آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت ایران
سال:1392 | دوره:1 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

چگونگی رویکرد بشر به سلامت و درک عوامل موثر بر آن در طول زمان تغییر نموده است. انسان در ابتدا با رویکرد غیرعلمی به مقوله سلامت و بیماری می نگریست و خرافات، ارواح و سایر دلایل ماوراء طبیعه را در ایجاد بیماری دخیل می دانست. با پیشرفت علم و بخصوص با اختراع میکروسکوپ و رشد علوم زیست شناسی، موجودات جاندار ریز قابل رویت خصوصا میکروب ها به عنوان عامل بیماری زا کشف و معرفی شدند و بدین گونه رویکردهای علمی به سلامت امکان ظهور یافت.با پیشرفت علم و تکنولوژی، درک موجود از بیماری و سلامت و رویکرد متخصصین به آن دچار دگرگونی شد، لذا علوم بهداشتی نیز دچار تغییرات تکمیلی و تطابقی مهمی گردیدند که از آن ها به عنوان انقلاب های علم بهداشت یاد می شود. در کشورهای پیشرفته این تغییر جهت، ابتدا از رویکرد خرافی به بیماری به رویکرد پزشکی (انقلاب اول بهداشت عمومی)، و سپس به رویکرد روانشناختی (انقلاب دوم بهداشت عمومی) متبلور شد. گزارش لالوند در سال 1974 و متعاقب آن انتشار اعلامیه آلما آتا در سال 1978 با ارائه رویکرد جدید جامعه شناسانه به سلامت، به عنوان نقاط عطف انقلاب سوم بهداشت عمومی و موج اول علم ارتقاء سلامت مطرح شدند. انتشار «منشور اتاوا» در سال 1986 در اختتامیه اولین کنفرانس ارتقاء سلامت که توسط سازمان جهانی بهداشت در کانادا برگزار شد، به عنوان تاریخ رسمی تولد این علم محسوب می شود.

مقدمه: یکی از روش های مهم آگاه سازی مصرف کنندگان سیگار از مخاطرات سیگار، پیام های بهداشتی است که روی پاکت های سیگار درج می شوند. هدف این مطالعه تعیین نگرش و عکس العمل افراد سیگاری به پیام های هشداردهنده بهداشتی درج شده روی پاکت های سیگار می باشد.روش کار: این پژوهش مقطعی بر روی 300 نفر از افراد سیگاری شهر بندر عباس در سال 1392 انجام شد. افراد مورد مطالعه به صورت تصادفی از 10 منطقه شهری انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده پرسشنامه ای شامل مشخصات دموگرافیک، نگرش و عکس العمل افراد سیگاری بود. داده های جمع آوری شده توسط نرم افزار SPSS 19 و آزمون های توصیفی و تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: میانگین سنی افراد مورد مطالعه 36.8 سال با انحراف معیار 9.9 و دامنه 18 تا 70 سال بود. بطور میانگین 13.6 سال سابقه مصرف سیگار داشتند، میانگین تعداد نخ سیگار مصرفی روزانه 13.3 بود. از نظر تحصیلات اکثریت نمونه ها ( 41.3 درصد) دیپلم بودند. 2% نمونه ها دارای نگرش ضعیف، 44% نگرش متوسط و 54 درصد نگرش خوب نسبت به پیام بهداشتی درج شده بر روی پاکت های سیگار داشتند. 44 درصد آن ها به پیام ها عکس العمل خوب (توجه، صحبت در مورد پیام ها، یادآوری، تنفر، ترس) نشان دادند. بین عکس العمل افراد سیگاری نسبت به پیام های بهداشتی و نگرش آن ها رابطه معناداری وجود داشت (p<0.05). نمونه هایی که نگرش خوب به پیام ها داشتند به پیام ها توجه کرده، هنگام سیگار کشیدن پیام ها را به یاد آورده، در مورد آن ها صحبت می نمودند و پیام ها در آن ها ایجاد ترس و تنفر کرده بود.نتیجه گیری: طبق یافته های این مطالعه، لازم است در طراحی پیام های روی پاکت های سیگار به ویژگی هایی مانند جلب توجه، افزایش آگاهی، یادآوری عوارض مصرف سیگار، تفکر در مورد عوارض، افزایش نگرانی، ایجاد ترس و تنفر توجه شود تا منجر به عکس العمل و در نتیجه کاهش مصرف سیگار در افراد گردد.

مقدمه: سوء مصرف مواد به عنوان یک پدیده اجتماعی و از مشکلات سلامتی عصر حاضر می باشد. افزایش روزافزون وابستگی به مواد را می توان در روابط فرد با خانواده جستجو کرد. مطالعه حاضر با هدف تعیین تاثیر عملکرد خانواده در وابستگی جوانان به مواد مخدر صنعتی مبتنی بر الگوی عملکرد خانواده مک مستر انجام شد.روش کار: این پژوهش یک مطالعه مقطعی می باشد که در دو گروه از جوانان مذکر شهر اصفهان شامل 183 نفر وابسته به مواد مخدر صنعتی و 207 نفر غیروابسته به مواد مخدر صنعتی انجام گرفت. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه جمعیت شناختی و زمینه ای با چهارده سوال و پرسشنامه استاندارد ارزیابی عملکرد خانواده با 60 گویه در هفت حیطه بود. داده ها توسط نرم افزار SPSS-18 و آزمون های آماری نظیر آنالیز واریانس یک طرفه و تی تست مستقل در سطح معنی داری 0.05 مورد آزمون قرار گرفتند.یافته ها: عملکرد خانواده گروه وابسته به مواد مخدر در همه حیطه ها شامل عملکرد کلی، ارتباطات، آمیختگی عاطفی، ایفای نقش، حل مساله، همراهی عاطفی و کنترل رفتار، به شکل معنی داری نامناسب تر از گروه دیگر بود. در گروه وابسته، موارد ارکان متزلزل زندگی، سطح تحصیلات پایین نمونه های تحقیق و والدین، سطح زندگی پایین، وجود پدر و برادر معتاد و شیوع مصرف مواد مخدر در دوستان به شکل معنی داری بیشتر از گروه غیروابسته بود. بیشترین ماده مخدر صنعتی مصرفی در گروه وابسته، شیشه بود.نتیجه گیری: عملکرد خانواده در دو گروه متفاوت بود. بنابراین می توان گفت عملکرد خانواده در گرایش جوانان به مواد مخدر صنعتی نقش دارد.

زمینه و هدف: با توجه به بالا بودن شیوع و شروع مصرف سیگار در دوران دبیرستان و نقشی که آگاهی و ادراکات فرد روی رفتار آن ها دارد، این پژوهش با هدف تعیین تاثیر آموزش پیشگیری از اعتیاد از طریق مدل اعتقاد به سلامتی بر آگاهی و ادراکات دانش آموزان دختر و پسر پایه اول دبیرستان های شهر ساوه انجام شد.مواد و روش ها: این مطالعه نیمه تجربی از نوع قبل و بعد (Before and after) بود. از 10 مدرسه دخترانه و پسرانه ساوه به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، 387 دانش آموز انتخاب و داده ها طی دو مرحله، آزمون اولیه قبل از آموزش و آزمون ثانویه بعد از آموزش با پرسشنامه سوالات فردی، آگاهی و ادراکات گردآوری، مقایسه و تجزبه و تحلیل شد. آموزش بر اساس نتایج تکمیل اولیه پرسشنامه و سازه های مدل اعتقاد بهداشتی طراحی و اجرا شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های t زوج و مستقل، مجذور کا، آنالیز واریانس(ANOVA)  و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد.یافته ها: مقایسه میانگین نمرات آگاهی و ادرکات (موانع، منافع، حساسیت و شدت) قبل و بعد از مداخله آموزشی تفاوت معنی دار نشان داد (p<0.0001). ضریب همبستگی پیرسون بین آگاهی و ادراکات کل قبل و بعد از آموزش همبستگی مثبت (r= 0.31، r=0.38، p<0.0001) نشان داد. بعد از مداخله بین آگاهی دانش آموزان و تحصیلات پدر (p<0.01)، تحصیلات مادر (p<0.02)، شغل پدر (p<0.01) و نوع مدرسه (p<0.0001)، بین موانع درک شده و تحصیلات مادر (p<0.02)، سابقه مصرف مواد اعتیاد آور در خانواده (p<0.01)، بین منافع درک شده و نوع مدرسه (p<0.01)، بین حساسیت درک شده و نوع مدرسه (p<0.04) و بین شدت درک شده و نوع مدرسه (p<0.02) ارتباط معنادار مشاهده شد.نتیجه گیری: آموزش از طریق مدل اعتقاد بهداشتی با هدف پیشگیری از سوء مصرف مواد می تواند باعث ارتقاء آگاهی، ایجاد ادراکات مثبت در افراد شود و در پیشگیری اولیه از سوء مصرف مواد مخدر، یک استراتژی با هزینه اثربخشی خوب است.

مقدمه: اعتیاد یکی از بزرگترین مشکلات جامعه است، که منجر به هدر رفتن سرمایه های کلان ملی شده و از مهم ترین عوامل بر هم زننده نظم و امنیت در جامعه می باشد. هدف از انجام مطالعه تعیین میزان شیوع و الگوی سوء مصرف مواد مخدر در بین زندانیان می باشد.روش کار: این پژوهش یک مطالعه توصیفی مقطعی بوده که در 615 نفر از زندانیان مرتبط با قتل، نزاع و سرقت در شهر کرمانشاه سال 1391 انجام گرفت. داده ها با استفاده از پرسشنامه گردآوری شد و با استفاده از نرم افزار SPSS ویرایش 21 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: 39.4 درصد از نمونه ها سابقه مصرف مواد قبل از رفتن به زندان را گزارش کردند. تریاک (%33.2) و شیشه (%27.1) بیشترین مواد مصرفی در بین زندانیان بود. 9.3 درصد افراد سابقه اعتیاد تزریقی داشتند. سن شروع مصرف مواد 9 تا 34 سال بود (میانگین 14.36، انحراف معیار 4.97).نتیجه گیری: پائین بودن سن مصرف مواد و شیوع اعتیاد تزریقی در بین مجرمین می تواند زنگ خطری برای مسوولین باشد؛ در این راستا اجرای برنامه های پیشگیری از رفتارهای پرخطر و کاهش آسیب در گروه های در معرض خطر می تواند نتایج سودمندی را در پی داشته باشد.

زمینه و هدف: فقر آهن یکی از عمده ترین علل کم خونی، بخصوص در دختران است. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر آموزش بر اساس الگوی اعتقاد بهداشتی بر آگاهی، نگرش و رفتار دانش آموزان دختر راهنمایی شهر گرگان در مورد کم خونی فقر آهن انجام شد.مواد و روش ها: این مطالعه از نوع نیمه تجربی است که بر روی 400 دانش آموز دختر مدارس راهنمایی دخترانه شهر گرگان که به صورت تصادفی در دو گروه مداخله و کنترل قرار داده شدند، انجام گردید. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای شامل 51 سوال بر اساس الگوی اعتقاد بهداشتی بود. قبل از مداخله آموزشی پیش آزمون انجام شد، سپس یک برنامه آموزشی در زمینه کم خونی فقر آهن به اجرا درآمد و شش هفته بعد همان پرسشنامه مجددا به شرکت کنندگان داده شد تا تکمیل نمایند. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های تی تست و کای اسکوئر در سطح معنی داری 0.05 تجزیه و تحلیل گردید.یافته ها: میانگین آگاهی، نگرش و عملکرد دو گروه مداخله و کنترل قبل از آموزش تفاوت معنی داری نداشت اما بعد از آموزش میانگین نمره آگاهی، نگرش و عملکرد در گروه مداخله و گروه کنترل تفاوت معنی داری پیدا کرد (P<0.05). در ابعاد الگوی اعتقاد بهداشتی حساسیت درک شده، شدت درک شده و راهنماها برای عمل بین دو گروه مداخله و کنترل اختلاف معنی داری وجود داشت ولی در بعد منافع و موانع درک شده این اختلاف از نظر آماری معنی دار نبود.نتیجه گیری: نتایج این تحقیق بیانگر تاثیر آموزش بر اساس الگوی اعتقاد بهداشتی بر آگاهی، نگرش و عملکرد دانش آموزان در زمینه فقر آهن بود. لذا پیشنهاد می شود برنامه آموزشی بر اساس این الگو برای دانش آموزان دختر در ابعاد وسیع تری به اجرا در آید.

مقدمه: پیشگیری اولیه، کارآمدترین روش جلوگیری از افزایش فراوانی اعتیاد در جامعه می باشد. این مطالعه با هدف تعیین میزان قصد و رفتار پدران در پیشگیری از گرایش فرزندان به مواد اعتیادآور صورت گرفت.روش کار: در این مطالعه توصیفی - تحلیلی 180 نفر از پدران شهر یزد به روش تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه ای سه قسمتی شامل هفت سوال جمعیت شناختی و زمینه ای، پنج گویه قصد رفتار و نه سوال عملکرد به صورت خودگزارش دهی بود که توسط نمونه ها تکمیل گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS-18 و آمار توصیفی و آزمون هایی نظیر تی مستقل، آنووا، آنالیز رگرسیون خطی و ضریب همبستگی پیرسون در سطح معناداری 0.05 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: در بخش قصد رفتاری، تمایل به انجام رفتار از شش ماه آینده و در قسمت رفتار، صحبت صحیح و منطقی و برقراری رابطه صمیمانه با فرزندان دارای امتیاز بالاتر بودند. در سازه قصد رفتاری 64.04 و رفتار 68.11 درصد از حداکثر نمره قابل اکتساب کسب شد. پدران دارای سطح تحصیلات لیسانس (p<0.001) و بدون سابقه اعتیاد در دوستان و خانواده (p= 0.004) از رفتار بالاتر و پدران مطلقه (p= 0.014) از قصد بالاتری برخوردار بودند. قصد رفتار 17.9 درصد از واریانس رفتار را پیش بینی نمود (p<0.001 و r= 0.**423).نتیجه گیری: با توجه به تبیین قصد رفتاری در انجام رفتارهای پیشگیری کننده، توصیه می شود که جهت تهیه و اجرای برنامه های آموزشی، موارد مربوط به نحوه صحبت صحیح و منطقی و برقراری رابطه صمیمانه با فرزندان بیشتر مورد توجه و آموزش قرار گیرد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.