جامعه، فرهنگ، رسانه
سال:1401 | دوره:11 | شماره:42 |تعداد مقالات:11

این پژوهش به جستجوی ردِ پای «فمینیسم عامه پسند» در محتواهای به‎اشتراک‎گذاشته‎شده از سوی کنشگران ایرانی حوزه زنان در بستر رسانه های اجتماعی می پردازد. به این منظور، به تحلیل کیفی محتوای نمونه های استخراج ‎شده از حساب‎ کاربری پُربازدید چهار کنشگر حوزه زنان در اینستاگرام پرداخته، و کوشیده‎ایم با شناسایی مسائل پربسامد و برجسته‎شده حوزه زنان و جنسیت در این محتواها، چگونگی پرداختن به این مسائل، و راهکارهای پیشنهادشده برای آنها، به این پرسش پاسخ دهیم که آیا این متون نشان دهنده وجود گرایش به فمینیسم عامه پسند نزد کنش‎گران ایرانی فعال در حوزه زنان هستند یا خیر. بر اساس یافته‏های پژوهش، محتواهای به اشتراک‏گذاشته‎شده و کنش گری کنش‎گران مورد مطالعه، دارای ویژگی‎هایی چون درگیری در حلقه بازخوردها، تمرکز افراطی بر بدن زنان، ارائه نسخه‏ ای زیبایی سازی شده از فمینیسم، و گاه پیشنهاد راهکارهای ساده‏ سازی شده و فردگرایانه برای حل نابرابری های مبتنی بر جنسیت هستند. همچنین نشان داده شده است که گرچه کنش گری دیجیتال فعالان مورد مطالعه می‏ تواند به مشاهده‏ پذیری مسائل به حاشیه رانده ‎شده زنان ایرانی کمک کند، این کنش گری بیش از همه در راستای ایجاد سرمایه اجتماعی برای کنشگران بوده است. به علاوه، نتیجه مطالعه نشان می‏دهد که برخی پویش ها و کنشگری های فعالان مورد مطالعه را می‏ توان ذیل فرایند قدرت‏گرفتن فمینیسم عامه ‏پسند و محبوبیت آن در مباحثات عمومی ساخته‏ شده در فضای مجازی ایران حول مسائل زنان به شمار آورد.

نحوۀ بازنمایی از گروه های اجتماعی، بر درک و تجربۀ اعضای گروه های اجتماعی از خودشان و جایگاه شان در جامعه و نگاه دیگران به آن ها تاثیر می گذارد. این مقاله با مروری بر ادبیات بازنمایی و برساخت گفتمانی رسانه ای، به مطالعۀ چگونگی برساخت تصویر روحانیون، به مثابه یک گروه اجتماعی، در فیلم های سینمای ایران پرداخته است. در این مقاله با استفاده از نشانه شناسی انتقادی، تطورات جایگاه روحانیون در جامعه، و نسبت روحانیون با دیگر اقشار جامعه در فیلم های سینمای ایران در دو دهۀ اخیر واکاوی شده است. با بهره گیری از روش نمونه گیری هدفمند، چهار فیلم «زیر نور ماه»، «طلا و مس»، «رسوایی» و «پارادایس» انتخاب و هر فیلم در سه مرحلۀ رمزگان فنی، رمزگان اجتماعی و رمزگان ایدئولوژیک تحلیل شده اند.براساس تحلیل یافته ها، شخصیت ایده آل روحانی که در این چهار فیلم به تصویر کشیده شده است «روحانی اجتماعی»ای است که با حضور در میان مردم بر آنان تاثیر می گذارد و از آن تاثیر می پذیرد؛ گرچه این تصویر، در دوره های مختلف، متناسب با گفتمان غالب، دچار تطوراتی شده است. به طور کلی، برساخت اجتماعی تصویر روحانیون در فیلم های سینمای ایران، حاکی از دگردیسی تصویر روحانی سنتی تا روحانی اجتماعی و در نهایت، دگردیسی تصور نهاد روحانیت است.

در این مطالعه، هدف بررسی رابطه مولفه های فضای مجازی در ترویج فرهنگ زیست محیطی ایران بود. مطالعه حاضر، به روش ترکیبی و از نوع طرح های تحقیق آمیخته اکتشافی می باشد که در دو مرحله پیاپی کیفی–کمی انجام گرفت. تحقیق حاضر در مرحله اول (فازکیفی) به مطالعه کیفی پرداخته و در این فاز با بررسی و ارزیابی مطالعات انجام شده در زمینه موضوع مطرح شده در پژوهش حاضر و همچنین مصاحبه عمیق با خبرگان حوزه ی فضای مجازی و فرهنگ زیست محیطی، اطلاعات لازم جمع آوری کرده و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، به کدگذاری و مقوله بندی و ارائه مدل مفهومی پرداخته است. مرحله دوم (فازکمی) مطالعه به صورت کمی و به روش مدل سازی معادلات ساختاری بود، بدین منظور داده های جمع آوری شده از پرسشنامه محقق ساخته مبتنی بر مدل پیشنهادی (برآمده از فاز کیفی مطالعه) با استفاده از نرم افزار Smart PLS مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تحلیل محتوای کیفی نشان داد که مدل بررسی رابطه مولفه های فضای مجازی در ترویج فرهنگ زیست محیطی ایران شامل 38 کد باز، 6 کد محوری و 1 کد انتخابی می باشد. در ادامه در بخش کمی، پرسشنامه محقق ساخته مشتمل بر 42 گویه در اختیار 212 نفر از فعالان محیط زیست در قالب NGO ها و فعالان فضای مجازی در ایران، قرار داده شد. نتایج مدلسازی معادلات ساختاری نشان داد که بین متغیر های اصلی کارکرد اطلاع رسانی، کارکرد آموزشی و فرهنگی، کارکرد همبستگی، کارکرد تبلیغاتی، کارکرد اقناعی، کارکرد نظارتی با ترویج فرهنگ زیست محیطی ایران رابطه معناداری وجود دارد.

این پژوهش قصد دارد تا میزان «اعتماد»، «بی طرفی» و «صحت پوشش خبری» بی بی سی را از نظر مردم انگلستان و در میان سایر رسانه های معتبر این کشور، شناسایی کند. لازم به ذکر است که این مقایسه تنها به یک رسانه خاص مانند تلویزیون، رادیو یا روزنامه محدود نمی شود. به بیان دیگر، این پژوهش افزون بر مقایسه یک شاخص مانند اعتماد در بین انواع گوناگون یک رسانه خاص (مانند شبکه های تلویزیونی مختلف)، همان شاخص را به صورت بین رسانه ای نیز بررسی می کند (مانند مقایسه شاخص اعتماد مخاطب بین شبکه های تلویزیونی، روزنامه ها و شبکه های اجتماعی). برای نیل به هدف پژوهش، پژوهشگر از روش اسنادی استفاده کرد. نتایج نظرسنجی ها نشان می دهد که 57 درصد از مردم انگلستان باور دارند که بی بی سی قابل اعتمادترین اخبار را ارائه می دهد. افزون بر این، در سال های 2015 و 2017 به ترتیب، 53 و 50 درصد مردم از انگلستان اعتقاد دارند که پوشش خبری بی بی سی بی طرف است. در نهایت، نظرسنجی های صورت گرفته نشان می دهد که در سال های 2015 و 2017 به ترتیب، 59 و 57 درصد مردم انگلستان فکر می کنند که پوشش خبری بی بی سی صحیح است.

پژوهش حاضر از روش کیفی برای فهم مسئله هنجار رسانه ای مطلوب خبرگزاری بین المللی داخل کشور بهره گرفت. برای جمع آوری اطلاعات و داده های خام از روش مصاحبه عمقی نیمه ساختاریافته استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه متخصصان و کارشناسان در حوزه رسانه و خبرگزاری دارای سابقه مدیریتی در زمینه خبر و رسانه خبری بود که به طور هدفمند پژوهشگران پس از انجام مصاحبه با 20 متخصص در حوزه مورد نظر به اشباع نظری دست پیدا کردند. رویهی تحلیل دادهها جمعآوری شده، تحلیل موضوعی یا تماتیک میباشد که از مرسومترین روشهای تحلیل دادههای متنی و مصاحبهای میباشد. یافته های حاصل از تحلیل تماتیک دربرگیرنده سه تم اصلی «هنجارهای مرجعیت حرفه ای، هنجارهای کاربردی (سیاستی) و هنجارهای ارزشی» بود. یافته های مرتبط با «هنجارهای مرجعیت حرفه ای» نشان داد که از آنجا که پوشش خبری خبرگزاری ها در حال حاضر تحت تأثیر سلایق و جریان های خُرد و کلان عمدتاً سیاسی می باشد و خط مشی های کلی نیز از جانب عوامل نامبرده تعیین می گردند، برنامه ریزی جهت نیل به مرجعیت حرفه ای ذیل یک هنجار رسانه ای، قادر است جایگاه و پایگاه یک خبرگزاری را به میزان قابل توجهی ارتقاء دهد. یافته های این پژوهش در رابطه با «هنجارهای کاربردی (سیاستی)» نشانگر آن بود که خبرگزاری ها جهت احراز اعتبار و کسب مرجعیت بنا به بافت هر جامعه ای مجبور به رعایت هنجارهای اجتماعی خاصی هستند. هم چنین یافته ها در رابطه با «هنجارهای ارزشی» نشانگر این بود که خبرگزاری ها بنا به تأثرشان از بافت های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی متفاوت از اصول و هنجارهای ارزشی متفاوتی پیروی می کنند.

موضع پژوهش حاضر بررسی جامعه شناختی نحوۀ پایبندی شاغلان کسب و کارهای کاذب در شهر تهران به پروتکل های بهداشت اجتماعی در دوران کرونا بود. جهت بررسی این موضوع از روش تحلیل تماتیک استفاده شد. در این پژوهش از مصاحبه های عمقی نیمه ساختار یافته برای گرداوری داده ها استفاده شد. جامعه آماری پژوهش مشتمل بر کلیه شاغلان کسب و کارهای کاذب در شهر تهران بود که در این پژوهش شامل دستفروشان و کارگران فصلی می شد. به طور کلی پژوهشگر پس از انجام 31 مصاحبه، به اشباع نظری دست یافت و این نکته را دریافت که مصاحبه جدید، حاوی هیچ نوع اطلاعات تازه ای نخواهد بود. یافته های پژوهش نشان داد که پایبندی شاغلان اشتغال های کاذب کلانشهر تهران به دستورالعمل های بهداشتی در دوران کرونا نحت تأثیر متغیرهای اقتصادی اشکال متعددی به-خود گرفته است. بنا به یافته ها، مصاحبه شوندگان در قالب الگوهای رفتاری متفاوتی نظیر «نقض تام و تمام پایبندی، پایبندی مشروط و پایبندی تظاهری» با کرونا مواجهه پیدا کرده اند. علاوه بر این یافته های پژوهش نشان داد که بیماری کرونا نوعی بحران فراگیر و دوگانه را برای برخی از مصاحبه شوندگان به وجود آورده است؛ به صورتی که این افراد طی این دوران مجبور بوده اند هم با ویروس کرونا دسته وپنجه نرم کنند و هم مایحتاج زندگی خود و خانواده شان را تأمین کنند. هم چنین یافته های پژوهش نشان داد که اکثر شاغلان کسب و کارهای کاذب به دلیل تعلق به یک طبقه اقتصادی در مواجهه با کرونا رفتار، برداشت و دیدگاه های نزدیکی داشته اند.

روشنفکران و زمامداران ایران و ترکیه به گونه ای متفاوت به بازنمایی ناسیونالیسم به مثابه مهمترین عنصر هویت بخش مدرن پرداخته اند. این مقاله برآن است با استفاده از روش تاریخی- تطبیقی به فهم چگونگی تدوین و اشاعه ناسیونالیسم در این دو کشور نائل آید. بدینسان تحلیل عملکرد روشنفکران این دو کشور با بهره گیری از مفاهیم و چارچوب سازی های فکری- شناختی و انگیزشی که توسط نوزیک، اندرسون، اسنو و بنفورد ارائه شده است مدنظر قرار گرفته شده. این روشنفکران کوشیدند یک جماعت خیالی با عنوان ناسیونالیسم را به مثابه پدیده ای هویت ساز برای مردم و مشروعیت بخش برای دولت اقتدارگرا به منظور حفظ تمامیت ارضی معرفی نمایند. اما هریک ضمن برخورداری از مشابهت هایی مانند عرب ستیزی، غرب گرایی، آرمان گرایی و کثرت زدایی، وجوه خاص خود را پیدا نمود. بارزترین نکته آن است که در ترکیه وجه اسلام ستیزی و برتری نژادی این ایده غالب شد و در ایران باستان گرایی اهمیت یافت.نهادمندی در ترکیه قوی تر صورت پذیرفت و در ایران بیشتر از طریق تبلیغات به آن دامن زده شد.

جوک ها نمایانگر وضعیت اجتماعی جامعه هستند و کاردکردهای مثبت و منفی در زمینه های گوناگون دارند. بنابراین ضرورت دارد تا ماهیت و محتوای آن ها بررسی شود. مطالعه ی حاضر با بهره گیری از رویکرد جامعه شناختی به تحلیل محتوای جوک های بیماری کرونا در شبکه های اجتماعی واتس آپ و تلگرام پرداخت. داده های پژوهش شامل 150 جوک است که از شبکه های اجتماعی واتس آپ و تلگرام گردآوری شد و با روش تحلیل محتوای کیفی کدگذاری و سپس مقوله بندی گردید. نتایج نشان داد که جوک ها دارای مضامین سیاسی/ اقتصادی، خانوادگی، منفلانه، احساسات فردی، اوقات فراغت، بهداشتی/ درمانی، جنسیتی و مذهبی/ اعتقادی بودند. بزرگترین مقوله از مفاهیم سیاسی/ اقتصادی و کوچکترین مقوله از مفاهیم مذهبی/ اعتقادی برخوردار بود. همچنین با توجه به مضامین جوک ها مشخص شد که کارکرد و بازتاب منفی جوک های بیماری کرونا بیشتر از جنبه ی مثبت شان است و ممکن است بازتولیدشان باعث صدمه روحی به افرادی شود که با این بیماری درگیر بوده اند. جوک ها با بی اهمیت جلوه دادن بیماری؛ حساسیت مردم را به بیماری کم می کنند. بنابراین در بازتولید و انتشار این نوع جوک ها باید توجه بیشتری نشان داد.

از دیدگاه تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف، تحلیل گفتمان بر موارد زیر متمرکز شود: 1) ویژگی های زبان متن (متن)؛ 2) فرایند های مرتبط به تولید و مصرف متن (پرکتیس گفتمانی)؛ 3) و پرکتیس اجتماعی گسترده تری که آن رخداد ارتباطی به آن تعلق دارد (پرکتیس اجتماعی). با چنین دیدگاهی موسیقی هیپ هاپ مطالعه شده و گفتمان اعتراض در آن تحلیل شده. اشاره ای مختصری به تاریخچه پیدایش و رسالت هیپ هاپ شده و اینکه هیپ هاپ جواب هنرگونه به معضلات اجتماعی است و سپس رویکرد فرکلاف در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین در اینجا به کار برده شده در سطح توصیف معنای هیپ هاپ و تئوری موسیقی آن مشخص شده و در سطح تفسیر سه مولفه ی بینامتنی موسیقی هیپ هاپ یعنی غزل پست مدرن و موسیقی جز و راک و رئالیسم انتقادی آورده شده و در سطح تبیین هم رابطه موسیقی هیپ هاپ با اجتماع و قدرت مشخص شده و سعی شده در هنگام تحلیل گفتمان انتقادی در موسیقی هیپ هاپ، چارچوب تحلیل فرکلاف، به طرز صحیحی کار بسته شود و در پایان به موسیقی هیپ هاپ در ایران پرداخته شده و نسبتش با قدرت، مشخص شده.

چکیده هدف از مطالعه حاضر؛ مطالعه نقش فناوری های نوین بر توسعه مخاطب محوری در سازمان تأمین اجتماعی در سال 1399 است. جامعه آماری این پژوهش کلیه مراجعه کنندگان به (30 شعبه) ادارات سازمان تامین اجتماعی استان تهران بود که از میان آنها با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای تعداد 382 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- همبستگی است که اطلاعات از طریق مطالعه کتابخانه ای- اسنادی و پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شد. یافته های بدست آمده از پژوهش حاضر نشان داد که از میان متغیرهای پژوهش متغیر کیفیت اطلاعات به میزان 28/2 بتا؛ متغیر رضایت الکترونیکی به میزان 224/0 بتا؛ متغیر اعتماد الکترونیکی به میزان 209/0 بتا؛ متغیر کیفیت سیستم به میزان 976/0- بتا؛ متغیر کیفیت خدمات به میزان 463/1- بتا، توسعه مخاطب محوری سازمان تامین اجتماعی را پیش بینی می کنند. یافته های بدست آمده همچنین نشان داد که 51 درصد نگرش نسبت به توسعه مخاطب محوری توسط متغیرهای پنج گانه مورد بررسی پیش بینی شد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که سازمان باید در ارائه خدمات خود به کیفیت مطلوب اطلاعات، ارتباطات و سیستم توجه داشته باشد.

تاریخچه تحلیل گفتمان با ابهامی پیرامونِ نام «گفتمان » احاطه شده است. این اصطلاح، قلمرو وسیعی از معنا را دربرمی گیرد که در جایی میان دو «نشانگر » قرار دارد. به طور کلی، ممکن است چیزی شبیه به «ارائه گزارش های مربوط به بسطِ زبان در حال استفاده» و «کشف ویژگی های برجسته اجتماعی، سیاسی، روانی در موجودیت های شبهِ متنی باشد». در زبان شناسیِ اجتماعی ، عموماً تأکید و تمرکز عمده بر درک ارتباط بین (محیط های ) استفاده از زبان و (ویژگی های ) زبانِ مورد استفاده بوده است. در چنین کارهایی، «اجتماعی بودن» و معانی و آثار آن، برجسته تر و به عنوان پیش زمینه در نظر گرفته می-شود: چه کسی صحبت می کند، گفتگو با چه کسی صورت می پذیرد، در چه زمانی، با چه اهدافی و با استفاده از چه روش هایی. این عوامل و اهداف ردّی از خود به جا می گذارند - خواه جزئیات تلفظ در کارهای اولیه لابوف یا منظم و قاعده مند بودنِ استفاده از محدوده خاصی از منابع زبانی ، که منجر به توسعه مفهوم «کدها » در نظریه برنشتاین می شود. در رویکردهایی که بیشتر زبان محور هستند و نه با محوریت زبان شناسیِ اجتماعی یا جامعه شناسی، تأکید بر این بوده است که آیا می توان نظامات و قواعدی از نوع «رسمی » را در «بسطِ» گفتار و نوشتار «فراتر از» جمله، متمایز کرد و تشخیص داد؛ تا حدودی شبیه به مواردی که زبان شناسی در دهه 1970 در ارتباط با جمله بوجود آورده بود؛ چه در ساختارگرایی آمریکایی در اواسط قرن و چه در برداشت های چامسکی مآبانه از سازماندهی زبان در سطح جمله یا سطح پایین تر از آن.