محیط شناسی
سال:1388 | دوره:35 | شماره:51 |تعداد مقالات:18

میزان مصرف نفت خام به وسیله دو سویه باکتریایی نفت خوار تولید کننده بیوسورفاکتانت PG01 و PG02، جداشده از رسوبات خلیج فارس، در غلظت های مختلف ازت و فسفات معدنی و دماهای متفاوت مورد بررسی قرار گرفت. به منظور تعیین غلظت های بهینه ازت و فسفات و دمای بهینه تجزیه نفت خام، باکتری ها درمحیط پایه معدنی که به آن به عنوان تنها منبع کربن و انرژی، نفت خام به میزان 10 گرم در لیتراضافه شده بود، و با غلظت های مختلف کلرید آمونیوم (منبع ازت) و دی- سدیم فسفات (منبع فسفات) کشت داده شدند. میزان پروتئین کل تولید شده، به عنوان شاخص مصرف نفت، نشان داد که حداقل غلظت های بهینه ازت و فسفات برای تجزیه یک گرم نفت خام توسط سویه PG01 به ترتیب معادل 0.146 گرم کلرید آمونیوم و 0.024 گرم دی- سدیم فسفات و برای سویه PG02 معادل 0.195 گرم کلرید آمونیوم و 0.024 گرم دی- سدیم فسفات بود. دمای بهینه برای هر دو سویه 35 درجه سانتیگراد بود. تس وزن سنجی نشان داد که اجزای اشباع شده، آروماتیک، رزین و آسفالتن نفت خام مورد استفاده به ترتیب 70.90، 22.31، 3.99 و 2.80 درصد را تشکیل می دهند، و مقادیر باقیمانده این اجزای پس از رشد 5 روزه باکتری PG01، به ترتیب 12.56، 10.71، 3.03 و 2.89 درصد و در مورد باکتری PG02، به ترتیب 4.70، 6.32، 2.09 و 2.95 درصد بود. زمانی که مخلوط دو باکتری همزمان تلقیح شدند این مقادیر به ترتیب 2.32، 4.97، 13.2 و 2.97 به دست آمد. سویه های PG01، PG02 و مخلوط این دو باکتری، طی این دوره 5 روزه در مجموع به ترتیب 70.81، 83.94 و 87.61 درصد نفت خام موجود را مینرالیزه کردند. نتایج تست های مرفولوژی، فیزیولوژی و تعیین درصد مولی گوانین + سیتوزین DNA نشان داد که هر دو سویه بیشترین شباهت را به گونه Mycobacterium obuense دارا هستند.

روش های مختلفی برای کنترل، یا کاهش خسارات سیلاب وجود دارد. یکی از این روش ها پهنه بندی سیل است که با شبیه سازی بستر و دشت سیلابی رودخانه و رفتار هیدرولیکی آن، پهنه های سیلاب را در دوره بازگشت های متفاوت مشخص می کند. یکی از عوامل اصلی تاثیرگذار در سرعت، عمق و گستره سیلاب در این روش، ضریب زبری مانینگ است. از سوی دیگر، پوشش خاک، بویژه پوشش گیاهی از تعیین کننده ترین عوامل میزان ضریب زبری مانینگ به حساب می آید. بنابراین انتظار می رود تغییرات فصلی پوشش گیاهی منطقه در مدار محاسباتی ضریب زبری مانینگ و در نهایت بر پیش بینی رفتار هیدرولیکی سیلاب ها نقش بسزایی داشته باشد. در این تحقیق سعی شده به بررسی تاثیر تغییرات فصلی ضریب زبری مانینگ، متناسب با تغییرات حاصل در وضعیت پوشش گیاهی بازه ای تز رودخانه هراز با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (الحاقیه (HEC-GeoRAS، نرم افزار HEC-RAS و نقشه های پلان رودخانه با مقیاس 1:500 استفاده شده و ضریب زبری مانینگ با روش کاون در دو فصل زمستان و تابستان به پیش بینی رفتار هیدرولیکی سیلاب های این مسیر پرداخته شود. نتایج حاکی از آن است که زمان تعیین ضریب زبری، به دلیل تغییرات در وضعیت پوشش گیاهی منطقه در مقادیر محاسباتی ضریب زبری برای سواحل رودخانه و دشت سیلابی آن موثر بوده و در نتیجه موجب تغییراتی در پهنه های سیلاب، سرعت و عمق آب، نیروی تنش برشی و توزیع حجم سیلاب در سطح دشت سیلابی در دوره بازگشت های مختلف می شود. افزایش پوشش گیاهی و به تبع آن ازدیاد ضریب زبری مانینگ در فصل تابستان سبب می شود در سواحل و دشت سیلابی تمامی مقاطع مورد مطالعه سرعت، قدرت و دبی جریان به مقدار زیادی نسبت به شرایط مشابه در فصل زمستان کاهش یابد. این امر در پیش بینی رفتار هیدرولیکی رودخانه در بازه های زمانی متفاوت، بخصوص در طرح های سازه ای و هیدرولیکی موثر و حایز اهمیت است.

محیط زیست دریای خزر در اثر بهره برداری عظیم انسانی و تخلیه مقادیر زیادی از فاضلاب های شهری، صنعتی و کشاورزی تحت فشار بسیار زیاد است. مواد زاید ناشی از فعالیت انسانی از طریق ورودی رودخانه ها، و یا ورود مستقیم به دریای خزر ریخته شده و محیط زیست دریایی و اکوسیستم دریای خزر را تهدید می کنند. ورود مقادیر عظیم آلاینده ها به دریای خزر به لزوم شناخت فیزیکی شیمیایی آب این دریا اهمیت خاصی می دهد و این در حالی است که اندازه گیری ها خصوصیات فیزیکی شیمیایی در دریای خزر، بخصوص در سواحل ایران بسیار کم هستند. در این مقاله خصوصیات pH در مجاورت ایران و در آبهای منطقه جنوبی دریای خزر، در تابستان 1382 و بهار و پاییز 1383، با اندازه گیری های انجام شده بررسی و ارایه شده است. این نتایج به عنوان اطلاعات پایه در ارزیابی محیط زیستی سواحل جنوبی دریای خزر از اهمیت برخوردار هستند. در تابستان، زمانی که حداکثر درجه حرارت آب و شدت ترموکلاین فصلی بالاترین درجه را نشان می دهد. مقادیر pH مشاهده شد و pH در سطح آب بیشتر 8.35 تا 8.4 بوده و در عمق 80 متر و بیشتر برابر با 8.2 مشاهده شد. در پاییز و در زمان عمیق شدن لایه سطحی و فرسایش ترموکلاین فصلی، مقادیر pH مشاهده شده نسبت به تابستان کاهش نشان داد و در سطح آب در خارج از فلات قاره بیشتر 8.25 بوده و در روی فلات قاره در منطقه مورد مطالعه بین 8.3 تا 8.35 مشاهده شد و با افزایش عمق بتدریج کاهش یافت. در بهار، در زمان تشکیل مجدد ترموکلاین فصلی (پس از بین رفتن آن در زمستان)، درجه حرارت کم و بیشترین ورودی آب روخانه های محلی، pH در سطح آب بیشتر 8.25 بوده، و در 30 متر عمق به 8.2 کاهش یافت. نتایج ارایه شده نشان دهنده تغییرات فصلی pH در فلات قاره و مناطق ساحلی خزر در اثر تغییرات فصلی درجه حرارت و ساختار حرارتی ستون آب، خصوصیات ترموکلاین فصلی، خصوصیات و میزان آب ورودی رودخانه های محلی و شدت پروسه های تولید، یا تجزیه است.

استان یزد یکی از مناطق خشک کشور از نظر منابع آب است. بهره برداری مجدد از پساب های صنعتی در کشاورزی می تواند تا حدودی کمبود آب را جبران کند. از طرف دیگر آثار منفی استفاده از این آبها نیز برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست باید در نظر گرفته شود. در تحقیق حاضر ابتدا با بررسی اطلاعات جمع آوری شده و نتایج تحقیقات قبلی صورت گرفته، طبقه بندی صنایع استان بر حسب میزان آلایندگی انجام و مهم ترین منبع آلاینده آب و خاک و گیاه پساب صنعتی و مهم ترین صنعت تولید کننده پساب صنعت نساجی تعیین شد. سه واحد مهم صنعتی نساجی افشار، سلک باف و یزدباف انتخاب و طی دو سال کیفیت پساب و آثار آن بر خاک، گیاه و آب زیر زمینی بررسی شد. نتایج نشان داد در واحدهای صنعتی مورد بررسی برای تخلیه پساب به آب سطحی از نظر pH، TDS، TSS، سولفات، کلر، روی و کادمیم، برای تخلیه پساب به چاه جاذب از نظر TDS، سولفات، کلر، روی و کادمیم و برای آبیاری اراضی کشاورزی با پساب از نظر pH، شوری، TDS، TSS، سولفات، کلر، بی کربنات، مس، روی و کادمیم پساب محدود کننده بود. چاههای آب از نظر عناصر سنگین مورد بررسی، غلظت کمتر از حد مجاز بود و هیچ گونه محدودیتی از این نظر نداشتند اما از نظر مشخصه های pH، شوری، TDS، سولفات، کلر و بی کربنات دارای محدودیت بودند. در خاکهای مورد بررسی غلظت عناصر سنگین روی و کادمیم در محدوده غلظت بحرانی قرار داشت و خاکها از نظر مواد نظر آلی، ازت کل، فسفر قابل جذب و پتاسیم قابل جذب مقادیر بالاتری را نسبت به شاهد دارا بودند. گیاهان مورد بررسی از نظر عناصر سنگین روی و مس دارای آلودگی بودند. در کلیه مناطق غلظت کلیه عناصر سنگین مورد بررسی در خاک نسبت به شاهد بالاتر بود. همچنین غلظت برخی از عناصر سنگین در خاک و گیاه فراتر از حد مجاز قرار داشت که مبین آلودگی خاکها و گیاهان توسط پساب صنعتی مورد استفاده بود.

یکی از اهداف گردشگری و رفتن به دل طبیعت، رسیدن به آرامش درون و جست و جوی انرژی های طبیعی است. مکان های پرانرژی و مقدس زمین، محلی برای تجربه این آرامش هستند. از سال 1384 گردشگری با هدف دریافت انرژی، یا به نوعی گردشگری معنوی در ایران رایج شده است. مکان هایی در ایران وجود دارند که دارای نوعی از انرژی به نامه انرژی های لطیف هستند که در ارتقای سلامت و آگاهی شخصی موثرند. از نظر پایداری گردشگری این مناطق نیز دارای محدودیت هایی هستند که برآورد ظرفیت برد آنها لازم است. عدد ظرفیت برد به عنوان عددی شاخص می تواند در تعیین خط مشی های مدیریتی مکان های گردشگری، مورد استناد قرار گیرد. تخت سلیمان (آذرگشنسب) ایران به عنوان مکانی باستانی ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو در فهرست مکان های پرانرژی جهانی نیز قرار گرفته است. سالانه گردشگران زیادی با هدف دریافت انرژی به این مکان سفر می کنند. در این تحقیق ظرفیت برد اجتماعی- روانی گردشگری تخت سلیمان به عنوان مکانی مقدس، مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور شاخص های مدیریتی موثر در برآورد ظرفیت برد اجتماعی- روانی تعیین و با توجه به این شاخص ها پرسشنامه هایی تهیه شد. از تعداد 150 نفر گردشگر انرژی مورد مطالعه، 140 نفر به پرسشنامه پاسخ گفتند. پس از تجزیه و تحلیل آماری پرسشنامه ها، عدد ظرفیت برد اجتماعی- روانی که میزان تراکم پیش بینی شده و عدد رویارویی را مشخص می ساخت در روزهای هدف گردشگران انرژی، تعداد حداکثر 150 نفر در فصل بازدید (تابستان)، برآورد شد. این عدد بویژه در کنار دریاچه تراکم پیش بینی شده را مشخص ساخت.

افت کیفیت محیط زیست شهر تهران در چند دهه اخیر باعث شده است این شهر همواره در صدر آلوده ترین کلانشهرهای دنیا قرار گیرد. رشد سریع جمعیت، گسترش شهرنشینی و در نتیجه زیاد کاربری ها و پوشش اراضی سبب تخریب شدید بنیان های اکولوژیکی سرزمین، کاهش ظرفیت جذب آلودگی ها و در نتیجه تشدید آلودگی ها در این شهر شده است. در این تحقیق، با استفاده از رهیافتی جامع نگر و فرایندگرا که تمرکز اصلی آن بر روابط ساختار سیمای سرزمین و کارکردهای اکولوژیکی است، تلاش شده تا با روش آسیب شناسی بالینی، ساختار معیوب موجود به صورت کمی مورد شناسایی قرار گیرد و اقدامات اصلاحی برای بهبود فرایندهای اکولوژیکی، بویژه فرایندهای مرتبط با آب و هوا ارایه شود. برای شناسایی عناصر تشکیل دهنده سیمای سرزمین شهر تهران از نقشه پوشش اراضی حاصل از تصویر ماهواره ای لندست 2002 و نقشه کاربری اراضی با مقیاس 1:2000 استفاده شد و به کمک متریک های سیمای سرزمین (شامل (NP, MPS, MNN, CAP وضعیت ترکیب و توزیع فضایی عناصر سیمای سرزمین در دو مقیاس کلان و خرد به صورت کمی ارزیابی و مورد پهنه بندی قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی متریک های سیمای سرزمین در سطح شهر تهران نشان داده است که عناصر ساختاری اکولوژیکی در این شهر، از بین رفته اند، و یا در حال نابودی هستند. بنابراین پیشنهاد می شود برای بهبود فرایندهای اکولوژیکی که موجب خدمات محیط زیستی به شهر می شوند، فضاهای باز و سبز موجود حفاظت و احیا شوند و با استفاده از عناصر ساختاری مانند رود دره ها و تپه ها به صورت شبکه ای پیوسته به بستر طبیعی پیرامون شهر متصل شوند.

جنگل ها فراهم کننده خدمات اکوسیستمی مهمی هستند که اغلب بازاری برای تعیین ارزش این خدمات وجود ندارد. در میان خدمات غیربازاری ارایه شده به وسیله اکوسیستم های جنگلی، خدمت تنظیم گازهای اتسمفری و بویژه جذب و ذخیره سازی دی اکسید کربن از اهمیت ویژه ای برخوردار است، زیرا گیاهان با جذب دی اکسیدکربن و استفاده از آن در فرایند فتوسنتز، علاوه بر تولید زیست توده گیاهی و رهاسازی اکسیژن، یکی از مهم ترین ذخیره گاههای کربن در زمین به شمار آمده و نقش موثری در کاهش آثار ناشی از پدیده گلخانه ای دارند. نکته قابل توجه در این رابطه با آن است که تفاوت موجود در میزان تراکم زیست توده گیاهی، وضعیت توپوگرافیک منطقه، نوع گونه ها و میزان رویش در هکتار موجب شده تا جذب دی اکسیدکربن در مناطق جنگلی به گونه ای غیرهمگن صورت پذیرفته و از توزیع مکانی یکسانی برخوردار نباشد. نادیده پنداشتن این تفاوت ها و انجام برآوردهای میانگین از ارزش این خدمت می تواند منجر به بروز خطا در محاسبات و بالطبع برنامه ریزی های مبتنی بر آنها شود. در این مطالعه، الگویی برای دستیابی به توزیع مکانی ارزش خدمت اکوسیستمی جذب دی اکسیدکربن توسط درختان با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی ارایه شده است. در این روش با استفاده از تیپ جنگل، نوع گونه ها، میزان تراکم پوشش گیاهی و میزان رویش سالانه در هکتار ابتدا نقشه میزان رویش سالانه در هکتار تهیه شده و سپس با استفاده از رابطه میان میزان تولید زیست توده گیاهی و میزان جذب دی اکسید کربن نقشه میزان دی اکسید کربن جذب شده توسط اکوسیستم جنگلی تدوین می شود. در ادامه به منظور ارزشگذاری این خدمت اکوسیستمی از روش هزینه جایگزین که یکی از روش های مبتنی بر هزینه در اقتصاد محیط زیست محسوب می شود، استفاده شده و بدین ترتیب دستیابی به نقشه توزیع مکانی ارزش جذب دی اکسید کربن توسط درختان جنگلی میسر شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد عرصه 20582 هکتاری از منطقه مورد مطالعه، سالانه از ارزشی بالغ بر 80 میلیارد ریال در رابطه با جذب گاز دی اکسیدکربن برخوردار است.

روش های ارزیابی پیامد فعالیت های سریع متعددی معرفی شده اند، ولی هیچ کدام از این روش ها به طور تخصصی به ارزیابی تخریب ناشی از فعالیت های انسان در مقیاس سیمای سرزمین نمی پردازند. مطالعات در پاسخ بالا از تحلیل وضعیت تخریب محیط زیست در سطح سیمای سرزمین سبب نادیده گرفتن بسیاری از مشخصه های مطرح در ارزیابی محیط می شوند. هدف این مقاله ارایه روش تخصصی برای ارزیابی پیامد فعالیت های انسان در تخریب سیمای سرزمین جنگل های شفارود در استان گیلان است. به طوری که در این مقاله 39000 هکتار از جنگل های این منطقه ارزیابی شدند. این مقاله به صورت مطالعه موردی در 28 واحد کاری در حوزه آبخیزشفارود در استان گیلان انجام شد. الگوی تخریب سیمای سرزمین به صورت زیر معرفی شد: LD=ΣkI/Vi که در آن LD ضریب فروافت واحدهای کاری سیمای سرزمین، و ΣkI نمایه شدت فعالیت های انسان در تخریب سیمای سرزمین در هر واحد کاری (I متریک و k شدت آن)، و V آسیب پذیری اکولوژیک است. میزان سالخوردگی جنگل ها براساس تیره تر بودن رنگ قرمز بر روی تصویرهای ماهواره ای قابل اندازه گیری است. برای اعتبارسنجی نتایج الگوی تخریب سیمای سرزمین، بین عددهای تخریب با داده های استخراج شده از تصویر ماهواره ای در واحدهای کاری رگرسیون گرفته شد. بنابراین، به دست آوردن R2 معادل 061 می تواند علامت وجود رابطه قابل قبول بین میزان تیرگی رنگ قرمز و مدل تخریب سیمای سرزمین در واحدهای کاری باشد. با الگوسازی تخریب، با استفاده از متریک های سیمای سرزمین، می توان از وضعیت و میزان شدت تخریب در سیمای سرزمین جنگل در کمترین زمان ممکن و با کمک حداقل داده رقومی و هزینه به وضعیت تخریب، یا طبیعی بودن اکوسیستم های جنگلی پی برد.

ارزش اقتصادی و بازاری کالاها و خدمات زیست محیطی دست کم در ظاهر پنهان است. در میان روش های مرسوم برای تعیین بها، یا ارزشگذاری اقتصادی برای محیط زیست، روش تعیین بهای محیط زیست شهری براساس اصل رفاه گرایی معروف به روش هدونیک، یا التذاذی (HPM) است که از نظر اقتصادی بر پایه این فرضیه استوار است که افراد غالبا با انتخاب مکان مسکونی و منازل خویش سطح تقاضای خود را نسبت به کیفیت محیط زیست نشان می دهند. بنابراین در تصمیم گیری برای خرید یک خانه، بازار نهفته ای وجود دارد که در آن کیفیت محیط زیست نیز ارزیابی می شود و میزان تقاضا برای مصرف یا استفاده از کالاها و خدمات زیست محیطی غیربازاری همچون وجود، یا فقدان آلودگی هوا، یا صدا، با قیمت کالاها مرتبط است. روش هدونیک با استفاده از تکنیک های کمی و آماری و سایر روش ها به برآورد ارزش اقتصادی مکان ها از نظر زیست محیطی می پردازد. این مقاله با تحلیل بها و ارزش مساکن در نقاط مختلف انتخابی شهر تبریز، با بهره گیری از روش التذاذی در تلاش برای برقراری ارتباط در بین این عوامل و ویژگی های زیست محیطی و نیز عوامل دیگر است. نتایج تحقیق مبین معنی دار بودن همبستگی های مورد نظر است که به عنوان شاخص هایی مهم، اما اندازه گیری نشده برای ارزش بالای محیط زیست و مواهب زیست محیطی در تصمیم گیری های مردم برای خرید خانه به شمار می رود که می توان این عامل نهفته را میزان تمایل و اشتیاق مردم به پرداخت بیشتر برای زیستن در محیط بهتر و بدون آلودگی تلقی کرد.

با توجه به اهمیت محیط زیست و توسعه پایدار، پرداختن به مسایل زیست محیطی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این زمینه بررسی ارتباط میان رشد اقتصادی و کیفیت محیط زیست، نقش مهمی در ترسیم چشم انداز توسعه بهینه اقتصادی در کشور ایفا می کند. به این منظور این مطالعه به بررسی این ارتباط در برنامه های مختلف توسعه کشور پرداخته است. متغیرهای ارایه شده در مدل شامل سرانه انتشار دی اکسید کربن (به عنوان شاخصی از آلودگی)، تولید ناخالص داخلی سرانه ایران، تعداد خودروهای سواری تولیدی و وارداتی کشور، درجه باز بودن اقتصاد کشور (مجموع صادرات و واردات به تولید ناخالص داخلی)، جمعیت کشور و متغیرهای مجازی برنامه های توسعه اند. نتایج این مطالعه نشان داد که با توجه به آزمون کای دو، در طبقات متغیرهای موجود، انتشار دی اکسید کربن و آلودگی هوا ارتباط معنی داری داشته اند. همچنین برآورد مدل لگاریتمی گروسمن و کروگر (با تعدیلاتی) نشان داد که رابطه بین درآمد ناخالص داخلی، تعداد خودروهای موجود، میزان جمعیت با انتشار گاز دی اکسید کربن ارتباط مستقیم داشته و بیشترین کشش مربوط به درآمد ناخالص داخلی بوده است. به طوری که با افزایش یک درصدی در میزان درآمد ناخالص داخلی، میزان انتشار این گاز 5.539 درصد افزایش خواهد یافت. همچنین رابطه بین درجه بازبودن اقتصادی با انتشار گاز مذکور منفی بوده، به طوری که با افزایش یک درصدی در این شاخص، میزان انتشار این گاز 0.3372 درصد کاهش خواهد یافت. در نهایت نتایج نشان داد که برنامه سوم توسعه در بین سایر برنامه ها در کنترل آلودگی موفق تر بوده است و افزایش سالانه کمتری در میزان آلودگی و انتشار گاز دی اکسید کربن داشته که علت اصلی آن را می توان در اجرای برنامه هایی نظیر برنامه جامعه کاهش آلودگی در هشت شهر بزرگ کشور جست و جو کرد. بنابراین پیشنهاد می شود برنامه های مذکور با کنترل سایر متغیرهای تاثیرگذار، با تاکید بیشتری ادامه یابد.

نظریه تجارت آلودگی رویکرد جدیدی در کنترل منابع آلاینده با حفظ سطح استانداردهای کیفی آب و استفاده از راهکارهای کم هزینه است. تجارت آلودگی به روش انتشار مجوزهای تخلیه قابل خرید و فروش مبتنی بر ضریب انتقال آلودگی در رودخانه در پنج مرحله شامل ناحیه بندی محدوده مورد مطالعه، تعیین کل بار مجاز خروجی هر ناحیه براساس مدل خودپالایی رودخانه، تعیین ضرایب انتقال آلودگی بین منابع آلاینده و بین ناحیه ها با استفاده از مدل، تعیین مقادیر مجاز تخلیه قابل مبادله برای هر ناحیه و هر منبع آلاینده اجرا می شود. در این تحقیق کاربرد روش تجارت آلودگی برای حوزه آبریز رودخانه در مورد بررسی قرار گرفته و برای هر منبع آلاینده هزینه های کنترل آلودگی به روش تکنولوژیک (احداث تصفیه خانه) و غیرتکنولوژیک (روش مبادله) محاسبه شده و نسبت هزینه کنترل تکنولوژیک به کنترل غیرتکنولوژیک به عنوان معیار کارایی هزینه روش مبادله آلودگی بررسی شده است. با توجه به این معیار، برای برخی منابع آلاینده که کارایی هزینه برایشان بالاست روش کنترل تکنولوژیک و احداث تصفیه خانه فاضلاب به صرفه بوده و دیگر منابع آلاینده که احداث تصفیه خانه فاضلاب به دلیل کارایی کم برایشان اقتصادی نیست، مجبور به خرید مجوزهای تخلیه از منابع آلاینده ای که آلودگی خود را به کمتر از حد تعیین شده رسانده اند، خواهند بود.

حفظ و تعادل زیست محیطی، از جمله ارکان توسعه پایدار است. در این مقاله برخی از عوامل آلاینده آب و خاک کشاورزی، هوا و SO2/SO3 آبهای شیرین، جنگل، مواد مصرفی و نیز انرژی برای تولید آهن و فولاد که در توسعه پایدار کشور ما ایران موثرند، شناسایی و توابع عضویت آنها براساس منطق شلال، بین صفر و یک تعریف می شوند. به نحوی که درجه عضویت «صفر» یعنی توسعه تولید آهن و فولاد اصلا پایدار نیست و درجه عضویت «یک» یعنی توسعه تولید آهن و فولاد، کاملا پایدار است و درجه عضویت «بین صفر و یک»، یعنی توسعه تولید آهن و فولاد به طور نسبی با همان درجه، پایدار است. براساس داده های موجود در ایران و نیز شرایط بهینه و بین المللی در این صنعت، توابع عضویت محاسبه و از طریق منطق شلال نتیجه گیری شده است. مراحل پژوهش به ترتیب زیر انجام شد: داده های مرتبط با پژوهش از منابع داخلی گردآوری شد. سپس با توجه به داده ها و ماهیت رخدادها، توابع عضویت تعریف و در نهایت درجه پایداری توسعه آهن و فولاد در ایران محاسبه و با کمک قوانین استنتاج فازی تعیین شد. نتیجه آن که توسعه پایدار تولید آهن و فولاد با شرایط سالهای 2002 تا 2003، ممکن نیست زیرا اولا شرایط زیست محیطی گاز کربنیک هوا مناسب نیست، ثانیا مقدار سرب در خاک کشاورزی زیاد است و در نهایت ضایعات زیادی در این صنعت نسبت به سایر کشورها تولید می شود. بنابراین برای افزایش درجه توسعه پایدار، باید به طور همزمان درجهت کاهش تولید گازکربنیک و افزایش کاشت درخت، اقدام کرد.