کنندگان در طرح، رتبه بندی کیو در یک طیف 9 درجه ای بر اساس میزان اهمیت هر گویه (شاخص)، ثبت داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS، تجزیه و تحلیل آماری از طریق تحلیل آماری کیو (تحلیل مولفه های اصلی) و در نهایت تاویل و تفسیر نتایج.یافته ها: 21 شاخص برای استفاده در نظام سلامت روانی کشور در سه طبقه وضعیت سلامت روانی، نظام سلامت روانی و خدمات سلامت روانی تعیین و معرفی شدند.نتیجه گیری: این مطالعه یک مطالعه پایه برای شناسایی و توسعه شاخص های سلامت روانی است که شاخص های سلامت روانی را برای اصلاح نظارت ها و سیاست گذاری ها، ارائه خدمات سلامت روانی مناسب، ارتقاء سطح سلامت روانی و به روزرسانی و اندازه گیری اطلاعات سلامت روانی معرفی کرد.

زمینه و هدف: کمردرد مزمن یکی از معضلات پزشکی در دنیای امروز است که به طور جدی بر کیفیت زندگی افراد بشر تاثیر می گذارد به همین منظور این مطالعه با هدف بررسی تاثیر برنامه آموزشی مدون بر کیفیت زندگی زنان مبتلا به کمردرد در فواصل زمانی قبل و 6 ماه بعد از مداخله آموزشی طراحی و اجرا گردید.مواد و روش ها: مطالعه حاضر پژوهشی نیمه تجربی به روش سنجش قبل و بعد است که در طی آن تعداد 27 نفر از زنان مبتلا به کمردرد مراجعه کننده به مرکز تحقیقات روماتولوژی دانشگاه ع. پ. تهران تحت مداخله برنامه مدون آموزشی قرار گرفتند. افراد در گروه های 6 تا 8 نفره در یک جلسه 4 ساعته با فیزیوتراپی و روانشناسی کمردرد آشنا شدند. یک و دو ماه بعد مشاوره تلفنی شده و به سوالات آن ها پاسخ داده می شد. 6 ماه بعد از مداخله مجددا پرسشنامه ها تکمیل گردید. جمع آوری داده ها به شیوه مصاحبه بود و داده ها از طریق آزمون تی مستقل و تی زوجی تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: میانگین سنی افراد تحت مطالعه 51.62 با انحراف معیار 9.29 سال می باشد و میانگین و انحراف معیار مدت ابتلا به کمردرد و مدت درمان به ترتیب 148.59±26.37 و 63.44±58.81 می باشد. بین وجود درد سیاتیک و متغیرهای عملکرد جسمانی (p=0.02)، محدودیت عملکرد جسمانی (p=0.01)، درد جسمانی (p=0.01)، محدودیت عملکرد روانی (p=0.03) اختلاف آماری معنادار وجود داشت. میانگین نمرات کیفیت زندگی در همه ابعاد بعد از مداخله افزایش داشته و در سه بعد درد جسمانی (p=0.004)، سلامت عمومی(p=0.002)  و سلامت روانی (p=0.002) تفاوت معناداری را از نظر آماری با نمرات قبل از مداخله نشان می دهد.نتیجه گیری: به نظر می رسد ادغام برنامه مدون آموزشی توام با مشاوره تلفنی در فواصل زمانی 1 و 2 ماه بعد از مداخله در افزایش و پایداری تاثیر مداخله آموزشی بر ارتقاء کیفیت زندگی افراد مورد مطالعه نقش مهمی را ایفا می نماید.

زمینه و هدف: خوش بینی، تمایل به انتخاب امیدوارانه ترین دیدگاه است و به یک آمادگی عاطفی و شناختی در خصوص اینکه چیزهای خوب در زندگی مهم تر از چیزهای بد است اشاره دارد. از طرفی دیگر، کفایت اجتماعی یکی از سازه های اصلی بهداشت روان است و به عنوان توانایی افراد برای عمل به شیوه سازگارانه متناسب با سن و توانایی شناختی تعریف می شود. توسعه کفایت اجتماعی به عنوان یکی از بهترین پیش بینی کننده های رفتاری، موفقیت علمی و اجتماعی، مشکلات عاطفی و رفتاری در زمان حال و آینده فرد در نظر گرفته می شود. هدف مطالعه تعیین تاثیر آموزش خوش بینی از طریق نمایش فیلم بر کفایت اجتماعی دانش آموزان پسر مدارس دبیرستان شهر شیراز بوده است.مواد و روش ها: این مطالعه نیمه تجربی با نمونه 240 نفری و گروه مداخله و کنترل انجام شد. محتوای آموزشی طی دو جلسه ارائه گردید و از روش های بحث گروهی و پرسش و پاسخ استفاده گردید. داده ها با استفاده از پرسشنامه کفایت اجتماعی فلنر جمع آوری شد و توسط نرم افزار SPSS19 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: تمام عامل های کفایت اجتماعی شامل مهارت رفتاری (189.35±31.09)، آمایه انگیزش و انتظارات (33.06±8.94)، مهارت شناختی (15.65±3.83) و مهارت هیجانی (16.58±3.78) در گروه مداخله نسبت به گروه کنترل بعد از آموزش افزایش معناداری پیداکرده بودند (p<0.001).نتیجه گیری: نتایج نشان دهنده تاثیر فیلم آموزشی خوش بینی بر عامل های کفایت اجتماعی بودند با توجه به مشکلاتی زیادی که دانش آموزان در این سن با آن مواجه هستند، آموزش خوش بینی از طریق عامل های کفایت اجتماعی بر جنبه های مختلف زندگی آن ها می تواند موثر باشد و روابط بین فردی و اجتماعی آن ها را تقویت کند.

زمینه و هدف: خوددرمانی اقدام به درمان بدون داشتن اطلاعات کافی در زمینه علائم و بیماری هاست و رفتاری است که طی آن شخص سعی می کند بدون کمک و نظر افراد حرفه ای بیماری خود را برطرف نماید. در این میان توجه به جمعیت دانش آموزان دبیرستان به دلیل واقع شدن در دوران حساس زندگی از اهمیت مضاعفی برخوردار است. هدف از این مطالعه تعیین تاثیر آموزش بر اساس الگوی اعتقاد بهداشتی در خوددرمانی دانش آموزان پسر مقطع متوسطه شهرستان منوجان در استان کرمان بوده است.مواد و روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه کارآزمایی شاهددار تصادفی بر روی 250 نفر از دانش آموزان پسر دبیرستان های شهرستان منوجان در سال 1390 بود. از طریق نمونه گیری دومرحله ای، دانش آموزان به دو گروه آزمون و شاهد تقسیم شدند (هر گروه 125 نفر). روش گردآوری داده ها، پرسشنامه تنظیم شده بر اساس الگوی اعتقاد بهداشتی و چک لیست عملکرد دانش آموزان در خصوص مصرف خودسرانه داروها بود. قبل و پس از انجام مداخله آموزشی، پرسشنامه برای هر دو گروه تکمیل شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های کای- اسکوئر، تی مستقل و زوجی و با استفاده از نرم افزار SPSS18 استفاده شد.یافته ها: میانگین و انحراف معیار سن گروه آزمون و شاهد به ترتیب 16.96±1.6 و 15.93±1.2 بود. در سازه های آگاهی و منافع درک شده در دو گروه مورد و شاهد قبل و بعد از مداخله تفاوت آماری معنادار دیده نشد ولی در سازه های حساسیت، شدت و موانع درک شده قبل و بعد از مداخله آموزشی تفاوت معنی داری به دست آمد. عملکرد دانش آموزان نیز در زمینه خوددرمانی کاهش پیداکرده بود.نتیجه گیری: با افزایش آگاهی، حساسیت، شدت و منافع درک شده و کاهش موانع درک شده دانش آموزان جهت مصرف خودسرانه داروها، عملکرد در زمینه خوددرمانی کمتر شده است؛ که تاثیر و کارایی الگوی اعتقاد بهداشتی را در دانش آموزان در زمینه مصرف خودسرانه دارو نشان می دهند. پیشنهاد می شود بیشتر بر اهمیت لزوم آموزش و ارتقای سطح دانش در زمینه مصرف داروها تاکید شود. در ضمن زمینه های فرهنگی، خانوادگی و عوامل موثر بر تغییر نگرش و آگاهی بررسی شوند تا در نهایت به عملکرد صحیح دست یافت.