مطالعات توسعه اجتماعی - فرهنگی
سال:1392 | دوره:1 | شماره:4 |تعداد مقالات:8

انسجام اجتماعی به عنوان یکی از ابعاد سرمایه اجتماعی، از شاخص های توسعه اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در کشورها به شمار می رود. یکی از گروه های عمده جامعه که شرکت آنان در روند اداره آن و توسعه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ضروری به نظر می رسد، جوانان هستند. مطالعه فرهنگ سیاسی جوانان که یکی از بزرگ ترین گروه های جمعیتی در کشورهای در حال توسعه محسوب می شود، اهمیت خاصی برای ثبات سیاسی و پویایی جامعه دارد. هدف از نگارش این مقاله بررسی تاثیر رسانه های ارتباط جمعی بر انسجام اجتماعی جوانان در شهر تبریز است. روش تحقیق پژوهش در جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها، روش پیمایشی است. این مطالعه بر روی 384 نفر از دختران و پسران شهر تبریز صورت گرفته است. برای جمع آوری اطلاعات، از پرسش نامه استفاده شده است که اعتبار آن، به روش صوری، و پایایی آن، به کمک آماره آلفای کرونباخ سنجیده شده است و داده ها از طریق نرم افزار SPSS16 تحت محیط ویندوز تجزیه و تحلیل شدند. با تقسیم انسجام اجتماعی به چهار متغیر (گرایش به ارزش های اجتماعی، احساس تعلق اجتماعی، گرایش به انتظام اجتماعی و مشارکت اجتماعی)، به همراه در نظر گرفتن سه نوع وسایل ارتباط جمعی (رسانه های چاپی، رسانه های الکترونیک و رسانه های دیجیتال)، مشاهده شده است که همبستگی های معناداری میان مصرف رسانه و انسجام اجتماعی پاسخ گویان وجود دارد.

موضوع کارآفرینی زنان امروزه یکی از موضوعات مهم و قابل توجه در حوزه مطالعات کارآفرینی است. بیش تر مطالعات انجام گرفته در زمینه کارآفرینی زنان متمرکز بر ویژگی های شخصیتی زنان کارآفرین و نیز محدودیت ها، موانع و چالش های پیش روی این زنان بوده است و می توان گفت ساختارهای احاطه شده اجتماعی در این میان، به عنوان عاملی مهم، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. لذا این پژوهش به مطالعه نقش سرمایه اجتماعی در کارآفرینی زنان پرداته است. هدف اصلی این پژوهش عبارت است از بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی و ابعاد آن بر کارآفرینی زنان. برای دستیابی به این هدف، فرضیه اصلی به صورت تاثیر سرمایه اجتماعی بر کارآفرینی زنان تعریف شد. جامعه آماری این پژوهش 61 نفر از زنان عضو انجمن زنان مدیر کارآفرین است و داده های حاصله با استفاده از نرم افزار آماری Spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. هم چنین برای دستیابی به تحلیل، تبیین و ارائه راهکار، حجم نمونه ای متشکل از 10 نفر از زنان کارآفرین انتخاب شد که پاسخ دهندگان و به پرسش هایی در قالب مصاحبه نیمه ساختار یافته پاسخ گفتند.یافته های پژوهش حاکی از آن است که رابطه مثبت و معناداری میان سرمایه اجتماعی و هر سه بعد آن (ساختاری، رابطه ای و شناختی) با کارآفرینی زنان برقرار است و در بررسی این که کدام یک از ابعاد سرمایه اجتماعی بیش ترین تاثیر را بر کارآفرینی زنان دارند، مشخص شد که در میان ابعاد سرمایه اجتماعی، بعد ساختاری دارای بالاترین تاثیر بر کارآفرینی زنان است و پس از آن بعد شناختی قرار دارد و بعد رابطه ای دارای کمترین تاثیر بر کارآفرینی زنان است.

بررسی تحقیقات مختلف انجام شده در نقاط مختلف دنیا نشان می دهد که مصرف مشروبات الکلی یکی از مشکلاتی است که در بسیاری از نقاط جهان رواج دارد. در کشور ایران نیز مصرف مشروبات الکلی خلاف هنجارهای دینی و قوانین کشوری محسوب می شود. تحقیق حاضر با هدف بررسی تاثیر خودکنترلی و پیوند اجتماعی بر نگرش دانشجویان نسبت به مصرف مشروبات الکلی صورت پذیرفته است. این تحقیق با روش پیمایشی و با نمونه آماری 530 نفری (318 دختر و 212 پسر) از دانشجویان دانشگاه مازندران در سال تحصیلی 91-90 به اجرا در آمده است. چارچوب نظری تحقیق عبارتند از: نظریه عمومی جرم گاتفردسون و هیرشی و نظریه پیوند اجتماعی هیرشی.داده های توصیفی تحقیق نشان می دهد 59.6 درصد از پاسخ گویان اصلا الکل مصرف نکرده اند. از این تعداد 54.2 درصد را پسران و 63.2 درصد را دختران تشکیل می دهند. هم چنین حدود نیمی از نمونه تحقیق دارای نگرش منفی و نیمی دیگر دارای نگرش میانه و مثبت نسبت به مصرف الکل بوده اند. نتایج تحقیق، نشان می دهد متغیر خودکنترلی و متغیرهای باور و التزام تحصیلی دارای رابطه مستقیم و معنادار با نگرش نسبت به مصرف الکل بوده و متغیر باور نیز مهم ترین تبیین کننده نگرش به مصرف الکل بوده است.

با افزایش دامنه فعالیت های رسانه های مختلف و تشویق به مصرف بیش تر انواع مختلف از کالا و خدمات، شکل های جدیدی از رفتار مصرفی و تبعات ناهنجار آن در شهرهای بزرگ گسترش یافته است. استفاده از وسایل تاثیرگذار بر ذهن انسان، برای سودمند جلوه دادن کالاهای تولیدشده و در نتیجه خرید و مصرف آن در سطوح گسترده اجتماعی، گذشته از تولید فرهنگ و نگرش جدید در فضای شهری، تاثیر قابل ملاحظه ای نیز بر نظام رفتاری ساکنین در شهرها بر جا گذاشته است. می توان گفت بنا به علل مختلف از جمله به دلیل فزونی فعالیت های تبلیغاتی و رسانه ای، تمایل به مصرف زیاد در لایه های بسیار گسترده ای از مردم به صورت یک قاعده و هنجار اجتماعی و بعضا دارای عوارض درآمده است. با توجه به اهمیت جامعه شناختی موضوع مصرف در نظام کارکرد شهری این پژوهش در صدد است تا به بررسی رابطه میان میزان مصرف گرایی زنان شهر تهران و تبلیغات تجاری موجود شهری 1 بپردازد. چرا که بنا به دلایل و عوامل مختلف، زنان بیش ترین سطح از مصرف شهری را در مقابسه با مردان به خود اختصاص می دهند. از تبیین های نظری مختلف از جمله نظریه اقناع برای واکاوی تحلیلی و مفهومی موضوع مورد استفاده قرار گرفته است. روش مورد استفاده در پژوهش، پیمایش، و ابزار گردآوری داده ها نیز پرسش نامه و نمونه مورد بررسی 270 نفر از زنان شهروند ساکن در شهر تهران و مراجعه کننده به مراکز خرید است که با روش نمونه گیری خوشه ای طبقه بندی شده اتفاقی انتخاب شده اند. نتایج به دست آمده مبین آن است که میان تبلیغات تجاری در شهر و میزان و نوع مصرف گرایی زنان رابطه معنی دار وجود دارد. در این میان متغیر واسط تمایل به مصرف زیاد و نگرش مادی گرایانه، نقش تعیین کننده ای در سطح مصرف افراد مورد تحقیق دارد.

اعتیاد به مواد مخدر یک آسیب اجتماعی است که ویرانگری های حاصل از آن زمینه ساز سقوط بسیاری از ارزش ها و هنجارهای فرهنگی و اخلاقی است. این معضل تا چندی پیش خاص مردان تلقی می شد، اما اخیرا زنان را نیز درگیر کرده است. از آن جا که پیامدهای اعتیاد زنان بر جامعه بسیار ناگوارتر از پیامدهای اعتیاد مردان است، پژوهش در این زمینه ضروری به نظر می رسد.بر این اساس در این تحقیق سعی شده است عوامل موثر بر اعتیاد زنان معتاد زندانی در زندان مرکزی اصفهان تحلیل و بررسی شود. پژوهش با روش نظریه داده بنیاد صورت گرفته است که از دسته پژوهش های کیفی است. به این منظور 30 نفر از زنان معتاد زندانی در زندان مرکزی اصفهان با روش نمونه گیری نظری انتخاب شدند و مصاحبه های عمیق با آنان انجام شد. نتایج به دست آمده بیان کننده این است که سابقه مصرف مواد در خانواده، نوع منطقه محل سکونت، تنش در زندگی و ارتباط با دوستان معتاد، از شرایط علی اثر گذار و وجود فرزند، پایگاه اقتصادی اجتماعی و روابط نامناسب خانوادگی از شرایط میانجی موثر بر پدیده مصرف مواد مخدر در زنان است. پیامدهای حاصل از این پدیده بر زنان معتاد شامل: اشتغال به کار در مشاغل پایین و کم درآمد، ارتکاب انحرافات اجتماعی، نامناسب شدن روابط خانوادگی، مشکلات جسمی و روحی و مجازات زندان به دنبال انجام انحرافات اجتماعی بوده است که هر کدام پیامدهای فردی و اجتماعی بسیاری به همراه خواهد داشت.

این مطالعه به بررسی جریان های مهاجرتی استان مازندران و علل و عوامل موثر بر آن می پردازد. در این زمینه نویسندگان مقاله در پی یافتن پاسخ به این پرسش هستند که روند مهاجرت در استان مازندران به چه صورتی است و هم چنین چه عواملی بر آن تاثیر دارد؟ با توجه به این پرسش اساسی چند فرضیه مهم در متن این پژوهش شکل گرفت که با استفاده از نظریاتی که در حوزه مهاجرت مطرح شده است سعی در تبیین آن داریم. از مهم ترین نظریاتی که در این بخش مورد استفاده قرار گرفته نظریاتی است که در غالب نظریات اقتصادی و اجتماعی و روانشناختی مهاجرت و روانشتاین و ... مطرح شده است. برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز پژوهش از داده های سرشماری (تحلیل ثانویه) و در ادامه برای بررسی پیمایشی از تکنیک پرسش نامه استفاده شده است. نمونه آماری پژوهش پیمایشی شامل افرادی است که برای تغییر نشانی به ادارات ثبت احوال سطح استان مراجعه کرده اند و روش نمونه گیری سرشماری مقطعی است. نتایج پژوهش بر اساس یافته های سرشماری نشان می دهد که در طی سال های 75-1385 مازندران جزء 11 استان مهاجرپذیر کشور است. بیش ترین مبادله مهاجرتی استان همواره با استان های هم جوار خود بوده و حدود 60 درصد از جریانات مهاجرتی به مهاجرت های داخل استانی و 40 درصد به مبادلات مهاجرتی با دیگر استان های کشور اختصاص دارد. یافته های پژوهش دربخش آزمون فرضیات نشان می دهد که عوامل روانشناختی بیش ترین تاثیر و متغیر عوامل اقتصادی کمترین تاثیر را بر مهاجرت داشته است.

در میان انواع روابطی که یک فرد در جامعه با دیگران دارد، ارتباط با همسایگان نیز یکی از این روابط است و در بستر همین روابط همسایگی است که پدیده ای به نام سرمایه اجتماعی همسایگی نیز رقم می خورد که متشکل از ابعاد عینی (شبکه روابط و تعاملات، انسجام رابطه ای، مشارکت اجتماعی) و ابعاد ذهنی (اعتماد اجتماعی، انسجام ارزشی، حمایت اجتماعی و نزدیکی اجتماعی) است. وجود این نوع خاص از سرمایه اجتماعی دارای پیامدهای مهمی در زندگی اجتماعی افراد است که مهم ترین آن ها عبارت است از: وجود امنیت اجتماعی، کنترل اجتماعی و رضایت از محله مسکونی افراد. در این زمینه، این پژوهش با حجم نمونه 384 نفر در شهر آران و بیدگل (منطقه آران)، انجام گرفته است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی بوده و داده های جمع آوری شده از طریق پرسش نامه با استفاده از نرم افزار spss و با به کارگیری روش های آماری مانند توزیع فراوانی، ضریب هم بستگی پیرسون، اسپیرمن، رگرسیون خطی و ... توصیف و تحلیل شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که میان سرمایه اجتماعی همسایگی و هر یک از پیامدهای اصلی مرتبط با آن رابطه مستقیم و معنی داری برقرار است و در میزان سرمایه اجتماعی همسایگی در هریک از بافت های مختلف اعم از قدیمی و نوساز تفاوتی مشاهده نمی شود.

مساله این مقاله ناظر بر درجه تفاوت پذیری دموکراسی است. چارچوب نظری تحقیق به این صورت فرموله شده است که مولفه های سرمایه اجتماعی و نابرابری مازسوی در توزیع درآمد و درآمدهای غیر رانتی شرط لازم برای دموکراسی است. رویکرد مقاله تحلیل تطبیقی فازی میان کشوری است. جمعیت تحقیق مجموعه 156 کشوری است که در فهرست بانک جهانی دارای داده اند، اما در هر تحلیل با توجه به داده های مفقوده تعداد موارد با هم متفاوت است. روش داوری فرضیه ها، فازی و نرم افزار مورد استفاده spss، Exel و Fs/QCAf است. یافته های تجربی ناظر بر رابطه میان فازی مجموعه ای، دلالت برآن دارند در بیش تر موردها، اعتماد متقابل و درآمدهای غیررانتی شرط لازم برای دموکراسی است. مشارکت مدنی و نفع جمعی بالا و نابرابری مازسوی معمولا شرط لازم برای دموکراسی است. بررسی مسیرهای علی شرط کافی برای وقوع نتیجه نشان می دهد سه مسیر جداگانه برای رخداد دموکراسی وجود دارند که هرکدام از این مسیرها شرط ترکیبی (عطفی) کافی تلقی می شوند. وجه مشترک این سه مسیر مشارکت مدنی بالا و درآمدهای غیر رانتی است.