مدیریت سازمان های دولتی
سال:1395 | دوره:4 | شماره:3 |تعداد مقالات:8

در راستای ضرورت طراحی مدل های بومی در حوزه علوم انسانی و به خصوص حوزه مدیریت و سازمان، هدف پژوهش حاضر طراحی مدل سازمان جهادی به عنوان مدلی بومی می باشد. به منظور دستیابی به این هدف، مدل سازمان جهادی از طریق اجرای سه مرحله طراحی شده است، طوری که در مرحله اول، از طریق مطالعه و مرور ادبیات و پیشینه مرتبط با مفهوم سازمان جهادی، شاخص های اولیه طراحی مدل شناسایی شد. در مرحله دوم از طریق اجرای مصاحبه های نیمه ساختاریافته با 10 نفر از خبرگان مرتبط با حوزه جهاد و با توجه به پیش فرض های مدل سازمان، مدل اولیه سازمان جهادی به شیوه ای کیفی طراحی شد. در مرحله سوم، اعتباریابی مدل از طریق سه دور دلفی در میان 15 نفر از خبرگان و تحلیل داده های حاصل، انجام گرفت. در نهایت مدل سازمان جهادی در قالب سه بعد اصلی (بعد ساختاری، بعد رفتاری و بعد زمینه ای)، 12 رکن سازمانی و 36 شاخص طراحی و پیشنهاد شد. بر مبنای مدل طراحی شده، در بعد ساختاری، سازمان جهادی سازمانی متشکل از واحدهای اجرایی با پیچیدگی، رسمیت و تمرکز در سطح پایین می باشد. همچنین در بعد زمینه ای، سازمان جهادی سازمانی است که از طریق اجرای طرح های جهادی برگرفته از نیازهای مردمی، در قالب تیم های کاری کوچک به دنبال رشد و پویایی می باشد. همچنین در بعد رفتاری، حمایت از کارکنان توسط رهبری سازمان، اشاعه ویژگی های اخلاقی تواضع، دیگرخواهی و شجاعت در سازمان و وجود فضای معنوی مبتنی بر صمیمیت و ارزش های دینی، از ویژگی های مشخصه یک سازمان جهادی می باشند.

دموکراسی تنها محدود به نهادهای سیاسی نیست، بلکه شامل استقرار دموکراسی در کل جامعه، نهاد ها و سازمان ها آن است. دموکراسی سازمانی برای تحقق ایده آل های دموکراتیک نظیر استقلال فردی، آزادی اجتماعی، آزادی بیان و مشارکت در همه مسائلی که زندگی شهروندان را تحت تاثیر قرار می دهد ضروری و لازم است. هدف از این پژوهش دست یابی به عوامل موثر بر استقرار دموکراسی سازمانی در سازمان های بخش عمومی است تابتوانند با استفاده از اصول دموکراسی نحوه اجرای فعالیت های خود و همچنین محیط کار را به گونه ای طراحی کنند که موجب شکوفایی و توسعه توانایی های بالقوه کارکنان و نیز ارائه اثربخش کالاها و خدمات به عموم جامعه شود. در این پژوهش توسعه ای-کاربردی از روش توصیفی- پیمایشی فن دلفی برای دست یابی به مولفه های موثر بر ایجاد دموکراسی سازمانی و از روش توصیفی- همبستگی مدل یابی معادلات ساختاری جهت تحلیل عاملی تاییدی و سنجش روایی سازه استفاده شده است. مشارکت کنندگان در بخش دلفی را اساتید دانشگاهی و مدیران ارشد سازمان های بخش عمومی آشنا با مفهوم دموکراسی سازمانی و جامعه آماری در بخش مدل یابی معادلات ساختاری را کارکنان هفت سازمان بخش عمومی در استان بوشهر تشکیل می دهند. در این پژوهش نخست مطالعه جامعی در متون علمی صورت پذیرفت و شاخص هایی شناسایی و سپس این شاخص ها به نظرخواهی خبرگان گذاشته و در نهایت 32 شاخص و 9 بعد اصلی که عبارتند از: پاسخ خواهی اجتماعی، حاکمیت مشترک، جو سازمانی عادلانه، کرامت سازمانی، شفافیت، مراودات اثربخش، فرهنگ آزادی خواهی سازمانی، انعطاف پذیری سازمانی و عدالت شغلی، شناسایی شدند.

هدف از مقاله حاضر، شناسایی شاخص ها و عوامل موثر بر سازمان فضیلت گرا و آزمون مدل ساختاری سازمان فضیلت گرا در دانشگاه های منتخب استان یزد است. در روش تحقیق این پژوهش، رویکرد ترکیبی کمی و کیفی به کار رفته است. بدین گونه که برای شناسایی شاخص های سازمان فضیلت گرا از روش دلفی که از جمله روش های کیفی است، استفاده شد و از روش کمی مدل سازی معادلات ساختاری برای آزمون مدل استفاده شد. در این مقاله، ابتدا با توجه به ادبیات تحقیق، شاخص های موثردرایجاد سازمان فضیلت گرا استخراج و سپس با تشکیل پنل دلفی و سه دوراجرای تکنیک دلفی درمورد این شاخص ها اجماع حاصل شد.شاخص های بدست آمده، مبنای تهیه پرسش نامه اصلی تحقیق قرارگرفت. جامعه آماری تحقیق، کارکنان دانشگاه های منتخب استان یزد بود.یافته ها نشان داد که پنج عامل اصلی شامل رهبری، فرهنگ سازمانی، منابع انسانی، ساختار و فرایند وتوجه به ذینفعان از شاخص ها، توسط تکنیک تحلیل عاملی اکتشافی، قابل استخراج است که این پنج عامل درمجموع، حدود 81 درصد ازتغییرپذیری متغیرها راتوضیح می دهد. نتایج حاصل از تحلیل مسیر مدل ساختاری سازمان فضیلت گرا، حاکی از این است که از میان پنج عامل استخراجی، عامل فرهنگ سازمانی بیشترین اثر مستقیم را بر سازمان فضیلت گرا دارد و عامل توجه به ذینفعان از لحاظ مجموع آثار مستقیم و غیرمستقیم، رتبه اول را در سوق دادن سازمان به فضیلت گرا به خود اختصاص داده است.

ارائه فرایند مناسب جذب هیات علمی در دانشگاه های دولتی وزارت علوم، هدف این پژوهش بود. که بدین منظور به بررسی آسیب های فرایند کنونی، چگونگی فرایندهای دانشگاه های دنیا و همچنین بررسی دیدگاه صاحب نظران در خصوص فرایند مناسب جذب، پرداخته شد. جهت بررسی آسیب های جذب و همچنین تجربه دانشگاه های دنیا از روش کتابخانه ای و برای بررسی نظرات صاحب نظران جذب از روش تحلیل مضمون با ابزار مصاحبه پاره ساختاریافته استفاده شد. روایی صوری و محتوایی سوالات مصاحبه توسط متخصصان و پایایی تحلیل ها از روش پایایی باز آزمون (0.91) و پایایی بین کدگذاران (0.78) تایید شد. جامعه موردنظر تمامی متخصصان آموزش عالی و متصدیان جذب هیات علمی بودند که با روش نمونه گیری هدف مند، شناسایی و مورد مصاحبه و در 25 نفر به اشباع نظری رسید. مصاحبه ها ضبط، پیاده سازی و تحلیل و کدگذاری شد. یافته های بخش مطالعاتی منتج به شناسایی 84 اقدام مناسب و 13 آسیب محوری فرایند کنونی و یافته های بخش کیفی منتج به شناسایی 64 اقدام مناسب در فرایند جذب، از نگاه صاحب نظران شد. درنهایت با توجه به مقایسه اقدامات اشاره شده در دانشگاه های دنیا و اقدامات استخراج شده از دیدگاه صاحب نظران و با لحاظ آسیب های موجود، فرایند موردنظر در 14 اصل و 64 اقدام مناسب در مراحل چهارگانه: برنامه ریزی، نیرویابی، انتخاب و انتصاب طراحی شد.

رهبران تحول آفرین به سطح بالایی از هوش سیاسی نیاز دارند تا بتوانند به صورت شایسته ای با مقاومت پنهان و آشکار برای تغییر و تحول سازگار شوند و آن را تسهیل کنند. اعمال نفوذ و قدرت وجودی رهبران، آن ها را در جهت ایجاد تغییر در کارکنان و سازمان یاری داده و به تحقق اهداف سازمانی کمک می کند، لذا هدف پژوهش، شناسایی سبک رهبری موثر در اجرای تحول اداری و تحلیل اهمیت و جایگاه مدیران برخوردار از توانمندی هوش سیاسی در پیاده سازی تغییرات سازمانی و برنامه های تحول اداری است. در این مقاله به بررسی تاثیر رهبری تحول آفرین بر تغییرات سازمانی با میانجی گری هوش سیاسی در سازمان های دولتی استان گیلان پرداخته شده است، بنابراین ابتدا با مرور مبانی نظری، فرضیه های پژوهش نوشته شد و سپس با استفاده از پرسش نامه، داده ها جمع آوری شد. جامعه آماری پژوهش شامل سازمان های دولتی استان گیلان است که برنامه تحول اداری در سال های گذشته در آن ها اجراشده یا در حال اجرا است. از این جامعه آماری، 64 سازمان دولتی به روش تصادفی ساده برای نمونه آماری انتخاب شدند. پژوهش حاضر کاربردی و روش پژوهش، توصیفی از نوع پیمایشی بوده که اطلاعات به روش میدانی جمع آوری شده و برای تحلیل داده ها از مدل سازی معادلات ساختاری و الگوریتم حداقل مربعات جزئی (PLS) استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد که رهبری تحول آفرین با میانجی گری هوش سیاسی بر روی تغییرات سازمانی تاثیرگذار است. افزایش درک هوش سیاسی رهبران، موفقیت سازمانی را افزایش، اضطراب را کاهش و روابط خارجی سازمان را بهبود می بخشد.

تحقیقات زیادی درباره رابطه محیط کاری فرد و نگرش های مثبت و رفتارهای کارکنان انجام شده است، بااین وجود تاکنون تاثیر تناسب محیطی فرد با رفتار کاری نوآورانه و اینکه چگونه خلاقیت کارکنان منجر به عملکرد بهتری می شود کمتر موردتوجه محققان بوده است. مطالعه حاضر به بررسی تاثیر تناسب فرد-سازمان و تناسب فرد-شغل، بر رفتار کاری نوآورانه و عملکرد شغلی، با تبیین نقش میانجی اعتماد در خلق نوآوری پرداخته است. جامعه آماری پژوهش، شامل کارکنان و پژوهشگران پژوهشگاه وزارت نیرو در شهر تهران می باشد. پس از مرور ادبیات و طراحی مدل مفهومی، پرسشنامه ای مشتمل بر 24 پرسش به نمونه آماری متشکل از 79 نیروی ستادی شرکت موردنظر ارائه شد.نمونه موردنظر از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردید.تحلیل داده های جمع آوری شده بر اساس تحلیل عاملی و تحلیل معادلات ساختاری جهت تایید فرضیه های تحقیق انجام شد. بر اساس یافته های پژوهش تناسب فرد-شغل و تناسب فرد -سازمان بر رفتار کاری نوآورانه و رفتار کاری نوآورانه بر عملکرد شغلی کارکنان موثر است. همچنین یافته ها، نقش میانجی اعتماد در خلق نوآوری در رابطه میان تناسب فرد- سازمان، تناسب فرد- شغل و رفتار کاری نوآورانه را تایید کرد.

در شرایطی که فضای کسب وکار هرروز پویا تر و پیچیده تر می شود ایجاد و توسعه مزیت های رقابتی پایدار، تابع نوآور بودن و بهبود مستمر فناوری های موجود است و سازمان های تحقیق و توسعه وابسته به شرکت ها، نقش مهمی در این زمینه ایفا می کنند.اما همواره یکی از چالش های اساسی مدیران ارشد آن ها، چگونگی بهبود عملکرد این سازمان ها است.درحالی که پژوهشگران معتقد هستند رهبری، فرهنگ و جو سازمانی مهمترین عوامل موثر در این زمینه هستند ولی مطالعات بسیار محدودی در مورد تاثیر ترکیب این عوامل بر عملکرد آن صورت گرفته است.هدف این مطالعه، پر کردن این خلا است. جامعه آماری، سازمان های تحقیق و توسعه وزارت نفت می باشد. روش تحقیق ترکیبی است. ابزار گردآوری داده ها در مرحله کیفی، آرشیوی و در مرحله کمی، از پرسشنامه تدوین و تاییدشده مرحله قبل استفاده شده است.داده ها از476 نفر از مدیران پژوهشی و پژوهشگران این سازمان ها جمع آوری شد. برای تحلیل داده ها و تایید فرضیه های تحقیق از روش الگویابی معادلات ساختاری بهره گیری شد. نتایج تحقیق نشان داد که رهبران اثر مستقیم معنی داری بر بهبود عملکرد این سازمان ها ندارند زیرا فرهنگ و جو سازمانی میانجی و تعدیل کننده رابطه رهبری و عملکرد هستند. بنابراین باید از دخالت های مستقیم در این امور پرهیز نمایند و از طریق توسعه فرهنگ و شکل دادن به جو سازمانی نوآور، بهره وری و عملکرد این سازمان ها را به طور مستمر بهبود بخشند.

خط مشی گذاری در چارچوب ژرف نگرانه مدیریتی به مثابه مدیریت کلان و ملی است که دربرگیرنده برنامه ریزی، اجرا و ارزیابی طرح های گوناگون، در حوزه های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، برای دستیابی به اهداف متنوع در جغرافیای هدف می باشد. لذا در تحقیقات مختلف یکی از مقوله های ناگسستنی خط مشی برای تعالی و ارتقای سازمان را کارآفرینی می دانند. ازاین رو مقاله حاضر با بررسی و کنکاش در ادبیات موضوع، توانسته است تا ابعاد، مولفه ها و شاخص های محرک و بازدارنده که تاثیر عمده ای بر شکل گیری الگوی خط مشی گذاری کارآفرینی دارند را شناسایی نماید. حوزه های کارآفرینی، عناصر نظام کارآفرینی، فرآیند خط مشی گذاری و نهادهای خط مشی گذاری چهار بعد اصلی هستند که در شکل گیری خط مشی گذاری کارآفرینی، مهم ترین نقش را بازی می نمایند. این مقاله ضمن تاکید بر ارزیابی نوع روابط هر یک از این ابعاد با مفهوم موردمطالعه، به استخراج مولفه ها و شاخص های هر یک از آنها نیز پرداخته است و نشان داده است که الگوی نهایی خط مشی گذاری کارآفرینی در صنعت نفت و گاز کشور به چهار بعد و چهارده مولفه و شصت ویک شاخص وابستگی مستقیم و معنادار دارد. همچنین به کمک شاخص ها و مولفه های کسب شده، الگوی علت و معلولی را معرفی نمود که جایگاه هر یک از شاخص ها و مولفه های احصاء شده را در مراحل فرآیند خط مشی گذاری و کارآفرینی مشخص می نماید. میزان اهمیت و نرخ تاثیرگذاری هر یک از متغیرهای موردتحقیق به کمک نظرخواهی انجام شده در پنج شرکت بزرگ نفتی در غرب کشور که خود دارای چندین شرکت تابعه هستند صورت گرفته که از این طریق میزان اثرگذاری و اهمیت هریک از این شاخص ها، مولفه ها و ابعاد سنجیده شود.