مطالعات اجتماعی گردشگری
سال:1395 | دوره:4 | شماره:8 |تعداد مقالات:7

حضور گردشگران در هر کشوری بر الگوی زندگی افراد بومی تاثیر می گذارد. بازدیدکنندگان نیز تحت تاثیر فرهنگ کشور میزبان و ارزش های موجود در آن قرار می گیرند. در این پژوهش سعی شده است پیامدها و اثرات مثبت و منفی توسعه گردشگری بر جامعه میزبان بررسی شود. روش پژوهش، پیمایشی است و از پرسش نامه مصاحبه ای برای جمع آوری اطلاعات بهره گرفته شده است. جامعه مورد مطالعه، خانوارهای ساکن شهر بانه هستند و حجم نمونه آماری 396 نفر است که به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای به دست آمد. آلفای کرونباخ، حدود 70 درصد بوده و روایی نسبتا بالایی داشته است. برای تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیات از تحلیل رگرسیون استفاده شده است. تحلیل یافته های تحقیق، بیانگر این است که مهم ترین عامل تاثیر گذار در پیش بینی متغیر وابسته تغییر در جامعه میزبان، تغییر فرهنگی است و بعد از آن اثر نمایشی، اقتباس فرهنگی به ترتیب بیشترین تاثیر را بر نگرش جامعه میزبان داشته اند. کالایی شدن فرهنگ کمتر از دیگر شاخص ها تاثیرگذار بر تغییر در جامعه میزبان بوده است.

خرید سوغات، نه تنها یادگار تجربه سفر برای گردشگر است؛ بلکه خود یک جاذبه گردشگری است. همچنین بخش قابل ملاحظه ای از گردش مالی صنعت گردشگری را خرید سوغات دربر می گیرد. بنابراین از نظر تولیدکنندگان، بازاریابان و عمده فروشان و خرده فروشان سوغات، شناخت بازار حایز اهمیت است. با این وجود، تحقیقات قابل اعتنایی در زمینه رفتار خرید سوغات مسافران در ایران انجام نشده است. مشهد با وجود خیل عظیم گردشگرانِ سالانه و طیف متنوعی از سوغات، مورد مناسبی برای بررسی است. این مقاله در صدد برآمد روشن کند که زائران این شهر چه کالاهایی می خرند و چه عواملی رفتار خرید آن ها را شکل می دهد. به این منظور داده های یک پیمایش که در سال های 89 و 90 از زائران شهر مشهد گردآوری شده، تحلیل ثانویه گردید. بر اساس این که چه کالاهایی در سبد خرید زائران غالب است، چهار نوع رفتار خرید سوغات در میان زائران مشاهده شد: خرید نشانه های فرهنگی، خرید خوراکی محلی، خرید لباس و زیورآلات و نشانه های فرهنگی (توأم)، بدون خرید. شایع ترین رفتار خرید، خرید لباس و زیورآلات و نشانه فرهنگی (توأم) و نشانه های فرهنگی بود. ضمن این که نتایج رگرسیون لجستیک نشان داد که رفتار خرید سوغات در نمونه مورد بررسی تحت تاثیر سن، محل سکونت (شهر)، کنش غالب در سفر (زیارتی صرف بودن)، نحوه سفر (داشتن یا نداشتن همراه) و همچنین دفعات سفر قرار گرفته است. متغیرهای مزبور 23 درصد واریانس رفتار خرید سوغات را پیش بینی کردند.

این مقاله می کوشد با توجه به سیاست های گردشگری برنامه پنج ساله پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور و سیاست های گردشگری مذکور در سند چشم انداز 1404، چارچوبی برای تدوین سیاست های گردشگری جمهوری اسلامی ایران معرفی کند. برای این کار از خبرگان گردشگری (مشتمل بر جامعه دانشگاهی مرتبط با موضوع، کارشناسان ارشد سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری) در قالب پرسش نامه ای متشکل از 15 سوال با طیف 5 گزینه ای لیکرت درباره سیاست های بخش، نظرخواهی شد. پاسخ های این خبرگان، پس از انجام آزمون لازم برای تعیین تناسب آن ها برای تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی (با استفاده از نرم افزارهای اس.پی.اس.اس و لیزرل) تحلیل گردید. به اتکای نتایج، چهارچوبی متشکل از سیاست های اقتصادی - حمایتی، سیاسی - امنیتی، توسعه - بازاریابی و فرهنگی ارائه شد که می تواند برای سیاست گذاری های آتی (به ویژه برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) و رسیدن به اهداف سند چشم انداز 1404 مورد استفاده قرار گیرد. یافته ها هم چنین نشان می دهد که از نظر خبرگان در فرآیند تدوین سیاست های گردشگری، سیاست های توسعه – بازاریابی دارای بالاترین اولویت هستند. در این تحقیق اولویت اهمیت شاخص های هر یک از سیاست های پیشنهادی گردشگری نیز مشخص گردیده است.

خودپنداره فردی به توضیح و پیش بینی واقعیت های مختلف رفتارهای مصرف کننده کمک می کند. پژوهش حاضر درصدد بوده است تا تاثیر خودپنداره گردشگران مراجعه کننده به سد چالیدره مشهد را بر تمایل آن ها به توصیه مقصد گردشگری به دیگران با وساطت متغیرهای رضایت از سفر و تجربه سفر مورد آزمون قرار دهد. جامعه آماری پژوهش حاضر، تمامی گردشگران مراجعه کننده به سد چالیدره مشهد و نمونه آماری، 308 نفر از گردشگرانی هستند که به شیوه نمونه گیری تصادفی در دسترس انتخاب شدند. داده های مورد نیاز با بهره گیری از پرسش نامه جمع آوری گردیده و مدل مفهومی و فرضیه های تحقیق با بهره گیری از مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزارlisrel  مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که تجربه ادارک شده از سفر تسهیل گر رابطه میان خودپنداره ایده آل و رضایت از سفر گردشگران بوده و همین طور رضایت از سفر تسهیل گر رابطه میان تجربه ادراک شده از سفر و تمایل به توصیه مقصد گردشگری است. در نهایت نتایج این پژوهش می تواند موجب بهبود ادراک مدیران از رفتارهای گردشگران و زمینه ای برای سیاست گذاری در حوزه بازاریابی گردشگری باشد.

گردشگری روستایی، عامل اشتغال زایی و ایجاد درآمد است و می تواند راهی برای توسعه اجتماعی و اقتصادی جوامع روستایی و حمایت از محیط زیست و فرهنگ روستا باشد. گام نخست در توسعه گردشگری روستایی، شناسایی موانع و چالش های آن است. در این پژوهش با بهره گیری از پارادایم کیفی و نظریه بنیانی، هم چنین تحلیل واریانس به مطالعه موردی موانع و مشکلات گردشگری در روستای فش از توابع شهرستان کنگاور پرداخته می شود. برای گردآوری اطلاعات از مصاحبه عمیق، مشاهده اسناد و مدارک کتابخانه ای و اینترنتی استفاده شد. روایی پژوهش را نیز کارشناسان و متخصصان از جمله کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، استادان دانشگاه و مدیران ستادی سازمان میراث فرهنگی تایید کردند. با به کارگیری نرم افزار مکس کیودا به عنوان یک نرم افزار کیفی مناسب، درصد و فراوانی کدها و مفاهیم جداسازی شد. نتایج گویای آن است که موانع گردشگری روستایی در روستای فش عبارتند از: مشکلات اقتصادی، مشکلات فرهنگی - اجتماعی، مشکلات مدیریتی - زیرساختی، مشکلات اطلاع رسانی و تبلیغاتی. تحلیل واریانس و نتایج آزمون توکی گویای آن است که از نظر روستاییان مانع مدیریتی و زیرساختی تاثیر بیشتری دارد؛ در کنار دیدگاه متخصصان و مسوولان که اعتقاد دارند عامل اطلاع رسانی و تبلیغات مانع بزرگتری بر سر راه توسعه گردشگری است.

هدف این پژوهش، شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر توانمندسازی زنان با تاکید بر بخش گردشگری در شهر سی سخت است. این پژوهش به لحاظ ماهیت توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری، شامل 2000 نفر از زنان بالای 15 سال شهر سی سخت، روش نمونه گیری تصادفی ساده و نمونه آماری 322 نفر از زنان شهر مورد مطالعه بود. ابزار اصلی پرسش نامه محقق ساخته است که روایی آن را اساتید دانشگاهی تایید کردند. میزان آلفای کرونباخ محاسبه شده برای عوامل پیش برنده 817% و برای عوامل بازدارنده 756% است و نشان می دهد ابزار پژوهش، قابلیت اعتماد لازم را داراست. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل عاملی نشان می دهد عوامل پیش برنده با مجموع 0.56 واریانس وابسته تعیین شده با چهار عامل در توانمندسازی زنان نقش دارند؛ عامل اقتصادی با 18.341 تبیین کل واریانس متغیرهای وابسته، اولین و مهم ترین عامل است. عوامل بازدارنده با مجموع 0.58 واریانس وابسته تبیین شده با شش عامل در بازدارندگی رشد و توسعه گردشگری و توانمندسازی زنان نقش دارند و عامل اقتصادی با 14.221 تبیین کل واریانس متغیرهای وابسته، اولین عامل در بین عوامل بازدارنده محاسبه شد.

هدف این پژوهش تحلیل عوامل اثرگذار بر وفاداری گردشگران از دو دیدگاه «ارزش ادراکی دریافت شده» و «حس مکان» است. تحقیق در سطح بررسی همبستگی است و هدف آن، پاسخ به این سوال است که آیا میان ابعاد تشکیل دهنده ارزش ادراکی دریافت شده و حس مکان بر وفاداری نسبت به برند مقصد گردشگری ارتباطی وجود دارد یا خیر؟ اگر پاسخ مثبت است، میزان این همبستگی چگونه است و کدام یک از ابعاد، نقش بیشتری دارند؟ طبق فرمول کوکران، تعداد 384 پرسش نامه به صورت تصادفی بین جامعه آماری (گردشگران استان همدان در تابستان 95)، توزیع و جمع آوری شد. نتایج محاسبات همبستگی ضریب پیرسون، وجود ارتباط معناداری بین ابعاد ارزش ادراکی (ارزش کاربردی، ارزش عاطفی و ارزش اجتماعی) و حس مکان (هویت مکان، تعلق به مکان و وابستگی به مکان) با وفاداری گردشگران نسبت به برند مقصد گردشگری را تایید می کند. R2 استاندارد شده، 45.9 محاسبه شد و مدل، حدود 45 درصد تغییرات وفاداری گردشگران را پیش بینی می کند. ارزش ادراکی کاربردی و حس تعلق به مکان قدرت پیش بینی بالاتری برای متغیر وفاداری دارند. بعد از آن ها به ترتیب قدرت پیش بینی، ارزش عاطفی درک شده، ارزش اجتماعی، حس وابستگی به مکان و حس هویت مکان در وفاداری گردشگران نسبت به برند مقصد گردشگری نقش دارند.