علوم و فناوری پسته
سال:1397 | دوره:3 | شماره:6 |تعداد مقالات:6

مدیریت حاصل خیزی خاک از طریق استفاده از کودهای زیستی یکی از اجزای حیاتی کشاورزی پایدار می باشد. امروزه استفاده از کودهای زیستی به عنوان جایگزین کودهای شیمیایی با هدف کاهش یا حذف مصرف آن ها با توجه به اثرات مخرب زیست محیطی کودهای شیمیایی در راستای نیل به کشاورزی پایدار افزایش یافته است. این تحقیق با هدف بررسی تأثیر کاربرد توام جدایه هایی از باکتری های سودوموناس فلورسنت و ورمی کمپوست بر رشد و ترکیب شیمیایی دانهال های پسته رقم قزوینی (Pistacia vera L. var. Qazvini) انجام گرفت. آزمون در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه ولی عصر رفسنجان و به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل ورمی کمپوست در سه سطح (صفر، دو و چهار درصد وزنی)، و باکتری در سه سطح (تلقیح با دو جدایه سودوموناس فلورسنت محرک رشد و بدون باکتری) بودند. نتایج نشان داد که کاربرد جدایه های باکتری باعث افزایش معنادار وزن خشک بخش هوایی، جذب فسفر، پتاسیم، کلسیم، و عناصر غذایی کم مصرف آهن، روی، منگنز و مس نسبت به شاهد شد. کاربرد جدایه D12 جذب فسفر و کلسیم بخش هوایی را به ترتیب 18 و 23 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. همچنین کاربرد ورمی کمپوست سبب افزایش معنی دار جذب فسفر، پتاسیم، منیزیم و روی بخش هوایی در مقایسه با شاهد گردید. کاربرد تیمار چهار درصد وزنی ورمی کمپوست باعث افزایش 20 درصدی جذب پتاسیم و هم چنین افزایش 28 درصدی منیزیم بخش هوایی شد. کاربرد توأم جدایه D12 و چهار درصد ورمی کمپوست باعث افزایش معنادار جذب آهن به میزان 85 درصد گردید. در مجموع نتایج این پژوهش نشان داد که باکتری های ریزوسفری محرک رشد گیاه و کود زیستی ورمی کمپوست و همچنین کاربرد توام آنها توانستند نقش مؤثرتری در رشد و تغذیه نهال های پسته داشته باشند.

در این پژوهش به منظور مطالعه تنوع مورفولوژیکی در جمعیت های نیمه خواهری پسته، از 38 ژنوتیپ پسته متعلق به 5 فامیل نیمه خواهری ارقام اکبری و اوحدی از ایران و ازون، سیرت و کرمزی از ترکیه که در سال 1388 از طریق بذر در کلکسیون دانشگاه ولی عصر رفسنجان کشت شده بودند، استفاده شد. این مطالعه در سال های 1393 و 1394 انجام پذیرفت. تنوع مورفولوژیکی ژنوتیپ ها با اندازه گیری 12 صفت کمی و 3 صفت کیفی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه به عامل ها صفات مورفولوژیکی مورد بررسی را به دو گروه عاملی که در مجموع 6/78 درصد از وارایانس کل را توجیه کردند، تقسیم کرد که مهم ترین صفات تفکیک کننده در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه صفات مرتبط به برگ و برگچه می باشد. علاوه براین تجزیه کلاستر صفات مورفولوژیکی توانست ژنوتیپ های ترکیه و ایران را از یکدیگر تفکیک کند اگرچه ژنوتیپ های متعلق به رقم سیرت رابطه ژنتیکی بیشتری با ارقام ایرانی داشت.

در اثر بروز عارضه زودخندانی در پسته نفوذ اسپور قارچ آسپرژیلوس به مغز تسهیل و با فراهم شدن شرایط مناسب رشد و تکثیر قارچ مقادیر قابل ملاحظه ای آفلاتوکسین در توده پسته تولید خواهد شد. از آنجایی که هر نوع تنش زیستی یا غیرزیستی متوجه پوست میوه است، بنابراین رشد سلول های پوست و انعطاف پذیری آن، در مقاومت پوست در برابر این تنش ها نقش مهمی به عهده دارد. به منظور بررسی ویژگی های آنزیمی و بیوشیمیایی مرتبط با انعطاف پذیری پوست نرم، نمونه های سالم و زودخندان رقم کله قوچی در زمان برداشت به آزمایشگاه منتقل گردید. فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز و پراکسیداز و میزان لیگنین، ترکیبات فنلی، پروتئین تام و کلسیم و منیزیم محلول و باند شده در نمونه ها اندازه گیری شد. بر اساس نتایج، افزایش فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز، پراکسیداز و میزان فنل های متصل به دیواره در نمونه های زودخندان نسبت به نمونه های سالم افزایش نشان داد. همچنین میزان کلسیم و منیزیم محلول در نمونه های زودخندان نسبت به نمونه های سالم کاهش یافت. در نتیجه پوست نرم نمونه های سالم به دلیل کاهش فعالیت پراکسیداز و میزان ترکیبات فنلی متصل به دیواره و کاهش کلسیم و منیزیم باند شده به دیواره ی سلولی، در مقابل فشار وارد شده از سوی پوست استخوانی انعطاف پذیری بیشتری نشان داد.

به دلیل عدم مدیریت صحیح و پایدار خاک و تغذیه گیاه، تعادل عناصر غذایی در خاک و درختان پسته به هم خورده است که این امر یکی از مهمترین دلایل پایین بودن عملکرد پسته در واحد سطح در بسیاری از مناطق کشور می باشد. از این رو تحقیقات روی جنبه های مختلف تأثیر و کاربرد کودهای زیستی بر گیاه پسته ضروری به نظر می رسد. لذا در این پژوهش به منظور بررسی اثر کود سوپر فسفات تریپل (در سه سطح0 (P0)، 1 (P1) و 2 (P2)گرم در کیلوگرم) در تلفیق با کود زیستی فسفاته بارور-2 (در دو سطح 0 (B0) و 5/2 (B1) گرم در کیلوگرم) بر جذب برخی عناصر غذایی (فسفر و نیتروژن) و صفات رویشی (وزن خشک، ارتفاع و طول ریشه گیاه) نهال پسته، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دامغان انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که کاربرد کود زیستی بارور-2 در هر دو سطح کاربرد کود سوپر فسفات تریپل سبب افزایش وزن خشک اندام های هوایی (تا 21%)، فسفر (تا 41%) و نیتروژن اندام های هوایی (تا 93%)، ارتفاع گیاه (تا 14%) و طول ریشه (تا 9%) شد. در سطوح بالای کاربرد کود سوپر فسفات تریپل (2 گرم در کیلوگرم) ارتفاع گیاه، وزن خشک و فسفر اندام های هوایی کاهش یافت. نتایج بیانگر این واقعیت است که کاربرد بیش از حد کودهای شیمیایی فسفردار از تأثیر مثبت کودهای زیستی می کاهد. در نهایت جهت بالابردن عملکرد درختان پسته پیشنهاد می شود از کود زیستی به تنهایی یا همراه با مقادیر بسیار کم کودهای فسفره استفاده گردد.

از آنجایی که درحال حاضر کلیه پایه های پسته در مناطق پسته کاری ایران به صورت بذری می باشند و ناهمگنی پایه ها باعث تفاوت در ویژگی های کمی و کیفی درختان مربوط به هر رقم شده و همچنین امکان تکثیر پایه های برتر به صورت بذری میسر نمی باشد، لذا گسترش پایه های کشت بافتی و نیز بررسی سازگاری ارقام با این پایه ها از اولویت های تحقیقاتی مراکز پژوهشی پسته کشور است. هدف از این پژوهش بررسی سازگاری شش رقم تجاری پسته با پایه کشت بافتی رقم بادامی زرند بود. این آزمایش در چهار سال متوالی (1390-1386) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با شش رقم پسته (کله قوچی، رضایی زودرس، فندقی، فروتنی، اکبری و احمدآقایی) در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات پسته کرمان اجراء شد. نتایج مقایسه میانگین مشخص نمود از بین ارقام مورد مطالعه رقم احمدآقایی از نظر ویژگی های رشدی دارای بیشترین رشد و بیشترین سازگاری با پایه کشت بافتی و نیز دارای بیشترین غلظت عناصر غذایی برگ بود و رقم اکبری کمترین سازگاری را با پایه کشت بافتی داشت. به طوری که طول شاخه سال جاری و پیوندی و قطر زیر پیوند و بالای پیوند رقم احمد آقایی به ترتیب 36، 84، 67 و 39 درصد بیشتر از رقم اکبری بود و غلظت فسفر و آهن در برگ رقم احمدآقایی نسبت به اکبری به ترتیب 85/42 و 101 درصد افزایش نشان داد. نتایج تحلیل همبستگی پیرسون، وجود ضرایب همبستگی معنی داری را بین صفات مورد مطالعه در این تحقیق نشان داد. از جمله درصد پتاسیم برگ با طول شاخه سال جاری و طول شاخه پیوندی و همچنین درصد کلسیم برگ با قطر شاخه و قطر شاخه با تعداد شاخه های جانبی و شعاع تاج درخت دارای همبستگی مثبت بود. با توجه به نتایج بدست آمده این گونه به نظر می رسد که در منطقه کرمان رقم احمدآقایی سازگاری مطلوب تری نسبت به بقیه ارقام با پایه کشت بافتی بادامی زرند دارد.

یکی از کاربردهای مهم و گسترده ی انرژی خورشیدی، استفاده از خشک کن های خورشیدی برای خشک کردن محصولات کشاورزی جهت نگهداری طولانی مدت آن است. پسته یکی از مهمترین اقلام صادرات غیرنفتی ایران است. با توجه به اهمیت روش خشک کردن در حفظ خصوصیات کیفی محصولات تولیدشده از مغز پسته و همچنین بهره گیری از منابع انرژی تجدید پذیر، یک خشک کن خورشیدی غیرمستقیم سینی دار با استفاده از ماده تغییر فاز دهنده پارافین با نقطه ذوب 55 درجه سانتی گراد و کلکتور لوله گرمایی تحت خلأ با بازده 42/62 درصد طراحی و ساخته شد که دارای بازده عملکرد 42/38 درصد بوده است. محصول خشک شده از نظر ظاهری با پسته خشک شده از نوع ممتاز مقایسه شد که از کیفیت مطلوبی برخوردار است. پارامتر هایی همچون دمای محفظه خشک کن، دمای ورودی و خروجی کلکتور، رطوبت داخل محفظه خشک کن و رطوبت محیط، شدت تابش خورشیدی و نمودار کاهش رطوبت بر حسب زمان برای دوحالت، با استفاده از مواد PCM و بدون استفاده از PCM اندازه گیری و مقایسه شد. با توجه به طولانی بودن روند خشک شدن محصول، استفاده از ماده تغییرفاز دهنده راه حل مناسبی برای افزایش مدت زمان کارکرد خشک کن خورشیدی تا 2 ساعت بعد از غروب خورشید است.