تنش های محیطی در علوم زراعی
سال:1398 | دوره:12 | شماره:3 |تعداد مقالات:26

به منظور مکان یابی ژن های کنترل کننده مرتبط با صفات اگرو مورفولوژیک درگیاه جو در مرحله رویشی و زایشی تحت شرایط نرمال و تنش خشکی، 100 خانواده F3 حاصل از تلاقی دو رقم بادیا × کومینو در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار ارزیابی شدند. این تحقیق در سال های زراعی 1396-1395 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس انجام شد. از صفات برتر والد بادیا می توان عملکرد بالاتر و حساس به ورس و تنش و والد کومینو عملکرد پایین تر و تحمل به ورس و تنش اشاره کرد. نقشه پیوستگی با استفاده از 49 جفت نشانگر ریز ماهواره SSR، 10 آلل ISSR و 90 آلل IPBS تهیه شد. در این پژوهش فواصل نشانگری iPBS2077-4 – iPBS2074-1 و iPBS2231-1 – iPBS2274-5 که بر روی کروموزوم های شماره ی 5 و 7 قرار داشتند، به دلیل دارا بودن بیشترین تعداد QTLهای کنترل کننده صفات مورد بررسی در مرحله رویشی و زایشی به عنوان مهمترین نواحی ژنومی شناسایی شدند و استفاده از آن ها در برنامه های به نژادی پس از تعیین اعتبار در مکان ها و جمعیت های مختلف به عنوان مناظق مهم، پیشنهاد می شود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تمامی صفات ارزیابی شده در مرحله رویشی و زایشی در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنی دار داشتند. از این رو می توان خاطر نشان کرد، تنوع ژنتیکی مطلوبی در بین ژنوتیپ ها وجود دارد. بررسی مقایسه میانگین صفات در نتاج تلاقی بادیا × کومینو نشان داد برای کلیه صفات مورد ارزیابی در مرحله رویشی و زایشی ارزش های بیشتر از والد دارای حداکثر مقدار صفت و کمتر از والد دارای حداقل صفت دیده شد که مبین تفکیک متجاوز برای صفات مورد مطالعه بود.

خشکی یک عامل محیطی مهم محدودکننده کشت گندم و دیگر محصولات کشاورزی در سراسر جهان است. گندم ازجمله گیاهانی است که به دلیل سازگاری ژنوتیپ های آن به شرایط متفاوت محیطی و جنبه های مختلف مصرف آن در مناطق وسیعی از جهان با شرایط آب و هوایی مختلف کشت می شود. هدف از این تحقیق بررسی الگوی بیان ژن TaNAC67 و همچنین تغییرات آنزیم پلی فنل اکسیداز و میزان پرولین پنج رقم گندم زراعی منطقه سیستان (هامون، هیرمند، کویر، بولانی و کراس بولانی)تحت سطوح مختلفتنش خشکی بود. ابتدا بذور پنج رقم گندم به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در شرایط گلخانه کشت داده شد. 45 روز پس از کشت، اعمال تنش خشکی با اعمال سطوح مختلف رطوبتی (5، 10، 15، 20 و 25 درصد) انجام و میزان اسیدآمینه پرولین و آنزیم پلی فنل اکسیداز نیز اندازه گیری شد. به منظور بررسی الگوی بیان ژن های مرتبط با فاکتور های رونویسی TaNAC67 از برگ های گیاه نمونه برداری شد و پس از استخراج RNA و سنتز cDNA، بررسی الگوی بیان ژن های موردنظر بااستفاده از روش Real-time PCR و تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از فرمول Ratio = 2-Δ Δ CT و نرم افزار SAS نسخه 9. 1 انجام شد. بر اساس نتایج به دست آمده از تجزیه واریانس، اثر سطوح رطوبتی و اثرات متقابل سطوح رطویتی در رقم بر بیان نسبی ژن NAC و میزان اسیدآمینه پرولین و آنزیم پلی فنل اکسیداز معنی دار شد. با افزایش سطوح تنش خشکی از سطح 20 تا 5 درصد ظرفیت زراعی نسبت به سطح نرمال (25 درصد)، میزان بیان نسبی ژن NAC و همچنین میزان پرولین و پلی فنل اکسیداز در ارقام هیرمند و سپس کراس بولانی بیشتر بود. با توجه به نتایج این پژوهش، در بین 5 رقم موردبررسی گندم نان، می توان این گونه عنوان کرد که رقم هیرمند عکس العمل بهتری نسبت به تنش خشکی نشان داد.

به منظور شناسایی ژنوتیپ های گندم متحمل به تنش خشکی در گلخانه و مزرعه، 30 ژنوتیپ به عنوان فاکتور فرعی به صورت کرت های خردشده در قالب طرح کاملاً تصادفی و بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط بدون تنش (آبیاری به صورت متداول تا آخر فرایند رشد گیاه صورت گرفت) و تنش خشکی مرحله گلدهی (آبیاری تا مرحله گلدهی به صورت متداول و طبیعی انجام گرفت و تنش خشکی بعدازآن مرحله اعمال گردید) در سال 96-1395 در گلخانه و مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان بررسی شدند. نتایج تجزیه واریانس، اختلاف معنی داری را بین ژنوتیپ ها ازلحاظ عملکرد دانه در شرایط تنش کمبود آب آخر فصل و بدون تنش نشان داد. شاخص های مختلف ارزیابی تحمل به تنش خشکی، ژنوتیپ های مختلف را به عنوان متحمل به تنش کمبود آب در مرحله گلدهی معرفی نمود. روی این اصل، گروه بندی ژنوتیپ ها بر اساس شاخص تحمل، میانگین محصول دهی، میانگین هندسی محصول دهی، میانگین هارمونیک، شاخص تحمل تنش، شاخص حساسیت تنش، شاخص عملکرد و شاخص پایداری عملکرد جهت شناسایی ژنوتیپ های متحمل به تنش خشکی انجام و تحت شرایط گلخانه و مزرعه ژنوتیپ-ها در چهار خوشه جای گرفتند و ژنوتیپ های cd-1، cd-2، cd-5 و cd-9 تحت هر دو شرایط ارزیابی (گلخانه و مزرعه) و بر اساس شاخص های متحمل به خشکی مورد ارزیابی، به عنوان متحمل ترین ژنوتیپ ها تشخیص داده شدند.

مطالعه واکنش های فیزیولوژیک گونه های مختلف غلات به تنش کم آبی می تواند به شناسایی مکانیسم های مؤثر در مقاومت به خشکی کمک کند. آزمایشی با هدف ارزیابی شرایط کم آبیاری بر کلروفیل a، b و کل، پرولین، قندهای محلول، آنزیم کاتالاز و عملکرد دانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبدکاووس در سال زراعی 1393 انجام شد. عامل اول گونه های غلات شامل گندم نان رقم کوهدشت، گندم دوروم رقم سیمره، جو شش ردیفه رقم صحرا، جو دو ردیفه رقم خرم، جو لخت لاین 17، تریتیکاله رقم جوانیلو و عامل دوم تیمارهای مختلف آبیاری در سه سطح شرایط کم آبیاری شامل (شاهد)، تنش خشکی متوسط (5 روز قطع آبیاری)، تنش خشکی شدید (10 روز قطع آبیاری) بودند. در این آزمایش تنش خشکی در مرحله گلدهی گیاهان اعمال شد. نتایج نشان داد که بین سطوح مختلف آبیاری ازلحاظ کلروفیل a، کلروفیل b و کلروفیل کل، پرولین، قندهای محلول و آنزیم کاتالاز اختلاف معنی داری وجود داشت (P <0. 01). بیش ترین میزان کلروفیل a در تنش متوسط و تنش شدید مربوط به گندم دوروم و گندم کوهدشت به ترتیب 0. 33 و 0. 21 میلی گرم بر گرم بود. هم چنین بیش ترین میزان کلروفیل b و کل در تنش متوسط و شدید از گندم کوهدشت به دست آمد. بر اساس نتایج، بیش ترین و کم ترین میزان تجمع پرولین در تنش متوسط و تنش شدید به ترتیب مربوط به گندم کوهدشت (98. 34، 15. 83) و جو لخت (103. 90 و 16. 50 میلی گرم بر گرم) بود. در این مطالعه، بیش ترین مقدار قند محلول در تنش شدید مربوط به گندم دوروم با 190. 870 میلی گرم برگرم به ثبت رسید.

تنش خشکی یک تنش غیرزنده است که به عنوان یکی از عوامل مهم کاهش دهنده رشد محصولات کشاورزی در بیشتر نقاط جهان مخصوصاً ایران بوده و منجر به تنش اکسیداتیو می شود. به منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف تنش خشکی بر برخی صفات ویژگی های بیوشیمیایی، پژوهشی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی زابل به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1395-1396 انجام گرفت. فاکتور اول گونه های گندم (تائوشی، اسپلتوئیدز، اورارتو، شبرنگ، بهرنگ، سیستان، ارگ) و فاکتور دوم سطوح آبیاری (90، 70، 50 و 30 درصد ظرفیت زراعی) بودند. نتایج نشان داد که اثر تنش خشکی بر غلظت پروتئین، کلروفیل a، b، کاروتنوئید، آنزیم کاتالاز، سوپر اکسید دیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز و مالون دی آلدئید تأثیر معنی داری داشت. این در حالی است که با افزایش تنش میزان آسکوربات پراکسیداز متغیر بود به طوری که ابتدا افزایش و سپس کاهش یافت. این وضعیت نشان دهنده فعال شدن سیستم آنتی اکسیدانی در گونه های مختلف گندم برای افزایش تحمل به خشکی است. پروتئین، کلروفیل و کاروتنوئید با افزایش تنش خشکی تا سطح 50 درصد ظرفیت زراعی ابتدا افزایش و با شدیدتر شدن تنش باعث کاهش این مقادیر شد. احتمالا فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی مانع از تجزیه پروتیئن و سایر اجزاسلولی شده است. در این تحقیق رقم شبرنگ نسبت به دیگر ارقام برتری داشت در حالی که کمترین مقادیر مربوط به گونه هگزاپلوئید سیستان بود.

به منظور بررسی تأثیر تنش اسمزی در لاین های گندم دوروم، 83 لاین گندم دوروم در دو سطح پتانسیل اسمزی صفر (شاهد) و 4-بار (تنش) مورد ارزیابی و مطالعه قرار گرفتند. آزمایش در دو شرایط در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار انجام شد. اعمال تنش اسمزی، با هدف شبیه سازی تنش خشکی، با استفاده از PEG6000 صورت گرفت. کشت بوته ها در گلدان های پلاستیکی پر شده از ماسه به قطر 10 و با ارتفاع 50 سانتی متر انجام شد. آبیاری همه گلدان ها تا زمان سبز شدن بذور با آب معمولی انجام شد. بعد از سبز شدن بذور، از محلول هوگلند بدون PEG6000 برای آبیاری گلدان های شاهد و حاوی PEG6000 برای آبیاری گلدان-های تحت تنش استفاده شد. صفات مورفولوژیکی شامل طول ریشه و ساقه، وزن تر و خشک ریشه و ساقه، حجم و سطح ریشه یک ماه بعد از اعمال تنش اندازه گیری گردیدو شاخص های Ti و SIIG براساس این صفات محاسبه گردید. لاین ها در شاخص Ti تمامی صفات دارای اختلاف معنی دار در سطح احتمال 1% بودند. در این مطالعه برای انتخاب ژنوتیپ های متحمل از شاخص SIIG استفاده گردید. بر اساس این شاخص، لاین های 9، 16، 24، 25، 26، 34، 38، 53 و64 متحمل به تنش اسمزی و لاین های 22، 29، 30، 51، 52، 61، 73، 77، 79 و 82 حساس به تنش اسمزی بودند.

به منظور ارزیابی سازگاری و پتانسیل عملکرد دانه، فصل با 12 رقم و لاین جو بهاره، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های 93 و 94 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی در شرایط آبیاری نرمال و تنش کم آبی انتهای فصل مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد تنش کم آبی ارتفاع بوته، طول پدانکل، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت را به ترتیب 8. 39، 2. 10، 7. 03، 46. 63، 37. 18، 42. 79 و 5. 71 درصد در مقایسه با شرایط آبیاری نرمال کاهش داد. در بین لاین های موردمطالعه رقم جنوب، لاین M-88-2 و MD-88-15 در شرایط آبیاری نرمال به ترتیب با متوسط 4. 42، 4. 33 و 4. 93 و در شرایط تنش کم آبی با 3. 44، 3. 75 و 3. 66 تن در هکتار، بالاترین عملکرد دانه را تولید کردند. در هر دو شرایط آبیاری نرمال و تنش کم آبی، همبستگی عملکرد دانه با وزن سنبله، تعداد دانه در سنبله، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت مثبت و معنی دار بود. بر اساس تجزیه رگرسیون گام به گام در شرایط نرمال تعداد دانه در سنبله، وزن سنبله و تعداد سنبله در مترمربع (0. 76=R2) و در شرایط تنش کم آبی صفات تعداد دانه، ارتفاع بوته و وزن هزار دانه (0. 60=R2) در توجیه تغییرات عملکرد دانه سهم داشتند. تجزیه خوشه ای ارقام و لاین های جو را در شرایط آبیاری نرمال به دو و در شرایط تنش کم آبی به سه گروه دسته بندی کرد. در این تحقیق تعداد دانه در سنبله به عنوان مؤثرترین صفت بر عملکرد دانه در هر دو شرایط و رقم جنوب، لاین M-88-2 و MD-88-15 به عنوان رقم و لاین های مناسب و قابل توصیه برای کشت در شرایط استان آذربایجان غربی شناسایی شدند.

مقاومت گیاهان به تنش خشکی به علت پیچیده بودن اثرات متقابل بین عوامل تنش و نیز تنوع پدیده های فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و مولکولی مؤثر بر رشد و نمو گیاه بسیار پیچیده است. به منظور بررسی اثر تنش آبی بر عملکرد، اجزای عملکرد، ویژگی های فیزیولوژیک، مورفولوژیک و بیوشیمیایی در ژنوتیپ های سورگوم دانه ای، آزمایشی به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار، در دو سال زراعی 1393 و 1394 در مزرعه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی اجرا شد. تیمارهای تنش شامل آبیاری معمول، قطع آبیاری در مرحله رشد رویشی (رؤیت آخرین برگ به صورت لوله ای) به عنوان تنش شدید و قطع آبیاری در مرحله رشد زایشی (50 درصد بوته ها در مرحله گلدهی) یا تنش ملایم به عنوان عامل اصلی و 10 ژنوتیپ سورگوم دانه ای شامل KGS29، MGS2، KGS33، سپیده، KGFS27، MGS5، KGFS5، KGFS17، KGFS13 وKGFS30 به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تنش آبی شدید و پس ازآن تنش ملایم به طور معنی داری عملکرد دانه، وزن هزار دانه و تعداد دانه در پانیکول را کاهش داد. برهمکنش تنش آبی و ژنوتیپ نشان می دهد که ازنظر عملکرد دانه ژنوتیپ KGFS13 در شرایط تنش ملایم و آبیاری نرمال به همراه KGFS17 در شرایط آبیاری نرمال بیشترین و ژنوتیپ KGFS5 در شرایط تنش آبی شدید کمترین عملکرد دانه را دارا بود. نتایج حاصل از همبستگی های بین صفات موردبررسی نشان داد که در شرایط نرمال (بدون تنش) صفات ارتفاع بوته، تعداد دانه در پانیکول، درصد قند ساقه، محتوای پرولین آزاد، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت می توانند در جهت بهبود عملکرد دانه به کار روند. در شرایط تنش آبی، درصد قند ساقه، ارتفاع بوته، دمای کانوپی، محتوای پرولین آزاد برگ بیشترین همبستگی را با عملکرد و اجزای آن داشتند. به طورکلی توجه به جنبه های دیگر از مقاومت به خشکی مانند شاخص های فیزیولوژیکی (هدایت روزنه، محتوای نسبی آب، دمای کانوپی) بسیار مهم است.

محدودیت آبی یکی از مهم ترین عوامل غیر زیستی است که می تواند رشد و عملکرد را در مناطق خشک و نیمه خشک محدود نماید. به منظور بررسی تاثیر آبیاری تکمیلی و نانو اکسید آهن بر محتوای کلروفیل و مولفه های پر شدن دانه در شرایط دیم، آزمایشی در سال 96-1395 به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل سه سطح آبیاری (آبیاری تکمیلی در مرحله چکمه دهی، آبیاری تکمیلی در مرحله سنبله دهی و عدم آبیاری یا کشت دیم) و کاربرد نانواکسید آهن در چهار سطح (عدم کاربرد نانو اکسید آهن به عنوان شاهد و محلول پاشی 0. 3، 0. 6 و 0. 9 گرم در لیتر نانو اکسید آهن) بود. محلول پاشی با نانواکسید آهن در دو مرحله از دوره رشدی (مرحله 6-4 برگی و مرحله قبل از چکمه ای شدن) انجام شد. نتایج نشان داد که کاربرد 0. 9 گرم در لیتر نانو اکسید آهن و آبیاری تکمیلی در مرحله چکمه دهی، محتوای کلروفیل a، b، کلروفیل کل و کاروتنوئید را به ترتیب 16. 79، 57. 78، 64. 32 و 115. 21درصد در مقایسه با عدم کاربرد نانو اکسید آهن در شرایط دیم افزایش داد. همچنین کاربرد 9/0 گرم در لیتر نانو اکسید آهن و انجام آبیاری تکمیلی در مرحله چکمه دهی، به ترتیب موجب افزایش 12. 5، 47. 36، 16. 95، 29. 18 و 38. 43 درصدی در سرعت پرشدن دانه، وزن تک بذر، طول دوره ی پر شدن، دوره موثر پر شدن دانه و عملکرد دانه نسبت به عدم کاربرد نانواکسید آهن تحت شرایط دیم شد. از این رو به نظر می رسد که کاربرد نانواکسید آهن و آبیاری تکمیلی می تواند به عنوان یک ابزار مناسب برای افزایش عملکرد و طول دوره پر شدن دانه به کار برده شود.

به منظور بررسی اثر دورآبیاری و محلول پاشی کودهای شیمیایی بر برخی صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانه در کرچک آزمایشی در مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان شرقی به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در سال 1396 به اجرا درآمد. فاکتور اول شامل سطوح آبیاری شامل آبیاری نرمال (20 میلی)، آبیاری پس از 80 میلی متر و 140 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر در کرت اصلی و هشت تیمار کودی شامل گوگرد، پتاسیم، نیتروژن، گوگرد + پتاسیم، گوگرد + نیتروژن، پتاسیم + نیتروژن، گوگرد + پتاسیم+ نیتروژن و شاهد به صورت محلول پاشی در کرت های فرعی بود که در سه تکرار به اجرا درآمد. نتایج نشان داد اثر دور آبیاری بر کلیه صفات مورد بررسی معنی دار بود، بین تیمارهای محلول پاشی کود شیمیایی از لحاظ کلیه صفات به غیر از میزان رشد نسبی اختلاف معنی دار وجود داشت و اثر متقابل دو تیمار نیز بر کلیه صفات به غیر از شاخص کلروفیل، شاخص سطح برگ، دمای برگ و محتوی آب نسبی برگ معنی دار بود. مقایسه میانگین تیمارهای دور آبیاری نشان داد آبیاری پس از 140 میلی متر تبخیر مقدار شاخص کلروفیل، شاخص سطح برگ و محتوی آب نسبی برگ را در مقایسه با تیمار نرمال آبیاری به ترتیب 7. 12، 48. 86 و 16. 85 درصد کاهش و مقدار دمای برگ را 33. 17 درصد افزایش داد. همچنین شاخص کلروفیل، شاخص سطح برگ و محتوی آب نسبی برگ در تیمار کودی S+N+K در مقایسه با تیمار شاهد به ترتیب 13. 48، 38. 29 و 7. 73 درصد افزایش و دمای برگ را 20. 25 درصد کاهش نشان داد. در تحقیق حاضر بالاترین ارتفاع بوته، وزن برگ، رشد نسبی، تعداد غلاف، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه به ترتیب با متوسط 115. 67 سانتی متر، 13. 63 گرم، 0. 009، 79. 33 غلاف، 5. 95 تن در هکتار و 1. 53 تن در هکتار به دور آبیاری نرمال و محلول پاشی کودی K+S+N اختصاص یافت.

به منظور بررسی تأثیر کاربرد کود گوگرد و روی بر خصوصیات فیزیولوژیک و عملکرد دانه ذرت تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی در بهار سال 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان اجرا گردید. آزمایش به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. آبیاری در سه سطح آبیاری کامل، تنش ملایم و تنش شدیدخشکی، به عنوان سطوح فاکتور اصلی در نظر گرفته شد و مصرف کود گوگرد در دو سطح (عدم مصرف کود گوگرد و مصرف 30 کیلوگرم در هکتار) و کاربرد کود روی در دو سطح (عدم مصرف کود روی و مصرف یک کیلوگرم در هکتار)، به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد تنش خشکی باعث کاهش محتوی نسبی آب برگ، فتوسنتز و عملکرد دانه ذرت گردید و با افزایش شدت تنش خشکی، مقادیر این صفات به میزان بیشتری کاهش یافت. کاربرد کود گوگرد و روی باعث افزایش مقادیر این صفات و کاهش درصد آسیب به غشای سلولی گردید؛ اما اثرات مثبت روی بر این صفات کمتر از گوگرد بود. کاربرد کود گوگرد در شرایط آبیاری کامل و تنش شدید خشکی به ترتیب عملکرد دانه ذرت را 50 و 45 درصد افزایش داد. حداکثر عملکرد دانه به میزان 1305. 21گرم در مترمربع درشرایط آبیاری مطلوب و مصرف کود گوگرد وحداقل آن به میزان 519. 61 گرم در مترمربع در شرایط تنش شدید خشکی هم زمان با عدم مصرف گوگرد حاصل گردید. نتایج نشان داد استفاده از کود گوگرد اگرچه نتوانست به طور کامل مانع از تأثیر تنش خشکی بر عملکرد دانه ذرت شود ولی تا حدود زیادی اثر آن را تعدیل نمود و بنابراین کاربرد کود گوگرد و روی به ویژه گوگرد می تواند در شرایط آبیاری مطلوب و کم آبیاری، مفید و قابل توصیه باشد.

این تحقیق باهدف بررسی امکان استفاده از ازتوباکتر و ورمی کمپوست به عنوان کودهای زیستی به منظور کاهش مصرف کودهای شیمیایی در زراعت ذرت و در سال های 1392 و 1393 به مدت دو سال در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه انجام شد. تحقیق به صورت دو آزمایش در دو سایت به فاصله 10 متر از یکدیگر اجرا گردید. سایت ها شامل آبیاری کامل و تنش خشکی بر اساس 65 درصد نیاز آبی گیاه بودند. هر آزمایش به صورت اسپلیت فاکتوریل پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمار مصرف ازتوباکتر در بلوک های اصلی در دو سطح (مصرف و عدم مصرف) و کودهای شیمیایی و ورمی کمپوست در کرت های فرعی قرار گرفتند. تیمارهای کودی دیگر شامل کود شیمیایی N. P. K در سه سطح (بدون مصرف، 50 درصد و مصرف 100 درصد کودهای شیمایی بر اساس آزمون خاک) و ورمی کمپوست در چهار سطح (صفر، 2، 4 و 6 تن در هکتار) بودند. نتایج نشان داد با استفاده از شش تن در هکتار ورمی کمپوست می توان تا 50 درصد مصرف کودهای شیمیایی را کاهش داد و عملکرد دانه در تیمار مصرف توأم شش تن در هکتار ورمی کمپوست و کودهای شیمیایی به میزان 50 درصد نیاز گیاه بر اساس آزمون خاک با تیمار مصرف کودهای شیمیایی به میزان 100 درصد نیاز گیاه تفاوت معنی داری نداشت. همچنین مصرف ورمی کمپوست کیفیت بذر ذرت را افزایش داد.

جهت بررسی تاثیر باکتری های محرک رشد گیاهی بر برخی صفات آگرومورفولوژیک بذرک (. Linum usitatissimum L) تحت سطوح مختلف آبیاری، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد در سال 94-93 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل آبیاری در سه سطح (100، 75 و 50 درصد نیاز آبی گیاه) و باکتری های محرک رشد در هفت سطح (عدم تلقیح باکتریایی، تلقیح با شش باکتری Bacillus sp strain1، Bacillus sp strain2، Bacillus amyloliquefaciens، Azotobacter chroococcum، Pseudomonas putida وAzospirillium lipoferum) بودند. طبق نتایج حاصل، اثرات اصلی سطوح آبیاری و باکتری های محرک رشد بر تمام صفات معنی دار بود. اثرات متقابل فاکتورهای مورد بررسی بر ارتفاع بوته، تعداد سرشاخه گلدار، تعداد کپسول در بوته، وزن 1000 دانه، عملکرد زیستی، عملکرد دانه و درصد روغن معنی دار ولی بر تعداد دانه در کپسول بی تاثیر بود. بیشترین عملکرد دانه و درصد روغن در تیمار 100 درصد نیاز آبی گیاه حاصل شد که به ترتیب از افزایش 88 و 28 درصدی نسبت به تیمار 50 درصد نیاز آبی گیاه برخوردار بودند. تیمارهای باکتریایی در هر سطح آبیاری سبب افزایش در مقادیر اندازه گیری شده نسبت به تیمار شاهد شدند. در بیشتر صفات مورد بررسی تیمارهای باسیلوس سویه1، باسیلوس آمیلولیکوفسینس و ازتوباکتر از تاثیر بیشتری در افزایش مقادیر اندازه گیری شده برخوردار بودند. بیشترین میزان عملکرد دانه و درصد روغن در هر سه سطح آبیاری متعلق به تیمار باسیلوس سویه1 بود. بنابراین پیش تیمار بذور با باکتری های محرک رشد گیاهی سبب افزایش در عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن گیاه بذرک تحت شرایط نرمال و تنش گردید. طبق نتایج حاصل از این بررسی استفاده از باکتری های محرک رشد فوق جهت افزایش رشد و عملکرد گیاهان تحت شرایط کمبود آب پیشنهاد می گردد.

این پژوهش به منظور بررسی تأثیر کاربرد باکتری تثبیت کننده نیتروژن Azotobacter chroococcum در ترکیب با باکتری حل کننده فسفات Pseudomonas putida بر کاهش اثرهای کمبود آب آبیاری بر سویا رقم تلار تحت شرایط مزرعه مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های 1395-1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس اجرا شد. تیمارها شامل چهار سطح آبیاری 15 (شاهد)، 30 (تنش ملایم)، 45 (تنش متوسط) و 60 (تنش شدید) درصد تخلیه رطوبت قابل دسترس خاک و چهار سطح تلقیح بذر با باکتری شامل شاهد یا بدون مصرف باکتری، تلقیح با Azotobacter chroococcum، تلقیح با Pseudomonas putida و تلقیح با هر دو باکتری بودند. آبیاری به صورت قطره ای-نواری (T-tape) انجام شد. نتایج این تحقیق نشان داد که اثرات اصلی رژیم آبیاری و کود زیستی بر کلیه صفات اندازه گیری شده به جز تعداد دانه در غلاف معنی دار بود. بیشترین تعداد غلاف در بوته، عملکرد دانه، هورمون های ایندول استیک اسید، جیبرلین، سیتوکنین و آبسیزیک اسید موجود در برگ از تیمار کاربرد توأم Azotobacter chroococcum و Pseudomonas putida به دست آمد. بیشترین تعداد غلاف در بوته، دانه در غلاف، عملکرد دانه، هورمون های ایندول استیک اسید، جیبرلین و سیتوکنین در تیمار شاهد و بیشترین هورمون آبسیزیک اسید در تیمار تنش شدید مشاهده گردید. به طورکلی، می توان نتیجه گرفت که کاربرد Azotobacter chroococcum به تنهایی موجب افزایش 25 درصد عملکرد دانه نسبت به شاهد، کاربرد Pseudomonas putida به تنهایی موجب افزایش 30 درصد عملکرد دانه نسبت به شاهد و کاربرد توأم هر دو باکتری موجب افزایش 42 درصد عملکرد دانه نسبت به شاهد شد که نشان دهنده توانایی ریزجانداران در افزایش عملکرد و اجزای عملکرد و همچنین افزایش هورمون های محرک رشد در شرایط تنش بوده و در بروز مقاومت در گیاه سویا و کاهش افت شدید عملکرد مؤثر است.

به منظور بررسی اثرات تنش کم آبی و کودهای زیستی بر عملکرد دانه، درصد و عملکرد اسانس دانه و برخی صفات فیزیولوژیک و جذب عناصر معدنی در زیره سبز، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 95-1394 در مزرعه ایستگاه تحقیقاتی البرز اجرا گردید. فاکتورهای آزمایشی شامل رژیم آبیاری با سه سطح (آبیاری در زمان 60، 110 و 160 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر) به عنوان عامل اصلی و کود زیستی با چهار سطح (شاهد، نیتروکسین، بیوفسفر و ترکیب نیتروکسین و بیوفسفر) به عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان دادند که با افزایش شدت تنش خشکی کلروفیل کل (a+b)، کلروفیل a و b، محتوای آب نسبی، میزان پتاسیم، فسفر و نیتروژن دانه کاهش یافت درحالی که موجب افزایش پرولین و درصد اسانس گردید. کودهای زیستی موجب افزایش کلروفیل کل، a و b، عملکرد دانه، درصد و عملکرد اسانس، میزان پتاسیم، فسفر و نیتروژن دانه گردیدند. بیشترین عملکرد دانه در تیمار کاربرد نیتروکسین با بیوفسفر با (474. 22 کیلوگرم در هکتار) حاصل گردید. همچنین اثر برهمکنش رژیم آبیاری و کود زیستی بر میزان کلروفیل کل، a و b، پرولین، پتاسیم و فسفر دانه معنی دار گردید به گونه ای که بیشترین میزان کلروفیل کل، a و b و پتاسیم دانه در تیمار آبیاری در 60 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر با کاربرد کود زیستی نیتروکسین و بیوفسفر به دست آمد. در مجموع نتایج نشان داد که استفاده از کود زیستی نیتروکسین و بیوفسفر نسبت به شاهد (عدم مصرف کود)، می تواند باعث بهبود درصد و عملکرد اسانس (15. 9% و 47%)، عملکرد دانه (36. 9%) و جذب عناصر نیتروژن (3. 8%)، فسفر (21. 9%) و پتاسیم (10. 4%) دانه زیره سبز شود. در نهایت می توان نتیجه گرفت که اعمال تنش کم آبی به همراه استفاده از کود زیستی، راهکار مناسبی جهت بهبود عملکرد دارویی (درصد و عملکرد اسانس) در زیره سبز و کاهش آلودگی محیط زیست می باشد.

به منظور بررسی تأثیر تلفیقی منابع کود نیتروژن (آلی و شیمیایی) و مایکوریزا تحت تنش کم آبی، بر صفات مورفولوژیکی، زراعی، محتوای اسانس و روغن برگ خرفه، آزمایشی در دو سال زراعی 95-1394 در استان قم به صورت فاکتوریل اسپلیت-پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای اصلی شامل دو سطح آبیاری (I1 بدون تنش: مقدار آب قابل استفاده گیاه در سطح 70% ظرفیت زراعی، I2 تنش پس از استقرار گیاه: مقدار آب قابل استفاده گیاه در سطح 50% ظرفیت زراعی)، دو تیمار میکوریزا (M1 با تلقیح و M2 بدون تلقیح با قارچ) به عنوان عوامل اصلی بودند. شش سطح کودی، تلفیقی از کود آلی (گوسفندی و مرغی) و کود شیمیایی اوره شامل: (F1 بدون استفاده از کود، F2 شامل 100 درصد کود آلی و بدون کود اوره، F3 شامل 75 درصد کود آلی و 25 درصد کود اوره، F4 شامل 50 درصد کود آلی و 50 درصد کود اوره، F5 شامل 25 درصد کود آلی و 75 درصد کود اوره، F6 بدون کود آلی و 100 درصد کود اوره) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان دادبه ترتیب در سال اول و دوم آزمایش، تنش خشکی سبب کاهش ارتفاع (13. 8 و 16. 4%)، میزان کلونیزاسیون قارچ (30. 3 و 15. 3%)، میزان فسفر برگ (5. 8 و 7. 7%)، عملکرد بیولوژیک (21. 3 و 17. 7%) و دانه (22. 5 و 21. 1%) و ظرفیت کل آنتی اکسیدانی برگ (15. 9 و 10. 5%) خرفه گردید ولی تولید متابولیت های ثانویه اسانس (6. 2 و 5. 4%) و روغن (48. 7 و 57. 9%) در برگ خرفه افزایش یافت. کاربرد مایکوریزا به علت جذب بیشتر آب و مواد غذایی (به ویژه فسفر) و تعدیل اثرات منفی تنش کم آبی، سبب افزایش صفات موردبررسی گردید. درمجموع می توان گفت که بالاترین مقادیر در اکثر صفات موردبررسی در تیمار بدون تنش کم آبی به همراه کاربرد مایکوریزا و کود تلفیقی (دامی و شیمیایی) مشاهده شد.

استویا با نام علمی Stevia rebaudidna گیاهی است که در سال های اخیر به علت تولید گلیکوزیدهای شیرین که فاقد کالری هستند، اهمیت زیادی یافته است. در بین تنش های غیرزنده، خشکی مهم ترین مشکل زراعی است که باعث کاهش عملکرد در محصولاتی می شود که به صورت دائم یا دوره ای در معرض آن قرار می گیرند. سیلیکون اثرهای مفیدی بر رشد، عملکرد و بهبود تحمل برخی گیاهان در برابر تنش های زیستی و غیرزیستی دارد. هدف از این تحقیق تأثیر غلظت های مختلف سیلیکون بر خصوصیات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی گیاه استویا در شرایط تنش رطوبتی در گلخانه بود. بدین منظور آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل چهار سطح تنش رطوبتی (100 (شاهد)، 75، 50 و 25 درصد گلدانی) و سیلیکون با سه سطح (0، 1 و 1. 5 میلی مولار) در نظر گرفته شد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که ارتفاع، وزن تر اندام هوایی، قطر و حجم تاج پوشش، حجم ریشه، سطح ریشه، وزن تر و خشک ریشه و کلروفیل b با اعمال تنش رطوبتی کاهش معنی داری در سطح یک درصد داشت. اما کاربرد هر دو غلظت سیلیکون میزان خسارت حاصل از تنش رطوبتی بر گیاه استویا را در مقایسه با عدم استفاده از این ماده به طور معنی داری کاهش داد. به طوری که در تیمار 25 درصد ظرفیت گلدانی کاربرد 1. 5 میلی مولار سیلیکون به ترتیب سبب افزایش 8، 22 و 33 درصدی در قند محلول، پرولین و کلروفیل b نسبت به عدم کاربرد سیلیکون شد (0. 05>p). همچنین کاربرد 1. 5 میلی مولار سیلیکون به ترتیب موجب افزایش 22، 5، 35 درصد ارتفاع، وزن تر، وزن خشک ریشه نسبت به عدم کاربرد این ماده در حالت بدون تنش رطوبتی (تیمار شاهد) در سطح احتمال 5 درصد شد. به طور کلی نتایج این تحقیق بیانگر نقش مثبت سیلیکون در کاهش اثرات ناشی از تنش رطوبتی بر گیاه استویا بود.

به منظور بررسی اثرات سالیسیلیک اسید و سایکوسل بر تبادلات گازی گیاه دارویی بادرشبویه در شرایط تنش کم آبی پژوهشی در بهار سال های 1393 و 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان به اجرا درآمد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات با دو عامل سطوح رطوبتی و تنظیم کننده های رشد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. عامل اصلی سطوح رطوبتی در دو سطح بدون تنش (آبیاری کامل تا انتهای دوره رشد)، تنش کم آبی (آبیاری کامل تا قبل از شروع گلدهی و قطع آبیاری قبل از شروع گلدهی تا انتهای دوره رشد) اجراشد. عامل فرعی سطوح مختلف سالیسیلیک اسید (800 و 1600 میکرومولار)، سایکوسل (600 و 1200 میکرومولار) و شاهد (محلول پاشی با آب مقطر) که قبل ازگلدهی به صورت یک بار محلول پاشی اعمال شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب دوساله نشان داد که اثر متقابل مرحله نمونه برداری در سال در رطوبت برای صفات محتوای نسبی آب برگ، دمای کانوپی، درصد اسانس، عملکرد اسانس، وزن تر بوته و وزن خشک بوته در سطح احتمال یک درصد کاملاً معنی دار گردید. میانگین اثر متقابل تنظیم کننده رشد در زمان نمونه برداری نشان داد که تیمار سالیسیلیک اسید 800 میکرومولار در مرحله انتهای گلدهی (H3B1) بیشترین درصد اسانس (0. 37) و کمترین درصد اسانس نیز مربوط به تیمار سایکوسل 600 میکرومولار (0. 16) در مرحله شروع گلدهی (H1B2) است. درصد اسانس در مراحل نموی روند افزایشی دارد به طوری که بیشترین میزان درصد اسانس مربوط به مرحله انتهای گلدهی است. در شرایط تنش خشکی عملکرد اسانس کاهش می یابد. تیمار سایکوسل 1200 میکرومولار از طریق افزایش رشد ریشه و افزایش جذب آب از اعماق خاک موجب شد که گیاه نسبت به سایر تیمارها عملکرد اسانس بیشتری داشته باشد.

تنش کم آبی یکی از شایع ترین تنش های غیر زیستی است که رشد گیاه را در مناطق خشک و نیمه خشک محدود می کند. هگزاکونازول از ترکیبات تریازولی، انواع جدیدی از مواد شیمیایی هستند که با جلوگیری از سنتز جیبرلین منجر به کاهش رشد رویشی و افزایش رشد زایشی می گردند. به منظور ارزیابی تأثیر تیمار هگزاکونازول بر صفات مورفوفیزیولوژیک گیاه پنیرک تحت تنش خشکی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با چهار تکرار در شهرستان نیشابور انجام شد. در مرحله چهار تا پنج برگی رشد گیاه، تنش خشکی در شاهد و مرحله 50 درصد ظرفیت زراعی و تیمار هگزاکونازول در سه سطح صفر، 15 و 25 میلی گرم در لیتر به صورت اسپری برگی اعمال شد. بر اساس عکس العمل گیاه حدود دو ماه تیمار انجام شد، سپس صفات فیزیومورفولوژیک و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت در برگ گیاه موردسنجش قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثرات متقابل تنش خشکی و تیمار هگزاکونازول، موجب کاهش طول ساقه، ریشه و سطح برگ و افزایش نسبت ریشه به ساقه، وزن تر و خشک و غلظت پرولین و فعالیت آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز گردید و همچنین مشاهده شد که تیمارها تأثیری بر روی تعداد برگ، کلروفیل a، b، کل و پروتئین نداشتند. نتایج این تحقیق نشان داد تیمار هگزاکونازول با کاهش رشد سطح برگ و تعداد برگ و افزایش رشد ریشه نسبت به ساقه، رشد رویشی ساقه و ریشه، وزن تر و خشک، کلروفیل، قندهای محلول، آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز و غلظت پرولین مکانیسم دفاعی گیاه را نسبت به تنش خشکی بهبود می بخشد. همچنین مشخص گردید که تنظیم کننده رشد گیاهی مانند هگزاکونازول می تواند در توسعه رشدی و بهبود برخی خصوصیات گیاهی مؤثر بوده و از شدت تنش بر گیاه بکاهد.

به منظور بررسی برهمکنش شوری، خشکی و نیتروژن بر روی برخی صفات فیزیولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد ذرت (هیبرید متوسط رس 604) آزمایشی به صورت کرت های دو بار خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام در بهار و تابستان 1396 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح شوری (صفر، 2، 4 و 6 دسی زیمنس بر متر) از منبع سنگ نمک سدیم به عنوان عامل اصلی، سه سطح آبیاری (100، 80 و 60 درصد نیاز آبی گیاه) به عنوان عامل فرعی و سه سطح کود نیتروژن از منبع اوره (صفر، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) به عنوان عامل فرعی فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که اثر متقابل شوری، آبیاری و نیتروژن بر صفات تعداد دانه در بلال، تعداد ردیف در بلال، تعداد دانه در ردیف، عملکرد دانه، عملکرد زیستی و شاخص برداشت معنی دار شد. این صفات در بالاترین سطوح تنش اعمال شده نسبت به شرایط بدون تنش و کاربرد 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، به ترتیب برابر 59، 40. 6، 40، 69، 65 و 46 درصد کاهش نشان دادند. بیشترین میزان نشت یونی (45 درصد) در بالاترین میزان شوری، حداقل آبیاری و بدون مصرف نیتروژن مشاهده شد. محتوای نسبی آب برگ، کلروفیل a، b، کل و کارتنوئید نیز تحت اثرات دوگانه شوری و خشکی، در بالاترین میزان تنش اعمال شده به نسبت شرایط بدون تنش، به ترتیب برابر 18، 46، 32، 40 و 44 درصد کاهش یافتند. نتایج نشان داد کاربرد 100 و 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن در سطوح مختلف تنش، موجب کاهش اثرات تنش ها شد و افزایش عملکرد را در پی داشت. همچنین مشاهده شد، تمامی صفات موردبررسی در بالاترین میزان تنش ها، پاسخ تقریباً یکسانی به تیمار کودی 100 و 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن داشتند؛ بنابراین به نظر می رسد که به جهت افزایش مقاومت گیاه ذرت و رسیدن به حداکثر عملکرد در شرایط تنش، کاربرد 100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن نسبت به مقادیر بیشتر آن ازلحاظ زیست محیطی و اقتصادی مناسب تر باشد.

شوری یکی از عوامل محدودکننده رشد و تولید عملکرد گیاهان است. این پژوهش به منظور تأثیر تنش شوری بر جوانه زنی، واکنش فیزیولوژیکی ارقام کلزا به تنش شوری در مرحله جوانه زنی و استقرار گیاه در دو آزمایش انجام شد. در دو آزمایش جداگانه، فاکتور اول چهار رقم کلزا شامل ارقام هایولا 320، هایولا 401، هایولا 330 و ساری گل و فاکتور دوم شامل سطح شوری (محلول صفر، 30، 60 و 90 میلی مولار نمک (کلرید سدیم) بود. تنش شوری سبب کاهش درصد جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه و فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز گیاهچه های کلزا شد. در سطح شوری 90 میلی مولار کلرید سدیم رقم هایولا 330 بیشترین درصد جوانه زنی (66 درصد)، فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز (6. 2 نانومول بر بذر بر دقیقه)، طول ریشه چه (51 میلی متر) را به خود اختصاص داد. در شرایط تنش شوری 90 میلی مولار نمک کلرید سدیم بیشترین وزن خشک اندام هوایی در ارقام هایولا 330 به میزان 1. 72 گرم مشاهده گردید. تنش شوری سبب افزایش غلظت سدیم، برگ کلزا شد اما غلظت پتاسیم کاهش یافت. ارقام هایولا 330 و هایولا 320 بیشترین نسبت پتاسیم به سدیم برگ را در مقایسه با سایر ارقام در شرایط تنش شوری داشتند. در شرایط تنش شوری میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان کاتالاز و پراکسیداز در ارقام هایولا 320 و هایولا 330 به میزان معنی داری بیش از دو رقم دیگر بود. در شرایط تنش شوری 90 میلی مولار کلرید سدیم میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز ارقام هایولا 330، هایولا 320، هایولا 401 و ساریگل در مقایسه با شرایط نرمال به ترتیب 84، 77، 70 و 27 درصد افزایش یافت. بررسی تغییرات غلظت کربوهیدرات های محلول برگ در ارقام هایولا 320، هایولا 330، هایولا 401 و ساریگل در سطح شوری 90 میلی مولار کلرید سدیم حاکی از افزایش غلظت کربوهیدرات های محلول برگ به میزان 66، 62، 54 و 42 درصد در این ارقام در مقایسه با شرایط نرمال بود. ارقام هایولا 320 و هایولا 330 با توجه به درصد جوانه زنی و وزن اندام هوایی بیشتر، شرایط تنش شوری را بهتر تحمل نمودند که این موضوع به دلیل نسبت پتاسیم به سدیم بیشتر، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان بیشتر و غلظت پرولین و کربوهیدرات های محلول بیشتر در مقایسه با ساریگل و هایولا 401 بود. نتایج نشان می دهد هایولا 330 و هایولا 320 دارای ظرفیت مناسب برای تولید ارقام متحمل به شوری می باشند.

آشنایی با مراحل فنولوژیک و نمو گیاه در تعیین تاریخ کاشت و عملیات زراعی در شرایط آب و هوایی مختلف اهمیت بسیاری دارد.به منظور بررسی اثرات تاریخ کاشت بر مراحل فنولوژیکی و عملکرد دانه کینوا (NSRCQ1) در هشت تاریخ کاشت (5/31,6/15,7/4,7/15,8/1,12/5,12/17 و 1/11) با سه تکرار با آب شور dS/m 14 در مزرعه تحقیقات شوری صدوق مرکز ملی تحقیقات شوری در سال زراعی 95-1394 کشت شد.نتایج نشان داد که کینوا قادر است در اولین تاریخ کاشت با طول دوره رشد 108 روز عملکرد دانه ای معادل t ha-1 2.34 تولید نماید.در تاریخ کاشت 4 مهر,کاهش دما (4.5-درجه سانتی گراد) و تنش یخ زدگی باعث از بین رفتن گیاه در مرحله گل دهی شد.گیاهانی که در مهر و آبان کشت شده بودند و در طول زمستان زنده مانده بودند,بذر تولید نکردند.بذرهای کشت شده در تاریخ 5 اسفندماه طی دوره ی 132 روزه,عملکرد دانه ای معادل t ha-1 1.6 تولید کردند.نتایج این بررسی نشان داد که تأثیر درجه حرارت زیاد (°C 32) برای تاریخ کاشت اسفند و فروردین و درجه حرارت کم (°C 13.5) برای تاریخ کاشت اواسط شهریور در طول دوره پر شدن دانه,موجب کاهش معنی دار عملکرد و اندازه دانه در سطح 5 درصد شد.با توجه به اینکه کینوا (NSRCQ1) گیاهی روزکوتاه بوده و طول روزهای طولانی تر از 12 ساعت,زمان رسیدن به مرحله گل دهی را افزایش می دهد,بنابراین,از میان تاریخ های کشت موردبررسی,تاریخ کشت اول شهریورماه,به دلیل دوره رشد کوتاه تر و عملکرد دانه بالاتر برای منطقه موردمطالعه,در استان یزد مناسب به نظر می رسد.

استفاده از ژنوتیپ های متحمل به شور یکی از موثرتری راه ها در راستای توسعه سطح زیرکشت در مناطق نامساعد می باشد. به منظور ارزیابی تحمل به شوری ژنوتیپ های ارزن دم روباهی، دو آزمایش مجزا با تعداد 15 ژنوتیپ در دو شرایط شور و غیر شور در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی دو سال زراعی 1391 و 1392 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی خراسان جنوبی اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده ها در دو سال نشان داد که در هر دو شرایط مورد بررسی، بین ژنوتیپ ها از نظر تعداد روز تا ظهور پانیکول، تعداد روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، طول پانیکول، تعداد بذر در پانیکول، تعداد پانیکول در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و زیست توده تفاوت معنی-داری وجود داشت. شوری عملکرد دانه و زیست توده ارزن را به ترتیب حدود 40 و 38 درصد در مقایسه با شرایط غیر شور کاهش داد. در شرایط غیر شور ژنوتیپ های 24-15 و 118-15 با میانگین های 4765. 3 و 4697. 7 و در شرایط شور ژنوتیپ های 120-15 و 24-15 با میانگین های 3254. 8 و 2844. 8 از عملکرد دانه بالاتری برخوردار بودند. نتایج حاصل از همبستگی عملکرد دانه و زیست توده ژنوتیپ های ارزن در شرایط شور و غیرشور با شاخص های تحمل و حساسیت به شوری در این آزمایش نشان داد که شاخص های STI، MP و GMP بهترین شاخص ها برای گزینش و شناسایی ژنوتیپ های متحمل به تنش شوری در بین ژنوتیپ های ارزن دم روباهی می باشند. بر اساس نمودار پراکنش سه بعدی، ژنوتیپ های 76-15، 24-15، 118-15 و 120-15 به عنوان متحمل ترین ژنوتیپ های ارزن دم روباهی به تنش شوری شناسایی گردیدند.

تنش شوری یکی از عوامل محیطی است که بر روی رشد و نمو و ترکیبات ثانویه گیاهان تاثیر می گذارد. سالیسیلیک اسید به عنوان یک تنظیم کننده رشد درونی گیاهان نقش تعدیل کننده را ایفا میکند. برای بررسی واکنش های مورفوفیزیولوژیکی گیاه سیاه دانه به سالسیلیک اسید آزمایشی به صورت کرت های خرد شده با دو فاکتور بر پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که غلظت های مختلف شوری روی صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی اثرات معنی داری دارد. بطوری که با افزایش غلظت شوری شاخص های رشد از قبیل تعداد شاخه جانبی، تعداد برگ وکلروفیل b و میزان فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز و مالون دی الدئید کاهش پیدا کرد، در حالیکه با افزایش غلظت شوری مقدار پرولین برگ و کاتالاز افزایش یافت. نتایج نشان داد با اعمال تیمار سالیسیلیک اسید تحت تنش شوری میزان کاهش شاخض های رشد ورنگریزه های فتوسنتزی تعدیل پیدا کرد. بطوری که در غلظت 3 دسی زیمنس بر متر شوری و 0. 5 میلی مولار سالسیلیک اسید بیشترین تعداد شاخه جانبی، تعداد برگ و کلروفیلb بدست آمد، همچنین با افزایش سطح سالسیلیک اسید میزان پرولین وکاتالاز برگ افزایش یافت ولی با افزایش غلظت سالیسیلیک اسید میزان فعالیت مالون دی الدئید و سوپر اکسید دیسموتاز در برگ کاهش یافت. براساس نتایج بدست آمده میتوان نتیجه گیری کرد که گیاه سیاه دانه یک گیاه نیمه حساس به شوری بوده و تحمل این گیاه به شوری حداکثر 6 دسی زیمنس بر متر می باشد.

به منظور بررسی برخی صفات ارزن دم روباهی در رقابت با تاج خروس سفید و واکنش آن به محدودیت تشعشع و نیتروژن، دو آزمایش مجزا به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در تابستان سال 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام گرفت. تشعشع به عنوان عامل اصلی در سه سطح (صفر، 41 و 75 درصد سایه دهی)، تراکم تاج خروس سفید به عنوان عامل فرعی در سه سطح (صفر، 12 و 24 بوته در مترمربع) در دو آزمایش مجزا، یکی در شرایط کاربرد 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص و دیگری در شرایط عدم کاربرد نیتروژن بررسی شد. کاربرد نیتروژن باعث افزایش طول مراحل فنولوژیکی شامل تعداد روز تا ظهور پانیکول، تعداد روز تا رسیدگی، دوره پر شدن دانه و نیز عملکرد دانه ارزن دم روباهی گردید. 75 درصد سایه دهی منجر به کاهش تعداد دانه در پانیکول و عملکرد دانه ارزن دم روباهی گردید و درعین حال طول مراحل فنولوژیکی را افزایش داد. تأثیر تراکم تاج خروس سفید نیز بر عملکرد دانه و علوفه ارزن دم روباهی و همچنین تعداد روز تا ظهور پانیکول معنی دار بود و در بالاترین سطح منجر به کاهش 21 درصدی عملکرد دانه و علوفه در مقایسه با شاهد گردید. نتایج این آزمایش حاکی از افزایش توان رقابتی تاج خروس سفید با ارزن دم روباهی در شرایط کاربرد نیتروژن است، چرا که کاهش عملکرد ارزن دم روباهی در شرایط عدم مصرف نیتروژن در تیمارهای رقابت خیلی کمتر بود، به طوری که در شرایط عدم کاربرد نیتروژن و تراکم 24 بوته تاج خروس سفید، عملکرد ارزن دم روباهی حدود 1 درصد در مقایسه با تراکم 12 بوته تاج خروس سفید کاهش پیدا کرد، درحالی که با کاربرد 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن و تراکم 24 بوته تاج خروس سفید، عملکرد ارزن دم روباهی 26 درصد در مقایسه با تراکم 12 بوته تاج خروس-سفید کاهش نشان داد. تحقیق حاضر نشان داد در شرایط وفور علف هرز تاج خروس سفید در مزرعه ارزن دم روباهی، مصرف نیتروژن موجب خسارت بیشتر این علف هرز به ارزن دم روباهی می گردد.

ورود آلاینده های صنعتی به خاک باعث انباشته شدن بیش از حد فلزات سنگین از جمله سرب، کادمیم، مس و روی در خاک می گردد. یک روش برای پاک سازی فلزات سنگین از خاک گیاه پالایی است. افزودن عوامل کلات کننده می تواند راندمان جذب فلزات را توسط گیاه افزایش دهد. به منظور بررسی تأثیر آمونیوم مولیبدات و اتیلن دی آمین تترا استیک اسید (EDTA) بر جذب سرب توسط گیاه ذرت، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با آرایش فاکتوریل با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل چهار سطح سرب (صفر (Pb0)، 150 (Pb1)، 300 (Pb2) و 450 (Pb3) میلی گرم سرب بر کیلوگرم خاک از منبع کلرید سرب) و دو نوع عامل کلات کننده آمونیوم مولیبدات (غلظت مولیبدن 10 میلی گرم بر کیلوگرم خاک) (A. M) و EDTA (یک گرم بر کیلوگرم خاک) (E) و شاهد بودند. نتایج نشان داد که سطوح مختلف سرب و نوع کلات ها اثر معنی داری (0. 01 > P) بر وزن خشک ریشه و اندام هوایی، غلظت نسبی و جذب کل سرب ریشه و اندام هوایی داشت. آمونیوم مولیبدات باعث افزایش معنی دار وزن خشک ریشه و اندام هوایی شد. بیشترین غلظت سرب ریشه و اندام هوایی تحت تیمار EDTA در سطح 450 میلی گرم در کیلوگرم سرب بدست آمد. نتایج به دست آمده از مقایسه مقادیر سرب ریشه و اندام هوایی گیاه تحت تاثیر استفاده از آمونیوم مولیبدات و EDTA، نشان داد که آمونیوم مولیبدات در جذب سرب توانایی کمتری داشت درحالی که EDTA اثر بیشتری در افزایش تجمع این عنصر در گیاه ذرت نشان داد.