لسان مبین
سال:1399 | دوره:11 | شماره:39 |تعداد مقالات:6

افسانه ها و حکایت های قدیمی، روایتگر سرشت فطری و بداهت بشری، با کمترین آغشتگی و دست خوردگی، تصویر واضح و روشنی از روحیات و دغدغه های انسانی ارایه می دهد. روانکاوان با تعمق فراوان و با ارایه نظریات جامع و عمیق، زمینه را برای شناخت ماورای رفتارهای انسانی فراهم کرده اند و در آثارادبی، افسانه ها و حکایت های فولکلور، بررسی روانکاوی آنها ما را به شناخت دقیق و قابل تعمیم از ماهیت انسان می رساند. از جمله این حکایت ها که با کاوش در آن، می توان به ذات و اعتقادات اولیه و نحوه شکل گیری سوژه بشری دست یافت، قصه «حی بن یقظان »است که به طور کامل و فنی توسط ابن طفیل، فیلسوف بزرگ قرن پنجم در اندلس اسلامی پردازش شده است. در این پژوهش سعی شده با توجه به آراء «لاکان» در حوزه روانکاوی، این حکایت مورد بررسی قرار گیرد. این پژوهش به هدف رمزگشایی از افکار و اندیشه های اولیه و دست نخورده انسانی و کشف معنای پنهان و غیرمکشوف آثار ادبی صورت گرفته است. نتیجه نشان می دهد که حکایت «حی بن یقظان» مبتنی بر اندیشه های مهم روانکاوی انسانی می باشد؛ چون «ضدیت با عنصر زن»، «دیگری بزرگ» و «اتکاء به او» برای رشد جسمانی و تعالی فرهنگی، تلاش برای «همانندی با محیط»، حس «فقدان و غربت»، «مقابله با دیگری بزرگ »و «گفتمان غالب»، «رسوخ به ساخت امر واقعی» و تلاش برای «بازسازی نظم اجتماعی نمادین». روش به کار رفته در این پژوهش، روشی توصیفی تحلیلی است.

مساله محیط زیست، علاوه بر آنکه یکی از مهم ترین مسایل و قضایای محافل اجتماعی و سیاسی جهان امروز تبدیل شده، به یکی از اصلی ترین مسایل در محافل ادبی نیز راه پیدا کرد. شاعران و ادیبان در دوره معاصر بی توجه به این مقوله نبوده و هر کدام از زاویه و نگاه خاص خود بدان نگریسته و دیدگاه و دغدغه های خود را در ارتباط با محیط زیست بیان کرده اند. در شعر معاصر عربی، ودیع سعاده، شاعر حال حاضر لبنانی، از جمله شاعرانی است که شعر و ادبیات او در پیوند تنگاتنگ با محیط زیست قرار دارد. وی چه در خیالات شعری و چه در واحدهای اندیشگانی ادبی از طبیعت و عناصر اصلی آن بهره گرفته است. این مقاله با رویکرد میان رشته ای، با توجه به اهمیتی که محیط زیست در زندگی امروزی بشر دارد، به چگونگی تجلی و بازتاب آن در یکی از دفترهای اخیر شعری ودیع سعاده می پردازد. نتیجه نشان می دهد ودیع که شاعری است همگام با تحولات و دغدغه های بشری و انسانی عصر، به طبیعت توجه زیادی نموده و در شعر او طبیعت با عناصر اصلی خود، و در ارتباط با تخیلات و اندیشه های شاعر شکل گرفته است، همچنان که میان طبیعت و انسان در شعر او ارتباطی محکم و اساسی برقرار است. شایان ذکر است که روش به کار رفته در این پژوهش توصیفی موردی/تحلیلی است.

نظریه کنش گفتار از مقوله های بنیادین در حوزه کاربردشناسی زبان است که زبان را در نقشمندی کاربران و تحلیل معانی ثانوی کلام بر مبنای اطلاعات بافتی مورد بررسی قرار می دهد؛ در این شاخه علمی، نظریه کنش گفتار به عنوان مقوله ای در ارتباط زبان و عمل، به کشف زوایای پنهان کلام و اعمالی که بر پایه کارکرد زبان می توان انجام داد می پردازد. بدین منظور جستار حاضر درصدد است تا با روش توصیفی تحلیلی، قصیده ای از شاعر مقاومت، محمود درویش را در مقام یک کنش کلامی مورد تحلیل قرار دهد تا از این رهگذر با توجه به تعیین معانی متن براساس بافت در نظریه مذکور بتواند به خوانشی کاربردشناختی از یک اثر زبانی، به عنوان کنشی در راستای دیگر کنش های مقاومت دست یابد. براساس الگوی کنش جان سرل، یافته های تحقیق بیانگر آن است که کنشگری قصیده در کارکرد اظهاری و عاطفی بیشترین بسامد را برخوردار است. کنش اظهاری شاعر در راستای اثبات هویت سرزمینی و جغرافیایی، بازگویی حقایق و حقوق غصب شده مردم فلسطین و با تاکید بر اطلاعات پیشین به عنوان گواهی برای عینیت بخشیدن به مدعای خویش، با هدف انگیزش عواطف و القای روحیه امید و مقاومت بیان می شود و در کنش عاطفی شاعر درصدد است درونه های عاطفی خود ناشی از حزن و اندوه، تاسف خود را نسبت به حوادث و وقایع پیش آمده نشان دهد. پاره گفت های شاعر غالبا در شکل ضمنی به عنوان یک کنش گفتار عرضه شده اند که از لازمه زیبایی و ادبیت یک متن شعری است.

وسایل ارتباطی یکی از مهم ترین ابزارهای داد و ستد اطلاعات بشر در عصر جدید به شمار می آیند. در این میان از دیرباز روزنامه ها و مطبوعات از جایگاه ویژه ای در زمینه اطلاع رسانی و فرهنگ سازی برخوردار بوده است. چگونگی چارچوب بندی (framing)، برجسته سازی و یا سانسور اطلاعات در روزنامه های مختلف، رویکرد سیاسی، اجتماعی واقتصادی آن ها را به خوبی بازنمایی می کند. چنانچه روزنامه ای وابسته به دستگاه حاکمه کشور باشد، این مسیله از اهمیت ویژه ای برخوردار است، بطوریکه با تحلیل و واکاوی ساختار اطلاعاتی (information structure) سازه های متن در یک بازه زمانی می توان تحلیلی واقع بینانه از جهت گیری های آن حکومت در قبال مسایل مختلف ارایه نمود. این پژوهش در صدد است تا با روشی آمیخته بخش مقالات سر دبیر روزنامه "الاهرام" مصر، که شامل 44 سر مقاله در طی سال 2018 را مورد واکاوی قرار دهد. در این راستا از مفاهیمی نظری چون: چارچوب بندی، ساخت اطلاعاتی، نشانداری، مبتداسازی و برجسته سازی استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که سردبیر با استفاده از نشاندارکردن ساخت های زبان ونیز چارچوب بندی ذهنیت مخاطبان همسو با دستگاه حاکمه مصر و بویژه دولت «عبد الفتاح السیسی» خوانشی منسجم، سوء دار و هدفمند از مسایل داخلی، منطقه ای و بین المللی ارایه می نماید.

لارنس کلبرگ از نظریه پردازان و پیشگامان روانشناسی رشد و ادامه دهنده نظریه پیاژه در زمینه رشد اخلاقی است که مراحل جدیدی را به آن افزود. کلبرگ تحول رشد اخلاقی افراد را در 3 سطح پیش قراردادی و قراردادی و فرا قراردادی و هر سطح را در 2 مرحله طبقه بندی کرد. او برای دست یافتن به این طبقه بندی معماهایی را مطرح کرد و بر اساس چگونگی استدلال پاسخ دهندگان سطح رشد اخلاقی آنان را تعیین می کرد. مراحل پیشنهادی کلبرگ بیانگر یک نوع جهان بینی وسیع بود که از تمرکز بر نتیجه مادی عمل شروع می شود و از خلال توجه به فرد، توجه به گروه، به روابط اجتماعی و به قانون و بالاخره به نسبیت قانون ها و اصول ارزش های جهانی می رسد. هدف پژوهش حاضر بررسی روان شناختی مراحل تحول رشد اخلاقی دانش آموزان مقطع متوسطه اول و دوم در داستان «صراخ القبور» اثر جبران خلیل جبران بر اساس نظریه کلبرگ است. بر این اساس با توجه به چگونگی استدلال افراد در پاسخ دهی، مراحل رشد اخلاقی آنان تعیین می گردد. مهم ترین نتایج پژوهش نشان می دهد که، تمام شش مرحله رشد اخلاقی کلبرگ در داستان «صراخ القبور» باتوجه به استدلال های افراد قابل اجرا است؛ همچنین جبران باتوجه جملاتی که در پایان داستان می آورد و نگاه فراقراردادی به مسایل، به اصول جهانی و ادبیاتی انسان گرا باور دارد؛ بر این اساس او در مرحله 6 و در اوج رشدیافتگی اخلاقی قرار می گیرد. نگارنده با استفاده از نظریه های روانشناسی رشد و به شیوه استقرایی و تقسیم پرسشنامه در میان دانش آموزان مقطع متوسطه اول و دوم به واکاوی این مهم می پردازد.

این پژوهش به منظور درک میزان ارتباط درک شنیداری در زبان دوم و توانش نحوی انجام شد. با توجه به ضرورت کمیت بخشی متغیرهای مورد پژوهش، آزمون محقق ساخته قضاوت نحوی (با تکیه بر درک معرفه و نکره در درون متن) به منظور سنجش دانش نحوی و آزمون محقق ساخته تبدیل متن به نوشتار برای سنجش مهارت شنیداری استفاده شد. نمونه آماری این پژوهش 36 دانشجوی رشته زبان عربی نیمسال هفتم دانشگاه کاشان در دو سال تحصیلی متوالی 1396 و 1397 بود که از طریق نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. با توجه به ماهیت مساله پژوهشی مورد مطالعه، روش تحقیق کمی توصیفی-تحلیلی انتخاب شد. داده های گردآوری شده با روش های آماری توصیفی و استنباطی تحلیل شد. یافته ها نشان داد که همبستگی مثبت و ضعیفی بین دو متغیر دانش نحوی از یک سو و توانش شنیداری از سوی دیگر وجود دارد. از آن جایی که این دو متغیر از درجه همبستگی بسیار ضعیفی برخوردار بودند، می توان گفت که متغیرهای پیش بینی کننده مهارت شنیدار شامل همه توانش های ذکر شده در مدل ارتباطی می باشند و مهارت شنیدن در زبان خارجی متاثر از عوامل بسیاری مانند دانش لغوی، آشنایی و دانش محتوایی، عوامل فردی، میزان توجه، حافظه شنیداری و شرایط زمانی و مکانی حاکم بر فعالیت شنیداری است.