علوم زمین
سال:1395 | دوره:26 | شماره:101 |تعداد مقالات:29

لایه های رسوبی مرز کامبرین-اردوویسین در برش کلات، در کپه ‍ داغ باختری، بیشتر متشکل از یک توالی یکنواخت از رسوبات آواری ریزدانه آرژیلیتی با میان لایه های آهکی صدف دار است که در یک محیط فلات قاره یا شلف بیرونی ته نشین شده اند. در محدوده این مرز، یک توالی کامل از زیست زون های کنودونتی Cordylodus intermedius، Cordylodus lindstromi و Cordylodus angulatus دیده می شود. اولین ظهور گراپتولیت پلانکتونی Rhabdinopora cf. flabelliformis flabelliformis (Eichwald, 1840)، در بخش بالایی زیست زون کنودونتی Cordylodus lindstromi، در رسوبات آرژیلیتی سیاه رنگ موقعیت به نسبت دقیق مرز کامبرین-اردوویسین را در برش کلات آشکار می سازد. در البرز خاوری، به دلیل نبود کنودونت و گراپتولیت شاخص در محدوده مرز کامبرین-اردوویسین، تعیین دقیق این مرز ممکن نیست. ردیف رسوبات گذر کامبرین-اردوویسین در برش های ده ملا و سیمه کوه از البرز خاوری، از دید سنگ شناسی به سه بخش قابل تقسیم است: 1) سنگ های آهکی به سن فورونگین که به سمت بالا به رسوبات آواری تبدیل می شود؛ 2) ماسه سنگ های دارای Cruziana مربوط به پایان کامبرین، نشان دهنده کمپلکس های ساحلی یا پایابی؛ 3) آرژیلیت های خاکستری متعلق به ترمادوسین که گویای نواحی ژرف تر دور از ساحل هستند. در این ناحیه مرز تقریبی کامبرین-اردوویسین در قاعده زیست زون تریلوبیتی Asaphellus inflatus-Dactylocephalus قرار دارد.

فعالیت آتشفشانی نئوژن تل قربان-چاه برشک (شمال شهربابک) به صورت جریان وگنبد گدازه ای داسیتی و آندزیتی رخنمون دارد و از دید سنگ نگاری شامل درشت بلورهای پلاژیوکلاز، هورنبلند و گاه بیوتیت و کوارتز در قالب بافت پورفیری و هیالوپلیتیک است. اپاسیته شدن هورنبلند و بیوتیت به همراه منطقه بندی و بافت غربالی در درشت بلورهای پلاژیوکلازها از نشانه های شرایط نبود تعادل ماگمایی در هنگام سرد شدن به شمار می روند. داده های ژئوشیمیایی و نمودارهای سنگ شناختی ماهیت ماگمایی کالک آلکالن با پتاسیم متوسط آنها را نشان می دهد. غنی شدگی از عناصرLILE و تهی شدگی از عناصر با شدت یونی بالا HFSE (مانند Ta، Nb و Ti) اشاره به ارتباط فعالیت های آتشفشانی نئوژن تل قربان-چاه برشک با محیط فرورانش دارد. همچنین مقادیر Al2O3>16، Sr/Y>80 و الگوی عناصر کمیاب بهنجار شده با کندریت، همانندی زیاد آنها را با آداکیت ها نمایان می کند. ویژگی های ژئوشیمیایی متمایز مانند Rb/Sr<0. 04، Sr/Y>80، Yb<1و (La/Yb)n>18 و Y<10 پیشنهاد می کنند که این سنگ ها از ذوب پوسته اقیانوسی فرورانده شده با باقی ماندن گارنت از ذوب در ناحیه منشأ مشتق شده اند. جایگیری و بالاآمدگی آنها در امتداد گسل ها و شکستگی ها در رژیم زمین ساختی پس از برخوردی نئوژن روی داده است.

رسوبات میوسن در گستره نیریز در پهنه برخوردی زاگرس، میان گسل اصلی زاگرس و پهنه افیولیتی زاگرس رخنمون دارند. به منظور مطالعه محیط رسوبی دیرینه این رسوبات، دو برش کوه آسکی و هورگان اندازه گیری و نمونه برداری شده است. ستبرای این دو برش به ترتیب 424 و 440 متر است و از ماسه سنگ، کنگلومرا و مارن سرخ و سبز رنگ تشکیل شده و به صورت ناپیوسته میان سازند جهرم و کنگلومرای بختیاری قرار گرفته اند. بر پایه مطالعات صحرایی و سنگ نگاری، 14 رخساره مربوط به کمربندهای رخساره ای بخش نزدیک به منشأ دلتای بادبزنی، بخش میانی دلتای بادبزنی، رخساره های حدواسط، رخساره های شیب دلتا و انتهای دلتا برای توالی میوسن از حاشیه به سوی مرکز حوضه تشخیص داده شده است. با توجه به رخساره های شیب که در اثر جریان های توربیدایتی، جریان های ریزشی دانه ای و جریان های خرده دار تشکیل شده اند و دانه درشت بودن و جورشدگی بد رسوبات، مدل رسوبی دیرینه برای توالی میوسن گستره نیریز، یک دلتای بادبزنی پیشنهاد می شود. همچنین گسترش رخساره های شیب نشان دهنده وجود شیب دیرینه و دلتای بادبزنی ژرف نوع شیبی است. وجود ناپیوستگی های درون سازندی فراوان، تغییرات نامنظم اندازه دانه ها و جریان های ثقلی نشان دهنده زمین ساخت فعال حوضه رسوبی و ورود ناگهانی رسوبات درشت-دانه (رویدادهای شدید ناگهانی کوتاه مدت (Catastrophic events)) به بخش نزدیک به منشأ حوضه زاگرس در زمان میوسن است.

کانسار مگنتیت-آپاتیت گزستان در 78 کیلومتری خاور بافق، در پهنه ایران مرکزی و زیرپهنه بافق-پشت بادام قرار دارد. واحدهای سنگی منطقه به سری ریزو تعلق دارند و متشکل از سنگ های کربناتی، شیل، توف، ماسه سنگ و سنگ های آتشفشانی هستند. سنگ های نفوذی به صورت استوک و دایک و با ترکیب گرانودیوریت و گرانیت در بخش های مختلف رخنمون دارند. سنگ های تراکیتی و داسیتی منطقه در اثر دگرسانی کلریتی به رنگ سبز دیده می شوند و سنگ میزبان کانی سازی آهن و فسفات است. دگرسانی ها نیز بیشتر از نوع کلریتی وآرژیلیک هستند، ولی دگرسانی های سریسیتی، پتاسیک، سیلیسی، تورمالینی و اپیدوتی نیز در واحدهای سنگی تشکیل شده اند. 5 شکل کانی سازی در کانسار گزستان دیده می شود که شامل کانسنگ آهن توده ای با کمی آپاتیت، کانسنگ آپاتیت-مگنتیت، رگه-رگچه های نامنظم (استوک ورک) در سنگ سبز برشی شده، نوع پراکنده و رگه های توده ای خالص آپاتیتی هستند. در مطالعات میانبارهای سیال در کانی آپاتیت میزان دما و شوری در آپاتیت نسل I بیشتر از آپاتیت نسل II است که کاهش شوری در آپاتیت نسل II می تواند حاصل آلودگی سیال های ماگمایی با آب های جوی در مراحل تأخیری کانه زایی باشد. ترکیب ایزوتوپی پایدار اکسیژن، هیدروژن و کربن در مگنتیت، کوارتز، آپاتیت و کلسیت و همچنین محاسبه ترکیب ایزوتوپی اکسیژن در سیال در حال تعادل با کانی های اکسیدی، منشأ آمیختگی سیال های ماگمایی را با شورابه های حوضه ای برای کانی سازی در کانسار گزستان پیشنهاد می کند.

تحلیل فرکتالی آبراهه ها و شکستگی ها ابزار سودمندی در راستای تعیین بلوغ ساختاری یک گستره است. این پژوهش به کمک هندسه فرکتالی، به بررسی و مقایسه ابعاد فرکتالی شکستگی ها و آبراهه ها در بخش جنوب باختری لنجان می پردازد و پس از تعیین پویاترین بخش این گستره، نقش ساختارهای زمین شناسی را در این امر بررسی می کند. در تحلیل فرکتالی شکستگی ها و آبراهه ها از روش مربع شمار استفاده شده است، بدین منظور چهار بخش A، B، C و D در گستره با تراکم ساختاری بالا شناسایی شده، و ابعاد فرکتالی آبراهه ها و شکستگی ها در این چهار بخش محاسبه و سپس با یکدیگر مقایسه شده است. نتایج تحلیل فرکتالی شکستگی ها بخش B را به عنوان پویاترین بخش گستره معرفی می کند، در حالی که نتایج تحلیل فرکتالی آبراهه ها فعالیت زمین ساختی را در بخش A بیشتر نشان می دهد، ولی با توجه به بیشتر بودن تعداد زمین لرزه ها و تراکم بالای شکستگی ها در بخش B، می توان این بخش را پویاترین بخش گستره مورد مطالعه دانست و پاسخ مغایرت نتایج ابعاد فرکتالی آبراهه ها با نتایج ابعاد فرکتالی شکستگی ها را در گوناگونی سنگ شناسی این بخش از گستره یافت. بررسی های ساختاری انجام شده در گستره نشان از وجود یک پهنه ترافشارشی راست بر در گستره مورد مطالعه دارد، که این پهنه ترافشارشی سبب برخاستگی زمین ساختی بخش B و ایجاد گل ساخت مثبت در این بخش از گستره شده است. بنابراین افزایش فعالیت زمین ساختی بخش B به دلیل شکل گیری گل ساخت مثبت و برخاستگی زمین ساختی حاصل از آن است.

سازند فرخی یکی از واحدهای سنگی کرتاسه بالایی حوضه رسوبی ایران مرکزی و دارای ترکیب سنگی آهک، مارن و آهک مارنی با لایه هایی از سنگ آهک فسیل دار است. این سازند به طور همشیب روی سازند هفت تومان قرار دارد و مرز بالایی آن با سازند چوپانان ناهمشیب است. در این پژوهش 23 نمونه از بخش مارنی سازند فرخی برداشت و 90 اسلاید پالینولوژیکی از آنها تهیه و مطالعه شد. بررسی عوامل آلی موجود در سازند نشان دهنده حفظ شدگی به نسبت خوب مواد آلی در بخش های مارنی است و نرخ رسوب گذاری و میزان اکسیژن متغیر را نشان می دهد. مطالعات پالینوفاسیس سازند نشان می دهد که بخش مارنی در محیط دریایی کم ژرفا تا باز با انرژی متوسط نهشته و یک پالینوفاسیس برای آن تشخیص داده شده است. بر پایه داینوفلاژله های شاخص محیط، محیط گرم و به نسبت کم ژرفا با انرژی متوسط و شوری متغیر برای بخش مارنی سازند فرخی در زمان انبایش رسوبات پیشنهاد می شود.

حوضه آبریز الیاتو با شکلی کشیده و مساحتی در حدود 89/52 کیلومتر مربع، در جنوب باختر فریمان جای دارد. به منظور بررسی تغییرات اندازه ذرات و عوامل مؤثر بر ریزشوندگی، 35 نمونه رسوب از محور مرکزی سدهای طولی رودخانه مورد مطالعه برداشت شده و مشخص شد که روند تغییرات اندازه ذرات از الگوی نمایی کاهش به سوی پایین دست پیروی کرده است. تغییرات سنگ شناسی و زمین ریخت شناسی وگسل خوردگی از عوامل مؤثردر تغییرات درصد شیب رودخانه به سوی پایین دست هستند. بر پایه مطالعات سنگ نگاری، رسوبات بستر رودخانه بیشتر خرده های آذرین همچون سرپانتین وگابرو هستند. همچنین بر پایه مطالعات رسوب شناسی، رسوبات سدهای طولی رودخانه مورد مطالعه بیشتر دارای (جورشدگی بد و بسیاربد)، کج شدگی (تقریباً متقارن تا بسیارمثبت) و کشیدگی (متوسط و پهن) هستند. در این رودخانه 6 رخساره رسوبی شامل گراول دانه پشتیبان (Gcm)، گراول زمینه پشتیبان (Gmm)، گراول با لایه بندی افقی (Gh)، ماسه توده ای (Sm)، گل لامیناسیون دار (Fl) و گل توده ای (Fm) شناسایی شده است. رخساره های موجود در سه عنصر ساختاری کانال (CH)، سدها و اشکال لایه ای (GB) و رسوبات ریز خارج از کانال (FF) تشکیل شده اند. با توجه به مجموعه های رخساره ای و عناصر ساختاری، مدل رسوبی رودخانه مورد مطالعه، بریده بریده با بار بسترگراولی است.

در بخش باختری پهنه گسلی میامی به عنوان مرز دو پهنه ساختاری ایران مرکزی و بینالود، به دلیل اینکه تغییرات راستای گسل میامی بیشتر در زیر پوشش آبرفتی و یا بلوک های جابه جا شده سنگی پنهان مانده است، مشاهدات طبیعی جزیی و محدود به تنهایی پاسخگوی ابهاماتی چون تاریخچه دگرریختی و تکوین پهنه نیست. در این پژوهش برای آسانی دسترسی به واقعیت زمین ساختی موجود، مدل سازی تجربی در قالب 5 نوع آزمایش با ترکیبی از تنش های برشی راست گرد و چپ گرد با فشارشی در شرایط تغییر زاویه مرزهای گسلی پهنه مورد مطالعه انجام شد. بر پایه نتایج این پژوهش، شواهد حاصل از آزمایش با سازوکار اعمال تنش از نوع امتدادلغز راست گرد با مؤلفه فشارشی همانندی زیادی با شواهد صحرایی بخش باختری پهنه گسلی میامی از جمله چین ها، برش های ریدل، هندسه و خم های گسلی و موقعیت دوپلکس های گسلی دارد. جنبش ایجاد شده با سازوکار برش ناهم محور راست گرد با مؤلفه فشارشی، توزیع دگرریختی منطقه را بر عهده دارد. این مدل آزمایشگاهی، بینش مناسبی از نوع و تاریخچه دگرریختی را فراهم کرده است؛ به طوری که بر پایه آن می توان ادعا کرد که بخش باختری گسل میامی در اثر برش ناهم محور راست گرد با مؤلفه فشارشی دگرریخت شده و چرخش حاصل از این برش، روند ساختارها را در زمان های مختلف تغییر داده است.

در حوضه پیش بوم نئوژن زاگرس، فروبار دزفول به عنوان حوضه پیش ژرفا حجم زیادی از رسوبات سازندهای آغاجاری و بختیاری را در خود جای داده است. در این مقاله، با استفاده از داده های سطحی و زیرسطحی و مدل سازی تجربی به مطالعه تأثیر این رسوبات بر هندسه و آرایش ساختارها در بخش مرکزی کمربند چین خورده-رانده زاگرس پرداخته شده است. مدل سازی تجربی نشان می دهد عملکرد همزمان فرسایش و رسوب گذاری همزمان با زمین ساخت مانع از پیشروی دگرریختی به سوی پیش بوم و سبب تمرکز آن در ساختارهای شکل گرفته در سوی پس بوم می شود. در این راستا، تاقدیس های تشکیل شده در سوی پس بوم به صورت بالاآمدگی، گسلش و چرخش یال ها به این فرایند پاسخ می دهند. در ادامه با افزایش کوتاه شدگی، ساختار تاقدیسی بزرگ مقیاس پس از رسوبات همزمان با زمین ساخت به سوی پیش بوم شکل می گیرند. بر پایه مدل سازی تجربی وجود رسوبات آواری سازندهای آغاجاری و بختیاری در فروبار دزفول سبب تمرکز دگرریختی به صورت یال های پرشیب تا برگشته و گسل های راندگی در بخش های جنوبی پهنه های ایذه و لرستان شده است. همچنین حجم زیاد این رسوبات در بخش میانی فروبار دزفول اجازه شکل گیری تاقدیس های بزرگ مقیاس را در این بخش از فروبار نداده و سبب تشکیل تاقدیس های فروبار دزفول در دو بخش شمالی و جنوبی شده است.

منطقه آق کند در فاصله 48 کیلومتری شمال زنجان جای دارد و بخشی از زیرپهنه طارم در پهنه ساختاری البرز-آذربایجان به شمار می رود. سنگ های اسیدی رخنمون یافته در این منطقه شامل گدازه های ریولیتی-ریوداسیتی، پرلیت، پیچستون و ایگنیمبریت به سن الیگوسن هستند. ریولیت ها و ریوداسیت ها به شکل های گنبد و روانه های گدازه رخنمون دارند. پرلیت ها در بخش های پایینی گنبدهای ریولیتی-ریوداسیتی قرار گرفته اند. بررسی های ژئوشیمیایی بیانگر ماهیت کالک آلکالن و ویژگی کمان ماگمایی برای این سنگ هاست. الگوی عناصر کمیاب خاکی این سنگ ها نشان دهنده غنی شدگی آنها در LREE با نسبت بالای LREE/HREE و بی هنجاری منفی مشخص Eu است. بی هنجاری های مثبت عناصر Pb، Rb و Th در نمودار های عنکبوتی بیانگر دخالت پوسته قاره ای در تکوین و تحول ماگمای مادر سنگ های اسیدی این منطقه است. در نمودارهای تمایز محیط زمین ساختی، سنگ های اسیدی منطقه آق کند در موقعیت پس از کوهزایی قرار می گیرند. مجموعه شواهد سنگ نگاری، سنگ شناسی و ژئوشیمی بیانگر این است که در مراحل پایانی پس از برخورد قاره ای، سنگ کره زیرقاره ای ستبر شده البرز، از قاعده پوسته جدا و توسط گوشته داغ سست کره ای جایگزین شده است. بالاآمدگی گوشته داغ سست کره ای سبب ذوب بخشی سنگ کره زیرقاره ای شده و سنگ های بازالتی الیگوسن منطقه مورد مطالعه را به وجود آورده است. جای گیری ماگمای بازالتی یاد شده در ترازهای بالای پوسته قاره ای، موجب ذوب بخشی پوسته شده و ماگماهای اسیدی را تولید کرده است. در اثر سرد شدن سریع گدازه های اسیدی، سنگ های شیشه ای مانند ابسیدین تشکیل شده اند که در مجاورت با آب های جوی و گرم به پرلیت تبدیل شده اند.

برش مورد مطالعه در جنوب باختر کاشمر در بلوک طبس و پهنه ساختاری-رسوبی ایران مرکزی قرار دارد. بر پایه مشاهدات صحرایی و مطالعات رسوب شناسی و سنگ نگاری دو مجموعه رخساره سیلیسی-آواری و کربناته در برش مورد مطالعه تشخیص داده شد. بر پایه بررسی متغیرهای قابل تشخیص در صحرا همچون ترکیب سنگی، فرم هندسی، ساخت های رسوبی، سطوح لایه بندی و مرز میان لایه ها، 3 لیتوفاسیس شامل کنگلومرایی (Gcm, Gp)، ماسه سنگی (St, Sr, Sh, Sl و Sm) و گلی (Fl) و بر پایه مطالعات سنگ نگاری 4 پتروفاسیس شامل ارتوکنگلومرای پلی میکتیک 1 و 2، آرکوزیک وک و ساب آرکوز و 4 مجموعه ریزرخساره متشکل از ریزرخساره های محیط دریای باز، سد، لاگون و کشندی شناسایی شده است. رسوبات سیلیسی آواری بخش بالایی سازند شیرگشت بر پایه وجود چرخه های ریزشونده بوما، قاعده فرسایشی و ترکیب گری وکی در یک محیط توربیدیتی بر جای گذاشته شده است. سنگ های کربناته بخش زیرین سازند نیور نیز بر پایه شواهدی مانند چینه بندی مورب پشته ای، چرخه های ریزشونده با رخساره های پرفسیل در قاعده در یک رمپ کم ژرفا و تحت تأثیر شرایط توفانی ته نشست کرده است. تغییر شرایط رسوب گذاری در گذر از رسوبات اردوویسین بالایی (سازند شیرگشت) به سیلورین زیرین (سازند نیور) می تواند ناشی از تأثیر زمین ساخت منطقه، گسترش یخچال ها و سپس ذوب آنها و نیز تغییرات آب و هوای دیرینه (در ارتباط با گسترش امواج توفانی) انجام شده باشد.

به منظور بررسی برخی از شاخص های تنوع زیستی روزن بران کوچک پرمین بر پایه چینه نگاری زیستی و سنگی، برش پرمین در آبگرم قزوین انتخاب و مطالعه شد. توالی پرمین در این برش شامل سازندهای درود، روته و سنگ های معادل با سازند نسن، 5/206 متر ستبرا دارد. سن سازند روته بر پایه روزن بران کوچک، یاختاشین تا میدین و سن سنگ های معادل با سازند نسن جلفین تا دوراشامین پیشین تعیین شد. سپس اینتروال های زمانی در حد اشکوب (یاختاشین تا جلفین) با استفاده از زیست زون های مهم معرفی شده توسط پژوهشگران مختلف به ویژه در حوضه تتیس تفکیک و شاخص های تنوع شامل تنوع مطلق، تنوع پایا، نرخ انقراض ونرخ نسل زایی با روش معرفی شده Foote (2000) در هر اشکوب محاسبه و سپس تحلیل شد. نتایج نشان از کاهش شدید نرخ نسل زایی از یاختاشین تا مورگابین وافزایش شدید نرخ انقراض در میدین دارد که قابل تطابق با انقراض مهم انتهای گودالوپین است.

هورنفلس های کالک-سیلیکات همدان حاصل گرمای باتولیت الوند روی سنگ های آهکی بوده است. مجموعه کانی های دگرگونی در این سنگ ها عبارت است از وزوویانیت + گارنت + کلینوپیروکسن + ترمولیت/ اکتینولیت + کوارتز + کلسیت ± اپیدوت. سنگ های مورد مطالعه طی دو مرحله دگرگونی پیشرونده و پسرونده تشکیل شده اند. ترکیب شیمیایی کانی های کلینوپیروکسن و گارنت در هورنفلس های کالک-سیلیکات مورد مطالعه با استفاده از تجزیه EPMA نشان می دهد که این کانی ها بیشتر از نوع دیوپسید و گروسولار هستند. دماسنجی بر پایه ترکیب شیمیایی کانی های دیوپسید و گارنت همزیست با ترمولیت/ اکتینولیت، کوارتز و. . . دمای تشکیل حدود 550 درجه سانتی گراد را نشان می دهد. فشار دگرگونی در حدود 5/3 کیلوبار به دست آمد. ترکیب سیال برای این سنگ ها XCO2 را در حدود 2/0 به دست می دهد که مشخص می کند در طول واکنش های دگرگونی پیشرونده تشکیل دهنده این سنگ ها، کانی های کربناتی واکنش داده اند و مقدار آنها کاهش یافته است.

گدازه های بالشی افیولیتی فرومد در باختر سبزوار و حاشیه شمالی خرد قاره ایران مرکزی رخنمون دارند. این گدازه ها دربردارنده سنگ آهک های پلاژیک با ریزفسیل های کرتاسه بالایی هستند و در دو گروه سنی تورونین پسین-سانتونین و کنیاسین-کامپانین پسین دسته بندی می شوند. گدازه های بالشی بازالتی به شکل های لوله ای و غده ای هستند و از بیرون به درون هر بالش شامل بخش های حاشیه ای خارجی (ویتروفیری)، میانی (واریولیتی) و درونی (اینترگرانولار) است. هر بخش دارای بافت خاص خود و مجموعه کانیایی از الیوین ± پلاژیوکلاز ± کلینوپیروکسن است. تشکیل بلورهای اسکلتی به ویژه الیوین و به مقدار کمتر پلاژیوکلاز در بخش میانی، نشان از سرعت زیاد هسته بندی در این کانی ها دارد. سرشت ماگمایی گدازه های تورونین پسین-سانتونین توله ایتی و گدازه های کنیاسین-کامپانین پسین توله ایتی-کالک آلکالن است. اگر چه غنی شدگی عناصر LILE، تهی شدگی نسبی از عناصر HFSE، غنی شدگی متفاوت عناصر LREE و روند تغییرات خطی عناصر HREE، نشان از شکل گیری گدازه های بالشی در محیط وابسته به کمان و از منشأ گوشته ای ناهمگن با درجات متفاوتی از ذوب بخشی دارد، اما کاهش نسبت های Th/Yb، La/Nb، Ce/Nb و Ce/Th نشانگر گرایش آنها به محیط های حدواسط میان IAB و MORB است. بر خلاف گدازه های تورونین پسین-سانتونین، افزایش نسبت هایLa/Yb و Nb/Yb در گدازه های کنیاسین-کامپانین پسین نشانگر باروری گوشته و کاهش نسبت Nb/Ta و افزایش نسبی Th بیانگر دخالت مذاب حاصل از ذوب بخشی صفحه فرورونده در زایش این گدازه هاست. ژرفای به دست آمده برای محل ذوب سنگ منشأ گدازه های بالشی منطقه میان 40 تا 70 کیلومتر برآورد می شود که بیانگر ذوب بخشی در محدوده پهنه لرزولیت اسپینل دار است. به نظر می رسد تشکیل گدازه های بالشی افیولیتی فرومد در یک حوضه حاشیه ای متمایل به پشت کمان مربوط به پهنه فرافرورانشی رخ داده است.

مجموعه اولترامافیک-مافیک ده شیخ در کمربند آمیزه های افیولیتی اسفندقه در استان کرمان قرار گرفته است. هارزبورژیت، لرزولیت، دونیت، کرومیتیت، پیروکسنیت و گابروهای لایه ای، واحدهای سنگی مجموعه ده شیخ را تشکیل می دهند. این مجموعه به علت داشتن کانسارهای کرومیت اهمیت فراوانی دارد. مجموعه ده شیخ بخشی از سنگ کره اقیانوسی نوتتیس را تشکیل می دهد که طی بالاآمدگی از گوشته بالایی و جایگزینی در سطوح بالایی پوسته قاره ای سنندج-سیرجان، دچار دگرشکلی شده است. تحلیل ریزساختاری، سه سازوکار دگرشکلی نوردپذیر درون بلوری، انتقال توده پراکنده و کاتاکلاستیک را در این مجموعه نشان می دهد. ریزساختارهای ماکل دگرشکلی، خاموشی موجی، نوار شکنجی، تیغه های جدایشی، بازبلورش دینامیکی، ریزبودیناژها، ریزشکستگی های کشش-جدایش، کشیدگی و طویل شدگی بلورها، خطواره کانیایی و رخ نوار برشی، سازوکار دگرشکلی نوردپذیر درون بلوری را تشکیل می دهند. سازوکار دگرشکلی انتقال توده پراکنده با تشکیل ریزساختارهای تماس های دانه ای فرورفته، لبه صاف شده و نفوذی به درون و رگچه ها همراه بوده است. سازوکار دگرشکلی پایانی کاتاکلاستیک با ریزساختارهای ریزشکستگی و ریزگسل گزارش می شود. افزون بر این، مطالعات میکروسکوپی نسل های مختلفی از زایش کانی های الیوین، پیروکسن و اسپینل را تحت شرایط گوشته بالایی تا پوسته ای نشان می دهد.

یکی از متغیرهای مهم در بررسی اثرات ساختگاهی، تعیین بسامد طبیعی نوسان خاک است. در مطالعه حاضر برای تعیین این متغیراز اندازه گیری های مایکروترمور به عنوان روشی سریع، ساده و ارزان استفاده شده است. بدین منظور در 74 نقطه از شهر شیراز اندازه گیری های مایکروترمور به روش تک ایستگاهی با طول زمان 5 تا 10 دقیقه انجام پذیرفت. در ادامه برای تعیین بسامد طبیعی نوسان خاک از روش نسبت طیفی مؤلفه افقی به قائم (H/V) و یا همان روش ناکامورا استفاده شد. برای به دست آوردن طیف های مورد نظر نیز از روش طیف فوریه و طیف توان استفاده شد. نتایج بیانگر آن است که مقادیر بسامد طبیعی خاک در نقاط مختلف شهر دارای مقادیری در بازه 5/0 تا 6 هرتز است؛ به طوری که در مناطق خاوری و شمال شهر که رسوبات آبرفتی با ستبرای بسیار کم دارند، این مقدار بسامد افزایش یافته است. همچنین با توجه به نتایج مطالعات، ضریب بزرگنمایی آبرفت دارای مقادیری در بازه 3/1 تا 5 است. همچنین به منظور بررسی وابستگی زمانی دوره تشدید، پس از گذشت 8 سال از برداشت داده های اولیه، در 5 ایستگاه دوباره برداشت داده صورت گرفت. نتایج حاصل از این برداشت ها بیانگر تطابق قابل قبول نسبت های طیفی حاصل از برداشت داده ها در دو بازه زمانی مختلف و برای 5 ایستگاه مورد بررسی بوده است.

منطقه بصیرآباد (شمال خاور اهر، استان آذربایجان شرقی) بخشی از پهنه ماگمایی سنوزوییک اهر-ارسباران در شمال باختر ایران است. نفوذ سنگ های آذرین گرانیتی و گرانودیوریتی به سن الیگوسن به درون سنگ های آتشفشانی ائوسن (آندزیت، تراکی آندزیت، آندزی-بازالت و بازالت) سبب رخداد کانی سازی فلزی به همراه گسترش پهنه های دگرسانی گسترده ای در این منطقه شده است. بررسی های کانی شناسی نشان می دهند که این پهنه ها شامل دگرسانی های سیلیسی (کوارتز)، آرژیلیک حد واسط و پیشرفته (کائولینیت، اسمکتیت، کوارتز و آلونیت)، و پروپیلیتیک (کلریت، اپیدوت، آلبیت وکلسیت) هستند. کانسنگ های درونزاد در رگه ها و رگچه های پهنه دگرسانی سیلیسی شامل پیریت، کالکوپیریت و گالن هستند که توسط کوولیت، کانی های کربناتی مس (مالاکیت و آزوریت) و اکسید ها و هیدرواکسید های آهن (گوتیت، لیمونیت و هماتیت) با منشأ برونزاد همراهی می شوند. الگوهای توزیع REEs بهنجار شده با کندریت تفریق و غنی شدگی LREEs نسبت به HREEs و رخداد بی هنجاری های منفی متغیر Eu در همه پهنه های دگرسانی را نمایش می دهند. محاسبات تعادل جرم عناصر با استفاده از روش ایزوکون نشان می دهند که پهنه های دگرسانی سیلیسی و آرژیلیک حد واسط در طی توسعه و تکوین خود به ترتیب دچار تهی شدگی و غنی شدگی REEs شده اند. افزون بر این، گسترش پهنه های دگرسانی آرژیلیک پیشرفته و پروپیلیتیک با غنی شدگی LREEs و تهی شدگی انتخابی HREEs همراه بوده است. بررسی های بیشتر آشکار می کنند که رخداد بی هنجاری منفی Eu (20/0-23/0) در پهنه دگرسانی سیلیسی با فراوانی یون های کلریدی، افزایش فوگاسیته اکسیژن سامانه گرمابی و طبیعت به شدت اسیدی سیال در ارتباط است. نتایج به دست آمده از مطالعات زمین شیمیایی (محاسبات تعادل جرم، تغییرات در مقادیر بی هنجاری های Eu و Ce و نسبت های عناصر خاکی کمیاب) پیشنهاد می کنند که تغییرات pH و دما، فوگاسیته اکسیژن، اختلاف در فراوانی و نوع یون های کمپلکس ساز در محلول، نسبت آب به سنگ و حضور کانی هایی مانند کائولینیت، گوتیت، اسمکتیت، هماتیت و آلونیت نقش مهمی در تفریق، تحرک، و توزیع لانتانیدها در سامانه دگرسانی مورد مطالعه داشته اند.

پهنه سنندج-سیرجان با روند شمال باختر-جنوب خاور، کمربندی کوهزایی در مجاورت بلافصل و شمال زمین درز زاگرس یعنی مکان پیشین اقیانوس نوتتیس جای دارد. این پهنه شامل پی سنگ پان آفریکن شبیه سرزمین های مختلف ایران مرکزی است. پی سنگ بلورین به صورت ناهمشیب زیر رسوبات سکوی پالئوزوییک-تریاس قرار دارد که خود به صورت دگرشیب به وسیله چینه های رسوبی و آتشفشانی کمان ماگمایی ژوراسیک پوشانده شده اند. کربنات های کرتاسه با دگرشیبی زاویه دار ناحیه ای روی سنگ های کهن تر قرار می گیرند. مجموعه دگرگونی فشار بالای زاینده رود شامل کوارتزشیست ها، آمفیبولیت ها، گنیس ها و اکلوژیت ها در مسیر زاینده رود رخنمون دارند و به صورت ناهمشیب در زیر کربنات های فسیل دار پرمین قرار می گیرند که نشان دهنده سن پیش از پرمین است. در مطالعه حاضر داده های جدیدی شامل ترکیبات عناصر اصلی و کمیاب سنگ کل و داده های ایزوتوپی برای متابازیت های انتخاب شده ارائه شده است. فراوانی عناصر با میدان الکترواستاتیکی قوی و نسبت های ایزوتوپی رادیوژنیک Sr-Nd-Hf، نشان دهنده ترکیب توله ایتی با تمایل به سوی بازالت های درون صفحه ای هستند و نه بازالت های پشته میان اقیانوسی. در این مطالعه همچنین تعیین سن به روش اورانیم-سرب روی زیرکن در ارتوگنیس نفوذ یافته در مجموعه شیست-متابازیت انجام شده و سن 3/5 ± 568 میلیون سال را به دست داده است که سن نئوپروتروزوییک پسین را برای پروتولیت گرانیتی تأیید می کند. این مقاله سن های Ar-Ar ژوراسیک در مطالعات پیشین را روی میکای سفید از اکلوژیت ها و گنیس ها مورد بحث قرار داده و آنها را به تبلور دگرگونی مرتبط با فعالیت نفوذی ناحیه ای نسبت داده است. مقایسه با مجموعه گنیسی-اکلوژیتی ماسیف مندرس در ترکیه که بسیار مفصل تر مورد مطالعه قرار گرفته است، شباهت های سنی و ژئوشیمیایی قابل ملاحظه ای را با مجموعه حاضر نشان می دهند. در این مقاله به گسترش ناحیه ای این مجموعه سنگی از زاینده رود تا خوی و فراتر از آن تا ماسیف مندرس اشاره و رابطه آنها با فرایند زمین ساختی یکپارچگی پایانی گندوانا در نزدیکی آغاز دوره کامبرین بحث شده است.

رسوبات بادی کواترنر در بخش جنوبی و دامنه های ارتفاعات شمالی و خاوری شهر کرمان گسترش دارند. مهم ترین ساختار رسوبات، لایه بندی متقاطع و ریپل مارک است. قطر رسوبات بادی از 06/0 تا 2 میلی متر متغیر است و میان لایه هایی از رسوبات رودخانه ای (آبرفتی) درشت دانه (گراول) در میان آنها دیده می شود. سنگ شناسی و کانی شناسی رسوبات بادی نشانگر حضور قطعات سنگی (30 درصد سنگ های رسوبی کربناتی، 25 درصد آذرین و 5 درصد دگرگونی) و کانی های سیلیکاتی (15 درصد) و غیرسیلیکاتی (25 درصد) است. کانی های رسوبات شامل کلسیت (10 درصد)، کوارتز و چرت (12 درصد)، فلدسپار های قلیایی و پلاژیوکلاز (5 درصد)، اکسیدهای آهن (5 درصد)، کلینوپیروکسن (2 درصد) و آمفیبول (1 درصد) و ژیپس (5 درصد) است. محاسبه کانی های نورماتیو در رسوبات بادی 30 درصد کلسیت، 4/15 درصد کوارتز، 5/12 درصد ارتوز، 10 درصد آلبیت، 5/2 درصد آنورتیت، 2 درصد دیوپسید، 1 درصد انستاتیت، 6/4 درصد کانی های رسی، 37/0 درصد آپاتیت، 3 درصد ژیپس، 3 درصد هماتیت، 45/0 درصد بروکیت، 10 درصد دولومیت را نشان می دهد. تجزیه شیمیایی 22 نمونه از رسوبات بادی با روش XRF و ICP-OES، نشان دهنده فراوانی اکسید کلسیم و کمبود سیلیس نسبت به رسوبات بادی مناطق دیگر دنیاست و روند یکسانی نسبت به رسوبات بادی عراق، عربستان، مکزیک و نامیبیا نشان می دهد. نمودارهایK2O/Al2O3 در برابر Na2O/Al2O3 و تغییرات نسبتSiO2/Al2O3 در برابر Fe2O3/K2O و Na2O/K2O بیانگر منشأ ماسه های بادی از سنگ های آذرین، رسوبی کربناتی و دگرگونی است.

در این مقاله واحد سنگ چینه ای سازند فجن به سن پالئوسن در شمال باختر شاهرود (البرز خاوری) مورد مطالعه قرار گرفته است. ترکیب سنگی اصلی سازند مزبور در مقطع مطالعه شده کنگلومرا و ماسه سنگ و ستبرای آن برابر با 5/172 متر است که با همبری از نوع ناپیوستگی فرسایشی موازی، لایه های آهکی کرتاسه پایانی را می پوشاند و همبری بالایی آن با سنگ آهک زیارت به سن ائوسن تدریجی است. بخش گسترده سازند فجن در مقطع مورد مطالعه را ارتوکنگلومرای پلی میکتیک و پلی مودال با دانه های گرد شده تا نیمه گرد شده تشکیل می دهد. جنس این دانه های آواری که به طور کلی کروی تا بیضوی شکل هستند، سنگ آهک، ماسه سنگ و چرت است. سنگ رخساره های کنگلومرایی پالئوسن با دو رخساره گراولی دانه پشتیبان (با گستردگی دانه ای بیشتر) به اشکال توده ای (Gcm) و همراه با لایه بندی افقی (Gh) مشخص می شوند که در سامانه رودخانه ای بریده بریده تشکیل شده-اند. این موضوع با وجود شواهدی مانند فراوانی و بافت متراکم گراول ها، فابریک ایمبریکاسیون که نشان از جریان دیرینه یک سویه دارد، نبود فسیل به دلیل ماهیت اکسیدکنندگی محیط رسوبی، وجود عدسی های ماسه سنگی دارای لایه بندی مورب ناوه ای شکل (St) و گرد تا نیمه گرد بودن بیشتر گراول های موجود که نشان از دور از منشأ بودن آنها دارد، تفسیر می شود. فراوانی بار بستر بیشتر در اندازه پبل تا کابل، وجود گراول هایی در حد بولدر، نبود رسوبات گلی دشت سیلابی و تداوم جانبی زیاد لایه های کنگلومرایی، دلایلی هستند که محیط رسوبی شناسایی شده را از نوع رودخانه مئاندری متمایز می کنند. لایه های ماسه سنگی مورد بررسی با رخساره های دارای ریپل مارک (Sr) و لایه بندی مورب مسطح (Sp) تبیین شده، از نوع ساب لیتارنایت و کوارتز آرنایت هستند و در سامانه دلتایی تحت نفوذ کشند نهشته شده اند. معیارهای این تشخیص عبارتند از: وجود ساختار ریپل مارک تداخلی که نمایانگر تغییر در سوی جریان حامل ذرات آواری است، نیمه گرد شده تا گرد شده بودن دانه های ماسه که می تواند معرف جابه جایی مکرر دانه ها پس از ته نشست در محیط رسوبی باشد، جورشدگی خوب، بلوغ بافتی بالا، ناچیز بودن مقدار ماتریکس که وجه تمایز دلتای مشخص شده از انواع دیگر دلتاهاست و لایه بندی مورب درهم که آشکارترین نشانه از وجود جریان های رفت و برگشتی کشندی است.

منطقه مورد مطالعه در شمال باختر ایران و در پهنه فلززایی ارسباران جای دارد. مجموعه سنگ های موجود در منطقه سوناجیل شامل گدازه های آندزیتی ائوسن، میکرودیوریت پورفیری، توده گرانیتوییدی اینچه و توده های آتشفشانی اکوزداغی به سن پلیوکواترنری است. میزبان اصلی کانی سازی مس و مولیبدن نوع پورفیری در منطقه سوناجیل توده میکرودیوریت است. بیشتر کانسار سازی به صورت افشان و رگه-رگچه ای است. رگه-رگچه های اصلی در منطقه سوناجیل بر پایه ساختار، بافت و کانی شناسی به شش گروه A، B، C، D، E و F تقسیم شده اند که دارای مجموعه ای از کانی های سولفیدی (پیریت، کالکوپیریت، مولیبدنیت، بورنیت، تتراهدریت-تنانتیت و انارژیت)، اکسیدی و هیدروکسیدی (مگنتیت و اسپیکیولاریت) و کربناتی (مالاکیت و آزوریت) هستند. مطالعه میانبارهای سیال در کانسار سوناجیل نشان دهنده وجود انواع میانبارهای سیال تک فازی بخار، دوفازی مایع-بخار و چندفازی مایع-بخار-جامد از نوع اولیه در رگچه های کوارتز-سولفید است. دمای همگن شدگی برای سیال های دوفازی میان 5/180 تا 565 درجه سانتی گراد و درجه شوری میان 7/0 تا 17/15 درصد وزنی نمک طعام است؛ دمای همگن شدگی برای میانبارهای سیال سه فازی که به فاز هالیت همگن می شوند میان 378 تا 565 درجه سانتی-گراد و برای میانبارهای سیال سه فازی که به فاز بخار همگن می شوند میان 325 تا 485 درجه سانتی گراد است. همچنین میزان شوری این سیال ها در بازه 3/35 تا 69 درصد وزنی نمک طعام است. همزیستی میانبارهای سیال تک فازی و دوفازی غنی از بخار در کنار میانبارهای سیال سه فازی و وجود دو جمعیت سیال های با شوری بالا و شوری پایین نشان دهنده رخداد فرایند جوشش در کانسار سوناجیل است.

نهشته مس سولفید توده ای قزل داش خوی در شمال باختری ایران قرار دارد. این منطقه در بخشی از پهنه آمیزه رنگین و افیولیتی شمال باختر کشور موسوم به افیولیت ملانژ خوی-ماکو جای گرفته است. کانی سازی مس در بخشی از متاولکانیک های بازالتی رخ داده و در نتیجه آن مناطق دگرسانی گسترده ای همچون کلریتی-اپیدوتی به مقدار زیاد و کربناتی و سریسیتی به مقدار کم تشکیل شده است. هدف این مقاله شناسایی دگرسانی های گرمابی به ویژه پهنه کلریتی مرتبط با نهشته سولفید توده ای از نوع قبرسی دارای کانی زایی مس و همچنین محاسبه و تعیین میزان غنی شدگی و تهی شدگی عناصر در طی دگرسانی است. بدین منظور باکس دگرسانی طراحی شد که سبب تأیید روند شماره 4 کلریت-کربنات در بیشتر نمونه های برداشت شده از منطقه و روند شماره 5، کربنات-سریسیت در شمار کمی از نمونه ها شد. مطالعه مقاطع نازک نیز نتایج مشابهی نشان داد که تأییدی بر روش به کار گرفته شده است. سپس از روش مکلین برای بررسی و تحلیل تغییرات جرم ایجاد شده میان سنگ درونگیر و مناطق دگرسانی کلریتی و سریسیتی به عنوان یک ابزار مفید شناسایی مناطق کانه دار استفاده شد. نتایج بررسی روش مکلین روی دگرسانی های کلریتی و سریسیتی نشان از غنی شدگی قوی عناصر آهن و منیزیم و تهی شدگی عناصر کلسیم، پتاسیم و سدیم در پهنه های دگرسانی کلریتی دارد که در نتیجه تجزیه فلدسپارهای سنگ منشأ در طول کلریتی شدن رخ داده است؛ عناصری همچون Cu، Co و V غنی شدگی وZn غنی شدگی متوسط پیدا کرده اند؛ در حالی که دگرسانی سریسیتی نیز غنی شدگی متوسطی از Fe وMg نشان می دهد. بنابراین تفکیک مناطق دگرسانی با نمودار باکس پلات و محاسبه تغییر جرم در پهنه های دگرسانی با استفاده از روش مکلین امکان شناسایی مناطق کانه دار را در سولفید توده ای قزل داش خوی میسر ساخت. بر پایه این مطالعه، شاخص های آشکار دگرسانی و شواهد ﮊ ئوشیمیایی، منطقه قزلداش نشان از کانی زایی مس توده ای نوع قبرسی همراه با غنی شدگی Cu-Zn و بیشتر تهی شدگی Ca وNa و در برخی موارد غنی شدگی بسیار جزیی K در پهنه سریسیتی دارد. بررسی کلی این کانسار نشان می دهد که خوشه ای بودن و در یک امتداد بودن نهشته نشان دهنده کنترل شدن به وسیله گسل هاست. وجود سنگ های آتشفشانی افیولیتی مافیک، افق های اخرا و چرت های بروندمی و همچنین افق های پیریت ناحیه ای از راهنماهای اکتشافی این نهشته به شمار می رود.

در این پژوهش پراکندگی و تأثیر عناصر در نمونه های خاکی منطقه بهاباد استان یزد بر پایه تجزیه عناصر مختلف توسط روش های ICP-MS، ICP-OES و AF با روش های مختلف ژئوکمومتریکس ارائه شده است. برای این منظور 156 نمونه خاکی در مناطق بهاباد، آسفیج، بنستان انتخاب، نمونه برداری و پس از آماده سازی های لازم تجزیه شد. برای مطالعه پراکندگی نمونه های خاکی در این منطقه و همچنین بررسی عناصر مؤثر در این پراکندگی نمونه های خاکی مطالعه در 3 بخش انجام شده است که شامل بررسی بر پایه مقادیر عناصر پایه (Zn, Cu, Sn, Ni, Co, W, Fe, Pb) و عناصر سنگین (Cd, Hg, As, Cr, B) و همچنین بر پایه اورانیم و توریم است. برای بررسی پراکندگی نمونه های خاکی از روش های ژئوکمومتریکس که به عنوان کاربرد روش های کامپیوتری، آماری، ریاضی و گرافیکی برای درک بهتر داده های علوم زمین تعریف شده است، استفاده شد. به همین منظور از روش تجزیه گونه های اصلی (PCA) که یک روش فاکتور آنالیز است برای بررسی پراکندگی و تأثیر عناصر در این نمونه ها استفاده شده است؛ گفتنی است که از مهم ترین خروجی های الگوریتم PCA، مقادیر Score، Loading نمودار Biplot است که با استفاده از این خروجی ها می توان تفسیرهای مناسبی در داده های گردآوری شده داشت. همچنین از روش رده بندی نزدیک ترین همسایه (KNN) برای رده بندی و به دست آوردن همبستگی میان عناصر موجود در این مطالعه استفاده شده است. از نتایج به دست آمده در این مطالعه می توان در مباحثی همانند زمین شناسی پزشکی، زمین شناسی محیط زیست و اکتشافات مواد معدنی به منظور تفسیر بهتر رده بندی عناصر، منشأیابی آلودگی یا معدنی، تشخیص نمونه های دورافتاده و یا بی هنجار استفاده کرد و قابل توجه است که برای اولین بار، ژئوکمومتریکس در این پژوهش معرفی شده است.

تاقدیس گرمسار با روند NW-SE در شمال باختر شهرستان گرمسار در منطقه ابردژ در 110 کیلومتری استان تهران جای دارد. هدف این مقاله بررسی سبک چین خوردگی تاقدیس گرمسار و ارتباط آن با گسل راندگی کویر و تأثیر وارون شدگی رژیم زمین ساختی در تغییر ساختارهای محدوده مورد مطالعه بوده است و همچنین در راستای این مطالعه، تعیین تقدم و تأخر ساخت ها و چگونگی تشکیل آنها بر پایه برداشت میدانی و تفسیر داده های زیرسطحی صورت گرفته است. با توجه به وجود گسل راندگی در پهلوی جنوبی این تاقدیس می-توان گفت یک چین مرتبط با گسل است که مجموعه ویژگی های آن سبک چین های جدایشی گسلیده را برای تاقدیس گرمسار مشهود می سازد. وجود افق شکل پذیر تبخیری های سازند سرخ زیرین در سبک چین خوردگی تاقدیس گرمسار مؤثر بوده که این تأثیر در خطوط لرزه ای مشهود است. گسل های امتدادلغزی به صورت فرعی محور این تاقدیس را تحت تأثیر قرار داده اند که از جوان ترین ساختارهای منطقه به شمار می روند. افزایش چین خوردگی طی رژیم فشارشی در این ناحیه سبب ایجاد این دسته از گسل ها در محل محور تاقدیس گرمسار شده است.

در این مطالعه رسوبات مرز سازندهای آیتامیر و آبدراز در برش امیرآباد در خاور منطقه کپه داغ بررسی شدند. بر پایه نانوفسیل های آهکی برای این محدوده، بر پایه زیست زون بندی NC، سن آلبین پسین تا تورونین پسین تعیین شده است. شواهد بسیاری مانند تغییرات پالئواکولوژیکی و تغییر در میزان تدفین کربن آلی، ثبت رخداد غیر هوازی اقیانوسی مرز سنومانین-تورونین (OAE2) را در رسوبات مربوط به این بخش تأیید می کند. رخدادهای غیرهوازی بیشتر در اثر افزایش حاصلخیزی و تولید رخ می دهند که این شرایط بیشتر با افزایش تدفین کربن آلی در رسوبات همراه است. مطالعات پالئواکولوژیکی در طول توالی امیرآباد، شامل کاهش فراوانی جنس های Broinsonia و Biscutum در رسوبات مربوط به ابتدای سنومانین پسین و افزایش جنس Watznaueria در این محدوده زمانی است که شرایط محیطی الیگوتروف را پیشنهاد می کند. در بخش انتهایی سنومانین پسین و مرز سنومانین-تورونین با افزایش فراوانی نسبی گونه های شاخص آب های سطحی مغذی مانند جنس Biscutum و افزایش شاخص حاصلخیزی (Biscutum+Zeugrhabdotus)/Watznaueria حاکمیت شرایط محیطی یوتروف را محتمل می کند. حضور نداشتن جنس Nannoconus که در شرایط غیرهوازی غایب است نیز می تواند از نشانه های محیطی ثبت OAE2 باشد. با درنظر گرفتن میزان کربن آلی کل موجود در رسوبات که در محدوده تعیین شده روند افزایشی دارد و نشانه های پالئواکولوژیکی یاد شده، ثبت رخداد غیرهوازی اقیانوسی سنومانین پسین در رسوبات برش امیرآباد در خاور منطقه کپه داغ قطعی به نظر می رسد. این رخداد جهانی اگر چه در مناطق مختلفی در شیل های سیاه اقیانوسی گزارش شده؛ ولی در مقاطع بسیاری، به ویژه در خاور حوضه تتیس، در رسوبات مربوط به آب های کم ژرفا نیز به ثبت رسیده است. توالی رسوبات شیلی-مارنی منطقه کپه داغ را می توان در ادامه روند جهانی آن و به عنوان خاوری ترین منطقه از حوضه تتیس نام برد که شرایط غیر هوازی اقیانوسی سنومانین پسین OAE2 در حوضه ای به نسبت کم ژرفا رخ داده است.

نمونه برداری از نهشته های دونین، در 2 برش جداگانه با موقعیت های مختلف انجام گشد: 1) برش ایلانقره در روستای ایلانقره که در 40 کیلومتری شمال خاور ماکو قرار دارد؛ 2) برش پیراسحاق که به گونه برش مرکب در جنوب جلفا (باختر روستاهای پیراسحاق و چای کسن) جای گرفته است. از آنجا که کارهای کمتری در مورد ماهی های دونین در سازند ایلانقره انجام شده است، در این پژوهش بقایای ریز (دندان ها، پولک ها و قطعات استخوانی) از کوسه ماهیان (Chondrichtian)، ماهیان استخوانی (Acantodian) و غیره در رخنمون-های دونین در شمال باختر ایران شناسائی شد. جنس و گونه های شاخصگرد شده در برش های یاد شده عبارتند از: Siberiodus mirabilis, Phoebodus gothicus, Phoebodus turnerae, Body scale of Holonema sp., Sarcopterygian scale, Ischnacanthid jaw, Cheiracanthus sp., Ertychius intermedius Cladodus wildungensis, Protacrodus sp., این بقایای ریز از دیدگاه زیست چینه ای و جغرافیای دیرینه، می توانند با نمونه های پیدا شده از ایران و کشورهای همجوار و دیگر نقاط دنیا مقایسه شوند و مرز گسترش دریای دونین را در حاشیه شمالی گندوانا تعیین کنند.