پژوهش آب در کشاورزی
سال:1399 | دوره:34 | شماره:1 (ب) |تعداد مقالات:11

به منظور تعیین آستانه تحمل به شوری و شیب کاهش عملکرد در برخی از ارقام و ژنوتیپ های انتخابی انار، پژوهشی به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملأ تصادفیبادوعاملژنوتیپانار در 12 سطح (شیشه کپ فردوس، ملس یزدی، ملس ساوه، رباب نیریز، گلنار زینتی ساوه، گلنار زینتی سروستان، گلنار زینتی شهداد، نرک لاسجرد سمنان، وحشی بابلسر، پوست سیاه اردکان، چاه افضل و وشیک ترش سراوان) و میانگین شوریخاکدر پنجسطح (5/1، 8/3، 2/6، 3/9 و 6/12 دسی زیمنس برمتر)و با چهار تکرار (مجموعا 240 گلدان)، انجامشد. بر اساسنتایج، کمترین میزان آستانه تحمل به شوری در ژنوتیپ وشیک ترش سراوان (02/3 دسی زیمنس بر-متر) و پس از آن در رقم ملس ساوه (25/3 دسی زیمنس بر متر) و گلنار زینتی ساوه (40/3 دسی زیمنس بر متر)، مشاهده شد. بیشترین آستانه تحمل به شوری در ژنوتیپ های گلنار زینتی شهداد، چاه افضل، پوست سیاه اردکان و رقم ملس یزدی، به ترتیب به میزان (90/4، 70/4، 38/4 و 17/4 دسی زیمنس بر متر) و بیشترین مقدار شیب کاهش عملکرد به ازای افزایش هر واحد شوری (بر حسب دسی زیمنس برمتر)، در ژنوتیپ گلنار زینتی ساوه (89/7 درصد)و پس از آن در ژنوتیپ های گلنار زینتی سروستان (39/7%)، وشیک ترش سراوان (69/6%) و رقم ملس ساوه (33/6%)، مشاهده شد. کمترین مقدار شیب کاهش عملکرد در ژنوتیپ های چاه افضل، پوست سیاه اردکان و نرک لاسجرد سمنان به ترتیب به میزان (83/2%، 88/2% و 89/2%)، مشاهده شد. در مجموع نتایج نشان داد که میزان شوری که موجب کاهش عملکرد 50% در ژنوتیپ های چاه افضل، پوست سیاه اردکان و نرک لاسجرد سمنان شد، در حدود دو برابر میزان شوری بود که موجب کاهش عملکرد 50% در ژنوتیپ های گلنار زینتی ساوه، گلنار زینتی سروستان و وشیک ترش سراوان و رقم ملس ساوه شده بود. کاهش 50% عملکرد در ژنوتیپ های چاه افضل، پوست سیاه اردکان و نرک لاسجرد سمنان به ترتیب در شوری های 37/22، 74/21 و 10/21 دسی زیمنس برمتر، مشاهده شد. در پژوهش های قبلی گزارش شده است کهدر شوری 4/8 دسی زیمنس بر متر تا میزان 50% از عملکرد (بیوماس) درختان انارکاسته می شود، در حالیکه نتایج این پژوهش نشان داد که در ژنوتیپ های چاه افضل، پوست سیاه اردکان و نرک لاسجرد سمنان در شوری 4/8 دسی زیمنس بر متر تنها به ترتیب 47/10، 58/11 و 30/13 درصد از عملکرد کاسته شد. بر این اساس، ژنوتیپ های چاه افضل، پوست سیاه اردکان و نرک لاسجرد سمنانبرای انجام آزمایش ها و مطالعات تکمیلی و کاشت به عنوان پایه در ایستگاه چاه افضل مرکز ملی تحقیقات شوری انتخاب شدند.

این تحقیق به منظورشبیه سازی اجزای بیلان آب درمقیاس مزرعه ای، پیش بینی رطوبت درنیمرخ خاک، وهم چنین عملکرد دانه درمزارع تحت آبیاری گندم دردشت نیشابورانجا مشد. در این راستا، تعداد سه مزرعه درنقاط مختلف دشت انتخاب گردید. داده های ورودی مدلAquaCrop شامل پارامتر های هوا، خاک، گیاه و عملیات زراعی درهرکدام ازمزارع جداگانه جمع آوری گردید و سپس اطلاعات مورد نیازمدل و ویژگی های زراعی گندم واسنجی شد. اندازه گیری رطوبت خاک مزارع از سه عمق (30-0، 60-30 و90-60) سانتی متر و در پنج نوبت در فصل زراعی انجام شد. برای ارزیابی کارآیی مدل از آماره های متوسط خطای ریشة میانگین مربعات(RMSE)، کارآیی مدل (EF) و خطای برآورد (Pe) استفاده شد. نتایجحاصلازشبیه سازیرطوبتدرنیمرخخاکنشاندادکهمدل مزبورمقداررطوبترادرعمق هاو زمان هایمختلفبهخوبیشبیه سازیمی کند. نتایج تحقیق نشان داد که آماره های ارزیابی کارآیی مدل در مرحله واسنجی برای شبیه سازی رطوبت خاک در همه مزارع به ترتیب 032/0

با توجه به کمبود منابع آب متعارف و افزایش شوری منابع آب و خاک، استفاده از گیاهان شورپسند برای تولید علوفه و امنیت غذایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به منظور مقایسه عملکرد علوفه برخی گونه های شورپسند در روش های مختلف آبیاری (قطره ای، بابلر، جویچه ای)، پژوهشی در مزرعه تحقیقاتی مرکز ملی تحقیقات شوری واقع در شهرستان صدوق استان یزد طی سه سال متوالی انجام شد. این آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک تصادفی در سه تکرار انجام شد، بطوریکه سیستم های مختلف آبیاری در پلات های اصلی و گونه های گیاهی شورپسند (Atriplex halimus، A. lentiformis، A. canesence، A. nummulariaو Kochia indica) در پلات های فرعی قرار گرفتند. آبیاری با آب شور dS. m-114 انجام گردید و پس از اینکه گیاهان به رشد کافی رسیدند، هر سه تا چهار ماه یک بار برداشت شده، عملکرد و اجزاء عملکرد علوفه و نیز کارآیی مصرف آب در روش های مختلف آبیاری اندازه گیری شد. صرف نظر از روش آبیاری، گونه A. canesenceو سپس A. halimusبه ترتیب با تولید 48/7 و 28/3 تن در هکتار علوفه خشک، بیشترین میزان علوفه را در بین گونه های مورد مطالعه تولید کردند که اختلاف آنها با یکدیگر و با سایر گونه ها در سطح پنج درصد معنی دار بود. در روش آبیاری جویچه ای، بیشترین و کمترین مقدار کارآیی مصرف آب به ترتیب متعلق به گونه های A. canesenceو K. indicaبود. در روش های آبیاری بابلر و قطره ای نیز گونه A. canesenceبیشترین مقدار کارآیی مصرف آب را داشت. بر اساس نتایج، بالاترین مقدار کارآیی مصرف آب (kg/m326/2) از گونه A. canesenceدر آبیاری به روش بابلر و پایین ترین مقدار (kg/m3 07/0) از گونه K. indicaدر آبیاری به روش قطره ای به دست آمد. بنابراین، با در نظر گرفتن صرفه اقتصادی و سهولت بهره برداری از سامانه آبیاری، بر اساس نتایج این تحقیق، گونه A. canesenceبا عملکرد علوفه خشک 73/7 تن در هکتار با آبیاری به روش جویچه ای و 81/8 تن در هکتار با آبیاری به روش بابلر به عنوان گونه برتر برای تولید علوفه در شرایط شور توصیه می شود. تکرار آزمایش با تعیین آب مورد نیاز هر گیاه بر اساس تبخیر و تعرق یا تغییرات رطوبت خاک به نتیجه گیری کمک خواهد کرد.

به دلیل تغییرات زمانی سریع تراز آب زیرزمینی کم عمق و اجزای بیلان آب و نیز به لحاظ وسعت قابل توجه (حدود 20 هکتار) هر قطعه از مزارع نیشکر با زهکشی زیرزمینی در استان خوزستان، شبیه سازی واقع بینانه فرآیندهای زراعی-هیدرولوژیکی حاکم بر این مزارع چالش برانگیز است. در پژوهش حاضر، از طریق کاربرد نسخه تصحیح شده ای از مدل SWAPو گونه بهبود یافته ای از الگوریتم بهینه سازی رفتار جمعی اجزای یکپارچه (UPSO)، یک طرح مدل سازی زراعی-هیدرولوژیکی توزیعی با قابلیت واسنجی زیرروزانه با امکان شبیه سازی زهکشی زیرزمینی کنترل شده ساخته شد. طرح مدل سازی مزبور در یکی از مزارع کشت و صنعت نیشکر امام خمینی (ره) با مدیریت زهکشی کنترل شده (کنترل سطح ایستابی در عمق 90 سانتی متر) و کشت اول نیشکر (رقم CP48-103) طی دوره شبیه سازی 28/4/1389 تا 20/9/1390 (به مدت 481 روز) به کاربرده شد. نتایج واسنجی و صحت یابی مدل مزبور حاکی از قابلیت تعمیم پذیری مناسب مدل در شبیه سازی رطوبت خاک، عمق سطح ایستابی و جریان زه آب خروجی (با آماره ضریب راندمان مدل، EF، به ترتیب، برابر با 829/0، 922/0 و 857/0 طی مرحله واسنجی و آماره EF به ترتیب، برابر با 877/0، 781/0 و 712/0 طی مرحله صحت یابی)، شبیه سازی نیم رخ غلظت املاح آب خاک و شوری زه آب خروجی از سیستم زهکش زیرزمینی )با آمارهریشه میانگین خطای نرمال شده، NRMSE، به ترتیب، برابر با 124/0 و 079/0 در مرحله واسنجی و آماره NRMSE به ترتیب، برابر با 152/0 و 072/0 طی مرحله صحت یابی) و شبیه سازی شاخص سطح برگ، عملکرد نی و عملکرد ساکارز (با آماره EFبه ترتیب، برابر با 997/0، 993/0 و 988/0 در مرحله واسنجی) بود. بر اساس اجزای بیلان املاح شبیه سازی شده طی دوره مطالعاتی، حدود 10/30 تن نمک بر هکتار از طریق آبیاری به مزرعه مطالعاتی وارد و حدود 25/46 تن نمک بر هکتار از طریق سیستم های زهکشی سطحی و زیرزمینی به بدنه های آبی پذیرنده تخلیه شد.

تنش شوری و خشکی از مهم ترین عواملی هستند که رشد و نمو گیاهان را در نواحی خشک و نیمه خشک محدود می کنند. به منظور بررسی اثرات مقدار و شوری آب آبیاری بر روی عملکرد و اجزای عملکرد گندم رقم سیروان آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند و در سال زراعی 97-1396 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل مقدارهای مختلف آبیاری در چهار سطح (125%، 100%، 75% و 50% نیاز آبی گندم) و شوری آب آبیاری در سه سطح (6/1 دسی زیمنس بر متر، شش دسی زیمنس بر متر و 8/7 دسی زیمنس بر متر) بود. نتایج آزمایش نشان داد که اجزای عملکرد، عملکرد بیولوژیک و دانه گندم به طور معنی داری تحت تأثیر مقدار آب آبیاری، شوری آب آبیاری و اثر متقابل آن ها قرار گرفتند. بیش ترین مقدار عملکرد بیولوژیک و دانه گندم متعلق به تیمار 125% نیاز آبی گندم × شوری 6/1 دسی زیمنس بر متر به ترتیب با 1535 و 76/588 گرم در مترمربع بود. افت 65% عملکرد بیولوژیک و دانه گندم در تیمار50% نیاز آبی گندم × شوری 8/7 دسی زیمنس بر متر در مقایسه با تیمار 125% نیاز آبی گندم × شوری 6/1 دسی زیمنس بر متر مشاهده شد. عملکرد بیولوژیک و دانه بین تیمارهای 125% نیاز آبی گندم × شوری 6/1 دسی زیمنس بر متر و 100% نیاز آبی گندم × شوری 6/1 دسی زیمنس بر متر اختلاف معنی داری را نشان ندادند. در تیمارهای مقدارهای آبیاری، اگرچه در بیشتر صفات تیمار 125% نیاز آبی گندم تیمار برتر بود ولی اختلاف معنیداری با تیمار مصرف 100% نیاز آبی گندم نداشت. با توجه به نتایج این آزمایش، ضرورت دارد در شرایط شور، برای ممانعت از تجمع شوری در منطقه توسعه ریشه و کاهش اثرات منفی آن، آبیاری طبق نیاز آبیگندم انجام گیرد.

با توجه به افت کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی، بهینه سازی مصرف آب در کشاورزی ضروری است. یکی از روش های بهینه سازی مصرف آب در کشاورزی بخصوص در مناطق خشک و نیمه خشک، استفاده از توابع تولید آب-شوری-عملکرد می باشد. لذا این مطالعه به منظور پیش بینی عملکرد و اجزای عملکرد گیاه اسفناج و تعیین تابع تولید بهینه در شرایط تنش شوری و خشکی در منطقه کاشمر اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار شامل سه فاکتور شوری (آب شرب 75/0=S1، 4=S2، 8=S3دسی زیمنس بر متر) و سه سطح آبیاری (شامل آبیاری کامل (100% نیاز آبی)=I1، I175%= I2و I150%= I3) اجرا گردید. داده های عملکرد و اجزای عملکرد اسفناج (شامل سطح برگ، ارتفاع گیاه، ارتفاع ساقه، طول ریشه، وزن خشک گیاه و وزن خشک ریشه) بر مدل های مختلف توابع تولید شامل خطی ساده، کاب داگلاس، درجه دوم و متعالی برازش داده شد و پس از تعیین ضرایب توابع مختلف، تابع تولید بهینه اسفناج تعیین گردید. برای ارزیابی توابع مختلف از شاخص های آماری میانگین مجذور مربعات خطای نرمال شده، میانگین مطلق خطا، کارایی مدل سازی، شاخص توافق و ضریب تعیین استفاده شد. نتایج نشان داد که ضریب تعیین (R2) برآورد وزن کل زی توده توسط توابع درجه دوم، متعالی، خطی ساده و کاب داگلاسبه ترتیب 93/0، 89/0، 88/0 و 86/0 بود. همچنین، بیشترین مقدار شاخص های میانگین مجذور مربعات خطای نرمال شده و میانگین مطلق خطا مربوط به توابع خطی ساده و کاب داگلاس می باشد. بنابراین بر اساس نتایج این تحقیق، تابع تولید درجه دوم به عنوان تابع تولید بهینه برای عملکرد و اجزای عملکرد گیاه اسفناج، در منطقه قابل توصیه می باشد.

آب خاک از عوامل مهم موثر در رشد گیاه است. روش های متفاوتی برای تعیین آب خاک وجود دارد. از آنجا که تعیین رطوبت حجمی به روش آزمایشگاهی زمان بر بوده و موجب برهم خوردگی خاک می شود، این پژوهش به منظور ارزیابی برخی روش های صحرایی (درجا) اندازه گیری رطوبت خاک انجام شد. برای اندازه گیری رطوبت خاک از روشمقاومت الکتریکی با آرایش الکترودی ونر، روش رادار نفوذی به زمین با آنتن 700 مگاهرتز و دو حس گر (thetaml2 وsm300)، در 72 نمونه خاک هایی با بافت لوم، لوم شنی، لوم-سیلتی، رسی سیلتی، رسی لومی و سیلتی رسی لومی در بخش هایی از حوزه آبخیز شهرکرد استفاده شد. نتایج به دست آمده ضریب همبستگی بین رطوبت خاک و عکس مقاومت الکتریکی زمین را 85/0 نشان داد. همچنین، ضریب همبستگی بین مقادیر حاصل از روش رادار زیرسطحی، حس گر sm300و thetaml2با نتایج به دست آمده از اندازه گیری های آزمایشگاهی به ترتیب برابر بود با 86/0، 94/0 و 86/0 و شاخص CRM 52/0-، 75/0-و 22/1-بدست آمد. با مقایسه مقاومت ویژه الکتریکی، رطوبت به دست آمده از رادار نفوذی به زمین و حس گر sm300و thetaml2با رطوبت حجمی اندازه گیری شده در آزمایشگاه، مقادیر ریشه میانگین مربعات خطا به ترتیب 41/8، 4، 3/5 و 6/8 و RRMSEبه ترتیب 10، 31، 29 و 26 به دست آمد. آزمون دانکن بین رطوبت ها نشان داد که اختلاف رطوبت به دست آمده از حسگرها با رطوبت اندازه گیری شده در آزمایشگاه در سطح 5 درصد (05/0p<) معنی دار بود. بر اساس نتایج، حس گر sm300دارای بالاترین میزان همبستگی و رادار نفوذی به زمین دارای کمترین خطا (RMSE) در بین سایر روش ها بود. با توجه به مقدار RRMSEهمه حس گرها تخمین مناسبی از رطوبت خاک داشتند. به طور کلی، برای تعیین رطوبت حجمی نیمرخ خاک در مقیاس های مزرعه تا زیر حوضه، روش مقاومت الکتریکی، رادار زیرسطحی و حس گر-های رطوبتی به دلیل سهولت استفاده و تعیین دامنه گسترده رطوبت خاک، می تواند به عنوان روشی اقتصادی و سریع بدون تخریب ساختمان خاک، مورد استفاده قرار گیرد.

تخمین ابعاد جبهه رطوبتی موجب افزایش راندمان کاربرد و استفاده بهینه از آب می گردد. با توجه به این که بیش تر زمین هایکشاورزی تحت کشت در اکثر مناطق دنیا نا مسطح است، شناخت الگوی نسبتاً مناسب جبهه ی رطوبتی در اراضی شیب دار برای مدیریت و بهره-برداری صحیح از سیستم هایآبیاری قطره ای ضروری می باشد. در این پژوهش، برای اندازه گیری جبهه پیشروی رطوبت در خاک دو مدل فیزیکی به شکل مکعب مستطیلساخته شد. از مدل کوچکتر برای انجام آزمایش با دبی کمتر و از مدل بزرگتر برای آزمایش با دبی بیشتر استفاده شد. آزمایش ها برای چهار شیب مختلف (0%، 10%، 20% و 30%)، سه نوع خاک با بافت های مختلف (سبک، متوسط، سنگین)، با سه دبی قطره چکان (2، 4 و 6 لیتر در ساعت) به انجام رسید. نتایج نشان داد که گسترش پیاز رطوبتی در اراضی شیبدار در قسمت پایین دست و بالادست قطره چکان (برای دبی ها و خاک های مختلف) متفاوت می باشد، بنابراین، طراحی در ارتباط با موقعیت قرارگیری قطره چکان و گیاه در اراضی شیب دار بایستی متفاوت از اراضی مسطح باشد و با توجه به ماهیت اراضی شیب دار و موقعیت گیاه به سمت پایین قطره چکان تغییر مکان داده شود که مقادیر دقیق آن وموقعیت دقیق قرارگیری قطره چکان ها برای سناریوهای مختلف (برای دبی ها، شیب ها و خاک های مختلف) در این تحقیق ارائه شده است. نتایج نشان داد که درصد شعاع خیس شده پایین دست قطره چکان در اراضی شیبدار برای سه نوع خاک سنگین، متوسط و سبک به ترتیب بین 5/81-2/49%، 76-2/49% و 7/70-3/48% متغییر می باشد و این مقادیر برای درصد شعاع خیس شده بالادست قطره چکان به ترتیب بین 8/50-5/%18، 8/50-%24 و 7/49-3/29% متغییر می باشد. نتایج این تحقیق می تواند به عنوان یک راهنمای کلی در طراحی سیستم-های آبیاری قطره ای در اراضی شیبدار استفاده گردد و موقعیت گیاه و قطره چکان را به صورت نسبتاً دقیقی مشخص کند.

تحقیق حاضر در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 97-1396 در گلخانه تحقیقاتی مرکز ملی تحقیقات شوری انجام گرفت. تیمارهای آزمایش شامل هفت سطح شوری آب (3 (شاهد)، 10، 20، 30، 40، 50 و 60 دسی زیمنس بر متر) بود که اثر آن برگونه سیاه شور بررسی گردید. در این مطالعه صفاتی از جمله طول گیاه، وزن تر و خشک گیاه، سطح برگ، محتوای کلروفیل، قند محلول و میزان پرولین مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثر سطوح تنش شوری بر تمامی ویژگی های مورد بررسی معنی دار بود. افزایش شوری سبب کاهش معنی دار طول گیاه شد، به طوری که گیاهان تیمار شده با شوری 60 دسی زیمنس بر متر نسبت به گیاهان تحت تنش شوری سه دسی زیمنس بر متر با 37/12 درصد کاهش طول گیاه مواجه شدند. وزن تر، وزن خشک، سطح برگ، کلروفیل a و کلروفیل کل با افزایش تنش شوری از 3 تا 30 دسی زیمنس بر متر افزایش معنی دار داشتند و سپس با افزایش شوری تا سطح 60 دسی زیمنس بر متر به طور معنی داری کاهش یافتند. با افزایش شوری از 3 تا 30 دسی زیمنس بر متر وزن خشک گیاه به میزان 7/3 گرم در بوته افزایش یافت سپس با افزایش شوری تا سطح 60 دسی زیمنس بر متر وزن خشگ گیاه با کاهش معنی داری مواجه شد. افزایش شوری از تیمار شاهد تا سطح 60 دسی زیمنس بر متر سبب افزایش میزان پرولین (03/52 %) و قندهای محلول (12/21 %) گیاه شد. حدآستانه تحمل به شوری آب آبیاری در گیاه سیاه شور 31 دسی زیمنس بر متر و شیب کاهش ماده خشک آن به ازای افزایش هر واحد شوری 22/0 % بود.

در این تحقیق، اثر مقادیر مختلف آب آبیاری و کود پتاسیم بر چای ترش مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش درقالبطرح کرت های یک-بارخرد شده به صورت بلوک کامل تصادفی در سه تکرار با چهار تیمار آب آبیاری (I1، I2، I3و I4به ترتیب معادل 40%، 60%، 80% و 100% نیاز آبی گیاه) سه سطح پتاسیم (K1، K2وK3 به ترتیب معادل 50%، 75% و 100% نیاز کودی پتاسیم) به عنوان کرت فرعی انجام شد. در پایان آزمایش، پارامترهای کمی شامل ارتفاع گیاه، وزن و تعداد کپسول، عملکرد خشک و کارآیی مصرف آب آبیاری اندازه گیری شد. همچنین، پارامترهای کیفی شامل مقدار آنتوسیانین، پروتئین و کربوهیدرات برای بررسی اثرات تنش آبی و کودی بر کیفیت چای ترش اندازه گیری شد. نتایج آزمایش نشان داد که اثرات ساده آب آبیاری و کود پتاسیم بر تمامی پارامترهای اندازه گیری شده در سطح احتمال 1% و 5% معنی دار گردید. بیشترین عملکرد از تیمارهای 100 % مصرف کود پتاسیم و 80 % نیاز آبی به دست آمد. بیشترین بهره وری آب آبیاری در تیمار 60 % نیاز آبی 100% مصرف کود پتاسیم به دست آمد اما از این نظر بین تیمارهای 60% و 80% نیاز آبی گیاه تفاوت معنی دار حاصل نشد. از نظر کیفی، با کاهش مقدار آب آبیاری تا 60% نیاز آبی گیاه و کاهش مصرف کود پتاسیم، مقدار آنتوسیانین، درصد پروتئین و کربوهیدرات افزایش یافت. اما از این نظر بین تیمار 50% و 75% مصرف کود پتاسیم تفاوت معنی دار مشاهده نشد. بنابراینباتوجهبهوضعیتآبمنطقهوکاهشمنابع آبی، به کاربردن80% نیازآبیباعث صرفه جویی در مصرف آب و مصرف 75% کود پتاسیم باعث افزایش کیفیت و تعدیل خسارات ناشی از تنش خشکی در چای ترش می گردد.

به منظور بهره وریبهینهاز آب در کشاورزی، دانستن میزان نشت آب از کانال ها ضروری است. در این پژوهش، ارزیابی کانال های خاکی و کانالت های شبکه های آبیاری و زهکشی استان خوزستان با محاسبه راندمان انتقال آب و تلفات نشت انجام شد. در این رابطه، تعداد30 کانال در شبکه های اصلی آبیاری و زهکشی استان خوزستان شامل: کارون بزرگ، شمال خوزستان، کرخه، شاوور، زهره، جراحی و کانال های تحت مدیریت کشاورزان مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. تعداد 17 کانالت و شش کانال خاکی در شبکه های آبیاری از درجات سه و چهار بوده و همچنین یک کانالت و شش کانال خاکی تحت مدیریت کشاورز قرار داشت. دامنه تغییرات راندمان انتقال در کانالت ها از 9/38% در شهرستان رامشیر تا 7/99% در شهرستان شوشتر و در کانال های خاکی از 9/46% در شهرستان باغملک تا 3/89% در شهرستان شوش در نوسان بود. مقایسه میانگین شاخص های اندازه گیری و محاسبه شده با آزمونt نشان داد کهمقدار تلفات در هر کیلومتر طول کانال خاکی با مقدار 7/3017 مترمکعب در روز نسبت به کانالت ها با مقدار 2/2166 مترمکعب در روز اختلاف معنی داری نداشت. نتایج ضرایب همبستگی پیرسون نشان دادکه همبستگی منفی و معنی داری در سطح یک درصد بین راندمان انتقال با مقدار تلفات در هر کیلومتر طول کانال و نیز بین میزان تلفات با دبی ورودی در هر کیلومتر کانال وجود دارد. 7/16% از کل کانالت های مورد بررسی، راندمان انتقال کم تر از 8/67% (بین 9/38% تا 8/67%) داشتند، در حالی که در 50 % کانال های خاکی، راندمان انتقال کمتر از 6/68% بود. میزان کم تلفات آب در نیمی از کانالت ها و زیاد بودن بیش از حد تلفات در 11% کانالت ها که حتی از تلفات آب در کانال های خاکی هم بیش تر بود، ضرورت توجه هر چه بیش تر به مدیریت بهینه استفاده از کانالت ها را نمایان می سازد. این مدیریت، هم در مراحل طراحی و ساخت این سازه و هم در مراحل نصب و قرارگیری در اراضی کشاورزی باید مدنظر قرار گیرد. همچنین باید به واشرهای آب بندی و دیگر تجهیزات مناسب جلوگیری از نشت آب توجه ویژه شود.