معماری و شهرسازی پایدار
سال:1393 | دوره:2 | شماره:2 |تعداد مقالات:6

حس تعلق به مکان، یکی از مباحث مهم در برنامه ریزی شهری است که در برنامه ریزی و توسعه شهرها، نقش زیادی می تواند ایفا کند. به گونه ای که حس تعلق بالای شهروندان به محله و شهر خود، از جهات گوناگون برای توسعه و پیشرفت شهرها بسیار سودمند است. تحقیق حاضر در پی بررسی مقایسه ای محلات مختلف شهر خرم آباد از لحاظ حس تعلق مکانی است. در این راستا احساس تعلق و وابستگی افراد به مکان، در هر محله مشخص شده و سپس بررسی مقایسه ای بین محلات مختلف شهر انجام گرفته است. به منظور بررسی دقیق تر، تعداد 6 محله (شهدا، فاز یک کیو، گلستان، گلدشت، پشته و علی آباد) از سه منطقه شهری خرم آباد، به طور تصادفی انتخاب شد که تعداد 280 عدد پرسشنامه در سطح محلات توزیع و به وسیله نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در نهایت با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) نتایج حاصل از تحقیق به تفکیک محله به وسیله نقشه ارایه گردیده است. بدین شکل که: به طور کلی حس تعلق به مکان شهروندان خرم آباد نسبت به محلات خود پایین است،به گونه ای که کمتر از 50% افراد مورد تحقیق حس تعلق بالایی به محله خود داشته اند. همچنین از نظر میزان حس تعلق، میان محلات مختلف مورد تحقیق تفاوت های چشم گیری وجود داشته است. بیشترین حس تعلق به مکان مربوط به محله شهدا با مقدار آن عدد 1.78 است. محله فاز یک کیو، با 1.57 در رتبه بعدی قرار دارد. فقط دو محله در این تحقیق تا حد متوسط (بالاتر از 1.5) از احساس تعلق به مکان برخوردار هستند و سایر محلات مورد تحقیق از این جهت در وضعیت نامناسبی قرار دارند، که نمی تواند وضعیت مناسبی باشد. عوامل بسیاری بر میزان حس تعلق به مکان افراد تاثیرگذار است. عواملی چون سال های سکونت افراد در یک مکان، سن، جنس، تحصیلات و نیز ویژگی های فیزیکی و کالبدی، تاریخی و فرهنگی یک مکان تا حد بسیار زیادی می تواند بر احساس افراد از آن مکان موثر باشد. اما آنچه در این پژوهش اثبات شد، اینکه: عواملی از قبیل قدمت مکان، وجهه مکان، دسترسی به خدمات در مکان، پوشش گیاهی، نمای خیابان ها، بافت مکان، وجود و یا نزدیکی اماکن تفریحی و گذران اوقات فراغت در مکان همه از عواملی هستند که بر حس تعلق به مکان شهروندان خرم آبادی تاثیرگذار بوده اند. خصوصا عواملی چون وجهه محله، دسترسی به خدمات، پوشش گیاهی، نمای خیابان و نوع بافت محله، با میزان تعلق احساسی افراد به مکان رابطه زیادی داشته است.

خانه نخستین جایی است که انسان برای فرار از تنش های دنیای بیرون و رسیدن به آرامش و آسایش به آن پناه می برد و علاوه بر تامین نیازهای کمی، به نیازهای کیفی زندگی انسان و فراهم نمودن شرایط مطلوب، برای خانواده و تحقق فعالیت های خانوادگی در آن پرداخته می شود. درنتیجه بررسی میزان رضایتمندی ساکنان مجتمع های مسکونی، یکی از مهمترین رویکردهای پژوهش در حوزه مسکن می باشد. یکی از مشکلاتی که در طراحی مجتمع های مسکونی دیده می شود و مساله این تحقیق را شامل می گردد، عدم رضایتمندی ساکنان به دلیل عدم رعایت مفاهیم خلوت، سلسله مراتب فضایی و عدم پیش بینی فضاهای واسط است. هدف از تحقیق حاضر،بررسی برخی از عوامل موثر در ارتقاء رضایتمندی ساکنان و تعیین درجه اهمیت آن ها با توجه به رویکرد تحقیق است. روش تحقیق بصورت توصیفی- پیمایشی و با تکنیک دلفی بوده است. ابتدا به مطالعه پیشینه تحقیق و بررسی مفهوم رضایتمندی و تعیین متغیرهای تاثیرگذار بر آن پرداخته شد. پس از مطالعه موارد فوق چارچوب نظری تحقیق استخراج گردید. در گام بعدی با توجه به فرضیات تحقیق و متغیرهای در نظر گرفته شده و تهیه پرسشنامه، به پرسش از 19 نفر از متخصصین حوزه مسکن پرداخته شد و داده های پرسشنامه با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصله حاکی از آن است که متغیرهای خلوت، تفکیک فضاهای شلوغ و آرام و وجود سلسله مراتب فضایی با توجه به سطح معناداری کوچکتر از 0.05 و ضریب همبستگی بالاتر از سایر متغیرها، به ترتیب تاثیرگذارترین مولفه های روانی، کالبدی و محیطی در ارتقاء رضایت ساکنان در مجموعه های مسکونی می باشند. همچنین متغیر وجود فضاهای واسط دومین متغیر تاثیرگذار از مولفه های کالبدی بعد از متغیر تفکیک فضاهای شلوغ و آرام در ارتقاء رضایتمندی است.

استفاده بهینه از زمین و برنامه ریزی فضای سبز شهری، یکی از مسائل مهم و اساسی در نظام برنامه ریزی شهری است. با توجه به اهمیت فضای سبز شهری و همچنین افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی که موجب تبدیل فضاهای باز و سبز شهری به سطوح بتنی خشن و نفوذناپذیر شده است، لازم است از روش ها و ابزار جدیدی که بتوانند در تصمیم گیری به برنامه ریزان کمک کنند، استفاده نمود.هدف این مقاله این است تا با بهره گیری ازGIS ، ساختار کاربری فضای سبز شهری را مورد آزمایش و اثرات آن را مورد تحلیل قرار دهد. منطقه سه شهر اصفهان به عنوان مطالعه موردی با این فرض که رشد آن تحت تاثیر عوامل محرک خاص و الگوهای مشخص محلی است مورد ارزیابی قرار گرفته است. در این راستا با مروری بر مفاهیم نظری مرتبط با عوامل موثر در برنامه ریزی کاربری فضای سبز شهری و شاخص های توسعه پایدار، معیارهای تحلیلی GIS تدوین شد تا به عنوان چارچوب مناسب برای برنامه ریزی کاربری فضای سبز منطقه موردمطالعه مورد استفاده قرار گیرد. نتایج به دست آمده نشان می دهد در منطقه سه شهر اصفهان علیرغم مشکلات جدی در وضعیت سرانه کاربری و توزیع کاربری فضای سبز، مکانی که دارای تمامی ویژگی های مکان گزینی به بهترین شکل باشد وجود نداشته، اما مکان هایی با بیشترین هم خوانی با معیارها در محلات شماره 13 (محله خواجو)، شماره 14 (محله باغ کاران)، شماره 10 (محله قلعه طبره) دارای اولویت برنامه ریزی فضای سبزند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه اندازه شهر و میزان گرایش به رفتارهای وندالیستی در شهرهای ایران صورت پذیرفته و در آن از روش اسنادی و پیمایشی استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق 3 شهر استان فارس (کلانشهر شیراز، شهر میانی جهرم و شهر کوچک سروستان) بر اساس آمار مرکز آمار ایران در سال 1390 است. حجم نمونه با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران به ترتیب برای شهرهای شیراز، جهرم و سروستان عدد 384، 383 و 380 محاسبه شده است. پس از گردآوری اطلاعات با استفاده از ابزار پرسشنامه خودساخته و پردازش داده ها با نرم افزار SPSS، با توجه به سطح سنجش متغیرها از روش های آماری توصیفی و آماره های استنباطی (کای اسکوار، اسپیرمن، کروسکال والیس و دبلیو کندال) استفاده شده است. نتایج آزمون کای اسکوار نشان می دهد که میزان گرایش به رفتارهای وندالیستی در شهرهای ایران مناسب نمی باشد. نتایج آزمون اسپیرمن نشان می دهد که بین میزان محرومیت از خدمات شهری و گرایش به رفتارهای وندالیستی رابطه معنی داری وجود دارد. نتایج آزمون کروسکال والیس بیانگر تفاوت معنی دار در میزان گرایش به رفتارهای وندالیستی در شهرها با اندازه های مختلف می باشد. طبق نتایج به دست آمده از آزمون رتبه های دبلیو کندال، مشخص گردید که میانگین رتبه میزان گرایش به رفتارهای وندالیستی در شهر سروستان (2.23) بیشتر از شهرهای جهرم (2.22) و شیراز (1.55) است.

انباشت آلاینده های هوابرد در فضای داخلی اکثر سوله ها و عدم تخلیه موثر هوای آلوده از فضای داخل کارگاه های صنعتی، مساله ای اساسی برای سلامت کارکنان این کارگاه هاست. این در حالی است که استانداردهای متعددی وجود دارند که بر لزوم تهویه صنعتی موثر تاکید فراوان دارند. به هر حال ناکارایی سیستم های تهویه صنعتی عمومی در سوله های صنعتی کاملا محسوس است و این درحالی است که محاسبات دقیقی از سوی مهندسین مکانیک برای پیش بینی مکنده های موثر تهویه در فضاهای صنعتی صورت می گیرد. این پژوهش به بررسی وضعیت جریان هوای داخل در ساختمان های صنعتی می پردازد و تلاش می کند تا از طریق شبیه سازی های عددی با روش دینامیک سیال محاسباتی علت اصلی ناکارایی سیستم های مکنده تهویه که عمدتا سقفی هستند را بیابد. این شبیه سازی ها در یک سوله موردی صورت می گیرد که مورد بررسی و مشاهده دقیق قرار گرفته است. شبیه سازی ها در این پژوهش توسط برنامه های Gambit و Fluent انجام شدند: ابتدا روایی برنامه با انجام پروژه های مشابه و نیز تطبیق با نتایج تجربی به اثبات رسید. سپس با یک روش تحلیلی و با کمک برنامه Fluent به تجزیه و تحلیل داده ها اقدام شد. در خاتمه نیز به ارائه نتایج و تعمیم آنها بر جامعه آماری اقدام گردید. نتایج نشان دادند که جریان هوای داخل تحت تاثیر متغیرهای مستقل معماری به همراه موقعیت بازشوها، دمنده ها و مکنده ها قرار داشته و تغییرات در شرایط این متغیرها جریان هوای داخل را اصلاح نموده و خروج آلاینده ها را امکان پذیر نماید.

دلبستگی مکانی بر پیوندهای محکم مردم و مکان دلالت می کند که از عوامل فردی، اجتماعی و کالبدی تاثیر می پذیرد و بر تامین نیازهای روحی و کیفیت زیست شهری موثر است. هدف این مقاله بررسی میزان دلبستگی مکانی افراد ساکن و غیرساکن به خیابان باباافضل شهر کاشان و تاثیر متغیرهای فردی، مدت اقامت و تامین مایحتاج از این خیابان بر دلبستگی مکانی به آن و روش تحقیق توصیفی تحلیلی است. پس از مطالعه کتابخانه ای و بررسی مبانی نظری موضوع، داده های مورد نیاز به شیوه پیمایشی با استفاده از پرسشنامه جمع آوری و با روش های آماری توصیفی و استنباطی (آزمون های پیرسون، تی و واریانس) با بهره گیری از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان می دهد از میان متغیرهای فردی، سواد، درآمد و تاهل بر دلبستگی مکانی موثرند و رابطه بین سکونت یا عدم سکونت و نیز مدت اقامت در محدوده مورد مطالعه با دلبستگی مکانی پاسخگویان به آن از نظر آماری معنادار است. همچنین رابطه معنادار تامین مایحتاج از خیابان باباافضل و دلبستگی مکانی تایید نشد. با توجه به پایین بودن مقدار بعد مشارکت و همذات پنداری با مکان نسبت به سایر ابعاد ارزیابی شده دلبستگی مکانی، تقویت آن از طریق مشارکت و سهیم کردن ذینفعان در ساماندهی محدوده مورد مطالعه می تواند در افزایش دلبستگی موثر باشد.