پژوهش های کاربردی در گیاهپزشکی
سال:1400 | دوره:10 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

گونه های جنس تریکودرما از عوامل مهم بیوکنترل بیمارگرهای گیاهی می باشند. اما پتانسیل گونه های تریکودرما در مدیریت آفات گیاهی ناشناخته باقی مانده است. در این مطالعه تاثیر قارچ Trichderma harzianum TR6 روی فراسنجه های جدول زندگی شته سیاه باقلا Aphis fabae در مقایسه با شاهد مورد بررسی قرار گرفت. گیاهان باقلا کاشته شده و جمعیت شته سیاه باقلا در شرایط دمایی 2 ± 25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 50% و دوره نوری 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی پرورش داده شدند. سپس سوسپانسیون اسپور قارچ با غلظت 106 ×1 در هر میلی لیتر به خاک لیوان های کاشته شده به مقدار پنج میلی لیتر به وسیله سرنگ استریل اضافه شد. نتایج آزمایش تاثیر تیمار قارچ روی گیاه باقلا نشان داد که تیمار با قارچ نسبت به تیمار شاهد اثر معنی داری روی ویژگی های زیستی شته سیاه باقلا داشت. طولانی ترین مدت زمان رشد و نمو (36/20 روز) و کم ترین میزان پوره زایی در تیمار T. harzianum TR6به دست آمد. بین تیمار قارچ و شاهد از نظر نرخ ذاتی افزایش جمعیت تفاوت معنی دار مشاهد گردید (5/0 ≥ P ). به طوری که بیش ترین میزان این آماره روی تیمار شاهد (01/0± 42/0 روز1-) و کم ترین آن روی تیمار قارچ T. harzianum TR6 (01/0 ± 16/0 روز1-) مشاهده شد. امید به زندگی پوره های شته سیاه باقلا که روی گیاه باقلا تیمار شده با قارچ پرورش یافته اند به طور معنی داری در مقایسه با شاهد کم تر بود. با توجه به نتایج بدست آمده می توان اظهار داشت تیمار گیاهان باقلا با قارچ تریکودرما می تواند در کاهش جمعیت شته سیاه باقلا موثر باشد.

این بررسی به منظور مطالعه تاثیر تاریخ کاشت بر شدت آلودگی و خسارت ساقه خوار اروپایی ذرت روی سه هیبرید ذرت انجام گرفت. بدین منظور دو آزمایش جدا (انجام سمپاشی و عدم سمپاشی بر علیه ساقه خوار اروپایی ذرت) در قالب آزمایش فاکتوریل با دو عامل تاریخ کاشت (شامل پنجم اردیبهشت، 20 اردیبهشت و چهارم خرداد ماه) و رقم (شامل هیبریدهای SC705، SC704 و SC706) بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار به مدت دو سال در منطقه مغان اجرا شد. نتایج نشان داد عملکرد دانه هیبریدهای مورد مطالعه در شرایط سمپاشی شده با 28/13 تن در هکتار به طور معنی داری بیش از شرایط سمپاشی نشده با 45/11 تن در هکتار بود. این نشان می دهد که عدم انجام سمپاشی بر علیه این آفت موجب کاهش عملکرد دانه به میزان 1830 کیلوگرم در هر هکتار (80/13 درصد) گردید. نتایج همچنین نشان داد در هر دو شرایط سمپاشی شده و سمپاشی نشده، تاریخ کاشت چهارم خرداد به ترتیب با 57/14 و 98/12 تن در هکتار بالاترین عملکرد دانه را دارا بود. در شرایط سمپاشی نشده هیبرید SC706 با 19/12 تن در هکتار بطور معنی داری عملکرد دانه بالاتری نسبت به دو هیبرید SC704 وSC705 به ترتیب با 38/11 و 78/10 تن در هکتار داشت. هیبرید SC706 بر اساس میانگین دو ساله پایین ترین تعداد سوراخ در ساقه، طول دالان در بوته، درصد بوته های آلوده به آفت و درصد ساقه شکسته شده در اثر خسارت آفت را نیز داشت. بنابراین، هیبرید SC706، هیبریدی پر محصول و نسبتا متحمل به ساقه خوار ذرت می باشد.

گیاه کلزا میزبان تعداد زیادی عوامل قارچی بیماری زا و غیر بیماریزا از جمله گونه های جنس Fusarium است. در طول سال های 98-96، 40 نمونه گیاهی کلزا با علایم زردی، پژمردگی و پوسیدگی ریشه در استان خوزستان جمع آوری گردید، از این نمونه ها، 35 جدایه Fusarium روی محیط کشت سیب زمینی دکستروز-آگار (PDA) بدست آمد. ده جدایه از آن ها بر اساس شکل پرگنه و کنیدیوم ها انتخاب و بر اساس تجزیه و تحلیل تبارزایی و ریخت شناسی شناسایی شدند. برای بررسی مولکولی، دو ناحیه ITS دی ان ای ریبوزومی (ITS) و ژن کد کننده فاکتور تداوم ترجمه (tef1) توالی یابی و در جستجوی بلاست و تجزیه و تحلیل تبارزایی با استفاده از الگوریتم درست نمایی بیشینه و استنباط بیژین استفاده شدند. بر اساس تلفیق داده های ریخت شناختی و داده های مولکولی، در این تحقیق گونه های Fusarium acuminatum، F. clavum، F. gracilipes، F. incarnatum و F. tanahbumbuense و یک گونه نماینده دودمان جدید شناسایی شدند. بر اساس دانش ما، این اولین گزارش گونه ها ی F. acuminatum، F. clavum، F. gracilipes، F. incarnatum و F. tanahbumbuense روی کلزا در ایران است. همچنین گونه F. gracilipes برای میکوبیوتای ایران جدید است.

کنه قرمز اروپایی Panonychus ulmi از مهمترین آفات درختان سیب در برخی نقاط کشور است. این مطالعه جهت بررسی کارایی اسپیرومسیفن و سایفلومتوفن در کنترل کنه قرمز اروپایی در باغ های سیب استان های اصفهان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و خراسان رضوی انجام شد. برای این منظور از غلظت های 4/0 و 5/0 در هزار کنه کش اسپیرومسیفن 24%SC، غلظت های 8/0 و یک در هزار کنه کش سایفلومتوفن 20%SC در مقایسه با کنه کش باروک 10% SC(4/0 در هزار)، کنه کش پروپارژیت 57% EC (1 در هزار)، کنه کش اورتوس 5% SC (5/0 در هزار)، کنه کش انویدور 24%SC (5/0 در هزار) و شاهد (آب پاشی) استفاده شد. ارزیابی با شمارش تعداد کنه ای زنده در سطح برگ یک روز قبل و 3، 7، 14، 21 و 28 روز بعد از سم پاشی و تبدیل داده ها به درصد تلفات توسط فرمول هندرسون– تیلتون محاسبه گردید. تجزیه آماری توسط نرم افزار SAS در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چند مکان صورت گرفت. سایفلومتوفن تاثیر مناسبی در کنترل کنه در باغ های سیب هر چهار استان مورد بررسی داشت. اسپیرومسیفن به غیر از استان خراسان رضوی، در بقیه استان ها تاثیر قابل قبولی داشت، گرچه در این استان هم در طولانی مدت کارایی افزایش یافت. با توجه به تاثیر ضرب ه ای مناسب، سه روز بعد از سم پاشی، اسپیرومسیفن بین 99-88 % و سایفلومتوفن بین 99-58 % تلفات ایجاد کردند. در روز بیست و هشتم بعد از سم پاشی کارایی اسپیرومسیفن و سایفلومتوفن تا 99% رسید که دوام این کنه کش ها را نشان می دهد. بکارگیری غلظت مصرفی سایفلومتوفن (8/0 در هزار) و غلظت مصرفی اسپیرومسیفن (4/0 در هزار) برای کنترل کنه قرمز اروپایی در باغات سیب توصیه می شود.

شانکر باکتریایی با عامل Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis از بیماری های مهم، با خسارت اقتصادی گوجه فرنگی در دنیا و ایران می باشد. مهار این بیماری به دلیل بذربرد بودن و بقای طولانی مدت باکتری روی بذر مشکل است. بهترین روش در کنترل بیماری، استفاده از یک برنامه مدیریتی بر اساس کاربرد بذرهای عاری از باکتری بیماری زا و ارقام مقاوم است. در این تحقیق، اثر تیمار حرارتی (طیف دمایی 44 تا 64 درجه سلسیوس به مدت 15، 25 و 35 دقیقه)، سموم شیمیایی (بردو، نوردوکس، کوپراکسی کلرید و مانکوزب در سه دُز مختلف) و آنتی بیوتیک (نالدیکسیک اسید، جنتامایسین، داکسی سیلین، استرپتومایسین، اریترومایسین، کلوگزاسیلین، ریفامپین، سفالکسین و فورازولیدون) بر سالم سازی سطحی بذرهای آلوده به باکتری، در آزمایشگاه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد حرارت درمانی، روشی مناسب برای ضدعفونی سطحی بذرها است. تیمار دمایی 56 درجه سلسیوس به مدت 35 دقیقه، بدون تاثیر زیاد روی جوانه زنی بذرها، قادر به حذف 98% باکتری از بذرهای تیمار شده بود. در دماهای پایین تر، عدم آلودگی زدایی موفقیت آمیز بذرها و در دماهای 60 و 64 درجه سلسیوس، تاثیر منفی زیاد روی جوانه زنی بذرها مشاهده شد. تیمار بذور با آنتی بیوتیک های ریفامپین، نالدیکسیک اسید، داکسی سایکلین و جنتامایسین منجر به به حذف کامل (100 %) باکتری ها، بدون تأثیر منفی روی جوانه زنی گردید. تیمار بذرها با سموم شیمیایی نشان داد، هیچ یک از ترکیبات یاد شده قادر به حذف کامل باکتری از بذرها نبودند و برخی از این سموم مورد استفاده باعث کاهش قابل توجه جوانه زنی بذرها شدند. به طور کلی، کاربرد آنتی بیوتیک های مورد مطالعه موثرترین روش سالم سازی سطحی بذرهای گوجه فرنگی آلوده به باکتری در سطوح تحقیقاتی می باشد اما جهت کاربرد عملی تیمار حرارتی 56 درجه سلسیوس به مدت 35 دقیقه قابل توصیه می باشد.

پوسیدگی بلال، ناشی از قارچ Fusarium verticillioides، یکی از مهم ترین بیماری های ذرت است که سبب آلودگی دانه به مایکوتوکسین فومونیزین شده که برای سلامتی انسان و حیوان مصرف کننده مضر می باشد. به منظور تعیین قابلیت ترکیب پذیری عمومی و خصوصی ده لاین این برد ذرت در واکنش به بیماری فوزاریومی بلال ذرت، از یک طرح دای آلل 10×10 در سال 1393 استفاده و 90 ترکیب حاصل از تلاقی دوطرفه 10 لاین مورد نظر در سال 1394 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی عراقی محله گرگان مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفت شدت بیماری بر اساس مقیاس 6-1 بررسی شد. نتایج تجزیه دای آلل نشان داد که اثرات افزایشی و غیرافزایشی همزمان در کنترل این صفت مؤثر هستند، اما نقش اثرات غالبیت بارزتر می باشد. از بین لاین های مورد بررسی، دو لاین C5 و C53 بالاترین ترکیب پذیری منفی و معنی دار را در واکنش به بیماری نشان دادند. بالاترین میزان هتروزیس نیز در دو تلاقی C7×B73 و C7×C5 مشاهده گردید.

در این پژوهش تاثیر باکتری آنتاگونیست Bacillus methylotrophicus در مهار زیستی باکتری Pectobacterium carotovorum subsp. carotovorumعامل بیماری پوسیدگی نرم سیب ز مینی و همچنین تاثیر مواد القا کننده مقاومت سیستمیک اکتسابی شامل سیلیکون و نانوذرات سیلیکون بر هر دو باکتری در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه ای مورد بررسی قرار گرفت. در آزمون های حلقه های کاغذی و نشت در چاهک، سیلیکون و نانوذرات سیلیکون هیچ نوع هاله بازداری علیه این دو باکتری ایجاد نکردند اما باکتری آنتاگونیست B. methylotrophicus در هر دو آزمون و همچنین آزمون کلروفرم توانست هاله بازداری از رشد باکتری بیمارگر به ترتیب به شعاع 9، 5/8 و 15میلی متر را ایجاد کند. پس از گذشت 6 و 10 ساعت از کشت در محیط مایع، نانوذرات سیلیکون، جمعیت هر دو باکتری بیمارگر و آنتاگونیست را اندکی کاهش داد اما پس از گذشت 24 ساعت، تفاوت آنها با شاهد معنی دار نبود. سیلیکون در محیط کشت مایع نتوانست از رشد هیچ کدام از باکتری ها ممانعت کند. در شرایط گلخانه ای، تیمارهای سیلیکون و نانو ذرات سیلیکون و نیز باکتری آنتاگونیست، وزن تر و خشک ریشه و اندام های هوایی را در مقایسه با تیمار شاهد مثبت به طور معنی داری افزایش دادند و بیشترین تاثیر، درتیمارهای ترکیبی سیلیکون یا نانوذرات سیلیکون با باکتری آنتاگونیست مشاهده شد. تمامی تیمارها در مقایسه با شاهد آلوده توانستند پوسیدگی نرم را در گیاهان سیب زمینی به طور کامل مهار کنند و هیچ علائمی از بیماری در آنها مشاهده نگردید، در حالیکه در تیمار های شاهد، تمامی غده های کشت شده، نشانه های لهیدگی و پوسیدگی را بروز داده و از بین رفتند.

گونه های انار یکی از محصولات مهم اقتصادی در ایران می باشد. به منظور شناسایی عوامل قارچی دخیل در بیماری شانکر و سرخشکیدگی درختان انار، در طول فصول مختلف سال های 1396 و 1397 از انار کاری های دارای علایم از استان های آذربایجان شرقی و گلستان نمونه برداری صورت گرفت. در باغ های نمونه برداری شده عمده علایم بیماری به صورت زردی برگ ها، ریزش برگ های انتهایی تاج پوششی، سرخشکیدگی در شاخه ها، شانکرهای طولی در سطح شاخه ها و تنه، تغییر رنگ در بخش آوندها و پوسته پوسته شدن شاخه ها و تنه اصلی مشاهده گردید. به طور تقریبی در هر باغ حدود 8% از درختان علایم آلودگی را در خود نشان می دادند. در طی نمونه برداری ها، 178 نمونه گیاهی از باغ های انار این دو استان جمع آوری گردید. در نهایت تعداد 171 جدایه قارچی جداسازی شد که گونه Cytospora punicae با فراوانی نسبی 75% بر اساس ترکیبی از ویژگی های ریخت شناختی و اطلاعات مولکولی حاصل از توالی ناحیه ITS به عنوان گونه غالب شناسایی گردید. آزمون بیماری زایی با استفاده از روش شاخه بریده صورت گرفت. نتایج تحقیق حاضر گونه C. punicae را به عنوان عامل بیماری شانکر و سرخشکیدگی درختان انار در استان های آذربایجان شرقی و گلستان تعیین کرد. با شناسایی و تعیین عامل بیماری امکان اتخاذ استراتژی های مناسب برای مدیریت این بیماری فراهم خواهد گردید.