فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری
سال:1399 | دوره:15 | شماره:51 |تعداد مقالات:12

در حال حاضر، توسعه گردشگری پزشکی یکی از منابع کسب درآمد به ویژه برای کشورهای درحال توسعه است. هرگونه توسعه گردشگری بدون دقت نظر و تدوین و انجام اقدامات پیشگیرانه در قالب برنامه ریزی راهبردی و کنترل مستمر، اثرات منفی و جبران ناپذیری در ابعاد مختلفی بر جای خواهد گذاشت. بر این اساس، هدف تحقیق حاضر بررسی وضعیت گردشگری پزشکی شهر شیراز به منظور ارایه استراتژی های مناسب در جهت توسعه مناسب و همه جانبه است. روش انجام تحقیق حاضر ترکیبی از روش های پیمایشی و توصیفی-تحلیلی است. تعداد 80 نفر از گردشگران پزشکی و 20 نفر از کارشناسان حوزه های پزشکی و گردشگری به عنوان نمونه تصادفی انتخاب شدند و عوامل راهبردی از طریق پرسشنامه در اختیار نمونه ها قرار گرفت. داده های جمع آوری شده در چارچوب مدل راهبردی سوات تنظیم و مراحل محاسباتی آن با شیوه تصمیم گیری تاپسیس-فازی انجام شد. تحلیل یافته ها نشان داد که با توجه به تمرکز راهبردهای اول، دوم و سوم حاصل از تلفیق نظرات گروه های نمونه، راهبرد کانونی برای اقدام، راهبرد تهاجمی است.

جشنواره های فرهنگی سهم مهمی در صنعت گردشگری دارند و شناخت عوامل موثر بر موفقیت آن ها دارای اهمیت است؛ بنابراین در این پژوهش، تاثیر متغیرهای حس جمعی، تجربه احساسی و برون گرایی در تحقق رضایت و وفاداری گردشگران رویدادهای فرهنگی بررسی شده است. برای این منظور، تعداد 394 پرسشنامه در بین گردشگران جشنواره نوروزی برج میلاد تهران توزیع و موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد حس جمعی یک پیش بینی کننده مستقیم وفاداری است و رضایت هم چنان بیش ترین تاثیر را بر وفاداری دارد. همچنین رابطه بین برون گرایی و تجربه احساسی مثبت تایید شد. در مسیرهای غیرمستقیم نیز تجربه احساسی مثبت از طریق رضایت بیش ترین تاثیر را بر وفاداری دارد. نتایج این مطالعه می تواند مدیران بازاریابی و متولیان برگزاری جشنواره ها را در مدیریت بهتر رویدادها و کسب رضایت و وفاداری بیشتر گردشگران یاری رساند.

رشد تقاضای سفر به جاذبه هایی که به دلایل طبیعی و انسانی تخریب شده اند، نوع جدیدی از گردشگری را در دنیای امروز رقم زده است. به باور صاحب نظران، توسعه گردشگری در این قبیل سایت ها می تواند در بازسازی آن ها موثر باشد. در این راستا، توجه به ویژگی های تقاضا به عنوان یکی از مهم ترین ارکان سیستم گردشگری، دارای اهمیت بسیاری است. بر همین اساس، در این پژوهش بررسی ویژگی های تقاضا در مجموعه تاریخی زلزله زده ارگ بم (یکی از سایت های فرهنگی ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو) بعد از بازسازی سایت، موردتوجه قرار گرفته است. جامعه آماری را گردشگرانی تشکیل دادند که در سه ماه اول سال 1396، از ارگ بم بازدید کرده اند که طبق جدول مورگان و بررسی های آماری، تعداد 200 نفر به عنوان نمونه برآورد شده اند و پرسشنامه، به روش تصادفی ساده در اختیار آن ها گذاشته شده است. برای تجزیه وتحلیل داده ها و به منظور مدل سازی معادلات تحلیل مسیر و انجام آزمون های آماری از دو نرم افزار SPSS 22 و AMOS، استفاده شده است. نتایج پژوهش بر وجود رابطه معنادار بین ویژگی های جمعیتی تقاضا (سن، جنسیت و سطح تحصیلات) و انگیزه گردشگران، رابطه مثبت و معنادار بین ویژگی های رفتاری تقاضا (انگیزه، هدف و تعداد دفعات سفر) و رضایت مندی گردشگران، عدم رابطه معنادار بین رضایت مندی گردشگران و وفاداری آنان، تاثیر مثبت و معنادار تصویر ذهنی مقصد (مثبت و منفی) بر انگیزه گردشگران و نیز عدم تاثیر معنادار تصویر ذهنی مقصد (مثبت و منفی) بر رضایت مندی و وفاداری گردشگران، اشاره دارد.

هدف این پژوهش، شناخت وضعیت ایران به لحاظ تولیدات علمی از بعد کمی و کیفی و مقایسه آن با کشورهای خاورمیانه به منظور آگاهی از جایگاه ایران و کمک به تصمیم گیری در سیاست گذاری ها در حوزه گردشگری بوده است. همچنین رابطه بین تولیدات علمی و درآمد حاصل از گردشگری بررسی شده است. پژوهش حاضر، با رویکرد علم سنجی انجام شده است. تولیدات عملی در حوزه گردشگری در بین سال های 1998 تا 2017 از بانک اطلاعاتی وب آف ساینس استخراج شدند. برای تحلیل داده ها و ترسیم نقشه های علمی از نرم افزارهای هیست سایت، ووس ویور و به منظور تحلیل داده ها آماری از نرم افزار اکسل و اس پی اس اس استفاده شد. نتایج نشان داد که ایران در زمینه گردشگری 354 مدرک نمایه شده در این پایگاه دارد. ایران از لحاظ تعداد مدارک در این حوزه جایگاه 38 ام در جهان و جایگاه سوم را در خاورمیانه داراست. همچنین از لحاظ همکاری های بین المللی در خاورمیانه و جهان به ترتیب بیشترین همکاری های ایران با کشورهای ترکیه و مالزی صورت گرفته است. نتایج حاکی از روند روبه رشد مدارک ایران در این حوزه است. ایران از لحاظ تعداد مدارک جایگاه شایسته ای را در خاورمیانه داراست اما از لحاظ استنادات و میزان همکاری بین المللی عملکرد ضعیفی داشته است که باید به این مسیله توجه شود. همچنین رابطه بین تولیدات علمی و درآمد حاصل از گردشگری در سطح 0. 01 معنادار بود.

گردشگری، یکی از بهترین بخش های موقعیت یابی اقتصادی است که می تواند رشد اقتصادی و اجتماعی را در مقصد به وجود آورد. در پژوهش حاضر، خورهای شرق تنگه هرمز از نظر توسعه گردشگری ارزیابی شده است. ابتدا با پیمایش میدانی و تکنیک های سنجش از دور NDVI و NDWI موقعیت شناسایی شد. سپس با استفاده از دو مدل کوبالیکوا و بریل ها اقدام به ارزیابی قابلیت توسعه گردشگری خورها شد. نتایج نشان داد که در روش بریل ها سایت خور آذینی با کسب 870 امتیاز از کل امتیاز ارزش ها در رتبه اول قرار دارد. سایت تیاب با امتیاز 840، کلاهی 665، لوران 660 و کرگان با 560 در رده های بعدی قرار گرفته اند. نتایج مدل کوبالیکوا نیز نشان داد که خور آذینی با 12 امتیاز بیشترین امتیاز و تیاب با 5/11، کلاهی با 75/8، لوران با 25/8 و کرگان با 25/5 امتیاز در رده های بعدی قرار دارند.

هدف این پژوهش، ارزیابی ارزش های زیبایی شناختی جاذبه های گردشگری محور توریستی صور-توتاخانه در دو بعد عینی و ذهنی بوده است. بدین منظور، هشت مولفه شناسایی گردید. برای تعیین زیبایی شناختی عینی از شبکه عصبی مصنوعی و برای تعیین زیبایی شناختی ذهنی از آزمون های اسپیرمن و رگرسیون چندگانه استفاده شد. جامعه آماری پژوهش، 3324 گردشگر وارد شده به روستا است که با استفاده از فرمول کوکران، 275 نفر به روش تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شد. پایایی پرسش نامه با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ 898/0 به دست آمد. نتایج یافته های پژوهش با استفاده از روش شبکه عصبی مصنوعی نشان داد که قابلیت دید قلل مرتفع پیرامون دارای بیشترین ارزش و قابلیت دید رودخانه های جاری دارای کمترین ارزش است. نتایج رگرسیون چندگانه در زمینه زیبایی شناختی ذهنی نشان داد که 8 مولفه، توانایی تبیین 9/68 درصد از تغییرات واریانس را دارد. همچنین نتایج هردو روش حاکی از ارزش بالای جاذبه های گردشگری این محور است.

امروزه، بررسی و شناخت مکان های مستعد برای کاربری اکو توریسم یکی از موضوعات مهمی است که موردتوجه برنامه ریزان صنعت توریسم قرار گرفته است. استفاده از منابع طبیعی به عنوان جاذبه های گردشگری بدون آسیب رساندن به آن، مقوله ای ایده آل در راستای توسعه پایدار است. هدف از این پژوهش، بررسی و امکان سنجی ایجاد کمپ اکو توریستی تفرجگاه بالخلی بلاغی شهر گرماب در شهرستان خدابنده استان زنجان بوده است. جامعه آماری این تحقیق حدود 300 نفر از بازدیدکنندگان در ماه و جمعا در سال 3600 نفر بودند که بر اساس فرمول کوکران نمونه آماری 255 نفر محاسبه شد. در این پژوهش سعی شد با استفاده از اطلاعات حاصله از طریق پرسشنامه به روش تصادفی ساده و روش تجزیه وتحلیل مدل SWOT و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم افزار ARC GIS مکان های مستعد جهت اکو کمپ در منطقه شناسایی شود. نتایج حاصله از تحلیل سلسله مراتبی نشان داد که تنها 4/0 درصد از مساحت شهرستان خدابنده برای استقرار کمپ های اکو توریستی بسیار مطلوب است. این موضوع نشان داد که منطقه موردمطالعه ازلحاظ استقرار کمپ های گردشگری با محدودیت های قابل توجهی روبرو است، به طوری که تنها 17/2 درصد از مساحت شهرستان دارای وضعیت مطلوب در این پهنه واقع شده است. این در حالی است که نتایج به دست آمده از تحلیل مدل SWOT نشان داد که مجموع امتیاز وزنی عوامل درونی 71/3 و مجموع امتیاز عوامل بیرونی 12/3 برای منطقه بالخلی بولاغی است که بررسی های حاصله با توجه به امتیاز وزنی راهبرد منطقه موردمطالعه نشانگر راهبرد تهاجمی است که این موضوع بیانگر استفاده برنامه ریزان از نقاط قوت و فرصت برای توسعه گردشگری منطقه موردمطالعه است.

امروزه، صنعت گردشگری به عنوان یکی از منابع درآمدی مهم در اقتصاد جهانی مطرح شده است. گردشگری مذهبی، یکی از تقسیمات صنعت گردشگری است که به ویژه در دنیای اسلام و خصوصا در کشور ایران دارای اهمیت است. شهر قم به عنوان پایگاه مذهبی جهان تشیع و یکی از مهم ترین مراکز زیارتی در جهان اسلام شناخته می شود. این شهر دارای پتانسیل های مذهبی، فرهنگی، تاریخی و طبیعی نیز است. همه ساله، گردشگران زیادی از داخل و خارج کشور به این شهر سفر می کنند. با توجه به اهمیت مذهبی این شهر، مهم ترین بخش زایران این شهر، گردشگران مذهبی هستند. وجود این حجم عظیم از گردشگران نیاز به زیرساخت ها و تاسیسات مناسب برای اسکان، اقامت و گذران اوقات فراغت گردشگران دارد. در پژوهش حاضر که باهدف کاربردی و با روش توصیفی با تکیه بر منابع کتابخانه ای و آمار و ارقام صورت گرفت، به منظور شناسایی محدوده های مناسب احداث کمپ های فراغتی و تفریحی و پاسخ گویی به نیاز زایران و گردشگران این شهر ابتدا از طریق مدل سلسله مراتبی نسبت به وزن دهی معیارها و زیر معیارهای مکان یابی کمپ پرداخته شد و سپس در محیط GIS از طریق روش فازی محدوده های مناسب در سطح مناطق معرفی شدند. درنهایت مناطق 4، 8، 2 و 3 برای این منظور معرفی شدند.

جذب گردشگران خارجی، به واسطه درآمدی که از این طریق حاصل می شود می تواند اثر مثبتی بر اقتصاد داشته باشد؛ اما این موضوع نیازمند تامین حداقل هایی است که اثر تعیین کننده ای بر تصمیم گردشگران برای انتخاب یا اجتناب از ورود به کشوری خاص داشته باشد. یکی از مهم ترین متغیرهایی که بر این تصمیم اثرگذار است به موضوع امنیت مربوط می شود. به این منظور، در پژوهش پیش روی تلاش شد با بررسی اثر شاخص نهادی ریسک سیاسی و زیر شاخص های آن بر جذب گردشگران خارجی موردبررسی قرار گیرد. ازاین روی، کشورهای حوزه منا طی دوره 1995 تا 2016 به عنوان نمونه مورد آزمون انتخاب شدند. برآوردهای صورت گرفته در این مطالعه با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی تعدیل شده کامل (FMOLS) صورت گرفت. نتایج نشان داد که ریسک سیاسی به عنوان شاخص کل اثری تعیین کننده بر جذب گردشگران دارد. همچنین برآوردی که از زیر شاخص های ریسک سیاسی انجام شد نیز بیانگر آن بود که زیر شاخص های درگیری داخلی و خارجی در بین سایر اجزای ریسک سیاسی از اثر بیشتری در جذب گردشگران خارجی برخوردار بوده است.

با وجود رشد روزافزون بازاریابی وابسته در ایران به خصوص در صنعت گردشگری، محققان توجه چندانی به این حوزه نکرده اند. هدف از این پژوهش، بررسی عوامل موثر بر سنجش عملکرد بازاریابی وابسته برخط در صنعت گردشگری کشور بوده است. با توجه به اینکه این پژوهش، ازنظر هدف توسعه ای و ازنظر شیوه گردآوری اطلاعات، توصیفی پیمایشی بوده است، ابتدا با مطالعات مروری، مجموعه ای از معیارهای سنجش عملکرد بازاریابی وابسته شناسایی شدند. پس از مصاحبه با خبرگان حوزه ی بازاریابی گردشگری، پرسشنامه در میان نمونه آماری یعنی فعالین حوزه گردشگری کشور توزیع شد. پس از جمع آوری پرسشنامه به تجزیه وتحلیل داده ها، استخراج و رتبه بندی معیارهای مناسب جهت سنجش عملکرد بازاریابی وابسته برخط در صنعت گردشگری کشور پرداخته شد. نتایج این تحقیق نشان داد که شش عامل قابلیت های نمایش، توانمندی ارتباطی، عوامل مالی، ایجاد مزیت رقابتی، قابلیت های جذب و ایجاد برند، عوامل مهمی جهت سنجش عملکرد بازاریابی وابسته در صنعت گردشگری کشور هستند.

در شرایط فعلی، نیاز به درآمد مکمل برای کشاورزان و ایجاد اشتغال برای کمک به کاهش فقر وجود دارد. گردشگری کشاورزی، به عنوان فرصتی برای رشد و توسعه شناسایی شده است. در این پژوهش، با توجه به پژوهش های انجام شده و نظرخواهی از خبرگان (مسیولان، متظظخصصان و کارشناسان کشاورزی و گردشگری)، عوامل موثر بر توسعه گردشگری کشاورزی تعیین و بررسی شدند. در جمع بندی ابتدایی، 134 شاخص استخراج شد و در طی سه مرحله نظرخواهی از خبرگان، این تعداد به 34 شاخص تقلیل و تعدیل یافت. تعداد 260 نفر از خبرگان به سوال های این پرسشنامه پاسخ دادند. با توجه به تحلیل های آماری صورت گرفته به کمک نرم افزارهای SPSS و LISREL، پرسش های پژوهش بررسی شدند و مدل نهایی این پژوهش متشکل از زیرساخت های فکری، زیرساخت های فیزیکی-کالبدی، عوامل نهادی، عوامل ترویج و توسعه و عوامل رقابت پذیری شد.

صنعت توریسم، یکی از مهم ترین پدیده های قرن حاضر است که در آینده ای بسیار نزدیک، اولین صنعت مهم جهان محسوب خواهد شد. این صنعت، علاوه بر تاثیرات اقتصادی، عامل مهمی در پیشبرد اهداف اجتماعی و فرهنگی محسوب می شود. با توجه به موضوع اصلی اقتصاد کشور ایران یعنی کاهش درآمدهای نفتی و اتکا به اقتصاد مقاومتی، می توان مقایسه ای بین کشور ایران و ترکیه و مالزی انجام داد. پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی-توصیفی و از نوع پیمایشی است که جامعه ی آماری آن خبرگانی از اساتید دانشگاه و سازمان گردشگری بوده است. روش تجزیه وتحلیل داده ها، تکنیک نگاشت شناختی فازی (FCM) بوده است. بر اساس مدل نهایی، تاثیرگذارترین و تاثیرپذیرترین عوامل بر مجموع سیستم عبارت اند از: تدوین سند توسعه ملی گردشگری ایران، افزایش امنیت سرمایه و سرمایه گذاری در گردشگری، بهبود روابط بین المللی، احیاء و ارتقای زیرساخت های گردشگری، توسعه گردشگری داخلی، تغییر ساختار سازمان گردشگری و تبدیل آن به سطح وزارتخانه.