مجله تحقیقات مهندسی کشاورزی
سال:1391 | دوره:13 | شماره:2 |تعداد مقالات:10

زیره سبز گیاهی یکساله و مستعد برای مناطق خشک و نیمه خشک ایران است. زیره سبز به صورت دو مرحله ای و ابتدا با دست برداشت می شود؛ و پس از خشک شدن و کوبش، جداکردن و تمیزکردن محصول با استفاده از غربال های دستی انجام می گیرد. در این پژوهش تاثیر عوامل موثر بر جداکردن و تمیز کردن ماشینی دانه های زیره پس از کوبش، با استفاده از یک دستگاه کمباین آزمایشی غلات بررسی شد. در آزمایش ها، اثر نوع کاه بر، سرعت جریان هوا، زاویه پره های الک و زاویه قرارگیری الک نسبت به سطح افق بر درصد وزنی دانه های خارج شده از انتهای کاه بر، دانه های خارج شده از انتهای سیستم تمیزکننده و کاه و کلش موجود در مخزن دانه بررسی شد. نتایج نشان داد که سرعت جریان هوا، زاویه پره های الک و همچنین زاویه قرارگیری الک نسبت به سطح افق بر درصد وزنی دانه های خارج شده از انتهای سیستم تمیزکننده و کاه و کلش موجود در مخزن دانه تاثیر معنی داری در سطح احتمال 1 درصد دارند و دانه های خارج شده از انتهای کاه بر تنها تحت تاثیر نوع کاه بر قرار می گیرد.

با توجه به کاهش منابع آبی، تخصیص بهینه آب در بخش کشاوزی بیش از پیش ضرورت پیدا می کند. بدین منظور، برنامه ریزی بهینه آبیاری و تولید توابع عملکرد با توجه به منابع آب در دسترس و مراحل رشد، رویکردی است موثر در بهره وری بهتر از آب. این رویکرد با هدف حداکثر کردن تولید محصول با استفاده از روابط ارائه شده در سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO) در سال 1979 به کرات مورد توجه بوده است. اما همین سازمان از سال 2003 تغییراتی در این روابط داد که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. مقایسه این دو روش در تولید توابع عملکرد و نحوه تخصیص آب، هدف این مقاله قرار داده شده است که روی چهار محصول گندم، جو، چغندر قند، و سیب زمینی در شبکه های آبیاری زاینده رود به انجام رسید. بدین منظور دو مدل بهینه سازی برای تهیه برنامه آبیاری محصولات فوق در طول دوره رشد و با دور زمانی 10 روزه با هدف حداکثر کردن عملکرد بر اساس شرایط اقلیمی مربوط به خشکسالی سال آبی 78-1377 توسعه یافت. نتایج نشان می دهد که رابطه جدید FAO عملکرد کمتری را برای محصولات در شرایط تنش آبی ارائه می دهد. اما از طرفی توزیع آب آبیاری طی دوره رشد یکنواخت تر بوده است.

در مطالعات صحرایی، تشخیص مکانیزم گسیختگی طاق های آویزان پدیده آمده در سواحل رودخانه ها ممکن نیست و از این رو، این نوع گسیختگی شایع سواحل رودخانه ها به صورت آزمایشگاهی بررسی شد. بدین منظور دو نمونه خاک مستعد تشکیل طاق آویزان از سواحل رودخانه های داخلی تهیه شده و آزمایش های گوناگون برای تعیین مشخصات فیزیکی، شیمیایی، و مکانیکی آنها انجام پذیرفت. از هر یک از نمونه ها، سه بلوک خاک با تراکم های مختلف ایجاد و عملیات زیرشویی ناشی از جریان آب رودخانه تا زمان وقوع گسیختگی در طاق آویزان به صورت دستی انجام گردید و وضعیت پایداری بلوک خاک آویزان در هر گام ارزیابی شد. نتایج آزمایشگاهی نشان داد که دست کم برای شرایط آزمایشگاهی این تحقیق، مکانیزم گسیختگی طاقی شکل غالب از نوع چرخشی است که این موضوع با الگوی تخریب طاق های آویزان در سواحل رودخانه کردان نیز مطابقت دارد. علاوه بر آن، مکانیزم گسیختگی در خاک چسبنده CL پیشرونده و همراه با توسعه ترک کششی است در حالی که در خاک غیرچسبنده ML، مکانیزم گسیختگی به صورت لحظه ای است و تغییر شکل چندانی در قسمت فوقانی بلوک خاک مشاهده نمی شود.

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و سطوح تک آبیاری بر عملکرد دو رقم جو دیم، تحقیقی بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی و به صورت اسپلیت اسپلیت پلات در سه تکرار و به مدت دو سال زراعی (85–1383) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم، مراغه به اجرا درآمد. سه تاریخ کاشت (کرت اصلی) و پنج مدیریت تخصیص تک آبیاری (کرت فرعی) برای دو رقم جو (کرت فرعی فرعی) بررسی شد. عملکرد دانه، کاه و کلش و عملکرد زیست توده در شرایط گزاره های مختلف تک آبیاری برای ارقام جو دیم بررسی شد. تابع تولید جو در شرایط کل آب کاربردی (مجموع بارش و آب آبیاری) برآورد شد. هر چند رابطه آب کاربردی – عملکرد یک رابطه خطی است اما تفاوت اثربخشی زمان تخصیص و کاربرد آب آبیاری را بیان می کند. بر اساس نتایج این تحقیق و با در نظر گرفتن تاثیر شاخص روز- درجه رشد با اعمال آبیاری محدود پاییزه و نیز تغییرات عملکرد دانه و کاه و کلش، نشان داده شد که مناسب ترین برنامه آبیاری محدود ارقام جو دیم شامل: تک آبیاری زمان کاشت و یک آبیاری حداقل در طول دوره ظهور سنبله تا گل دهی به عنوان برنامه آبیاری بهاره برای ارقام جو دیم است. اثربخشی تک آبیاری زمان کاشت در استقرار گیاه، جلو افتادن دوره رشد، پنجه زنی گیاه و کاهش اثر خسارت سرما، زودرسی و بهبود اجزای عملکرد و عملکرد محصول است. میزان افزایش عملکرد در این شرایط (میانگین 3794 کیلوگرم در هکتار) افزون بر سه برابر شرایط دیم (میانگین 1170 کیلوگرم در هکتار) است. افزایش عملکرد ناشی از تک آبیاری بهاره نسبت به شرایط دیم، بیش از 1000 کیلوگرم در هکتار است و این افزایش عملکرد ناشی از بهبود ظرفیت آب خاک در فاز زایشی و بهبود اجزای عملکرد (خصوصا وزن هزار دانه) است. بنابراین وقتی که حد بهینه تک آبیاری با مدیریت مناسب زراعی ترکیب شود، عملکرد جو به طور چشمگیر افزایش می یابد.

موز جزء میوه های فرازگرا است و کنترل فرایندهای مربوط به رسیدن آن در کاهش ضایعات این میوه موثر است. در این آزمایش تاثیر تیمارهای آماده سازی و بسته بندی شامل: کیسه پلاستیکی، واکس خوراکی + کیسه پلاستیکی،کیسه پلاستیکی + پرمنگنات پتاسیم (دو یا چهار گرم به ازای هر کیلوگرم میوه)،واکس + کیسه پلاستیکی + پرمنگنات پتاسیم در مدت پنج هفته انبارداری در سردخانه (14 درجه سلسیوس) بر کیفیت و خصوصیات میوه موز رقم کاوندیش بررسی شد. در فواصل زمانی 8، 16، 24، 32، و 40 روز پس از انبارکردن نمونه برداری و شاخص های رسیدگی میوه شامل: سفتی گوشت، مواد جامد انحلال پذیر،pH آب میوه، کل کربوهیدرات ها، تانن، میزان ترکیبات فنلی کل، و قندهای پنتوز اندازه گیری شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار (هر تکرار شامل 4 میوه) و مقایسه میانگین ها با آزمون دانکن انجام شد. نتایج نشان می دهد که تغییرات در رسیدن میوه های شاهد نگهداری شده در هوای آزاد شامل: افزایش در میزان مواد جامد انحلال پذیر و قند های پنتوز، کاهش در pH آبمیوه، سفتی گوشت، درصد گسی، و میزان ترکیبات فنلی معنی داری است. کاربرد تیمارهای واکس + کیسه پلاستیکی و واکس + کیسه پلاستیکی + پرمنگنات پتاسیم به طور معنی داری موجب کند شدن فرایند رسیدن می شود. تیمارهای واکس + کیسه پلاستیکی + چهار گرم پرمنگنات پتاسیم بیشترین تاثیر را در جلوگیری از افزایش میزان مواد جامد انحلال پذیر، قند های پنتوز و کاهش pH آبمیوه، سفتی گوشت، درصد گسی و میزان ترکیبات فنلی دارند. همچنین تیمار پرمنگنات پتاسیم + کیسه پلاستیکی و واکس با جلوگیری از تاثیر اتیلن، سبب تاخیر در رسیدگی میوه های موز می شود.

این تحقیق با هدف تعیین بهترین دمای نگهداری ارقام خربزه (قصری، خاقانی، تاشکندی) و انتخاب مناسب ترین غلظت و زمان غوطه وری در امولسیون روغن آفتابگردان و بیکربنات سدیم اجرا شد. واریته های مختلف خربزه پس از برداشت و پس از آنکه فرآیندهای مقدماتی حداقل (سردکردن مقدماتی و سورت کردن) روی آنها اجرا شد، با استفاده از امولسیون روغن آفتابگردان با غلظت های 3 و 5 درصد و بیکربنات سدیم صفر و 2 درصد به مدت 5 و 10 دقیقه تیمار شدند. همه نمونه ها به همراه شاهد در سردخانه با دماهای 1، 5، 10، 18، و 25 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 90 تا 95 درصد به مدت 45 روز نگهداری شدند. بلافاصله پس از برداشت و هر 15 روز یک بار صفات کمی و کیفی (درصد پوسیدگی، درصد کاهش وزن، میزان سرمازدگی، درصد مواد جامد انحلال پذیر، سفتی بافت و میزان قند) و در پایان ماه نگهداری ارزیابی حسی انجام شد. نتایج نشان می دهد که غوطه وری در امولسیون 3 درصد روغن گیاهی آفتابگردان حاوی بیکربنات سدیم 2 درصد به مدت 10دقیقه، غوطه وری در امولسیون 5 درصد روغن گیاهی آفتابگردان حاوی بیکربنات سدیم 2 درصد به مدت 5 دقیقه، و غوطه وری در امولسیون 5 درصد روغن گیاهی آفتابگردان حاوی بیکربنات سدیم 2 درصد به مدت 10 دقیقه به ترتیب باعث حفظ بهتر خصوصیات کمی و کیفی در رقم خاقانی شدند و ارقام تاشکندی و قصری به ترتیب در مقام­های بعدی قرار گرفتند. حفظ صفات کمی و کیفی در رقم خاقانی در دماهای 1 و 5 درجه سلسیوس و در ارقام تاشکندی و قصری در دمای 10 درجه سلسیوس از سایر دماها بهتر بود.

در این بررسی تاثیر استفاده از شیرین کننده آسه سولفام K بر ماندگاری آسپارتام در نوشابه رژیمی نوع کولا ارزیابی شده است. از آنجا که آسه سولفام K پایداری مطلوبی در دماهای بالا دارد، در این بررسی اثر استفاده از مخلوط دو شیرین کننده بر پایداری حرارتی آسپارتام در نوشابه رژیمی نوع کولا نیز بررسی شد. به این منظور نوشابه کولای حاوی دو شیرین کننده با نسبت وزنی 1:1 فرموله شد و پس از آزمون های کنترل کیفی به همراه نوشابه حاوی آسپارتام به تنهایی، به عنوان شاهد، به مدت 6 ماه در سه دمای یخچال (4 درجه سلسیوس)، محیط (25 درجه سلسیوس)، و آون (40 درجه سلسیوس) قرار داده شدند. غلظت آسپارتام باقی مانده در نوشابه، هر 15 روز یک بار با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی یونی با کارایی بالا اندازه گیری شد. نتایج آماری به دست آمده ماندگاری بهتر آسپارتام را در نوشابه های رژیمی حاوی آسه سولفام K نشان داد. معادلات سینتیکی برای واکنش تجزیه آسپارتام از نوع معادلات مرتبه اول نوشته شد و نتایج زمان نیمه عمر آسپارتام با استفاده از معادلات سینتیکی، ماندگاری بهتر آن را در نوشابه های حاوی آسه سولفام Kتایید کرد. انرژی اکتیواسیون واکنش تجزیه آسپارتام از طریق نوشتن معادلات آرنیوس محاسبه شد؛ مقدار این انرژی در نوشابه فاقد آسه سولفام K بیشتر بود که به نوبه خود تاثیر شدیدتر دما بر واکنش تجزیه آسپارتام و افزایش پایداری حرارتی آسپارتام را در مخلوط با آسه سولفام K نشان می دهد.

هر فرد روزانه برای حفظ سلامتی و کمک به فعالیت دستگاه گوارش و پیشگیری از سرطان روده بزرگ باید 35-25 گرم فیبر رژیمی مصرف کند. این ماده در میوه ها و سبزی ها وجود دارد اما از طریق اضافه کردن مقدار سبوس (حاوی سلولز) به نان نیز تامین می شود. سودمندی سبوس به دلیل داشتن مقدار قابل توجهی اسیدفیتیک، که مانع جذب عناصر معدنی مهم مثل آهن، کلسیم، روی و ... می شود، مورد تردید است. اگر میزان اسیدفیتیک سبوس قبل از اضافه کردن به آرد کاهش یافته باشد یا در حین فرایند پخت نان کاهش یابد، می تواند به عنوان منبع غنی فیبر و بدون اثر زیان آور اسیدفیتیک به نان اضافه شود. در این تحقیق تیمار خیساندن سبوس در آب، استفاده از خمیر ترش، و افزودن پودر مالت جهت کاهش میزان اسیدفیتیک به کار گرفته شد. میزان اسیدفیتیک سبوس و نان حاصل ارزیابی گردید. نتایج نشان داد که در مقایسه با خمیر و نان شاهد تیمارها سبب کاهش معنی دار اسیدفیتیک خمیر و نان بربری حاصل از آن خمیر می شوند. کمترین میزان اسیدفیتیک در خمیر و نان مربوط به تیمار استفاده از 4 درصد پودر مالت و بیشترین میزان اسیدفیتیک مربوط به تیمار شاهد به دست آمد. اما چون استفاده از 4 درصد آرد مالت به خواص کیفی نان لطمه می زند استفاده از تیمار 10 درصد خمیر ترش یا 2 درصد آرد مالت تیمارهای بهینه انتخاب شدند.