تنش های محیطی در علوم زراعی
سال:1398 | دوره:12 | شماره:4 |تعداد مقالات:26

به منظور گروه بندی لاین های نوترکیب گندم نان ازنظر صفات فنولوژیک و تخصیص مواد فتوسنتزی، 148 لاین اینبرد نوترکیب گندم نان به همراه والدین (Yecora Rojo و No. 49) در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار و در شرایط آبیاری کامل و تنش کم آبی انتهای فصل در دو سال زراعی 93 و 94 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی میاندوآب و مهاباد مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد بین دو شرایط نرمال رطوبتی و تنش کم آبی ازنظر روز تا سنبله دهی، انتقال مجدد، عملکرد دانه و سهم انتقال مجدد در عملکرد دانه اختلاف معنی دار دیده شد. همچنین بین ژنوتیپ های موردبررسی ازلحاظ کلیه صفات موردبررسی اختلاف معنی دار مشاهده شد. عملکرد دانه با روز تا سنبله دهی، تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه و سنبله و میزان انتقال مجدد در هر دو شرایط همبستگی مثبت و معنی دار نشان داد. بر اساس نتایج تجزیه کلاستر ژنوتیپ ها در هر دو شرایط به 4 گروه دسته بندی شدند به طوری که ژنوتیپ های 7، 17، 27، 32، 40، 50، 58، 62، 67، 69، 83، 106، 107 و 138 در کلاستر شماره چهار قرار گرفتند که بالاترین مقادیر صفات فنولوژیک، تخصیص مواد فتوسنتزی و عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. همچنین در تجزیه به عامل ها، در هر دو شرایط چهار عامل وارد مدل شدند که در شرایط نرمال 77. 85 درصد و در شرایط تنش کم آبی انتهای فصل 68. 76 درصد از تغییرات داده ها را تبیین نمودند. باتوجه به وجود تنوع ژنتیکی موجود در بین لاین ها از لحاظ صفات مورد بررسی و همچنین همبستگی مثبت و معنی دار عملکرد دانه با روز تا سنبله دهی، تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه و سنبله و میزان انتقال مجدد، گزینش ژنوتیپ ها بر اساس صفات مذکور می تواند ما را در دست-یابی به ژنوتیپ های پرمحصول در هر دو شرایط یاری دهد.

به منظورشناسایی ژنوتیپ های متحمل و حساس برنج به تنش خشکی، آزمایشی با 48ژنوتیپ برنج درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط بدون تنش (غرقاب) و تنش خشکی درسال زراعی 1395در شهرستان بابل مورد مطالعه قرار گرفت. بیشترین میانگین عملکرد در شرایط نرمال متعلق به ژنوتیپ های Azucena. Bala. 91 و AH. NA. 45 به ترتیب با 7. 67 و 7. 48 تن در هکتار بود. در شرایط تنش بیشترین میانگین متعلق به ژنوتیپ های AH. NA. 112 و AH. NA. 45 و IR30 به ترتیب با 5. 968 و 6. 219 و 5. 524 تن در هکتار بود. برای بررسی تنوع مولکولی از 9 نشانگر ریزماهواره استفاده شد در مجموع 31 آلل با میانگین 3. 44 آلل در هر مکان ژنی مشاهده گردید. میانگین محتوای اطلاعات چند شکل (PIC) 0. 51 برآورد شد که نشانگر های RM22 و RM12093 با 0. 68 بیشترین و RM324 با 0. 14 کمترین مقدار را برای این شاخص نشان دادند. نشانگر RM324 با 0. 15 کمترین تنوع ژنی و نشانگر RM12093 با 0. 73 بیشترین تنوع ژنی را داشتند از 9 نشانگر ریزماهواره نشانگر های RM22 و RM12093 با دارا بودن بیش ترین میزان محتوای اطلاعات چندشکل و تنوع ژنی و تعداد آلل در این مطالعه به عنوان بهترین نشانگر جهت بررسی تنوع ژنی روی برنج شناسایی شد. در شرایط نرمال تعداد خوشه و تعداد روز تا گلدهی و در شرایط تنش خشکی وزن خوشه با بیشترین نشانگر های مثبت را نشان دادند. در شرایط نرمال تعداد خوشه با 7 نشانگر و در شرایط تنش خشکی طول خوشه، طول ساقه، طول برگ پرچم، طول دانه 4 نشانگر بیشترین نشانگرهای مثبت را نشان دادند. همچنین تجزیه هاپلوتایپی ژنوتیپ های به دست آمده را در 25 گروه تقسیم بندی نمود. از نتایج این تحقیق می توان در برنامه های اصلاحی برای ایجاد جمعیتی با هتروزیگوسیتی بالا برای تحمل به تنش خشکی در ژنوتیپ های برنج استفاده شود.

به منظور شناسایی نشانگرهای آگاهی بخش مرتبط با تعدادی صفات و شاخص های فیزیولوژیک 22 ژنوتیپ کلزا تحت شرایط تنش خشکی، از 36 نشانگر ریزماهواره ای که با QTLهای کنترل کننده صفات مرفولوژیک در شرایط تنش خشکی پیوسته بودند، استفاده شد. به منظور شناسایی نواحی ژنومی دخیل در کنترل صفات فیزیولوژیک از مد ل های ارتباطی GLM و MLM استفاده شد. میزان محتوای اطلاعات چندشکلی در بین نشانگرها از 0. 043 (CB10502) تا 0. 398 (CB10234) متغیر بود. متوسط میزان شاخص PIC برابر با 0. 212 بود. بر اساس 36 نشانگر ریزماهواره ای مورد استفاده در این تحقیق، ساختار ژنتیکی جمعیت به 8 زیر جمعیت فرعی تقسیم گردید که نتایج حاصل از رسم بارپلات نیز تأیید کننده آن بود. در تجزیه ارتباط با استفاده از مدل های GLM و MLM به ترتیب 6 و 16 مکان نشانگری معنی دار در شرایط بدون تنش با صفات مورد بررسی شناسایی شد. در شرایط تنش خشکی، با استفاده از مدل های GLM و MLM به ترتیب 42 و 46 مکان نشانگری مرتبط با صفات مورد بررسی مشخص شد. در این مطالعه، نشانگرهای BRMS-036، SR94102، BRAS100، CB1059b، BRMS-024، BRMS-096، BRMS-30، MR013c و Pmr52 بیش ترین ارتباط معنی دار را با صفات فیزیولوژیکی در شرایط تنش خشکی داشتند. بنابراین این احتمال وجود دارد که این نشانگرها بتوانند کاندیدای بسیار مناسب و امیدوار کننده در برنامه های به نژادی تحمل به تنش خشکی مثل انتخاب به کمک نشانگر در کلزا باشد.

ژن P5CS (پرولین-5-کربوکسیلات-سنتتاز) کد کننده آنزیم کلیدی در مسیر سنتز پرولین است و به عنوان یک اسمولیت باعث افزایش مقاومت گیاه به شوری می شود. ابتدا گیاهان تراریخت حاوی ژن P5CS و غیرتراریخت انتخاب گردیدند. حضور ژن P5CS در گیاهان تراریخت شده از تکنیک PCR با پرایمر اختصاصی ژن NPTII: P5CS استفاده شد. به منظور بررسی صفات فیزیولوژیکی گیاهان تراریخت و غیرتراریخت به محیط کشت MS خاوی غلظت های 0، 100، 150 و 200 میلی مولار نمک (NaCl) منتقل گردیدند. پس از چهار هفته نتایج نشان داد که مقادیر وزن تر، وزن خشک و کلروفیل در گیاهان تراریخت در مقایسه با گیاهان غیرتراریخت در پاسخ به شوری کمتر کاهش یافت. همچنین گیاهان تراریخت سدیم کمتری را نسبت به گیاهان غیرتراریخت در برگ تجمع دادند. سطح ترکیبات فنلی، آنتوسیانین و فلاونوئید در گیاهان تراریخت کمتر از گیاهان غیرتراریخت مشاهده شد. بعلاوه در گیاهان تراریخت در تمام غلظت های نمک نسبت به غیرتراریخت افزایش معنی داری در میزان پرولین مشاهده شد. میزان اسکوربات در گیاهان تراریخت و غیر تراریخت تغییر معنی داری نشان ندارد ولی پراکسید هیدروژن در اثر تنش شوری در گیاهان غیر تراریخت نسبت به غیر تراریخت کاهش معنی داری نشان داد. بنابراین به نظر می رسد گیاهان تراریخت با افزایش پرولین و تغییر برخی از انتی اکسیدان های غیر انزیمی در گیاهان تراریخت مقاومت به شوری تنش شوری بیشتری نشان داد.

عملکرد و اجزای آن در ذرت نمونه ای از صفات کمی هستند. دانستن نحوه عمل و اثر متقابل ژن ها تعیین خواهد کرد که کدام روش به نژادی می تواند تاثیر عمل ژن را بهینه تر کند و نقش روش های به نژادی در تکامل گیاهان زراعی را روشن خواهد کرد. به منظور برآورد عمل ژن ها و وراثت پذیری صفات عملکرد دانه و اجزای آن، نتاج حاصل از تلاقی نیمه دی آلل پنج لاین S7 ذرت در نسل F1 موردارزیابی قرار گرفتند. ژنوتیپ های مورد بررسی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تکرار در دو شرایط نرمال (دور آبیاری 5 روز) و کمبود آب (دور آبیاری 10 روز) در منطقه کرمان، ایران در سال زراعی 96-1395 کشت شدند. صفات تعداد بلال، تعداد دانه در ردیف، تعداد ردیف دانه، تعداد دانه در بلال، طول بلال، وزن صد دانه و عملکرد دانه در بوته در دو شرایط نرمال و کمبود آب مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثرات افزایشی و غیرافزایشی هر دو در کنترل صفات مورد مطالعه نقش داشتند. با توجه به نتایج گرافیکی تجزیه هیمن و نقش بیشتر اثرات فوق غالبیت در کنترل اکثر صفات در شرایط نرمال و کمبود آب، استفاده از پدیده هتروزیس و تولید ارقام هیبرید برای بهبود و اصلاح ذرت پیشنهاد می شود. همچنین برآورد وراثت پذیری عمومی بالا و وراثت پذیری خصوصی متوسط برای صفات مورد مطالعه نیز نشان دهنده امیدبخش بودن مواد ژنتیکی مورد مطالعه برای اصلاح و بهبود صفات تحت شرایط نرمال و کمبود آب بود.

به منظور بررسی شاخص های تحمل به تنش و شناسایی ژنوتیپ های متحمل به شرایط تنش کم آبی در گندم دوروم، تعداد 8 ژنوتیپ امید بخش گندم دوروم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط نرمال و تنش کم آبی در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد در دو سال زراعی 1395-1393 مورد آزمایش قرار گرفتند. این تحقیق در قالب 2 آزمایش مجزا شامل: آبیاری کامل تا زمان رسیدگی و اعمال تنش کم آبی انتهائی از طریق قطع آب از مرحله ظهور سنبله تا رسیدگی فیزیولوژیکی، هر یک در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب نشان دهنده اختلافات معنی دار بین سال ها در شرایط تنش کم آبی و همچنین اثر متقابل ژنوتیپ در سال تحت شرایط نرمال برای عملکرد دانه بود. میانگین کل عملکرد دانه در شرایط نرمال و تنش کم آبی به ترتیب برابر 4844 و 3099 کیلوگرم در هکتار بود. بالاترین عملکرد دانه در شرایط نرمال و تنش کم آبی به ترتیب برابر 5101 و 4232 کیلوگرم در هکتار مربوط به رقم بهرنگ و ژنوتیپ شماره 4 بود. تحلیل همبستگی بین عملکرد دانه در شرایط بدون تنش و تنش کم آبی آخر فصل با شاخص های تحمل به خشکی نشان داد که شاخص های STI، MP، GMP از کارایی بالایی برای گزینش ژنوتیپ های متحمل به تنش کم آبی بر خوردارند. نتایج حاصل از تجزیه به مؤلفه های اصلی با استفاده از شاخص های تنش کم آبی نشان داد که رقم بهرنگ و ژنوتیپ شماره 3 بترتیب با عملکرد 5101 و 5039 کیلوگرم در هکتار در شرایط نرمال و 4184 و 4215 کیلوگرم در هکتار در شرایط تنش آبی دارای تحمل نسبی به تنش کم آبی بودند.

این تحقیق به منظور ارزیابی خصوصیات فیزیولوژیکی تعداد 34 ژنوتیپ چغندرقند (30 لاین S1 گرده افشان به همراه سه رقم شاهد شکوفا، مطهر، پایا و جمعیت اصلاحی اولیه) تحت دو شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی در سال زراعی 96-1395 انجام شد. آبیاری ها تا مرحله تنک و وجین (استقرار بوته ها) به طور معمول انجام شد. آبیاری های بعدی در شرایط نرمال پس از 90 میلی متر و در شرایط تنش پس از 200 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A صورت گرفت. در این پژوهش صفاتی از قبیل عملکرد ریشه، درصد قند ناخالص، عملکرد قند ناخالص، کلروفیل، شاخص پوشش گیاهی NDVI، شاخص سطح برگ، اختلاف دمای برگ و محیط، محتوی آب نسبی برگ، وزن ویژه برگ، شاخص شادابی، سطح ویژه برگ و نشت الکترولیتی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که تحت هر دو شرایط آبیاری در شرایط بدون تنش و تنش خشکی بین ژنوتیپ ها از نظر کلیه صفات مورد مطالعه اختلاف بسیارمعنی داری در سطح احتمال یک درصد وجود دارد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نیز نشان داد که از نظر اکثر صفات بین ژنوتیپ های مورد بررسی و رژیم های مختلف آبیاری تفاوت معنی داری در سطح یک درصد وجود دارد. در شرایط آبیاری نرمال، رقم شاهد مطهر و در شرایط تنش خشکی، لاین S1-15 از بیشترین مقدار عملکرد قند ناخالص (به ترتیب 9. 09 و 5. 10 تن در هکتار) برخوردار بودند. مطالعه ضرایب همبستگی نشان داد که در شرایط نرمال و تنش، عملکرد ریشه با عملکرد قند ناخالص و شاخص پوشش گیاهی NDVI همبستگی مثبت و معنی داری داشت. در هر دو شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی، تجزیه به عامل ها منجر به شناسایی چهار عامل گردید که به ترتیب 69. 55 و 74. 75 درصد تغییرات کل را توجیه کردند

برای بهبود صفت پیچیده ای مانند عملکرد، یکی از مؤثرترین روش ها در گزینش ژنوتیپ های مطلوب، استفاده از گزینش غیرمستقیم برای عملکرد از طریق اجزای عملکرد و صفات وابسته به عملکرد می باشد. در این مطالعه به منظور درک روابط ژنتیکی بین خصوصیات کمی و کیفی گشنیز و انتخاب شاخص های گزینش غیرمستقیم، نتاج حاصل از تلاقی دی آلل 6 ژنوتیپ گشنیز در نسل های F1 و F2 موردارزیابی قرار گرفتند. ژنوتیپ های مورد بررسی در سه شرایط متفاوت آبیاری به طور جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در هر آزمایش در سال زراعی 95-1394 مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات ارتفاع گیاه، تعداد برگ، تعداد شاخه در گیاه، تعداد چتر در گیاه، تعداد چتر بارور در گیاه، تعداد دانه در گیاه، وزن هزار دانه، وزن دانه در گیاه یا عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، میزان اسانس دانه، میزان روغن دانه، عملکرد اسانس، عملکرد روغن، محتوای کلروفیل SPAD، کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفبل کل، کارتنوئید، میزان رطوبت نسبی و نشت یونی مورد اندازه گیری قرار گرفتند. نتایج نشان داد که صفات روز تا گلدهی، محتوای کلروفیل SPAD، میزان رطوبت نسبی، تعداد دانه و وزن هزار دانه با توجه به همبستگی ژنتیکی معنی دار با عملکرد دانه و داشتن کنترل ژنتیکی افزایشی و وراثت پذیری خصوصی بالا، می توانند به عنوان شاخص های مناسب در برنامه های اصلاحی برای انتخاب ژنوتیپ های با عملکرد دانه بالا در شرایط تنش خشکی در مزرعه مورد استفاده قرار گیرند. همچنین با توجه به همبستگی ژنتیکی مثبت بین عملکرد دانه با سایر صفات مهم اقتصادی (میزان اسانس دانه، میزان روغن دانه، عملکرد اسانس و عملکرد روغن) در شرایط بدون تنش و تنش خشکی می توان نتیجه گرفت که بهبود عملکرد دانه باعث بهبود همزمان صفات اقتصادی دیگر می شود.

مطالعه حاضر جهت بررسی اثرات تنش خشکی روی فعالیت آنزیمی و محتوای کلروفیل 12 ژنوتیپ پیشرفته عدس در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل و بخش مرکزی شهرستان گرمی در سال زراعی 95/1394 به صورت کرت های خرد شده و برپایه طرح بلوک های کامل تصادفی اجرا گردید شرایط دیم و آبیاری تکمیلی به عنوان عامل اصلی و ژنوتیپ ها به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که میزان پرولین، کاروتنوئید، محتوای کلروفیل a و b در اردبیل معنی دار و کمتر از گرمی شد اما فعالیت آنزیم پراکسیداز، بیشتر از گرمی بود. در شرایط دیم آنزیم آسکوربات پراکسیداز بیشتر از شرایط آبیاری تکمیلی شد. عملکرد دانه در شرایط دیم 22 درصد کمتر از شرایط آبیاری تکمیلی است. میزان کاروتنوئید و محتوای کلروفیل در بافت برگ ها در گیاهان کشت شده در گرمی بیشتر از اردبیل می باشد. بیشترین میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز مربوط به ژنوتیپ ILL6037 (بیله سوار ) و بیشترین میزان پرولین مربوط به ژنوتیپ شماره 12 بود. بیشترین میزان عملکرد دانه در منطقه گرمی و ژنوتیپ شماره 12 ثبت شد (1902 کیلوگرم در هکتار) همبستگی مثبت و معنی دار بین میزان پرولین، درصد پروتئین دانه و فعالیت آنزیم پراکسیداز وجود داشت. همچنین همبستگی مثبت و معنی دار بین عملکرد دانه با کاروتنوئید، کلروفیل های a، b بود اما بین عملکرد دانه و فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیدازهمبستگی منفی وجود داشت. نتیجه گیری نهایی این بود که هر چقدر شرایط رشد برای گیاه مهیاتر شود محتوای کلروفیل گیاه بالا و عملکرد افزایش می یابد همچنین در شرایط تنش میزان پرولین و آنزیم پراکسیداز در گیاه بالا می رود. و باعث افزایش مقاومت ژنوتیپ ها به تنش خشکی می شود. ضمنا با دو بار آبیاری آن هم بصورت محدود، عملکرد دانه در شرایط آبیاری تکمیلی 22 درصد بیشتر از شرایط دیم شد.

به منظور بررسی اثر آبیاری تکمیلی و تراکم بوته بر خصوصیات رشدی، عملکرد و اجزای عملکرد در سه رقم عدس دیم، آزمایشی در سال زراعی 90-1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام به صورت اسپلیت فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. شرایط دیم با آبیاری تکمیلی و دیم بدون آبیاری به عنوان فاکتورهای اصلی آزمایش بود. فاکتور تراکم کاشت (در دو سطح 200 و 400 بوته در مترمربع) و رقم عدس (شامل سه رقم گچساران، بیله سوار، کیمیا) کرت های فرعی آزمایش را تشکیل دادند. نتایج نشان داد که آبیاری تکمیلی باعث افزایش تعداد غلاف های پر و کاهش تعداد غلاف های پوک و در کل افزایش تعداد غلاف های بوته و عملکرد تک بوته گردید. با افزایش تراکم کلیه صفات (ارتفاع، تعداد گل، تعداد شاخه اصلی و فرعی، تعداد غلاف های پر، وزن خشک تک بوته و عملکرد تک بوته) کاهش و فقط تعداد غلاف های پوک افزایش نشان داد. بنا به نتایج حاصله رقم بیله سوار بیشترین تعداد شاخه اصلی و فرعی و همچنین بیشترین وزن خشک تک بوته را دارا بود. بیشترین تعداد گل و تعداد غلاف در بوته مربوط به رقم کیمیا بودند اثر متقابل آبیاری در تراکم بر تعداد غلاف در بوته در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. تعداد غلاف پوک و تعداد شاخه های فرعی نیز تحت تأثیر اثر متقابل آبیاری در رقم قرار گرفتند. اثر متقابل هر سه فاکتور بر تعداد شاخه در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود.

به منظور بررسی سرعت پرشدن دانه و انتقال مجدد کربوهیدرات های محلول ساقه تحت تنش خشکی انتهای فصل آزمایش گلدانی بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1391-1390 اجرا گردید. چهار رقم جو (نیمروز، جنوب، نصرت و ترکمن) تحت دو سطح رطوبتی شامل حفظ رطوبت در حد ظرفیت زراعی و تنش خشکی از روز دهم پس از گرده افشانی کشت شدند. نتایج نشان داد که ارقام جو از نظر غلظت کربوهیدرات محلول در زمان گرده افشانی، بیشینه غلظت کربوهیدرات محلول، سهم کربوهیدرات محلول پیش از گرده افشانی، شیب افزایش غلظت کربوهیدرات محلول، میزان انتقال و کارایی انتقال تفاوت معنی داری داشتند. رقم جنوب بیشترین غلظت را در زمان گرده افشانی و همچنین بیشترین سهم کربوهیدرات پیش از گرده افشانی را نشان داد. اما رقم ترکمن با داشتن بیشترین شیب افزایش غلظت در دوره 10 روزه پس از گرده افشانی، توانست غلظتی معادل جنوب و نیمروز را در زمان بیشینه غلظت نشان دهد. عکس العمل ارقام از لحاظ میزان کربوهیدرات انتقالی و کارایی انتقال نسبت به تنش خشکی متفاوت بود. تنش خشکی سرعت کاهش کلروفیل را 66درصد افزایش داد. خشکی سرعت پرشدن دانه، وزن دانه و در نهایت عملکرد سنبله اصلی را به ترتیب به میزان 35، 15 و 17 درصد کاهش داد.

به منظور بررسی تاثیر کودهای زیستی بر عملکرد و برخی صفات بیوشیمیایی و فیزیولوژیک جو رقم سهند تحت شرایط دیم و آبیاری تکمیلی، آزمایش فاکتوریلی در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-1395 در روستای ویند کلخوران اردبیل اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل سطوح آبیاری (عدم آبیاری (شرایط دیم)، آبیاری تکمیلی در زمان 50 درصد مراحل آبستنی و سنبله دهی) و کاربرد کودهای زیستی در چهار سطح (عدم کاربرد کودهای زیستی (شاهد)، کاربرد میکوریز، ازتوباکتر، کاربرد توام ازتوباکتر و میکوریز) بودند. نتایج نشان داد بیش ترین فعالیت آنزیم های کاتالاز، پلی فنل اکسیداز، پراکسیداز (به ترتیب 99. 9، 66. 9، 78. 2 تغییرات جذب در میکروگرم پروتئین بر دقیقه)، محتوای پرولین و قند محلول (به ترتیب 10. 25 میکرو گرم بر گرم وزن تر برگ و 105. 7 میلی گرم بر گرم وزن تر برگ) در کاربرد توام میکوریز و ازتوباکتر تحت شرایط دیم بدست آمد. بیش ترین عملکرد دانه (2682 کیلوگرم در هکتار) مربوط به آبیاری تکمیلی در مرحله آبستنی با کاربرد توام میکوریز و ازتوباکتر و کم ترین آن (2065 کیلوگرم در هکتار) تحت شرایط دیم و عدم کاربرد کودهای زیستی بدست آمد. از این رو به نظر می رسد که کاربرد کودهای زیستی و آبیاری تکمیلی می تواند به عنوان یک روش مناسب برای افزایش عملکرد دانه جو دیم سهند به کار برده شود.

به منظور بررسی اثر قطع آبیاری در زمان های مختلف رشدی بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی خصوصیات فیزیولوژیک ذرت دانه ای (هیبرید سینگل کراس 704)، پژوهشی در تابستان سال 1394 در روستای سیاه گل واقع در شهرستان گیلان غرب (استان کرمانشاه)، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل شاهد (هر هفته آبیاری) و یک مرتبه قطع آبیاری به مدت دو هفته از 7، 21، 35، 49، 63، 72 و 91 روز پس از کاشت و یک مرتبه قطع آبیاری به مدت سه هفته از 7، 28، 49، 70 و 91 روز پس از کاشت بودند. در تمامی تیمارها فقط یک مرتبه به مدت دو و یا سه هفته آبیاری قطع شد و قبل و پس از آن، آبیاری ها به صورت هفته ای انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که سه هفته قطع آبیاری موجب کاهش معنی دار عملکرد دانه، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، کارآیی بیولوژیکی و اقتصادی مصرف آب، کلروفیل a، کلروفیل b و افزایش میزان غلظت پرولین شد. طبق نتایج مقایسه های میانگین بیش ترین عملکرد دانه (13600کیلوگرم در هکتار) و وزن هزار دانه (232 گرم) در تیمار شاهد به دست آمد و در تیمار سه هفته قطع آبیاری از روز 49 پس از کاشت (مرحله ظهور گل آذین نر)، هر دو به ترتیب صفر بودند. عملکرد بیولوژیک در این تیمار حدود 66 درصد در مقایسه با شاهد کاهش داشت. بطور کلی نتایج نشان داد که مراحل اولیه دوره رشد و مرحله آخر دوره رشد دارای کمترین حساسیت به قطع آبیاری بود و تأخیر در آبیاری تا سه هفته هم اثر معنی داری بر عملکرد دانه ندارد ولی در مراحل گرده افشانی و پرشدن دانه حتی دو هفته قطع آبیاری هم باعث خسارت قابل توجه به عملکرد دانه خواهد شد و نباید با مشکل کم آبی و یا تأخیر در آبیاری مواجه گردد.

بمنظور بررسی واکنش ارقام ذرت به کم آبی در شرایط کاربرد و عدم کاربرد قارچ مایکوریزا (Glomus mossea) بر روی برخی صفات ذرت آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی طی دو سال 1394 و 1395 در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز انجام شد. عامل اصلی شامل کم آبی بر اساس تبخیر از تشتک کلاس A در دو سطح 70 میلی متر (به عنوان شاهد) و 140 میلی متر (به عنوان تنش) و عامل فرعی شامل 14 ترکیب فاکتوریل کاربرد و عدم کاربرد قارچ مایکوریزا (گونه گلوموس موسه) روی هفت رقم ذرت (260، 301، 400، 4015، 703، 704و 705) بودند. صفات مورد اندازه گیری مشتمل بر محتوی رطوبت نسبی برگ، میزان شاخص کلروفیل، شاخص سطح برگ، تعداد بلال در بوته، طول بلال، تعداد دانه در ردیف، تعداد ردیف دانه، وزن 300 صد دانه و عملکرد دانه بود. نتایج حاصل از تجزیه مرکب داده ها نشان داد که اثر متقابل سال در تنش در رقم و همچنین تنش در رقم در مایکوریزا روی عملکرد دانه معنی دار بود. بر اساس مقایسه میانگین داده ها بیشترین عملکرد دانه مربوط به سینگل کراس 301 و در شرایط بدون تنش با میانگین 760 گرم بر متر مربع بود. در حالی که کمترین عملکرد دانه مربوط به سینگل کراس 4015 در شرایط کم آبی با میانگین 392 گرم بر متر مربع بود. بیشترین عملکرد در شرایط بدون تنش و تنش کم آبی به ترتیب در سینگل کراس 703 و 301 و در شرایط کاربرد مایکوریزا به ترتیب با میانگین 765 و 720 گرم بر متر مربع بود. به عبارتی قارچ مایکوریزا در برخی از ارقام در شرایط تنش اثر مثبت روی عملکرد داشت. برآورد همبستگی بین صفات نشان داد که در هر دو شرایط آبیاری نرمال و تنش کم آبی، عملکرد دانه بیشترین همبستگی را با وزن 300 صد دانه داشت.

به منظور بررسی واکنش گندم به مصرف کود دامی و زئولیت در شرایط تنش کم آبی، آزمایشی مزرعه ای به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در پاییز سال زراعی 1396-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل سه زمان قطع آبیاری (آبیاری کامل (شاهد)، قطع آبیاری از ابتدای مرحله شیری-خمیری تا رسیدگی فیزیولوژیک و قطع آبیاری از ابتدای مرحله گلدهی تا رسیدگی فیزیولوژیک) در کرت های اصلی و سه مقدار کود دامی (صفر، 15 و 30 تن در هکتار) و سه مقدار زئولیت (صفر، 6 و 12 تن در هکتار) به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی بودند. مقایسه میانگین اثر برهمکنش کود دامی و زئولیت نشان داد که در شرایط آبیاری کامل، قطع آبیاری از مرحله شیری-خمیری تا رسیدگی فیزیولوژیک و قطع آبیاری از ابتدای مرحله گلدهی تا رسیدگی فیزیولوژیک، مصرف 30 تن در هکتار کود دامی و 12 تن در هکتار زئولیت نسبت به عدم مصرف آن ها، باعث افزایش قابل توجه عملکرد دانه شد. لذا در مناطق با کمبود آب آبیاری و یا عدم بارندگی از ابتدای مرحله گلدهی و یا مرحله شیری-خمیری دانه، می توان مصرف 30 تن در هکتار کود دامی و 12 تن در هکتار زئولیت برای حفظ و یا افزایش عملکرد دانه توصیه کرد.

به منظور بررسی تنش خشکی بر عملکرد، بهره وری آب و برخی ویژگی های زراعی گلرنگ تحت روش های مختلف کاشت و محلول پاشی نانوکلات روی، آزمایشی به صورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح بلو ک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 96-1395 در ایستگاه تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی زهک اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل روش کاشت در دو سطح (مسطح و جوی و پشته) به عنوان عامل اصلی، رژیم آبیاری در سه سطح (آبیاری پس از 45 (شاهد)، 65 و 85 درصد تخلیه مجاز رطوبتی) به عنوان عامل فرعی، محلول پاشی نانوکلات روی در سه سطح ( شاهد محلول پاشی با آب، محلول پاشی 0. 5 و 1 گرم در لیتر نانوکلات روی) به عنوان عامل فرعی فرعی بودند. نتایج نشان دادکه تیمارهای تنش خشکی و محلول پاشی نانوکلات روی به صورت معنی داری بر عملکرد، اجزای عملکرد و بهره وری آب و درصد روغن اثرگذار بودند. تعداد طبق در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و بهره وری آب تحت تاثیر روش کاشت قرار گرفتند. تنش خشکی باعث کاهش و محلول پاشی نانوکلات روی سبب افزایش صفات مورد مطالعه گردید. عملکرد دانه در روش کاشت مسطح نسبت به روش کاشت جوی و پشته 29 درصد افزایش نشان داد. آبیاری پس از 45 درصد تخلیه رطوبتی (شاهد) نسبت به آبیاری پس از 85 درصد تخلیه رطوبتی 61 درصد سبب افزایش عملکرد دانه شد، اما بهره وری آب 11. 5 درصد کاهش داشت. محلول پاشی نانوکلات روی با غلظت 1 گرم در لیتر نسبت به محلول پاشی با آب عملکرد دانه را 36 درصد، بهره وری آب را 37 درصد و درصد روغن را 12 درصد افزایش داد. براساس نتایج روش کاشت مسطح توام با محلول پاشی نانوکلات روی با غلظت 1 گرم در لیتر در شرایط بروز تنش خشکی می تواند قادر به جبران و رفع آسیب های ناشی از تنش برای تولید اقتصادی گلرنگ در شرایط آب و هوایی سیستان باشد.

تنش خشکی یک تنش غیرزیستی است که به طورجدی عملکرد گیاهان زراعی را در بیشتر نقاط جهان تحت تأثیر قرار می دهد. لذا به منظور بررسی اثر کاربرد کودهای زیستی و عناصر ریزمغذی بر کاهش و تعدیل اثرات تنش خشکی روی برخی خصوصیات فیزیولوژیک و عملکرد دانه ذرت (Mv500) آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان انجام گرفت. در این آزمایش فاکتور آبیاری در دو سطح شامل آبیاری کامل و تنش در مرحله گلدهی در کرت های اصلی قرار گرفت و سطوح کودی شامل 100 درصد کود شیمیایی، 100 درصد کود شیمیایی + ریزمغذی ها، بیوسوپرفسفات + نیتروکسین، بیوسوپرفسفات + نیتروکسین + ریزمغذی ها، 50 درصد کود شیمیایی + بیوسوپرفسفات، 50 درصد کود شیمیایی + بیوسوپرفسفات + نیتروکسین و شاهد بدون کود به عنوان کرت های فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد تنش کمبود آب، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان را افزایش داد، درحالی که کودهای زیستی و عناصر ریزمغذی سبب کاهش میزان فعالیت آنزیم ها شدند. تنش خشکی، محتوی کلروفیل برگ را کاهش داد ولی غلظت پرولین، مالون دی آلدئید و پراکسید هیدروژن در پاسخ به تنش، افزایش معنی داری پیدا کرد. کاربرد کودهای زیستی و عناصر ریزمغذی از کاهش محتوی کلروفیل برگ و افزایش پراکسیدهیدروژن و پراکسیداسیون لیپیدی ناشی از تنش خشکی جلوگیری نمود؛ بنابراین استفاده از کودهای زیستی و تأمین عناصر غذایی موردنیاز گیاه توانست باعث افزایش مقاومت گیاه به تنش خشکی و بهبود عملکرد گیاه گردد. لذا می تواند به عنوان یک راهکار جهت کاهش اثرات تنش خشکی روی عملکرد گیاه در نظر گرفته شود.

به منظور بررسی تأثیر منابع مختلف تغذیه ای و رژیم های مختلف آب آبیاری بر عملکرد و کارایی مصرف آب گیاه چای ترش، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده نواری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در دو سال زراعی92-1391 و 93-1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه جیرفت اجرا شد. سطوح مختلف آب آبیاری در سه سطح 60، 80 و 100 درصد نیاز آبی گیاه به عنوان فاکتور کرت های افقی و منبع تغذیه ی گیاه در 4 سطح (کود زیستی مایکوریزا، ورمی کمپوست، کود گاوی، کود شیمیایی و تیمار شاهد) به عنوان فاکتور کرت های عمودی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب طی دوسال آزمایش نشان داد که اثر منابع مختلف تغذیه ای و سطوح مختلف آب آبیاری بر تعداد غوزه در بوته، وزن کاسبرگ در بوته، عملکرد کاسبرگ، عملکرد دانه، عملکرد زیست توده و کارایی مصرف آب گیاه معنی دار بود. بیشترین وزن کاسبرگ خشک در سطح 100 درصد نیاز آبی گیاه (1248 کیلوگرم در هکتار) و منبع تغذیه ای کود گاوی و کمترین عملکرد وزن کاسبرگ در تیمار شاهد در سطح 60 درصد نیاز آبی (510 کیلوگرم در هکتار) گیاه مشاهده شد. همچنین بین سطح 100 و 80 درصد نیاز آبی گیاه در اکثر صفات اندازه گیری شده تفاوت معنی داری وجود نداشت به نظر می رسد که سطح 80 درصد نیاز آبی گیاه به ترتیب بهمراه مصرف کودهای دامی، ورمی کمپوست و شیمیایی در زراعت چای ترش مطلوب می باشند.

با توجه به اهمیت گیاه دارویی مریم گلی سهندی (. Salvia sahendica L) در صنایع مختلف ازجمله داروسازی، این تحقیق با هدف بررسی اثر تنش خشکی بر برخی شاخص های فیزیولوژیک، درصد و عملکرد اسانس این گیاه در سال 1395 در شهرستان مبارکه انجام گردید. سطوح تنش خشکی شامل دور آبیاری 4 روزه (شاهد)، 8، 12 و 16روزه بود که در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در شرایط مزرعه اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس حاصل از نرم افزار MSTAT-C نشان داد، کاربرد سطوح مختلف دور آبیاری بر شاخص های فیزیولوژیک، درصد و عملکرد اسانس اثر معنی دار دارد. بر اساس نتایج مقایسه میانگین ها، بیشترین میزان نسبی آب برگ (95%)، کلروفیل کل، a و b به ترتیب با میانگین 2. 47، 1. 32، 0. 98 میلی گرم برگرم مربوط به تیمار شاهد بود. بالاترین پتانسیل آب برگ (1. 78-مگاپاسکال)، تجمع پرولین (3. 1 میلی گرم بر گرم) و نشت الکترولیت (57. 7%) را دور آبیاری 16 روزه نشان داد. حداکثر میزان قند محلول، درصد و عملکرد اسانس به ترتیب با میانگین 2. 55 میلی گرم بر گرم، 0. 3 درصد و 14. 3 کیلوگرم در هکتار مربوط به دور آبیاری 12 روزه بود. این نتایج نشان می دهد، این گیاه در مواجه با تنش خشکی از طریق افزایش انباشت میزان پرولین و قندهای محلول (تنظیم اسمزی) به تنش آبی مقاومت نشان می دهد. بررسی همبستگی صفات نشان داد، بین کلروفیلa، کلروفیلb، با پرولین، قندهای محلول، درصد و عملکرد اسانس رابطه منفی حاکم است. زیرا در شرایط بدون تنش که مقدار کلروفیل aدر حداکثر مقدار خود قرار دارد، پرولین، قندهای محلول و اسانس بسیار اندک تولید می شوند. به طور کلی، با توجه به عدم تفاوت معنی دار شاخص های فیزیواوژیک در دورهای 8 و 12 روزه نسبت به شاهد می توان با اطمینان 95% نتیجه گرفت که رژیم آبیاری بهینه برای تولید درصد بیشتر اسانس و استفاده از این گیاه در مناطق خشک و نیمه خشک دور آبیاری 12 روزه می باشد.

به منظور بررسی اثرپرایمینگ بذر با سالیسیلیک اسید و اسید آسکوربیک بر فعالیت آنتی اکسیدانت ها، اجزای عملکرد دانه و روغن در آفتابگردان، آزمایشی در طی سال های زراعی 95-1394 به صورت طرح اسپیلت پلات فاکتوریل با سه تکرار انجام شد. فاکتور اول آبیاری در دو سطح (نرمال و تنش کم آبی) در کرت های اصلی و ترکیب فاکتوریل سطوح اسید آسکوربیک (شاهد، 50 و 100 ppm) و سطوح اسید سالیسیلیک (شاهد، 100 و 200 ppm) در کرت های فرعی قرار گرفت. نتایج مقایسات میانگین نشان داد تنش کم آبی مقدار فعالیت پرولین، کاتالاز، سوپراکسید دسموتاز، گلوتاتیون پراکسیداز، دی تیروزین و مالون دی آلدهید را به ترتیب 9. 75، 19. 18، 36. 83، 14. 36، 23. 97، 17. 51 و 25. 10 درصد افزایش و مقدار عملکرد دانه و درصد روغن را 26. 51 و 24. 48 درصد کاهش داد. پرایمینگ با اسید سالیسیلیک و اسید آسکوربیک هم به صورت جداگانه و هم به صورت تلفیقی بر مقدار فعالیت آنزیم های پرولین، کاتالاز، گلوتاتیون پراکسیداز و دی تیروزین در مقایسه با تیمار شاهد افزودند و از مقدار مالون دی آلدهید کاستند. در این بررسی بالاترین عملکرد دانه (2. 72 تن در هکتار) و درصد روغن (52. 09 درصد) در ترکیب سطوح 200ppm اسید سالیسیلیک و 100ppm اسید اسکوربیک دیده شد، همچنین سطح 200ppm اسید سالیسیلیک و 100ppm اسید اسکوربیک مقدار فعالیت آنزیم های پرولین، کاتالاز، سوپراکسید دسموتاز و گلوتاتیون پراکسیداز، دی تیروزین، عملکرد دانه و درصد روغن را به ترتیب 9. 21، 50. 35، 54. 25، 49. 18، 48. 24، 36. 68 و 39. 31 درصد در مقایسه با تیمار شاهد افزودند؛ بنابراین پرایمینگ بذر با اسید سالیسیلیک و اسید اسکوربیک می تواند تکنیک مناسبی جهت افزایش خصوصیات کمی و کیفی و بهبود مقاومت به تنش کم آبی در آفتابگردان باشد.

به منظور بررسی واکنش های جوانه زنی بذر چغندرقند تحت پتانسیل های آبی مختلف و بهبود شاخص های جوانه زنی با اسید جاسمونیک، مطالعه ای در آزمایشگاه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملآ تصادفی با 4 تکرار در سال 1395 انجام گرفت. در این آزمایش تیمارها شامل پنج سطح پتانسیل آب (شاهد یا آب مقطر، 0. 2-، 0. 6-، 1-و 1. 4-مگاپاسکال با پلی اتیلن گلایکول) و قرار گرفتن بذور در محلول های 5 و 10 میکرومولار اسید جاسمونیک و آب مقطر (شاهد) بودند. صفات درصد و سرعت جوانه زنی، طول ساقه چه و ریشه چه، وزن ساقه چه، متوسط زمان جوانه زنی، ضریب سرعت جوانه زنی، جوانه زنی نسبی، ضریب آلومتری، شاخص بنیه طولی و وزنی اندازه گیری شدند. مقایسه میانگین برهمکنش سطوح خشکی و اسید جاسمونیک بر درصد و سرعت جوانه زنی نشان داد که بالاترین میزان مربوط به تیمار شاهد (عدم تنش) و پیش تیمار با 5 میکرومولار اسید جاسمونیک به ترتیب با 100 درصد بذر جوانه زده و سرعت 24. 83 بذر در روز بود و بیشترین طول ساقه چه و ریشه چه در تیمار برهمکنش بدون تنش و آب مقطر بود. تحت پتانسیل های آبی مختلف، پیش تیمار بذور با اسید جاسمونیک باعث شد ضریب سرعت جوانه زنی، جوانه زنی نسبی، ضریب آلومتری، شاخص بنیه طولی و وزنی نسبت به پیش تیمار بذرها فقط با آب مقطر بیشتر باشد. در نهایت، پیش تیمار بذر با اسید جاسمونیک در سطح 5 میکرومولار به طور موثری می تواند تحمل به تنش خشکی در چغندرقند را بهبود دهد.

به منظور بررسی تأثیر پرایمینگ بذور زوال یافته طبیعی با ماده ملاتونین بر سبز شدن و خصوصیات رشدی گیاهچه گلرنگ، آزمایشی در سال زراعی 96-1395 در آزمایشگاه تکنولوژی بذر، گلخانه و مزرعه پژوهشی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران انجام گرفت. هر سه آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی (آزمایشگاه) و طرح بلوک های کامل تصادفی (مزرعه و گلخانه ) در 4 تکرار، انجام گرفتند. تیمارهای اصلی که در هر سه آزمایش مشترک هستند عبارت بودند از کیفیت بذر (1-بذور زوال یافته طبیعی و 2-بذور جدید) و پرایمینگ بذر (1-عدم کاربرد پرایمینگ بذر 2-هیدروپرایمینگ 3-پرایمینگ با ملاتونین 0. 1 میلی مولار 4-پرایمینگ با ملاتونین 0. 5 میلی مولار). نتایج این آزمایش نشان داد که تحت شرایط مزرعه، در بذور زوال یافته طبیعی، بیشترین درصد سبز شدن با استفاده از هیدروپرایمینگ و ملاتونین در غلظت 0. 1 میلی مولار به ترتیب با 54. 50 و 57. 50 درصد حاصل شد که در مقایسه با شاهد، به ترتیب 39. 74 و 47 درصد افزایش نشان دادند. همچنین نتایج نشان داد در شرایط گلخانه تحت تنش خشکی، بیشترین درصد سبز شدن متعلق به پرایمینگ با ملاتونین در غلظت 0. 1 میلی مولار بود که در مقایسه با شاهد، درصد ظهور گیاهچه را تا 154 درصد افزایش داد. نتایج این آزمایش نشان داد که در شرایط شوری و ترکیب تنش شوری و خشکی نیز بیشترین سرعت و مقدار سبزشدن با پرایمینگ با ملاتونین در غلظت 0. 1 میلی مولار حاصل شد اما غلظت بیشتر ملاتونین باعث کاهش سرعت سبز شدن شد. به طور کلی، استفاده از روش مقرون به صرفه پرایمینگ بذر و همچنین هیدروپرایمینگ و پرایمینگ با ماده ملاتونین، می تواند کیفیت بذور را جهت رشد در شرایط خشکی و شوری، افزایش دهد.

گیاهان اغلب در مناطق خشک و نیمه خشک در معرض شوری و کمبود رطوبت قرار می گیرند. شوری و کمبود رطوبت خاک از طریق کاهش پتانسیل آب خاک موجب اختلال در قابلیت تولید گیاهان زراعی می شوند. در این پژوهش توزیع یونی و شاخص بهره وری آب دو رقم گندم نان (ارگ و تجن) متفاوت از لحاظ تجمع سدیم در رژیم های مختلف آبیاری (آبیاری کامل، 85 و 70 درصد نیاز آبی) و سطوح متفاوت شوری (صفر و 150 میلی مولار کلرید سدیم) در آزمایشی گلخانه ای مورد ارزیابی قرار گرفتند. در تیمار شوری، غلظت سدیم و پتاسیم بافت های مختلف رقم ارگ به ترتیب به مقدار 24 و 10 درصد بیشتر از رقم تجن بود. تحت شرایط شوری، کم آبیاری موجب کاهش غلظت سدیم در همه بافت-ها (36 درصد) گردید. جذب سدیم توسط ریشه هر دو رقم تحت شرایط شوری، مشابه اما غلظت آن در بافت های هوایی رقم تجن کمتر بود. در تیمار تنش شوری، غلظت پتاسیم در بافت ها تحت تاثیر کم آبیاری تغییری از خود نشان نداد. رقم ارگ تحت تیمار شوری دارای غلظت بالاتری از پتاسیم در پهنک برگ پرچم (51 درصد) بوده و نسبت پتاسیم به سدیم آن نسبت به رقم تجن (46 درصد) بیشتر شد. تیمار شوری موجب کاهش عملکرد دانه (34 درصد) و شاخص بهره وری آب (32 درصد) گردید و تحت این شرایط، رقم تجن از این لحاظ کاهش بیشتری از خود نشان داد. به نظر می رسد کاهش کمتر شاخص بهره وری آب ناشی از تنش شوری در رقم ارگ، بدلیل تحمل بیشتر بافتها نسبت به سدیم باشد. بنابر اینتوسعه ارقامی با خصوصیات مذکور در اراضی شور و یا مناطقی با کیفیت پایین آب آبیاری و دارای محدودیت آب، میتواند موجب بهبود شاخص بهره وری آب گردد.

به منظور مطالعه تاثیر کیفیت آب آبیاری و مصرف خاکی سولفات آهن بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم (رقم بم) آزمایشی در ایستگاه تحقیقاتی مرکز ملی تحقیقات شوری اجرا شد. این تحقیق دارای سه سطح کیفیت آب آبیاری (شوری 1. 88 دسی زیمنس بر متر و نسبت جذب سدیم 5. 76، شوری 7. 22 دسی زیمنس بر متر و نسبت جذب سدیم 11. 82، و شوری 14. 16 دسی زیمنس برمتر و نسبت جذب سدیم 24. 73) به عنوان فاکتور اصلی و چهار سطح کود سولفات آهن شامل صفر، 20، 40 و 80 کیلوگرم در هکتار به عنوان فاکتور فرعی بود. آزمایش در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی به صورت اسپلیت پلات با سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که با افزایش شوری آب آبیاری از 1. 88 به 7. 22 دسی زیمنس بر متر، عملکرد دانه و کاه گندم کاهش معنی داری نداشت. علت این مشاهده افزایش وزن هزار دانه و شاخص برداشت با افزایش شوری از 1. 88 به7. 22 دسی زیمنس بر متر بود. با افزایش شوری آب آبیاری به 14. 16 دسی زیمنس بر متر عملکرد دانه و کاه حدود 50 درصد کاهش یافت. این کاهش به دلیل تاثیر منفی افزایش شوری بر طول سنبله، تعداد سنبلک بارور، تعداد دانه در سنبله و تعداد کل سنبلک ها و افزایش تعداد سنبلک عقیم با افزایش شدت تنش شوری بود. بررسی اثرات متقابل شوری و کود سولفات آهن نشان داد که بیشترین میزان عملکرد دانه در شوری های آب ابیاری 1. 88، 7. 22 و 14. 16 دسی زیمنس بر متر به ترتیب از مصرف 40، 20 و صفر کیلوگرم در هکتار کود سولفات آهن حاصل شد. بنابراین، به نظر می رسد با کاهش کیفیت آب آبیاری (افزایش شوری و نسبت جذب سدیم) مقدار آهن مورد نیاز گندم جهت حصول بیشترین عملکرد کاهش می یابد.

به منظور بررسی اثر سطوح مختلف شوری خاک بر روی صفات مختلف مورفولوژیک و فیزیولوژیک علف جارو، آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار برای هر تیمار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1393 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل پنج سطح شوری 10، 16، 22، 28 و 34 دسی زیمنس بر متر و آب غیر شور (1. 4 دسی زیمنس بر متر) به عنوان شاهد بود. صفات مختلف مورفولوژیک و فیزیولوژیک همراه درصد خاکستر، پتاسیم و سدیم اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که تنش شوری موجب کاهش معنی دار ارتفاع، سطح برگ، درصد ماده خشک، تعداد شاخه جانبی، فلورسنس حداقل در مرحله رویشی، هدایت روزنه ای، تعرق، درصد ماده آلی، پتاسیم، سدیم و نسبت پتاسیم به سدیم و افزایش درصد خاکستر شد. بررسی ضرایب همبستگی نشان داد که همبستگی مثبت و معنی داری بین وزن تر و خشک با صفات فیزیولوژیک و عناصر غذائی وجود نداشت. بر اساس نتایج رگرسیون مرحله ای، سه صفت تعداد شاخه جانبی، سطح برگ و درصد ماده خشک تنها صفاتی بودند که وارد مدل شدند و 90 درصد تغییرات مربوط به وزن خشک را توجیه کردند. ارتباطی بین وزن تر و خشک با صفات فیزیولوژیک و عناصر غذائی مشاهده نشد و صفات فیزیولوژیک در مقایسه با صفات مورفولوژیک کمتر تحت تأثیر شوری قرار گرفتند. نتایج این آزمایش ضمن تایید تحمل بالای علف جارو به شوری نشان دادند که استفاده از شاخص های فیزیولوژیک از جمله کلروفیل فلورسنس می تواند در ارزیابی سریع واکنش به شوری مورد استفاده قرار گیرد.

در ایران اطلاعات کافی در مورد ژنوتیپ های متحمل به تنش غرقاب در گیاه سویا که عملکرد بالایی در شرایط تنش غرقابی داشته باشند، وجود ندارد. بر این اساس این آزمایش به منظور انتخاب ژنوتیپ یا ژنوتیپ های سویا متحمل به تنش غرقاب در کشور بر اساس عملکرد، اجزای عملکرد دانه و شاخص های تحمل به تنش انجام شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در هوای آزاد با 3 تکرار و دو فاکتور (الف) تنش غرقاب (بدون تنش غرقاب و 15 روز تنش غرقاب)، و (ب) ژنوتیپ (31 ژنوتیپ سویا) در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام شد. زمان اعمال دوره غرقابی در مرحله 5 برگی (V5) بود. نتایج این آزمایش نشان داد تنش غرقاب عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک سویا را به طور معنی داری کاهش می دهد، به طوری که عملکرد دانه در ژنوتیپ های مختلف 40. 6 تا 61. 7 درصد و عملکرد بیولوژیک نیز 17 تا 44 درصد طی 15 روز تنش غرقاب کاهش پیدا کرد. بیشترین عملکرد دانه پس از 15 روز تنش غرقاب در ژنوتیپ های 326 و 827 و کمترین عملکرد دانه پس از 15 روز تنش غرقاب در ژنوتیپ های 114 و 937 مشاهده شد. نتایج این آزمایش همچنین نشان داد شاخص های تحمل به تنش GMP، MP و STI همبستگی بسیار بالایی با عملکرد دانه در شرایط تنش دارند و می توان از این سه شاخص برای انتخاب ژنوتیپ هایی با عملکرد بالا در شرایط تنش و عدم تنش استفاده کرد. بر اساس شاخص های SSI، STI، MP و GMP ژنوتیپ های 859، 827 و 326 مقاوم ترین ژنوتیپ ها از میان ژنوتیپ های موردمطالعه در این آزمایش می باشند.