اسلام و سلامت
سال:1393 | دوره:1 | شماره:3 |تعداد مقالات:8

سابقه و هدف: اگرچه به کارگیری فناوری شبیه سازی در عرصه درمان بیماران، موجبات گشایش و سهولت فراوان در امور گشته، ولی شبیه سازی زایشی انسانی نگرانی هایی را در زمینه تعدی به اصول و حدود اخلاقی در میان متفکران دینی به همراه داشته است. نقطه ثقل نقد های اخلاقی در رد شبیه سازی زایشی انسانی، دلیل نقض کرامت انسانی است. هدف از این مقاله بررسی ناسازگاری شبیه سازی زایشی و کرامت انسانی در آموزه های قرآنی است. مواد و روش ها: پژوهش حاضر مبتنی بر روش تحلیلی اسنادی و مفهومی می باشد. در این راستا، ابتدا با مراجعه به منابع دست اول از قبیل کتب معجم قرآنی، تفاسیر قرآنی از قبیل المیزان، نمونه و بانک های اطلاعاتی از قبیل Sid، magiran Noormags، iranmedex، اطلاعات لازم مبتنی بر سوالات تحقیق گردآوری و مورد تجزیه تحلیل قرار گرفت. یافته ها: یافته ها حکایت از این دارد که متفکران اسلامی ادله متعددی را از قبیل نقض کرامت در تولید مثل غیر جنسی، عدم حفظ یگانگی و فردیت در شبیه سازی، نفض کرامت در ابزار انگاری و نقض کرامت در رویان در تبیین ناسازگاری شبیه سازی زایشی با کرامت انسانی مطرح کرده اند. بررسی ادله فوق نشان می دهد که نمی توان بیان دقیقی از چگونگی ناسازگاری شبیه سازی زایشی و کرامت انسانی در آرا و نظریه های رایج استخراج نمود. مطالعه و بررسی در آموزه های قرآنی بیانگر آن است که شبیه سازی زایشی به وجهی دیگر، کرامت انسانی را نقض می کند. از نگاه قرآن، ویژگی خاصی که انسان را مستحق عنوان کرامت می کند خلیفه اله بودن وی است. از لوازم چنین کرامتی آفرینش خاص او در دو بعد جسمی و روحی است.بر مبنای یافته های علوم زیستی شبیه سازی زایشی از جهت اختلال در تولید بافت ها، تضعیف استخر ژنی انسان، ایجاد تغییر خودآگاهی در فرد شبیه و نیز سست شدن بنیان خانواده، نقض کرامت جسم و روح را به دنبال خواهد داشت. نتیجه گیری: مطالعه حاضر نشان می دهد که شبیه سازی زایشی با کرامت انسانی ناسازگار است. بر مبنای یافته های تجربی، شبیه سازی زایشی به جهت اختلال در سلامت جسمی و روانی مانع تحقق کرامت انسانی می گردد. ضروری است محققان علوم زیستی آموزه های وحیانی و دینی را در به کارگیری پژوهش های خویش در جمعیت های انسانی مد نظر قرار دهند.

سابقه و هدف: بدحجابی، یک عامل مخرب در سلامت روان، به عنوان یک معضل اجتماعی است. وجود پدیده ی بدحجابی، نیازمند بررسی دقیق و کاوش در ابعاد آن است. این پژوهش با هدف بررسی علل گرایش به بدحجابی از دیدگاه دانشجویان دختر انجام شد. مواد و روش ها: تحقیق حاضر یک مطالعه مقطعی است که در دانشگاه علوم پزشکی بابل بر 100 دانشجوی دختر انجام شده است. داده ها بر اساس پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شده است. اعتبار و پایایی پرسشنامه با مطالعه مقدماتی و آزمون مجدد تایید شد. داده ها با روش های آماری توصیفی و استنباطی، مورد بررسی و تجزیه تحلیل قرار گرفت. یافته ها: بر اساس داده های این تحقیق، 4 عامل موثر با بیشترین میزان در گرایش به بدحجابی از دیدگاه دانشجویان به ترتیب مدپرستی 51%، جلب توجه دیگران 45.3%، انتخاب دوست 43% و اعتقادات دینی 39.5% بیان شد. دانشجویان، سایر علل موثر بر گرایش به بدحجابی را مواردی مانند فقر فرهنگی، عدم نظارت خانواده ها و لجبازی به خاطر سخت گیری بیش از حد دانشگاه بیان کردند. در پاسخ به راهکار های پیشنهادی، مواردی مانند صحبت در مورد شخصیت ارزشمند زن و بیان نقش زن در کانون خانواده، بیان مضرات بدحجابی و به وجود آمدن فساد و فحشا به دنبال بی حجابی زنان و تعیین مد های لباس و فرم خاصی برای دانشگاه ها مطرح شد. نتیجه گیری: با توجه به یافته ها راهکارهای مورد اولویت برای مقابله با بدحجابی، تقویت آگاهی دانشجویان با برگزاری کارگاه های آموزش فلسفه حجاب و ضرورت آن، برگزاری جلسات پرسش و پاسخ در زمینه فواید حجاب و مضرات بدحجابی و کاهش سخت گیری در رنگ و نوع پوشش و تشویق به حفظ حجاب در چارچوب دستورات دین مبین اسلام می باشند.

سابقه و هدف: اولین مرحله گوارش، جویدن غذا توسط دندان ها و عبور آن از دهان می باشد. دندان های سالم علاوه بر تسهیل هضم غذا، به حفظ زیبایی، تلفظ صحیح کلمات و به بهبود سلامت روحی و روانی فرد نیز کمک فراوانی می کنند. از آنجا که اهمیت توجه به بهداشت دهان و دندان بر هیچ کس پوشیده نیست در این نوشتار به بررسی سلامت دهان و دندان با استفاده از گیاه سالوادورا پرسیکا از آموزه های اسلامی تا صنایع بزرگ داروسازی پرداخته شده است. مواد و روش ها: تحقیق و تفحص در منابع اسلامی و سیره نبوی، همواره آموزه ها و دستورات ویژه ای را برای حفظ و ارتقاء سلامت بشر در پی داشته است. لذا این پژوهش مروری- نظری با هدف تحقیق در سیستم سلامت از طریق بررسی های کتابخانه ای منابع معتبر و آموزه های دینی و آن دسته از روایاتی که با یافته های علمی و عملی مرتبط با بهداشت دهان و دندان انسان مطابقت داشته است با اتکا بر ابزار گردآوری تفحص و مطالعه، انجام گرفت. یافته ها: امروزه با ارتقاء سطوح و زوایای مختلف علم، محققان به اسرار و علل توصیه اکید علماء به استعمال گیاه پرسیکا پی برده اند. گیاه پرسیکا یا مسواک نه تنها دارای ساختار فیزیک مناسب برای مسواک نمودن دندان ها است بلکه این ریشه راز آلود حاوی ترکیبات بسیار مفید به خصوص یون های فلوراید، سولفور، کلرور و...جهت استحکام بخشیدن به مینای دندان ها و میکروب کش قوی دهان می باشد. نتیجه گیری: نصایح و سفارشات اکید اسلامی در خصوص استفاده از گیاه ساوادورا پرسیکا حافظ و عامل ارتقاء بهداشت دهان و دندان و موجب پیشگیری بسیاری از بیماری های دهانی و گوارشی است.

سابقه و هدف: انتشار مقالاتی با موضوعات مذهبی در مجلات علوم پزشکی را می توان ابزار مثبت و موثری در درک بهتر مفاهیم دینی و تبیین ارتباط آن مفاهیم با مقوله بهداشت و سلامت برشمرد. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی وضعیت انتشار مقالات علوم پزشکی با موضوعات مذهبی بوده است. مواد و روش ها: این مطالعه به صورت مقطعی و برای یک دوره دو ساله (1392-1391) در تابستان 1393 روی مقالات فارسی منتشره از سوی مجلات دانشگاه های علوم پزشکی کشور به روش سرشماری به اجرا گذارده شد. عناوین، چکیده و کلید واژه کلیه مقالات از حیث استفاده از واژه هایی شامل خدا، قرآن، آیات و روایات، دعا، نماز، روزه، دین و مذهب مورد واکاوی قرار گرفت. برای جمع آوری داده ها از فرم ویژه ای متناسب با اهداف پژوهش و جهت پردازش آماری داده ها نیز از شاخص های توصیفی بهره برده شد. یافته ها: بررسی بیش از 13 هزار مقاله منتشره فارسی از میان 126 عنوان نشریه وابسته به 47 دانشگاه علوم پزشکی کشور طی دو سال 1392-1391 نشان داد که در 82 اثر (0.6 درصد از کل مقالات) واژه های مذکور به کار رفته است. بالاترین فراوانی در خصوص واژه های به کار رفته متعلق به واژه قرآن با فراوانی 19 مرتبه بود.بالاترین فراوانی انتشار مقالات مرتبط به ترتیب با 13، 11 و 9 مقاله متعلق به دانشگاه های علوم پزشکی شهید بهشتی، بابل و اصفهان بودند. نتیجه گیری: گرچه یافته های پژوهش از انتشار مقالاتی مرتبط با موضوعات مذهبی در مجلات علوم پزشکی حکایت دارد اما میزان آن اندک است. بنابراین ضرورت اتخاذ تدابیری با هدف توجه بیش از پیش متخصصین و انتشار بیشتر مقالات علمی در این حوزه احساس می شود.

سابقه و هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین نقش نگرش مذهبی، بهزیستی معنوی و حمایت اجتماعی در پیش بینی رضایت از زندگی مادران کودکان کم توان ذهنی می باشد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش را کلیه مادران کودکان کم توان ذهنی شهرستان تربت حیدریه در سال 1392 تشکیل می دهند. به منظور تعیین نمونه، تعداد 100 نفر از مادران کودکان کم توان ذهنی تربیت پذیر مراجعه کننده به مرکز درمانی و نگهداری امام سجاد (ع) به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و پرسشنامه های رضایت از زندگی Dienner، نگرش های مذهبی Khodayari Fard، بهزیستی معنوی پالوتزین و Ellison و حمایت اجتماعی واکس را تکمیل کردند. داده های حاصل پژوهش با روش های ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسون چندگانه، مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. یافته ها: نتایج همبستگی پیرسون نشان داد که نگرش مذهبی (0.309 = r)، بهزیستی مذهبی (0.157 = r)، بهزیستی وجودی (0.190 = r)، حمایت اجتماعی خانواده (0.359 = r) و حمایت اجتماعی دوستان (0.100 = r) با رضایت از زندگی مادران کودکان کم توان ذهنی رابطه مثبت معنی دار دارند. همچنین حمایت اجتماعی (0.499 = B)، نگرش مذهبی (0.451 = B)، و بهزیستی معنوی (0.319 = B) به ترتیب می تواند تغییرات مربوط به رضایت از زندگی را در مادران کودکان کم توان ذهنی، به صورت معنی داری پیش بینی کند و 30 درصد از واریانس رضایت از زندگی توسط این متغیر ها تبیین می شود. نتیجه گیری: می توان نتیجه گیری کرد نگرش مذهبی، بهزیستی معنوی و حمایت اجتماعی، نقش تعیین کننده ای در رضایت از زندگی مادران کودکان کم توان ذهنی دارند.

سابقه و هدف: ازدواج، مرحله ای مهم و حساس در رسیدن انسان ها به صورت فردی و جمعی به سوی کمال است. همسان همسری یک ویژگی مورد تاکید در همسرگزینی، مشترک در روانشناسی و علم فقه است. هدف از این مقاله، بررسی جایگاه همسان همسری در فقه و مقایسه آن با علم روانشناسی است. مواد و روش ها: پژوهش حاضر مبتنی بر روش تحلیلی اسنادی است و با مراجعه به مستندات دینی و علمی از جمله کتب فقهی و مقالات علمی منتشره، موضوع تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد. یافته ها: مطالعات نشان می دهد همسان همسری یک نظریه مورد قبول در میان روانشناسان در همسرگزینی است. همسانی دینی در میان سایر جنبه های همسانی بیشتر مورد توجه است. از طرف دیگر، کفویت فقهی تا حد زیادی با مفهوم همسان همسری مورد تایید روانشناسان همخوانی دارد و فقه، ازدواج را در صورت برآورده نشدن شرط کفویت دینی، منع کرده است. نتیجه گیری: مقایسه بین نظرات روانشناسی و مفهوم کفائت فقهی نشان می دهد که اولا مطالعات روانشناسان نیز اهمیت کفویت، مخصوصا کفویت ایمانی را مورد تایید قرار می دهد و آثار مفیدی برای آن ذکر می کند.ثانیا فقهای امامیه، با اولویت بندی معیارهای انتخاب همسر، بیان می کنند که از برخی معیارها می توان چشم پوشی کرد مشروط به اینکه معیارهای اصلی تحقق یافته باشد، در حالی که این نوع اولویت بندی در مطالعات روانشناسان مشاهده نمی شود.

سابقه و هدف: عوامل روحی و روانی در کنار اجزاء مختلف بدن از جمله سیستم ایمنی، سیستم عصبی، سیستم اندوکرین و سیستم گوارش می تواند در سلامت انسان نقش مهمی ایفا کند. با توجه به آیات قرآنی، روایات، احادیث و دستور العمل های اسلامی می توان به ارزش و جایگاه ویژه سلامت در دین مبین اسلام پی برد. یکی از احکام متعالی اسلامی «روزه داری» است که مانند نماز و سایر احکام الهی از اهمیت بسزایی در رشد و تعالی فردی و اجتماعی انسان برخوردار می باشد. دین مبین اسلام روزه داری را اسباب سلامت جسم و روح انسان بیان داشته که به طور مستقیم در آیات قرآن و بسیاری از روایات اسلامی به آن اشاره شده است. امروزه سازمان بهداشت جهانی نیز معنویت را یکی از ابعاد مهم سلامتی بر شمرده و به اهمیت تاثیر گذاری آن بر سلامت، بیش از پیش تاکید دارد. ما نیز در این مقاله مروری در صدد آنیم تا با توجه به آیات قرآنی، روایات و احادیث اسلامی و یافته ها و مقالات معتبر علمی و پژوهشی به بررسی اثر روزه داری به عنوان یکی از احکام مهم و والای اسلامی بر سلامت جسم و روح انسان و ارتباط این دو با افزایش سطح ایمنی بدن و در نتیجه ارتقاء سطح سلامت بپردازیم. مواد و روش ها: در این پژوهش مروری، برای بررسی ارتباط بین روزه داری با سلامت جسمی و معنوی و تاثیر آن بر افزایش سطح ایمنی، از آیات قرآن کریم، احادیث دینی، کتب و منابع معتبر دینی و همچنین کتب و مقالات معتبر علمی- پژوهشی استفاده شده است. یافته ها: در آیات متعدد قرآنی و احادیث شریف و کتب معتبر دینی به اهمیت روزه داری و ارتباط آن با سلامت جسم و روح اشاره شده است. در سوره الطارق آیه 4 به سیستم ایمنی اشاره شده است اما با توجه به شواهد علمی می توان بر نقش روزه داری در ارتقاء سیستم ایمنی و سلامت تاکید کرد. نتیجه گیری: مزایای معنوی روزه داری که در ارتباط با اعتقادات مذهبی و باور های دینی فرد روزه دار است بسیار با اهمیت تر از تاثیرات فیزیکی آن بر سلامت جسم بوده و می توان گفت که هدف اصلی روزه داری می باشد. در این میان بسیاری از تحقیقات نشان دهنده تاثیر معنوی و مادی روزه داری بر ارتقاء سطح سیستم ایمنی می باشد. با توجه به تعریف سلامت از دیدگاه سازمان بهداشت جهانی و در نظر گرفتن معنویت به عنوان بعد چهارم سلامتی، باید جنبه های معنوی روزه داری و ارتباط آن با افزایش سطح سلامت، بیشتر مورد بحث و بررسی قرار گرفته و در مراکز آموزشی و علمی به اهمیت روزه داری از دیدگاه سلامت معنوی و تاثیر آن بر افزایش سطح ایمنی بدن بیشتر از پیش پرداخته شود.

سابقه و هدف: بی شک شیر مادر، بهترین غذای کودک در ماه های نخستین تولد اوست و تغذیه نوزاد با این شیر در دو سال اول زندگی، یکی از نعمت ها و موهبت هایی است که خداوند به انسان ها ارزانی داشته و آنها را به صورت فیزیولوژیک از آن بهره مند ساخته است، آیات متعددی در قرآن کریم، چگونگی مکانیسم و برنامه ریزی این مقوله مهم را مورد پردازش قرارداده است و از والدین، به ویژه مادران می خواهد که این نعمت خدادادی را از کودک خود دریغ ننمایند، زیرا شیر مادر غذای بی نظیر و کاملی است که در ارتقای سلامت روحی، رشد جسمی، تکامل مطلوب کودکان و افزایش روابط عاطفی در جامعه نقش ارزشمند و بی بدیلی دارد. مواد و روش ها: این تحقیق که به شیوه توصیفی- تحلیلی انجام گرفته، در پی آن است تا به صورت تطبیقی، مساله «شیر مادر» را از دیدگاه قرآن و برخی از یافته های علمی پزشکی مورد تحلیل و بررسی قرار دهد که با استفاده از آیات قرآن کریم و متون معتبر حدیثی و نیز کتاب های معتبر پزشکی و مقالات معتبر علمی انجام یافته است. یافته ها: آیات متعدد قرآن کریم بر اهمیت و جایگاه شیر مادر تاکید دارد، مسائل مهمی همانند شیر اولیه یا آغوز، اولویت مادر در شیردادن به نوزاد، اهمیت مشاوره در فرآیند شیردهی، مدت زمان مطلوب شیردهی، رضاعت و پیوند خویشاوندی میان شیرخوار و شیردهنده در آیات الهی مورد اشاره قرار گرفته و خداوند با ظرافتی خاص، از آنها سخن به میان آورده است. متون علمی پزشکی نیز همانند قرآن کریم بر ضرورت تغذیه کودک با شیر مادر تاکید دارند. نتیجه گیری: مطالعه حاضر نشان داد بهترین تغذیه برای کودک شیر مادر است. تغذیه بی واسطه از شیر مادر، حقوقی را ایجاد می نماید و ضروری است جهت سلامت جسم و روان نوزاد، مادران فرزند خود را تا مدت دو سالگی از حقشان محروم نکنند.