فرآیند و کارکرد گیاهی
سال:1397 | دوره:7 | شماره:26 |تعداد مقالات:21

بابونه (Tanacetum parthenium) یکی از پرارزش ترین گیاهان دارویی است که گل های خشک شده آن بدلیل وجود تعداد زیادی از ترپنوییدها و فلاونوییدها خاصیت دارویی دارد. یکی از مهم ترین عوامل محدود کننده رشد گیاهان در جهان و به ویژه مناطق خشک و نیمه خشک شوری می باشد. امروزه استفاده از روش های بیولوژیک جهت مقابله با شوری خاک به طور وسیعی بکار گرفته می شود. متیل جاسمونات با افزایش تولید برخی از متابولیت های گیاهی موجب افزایش مقاومت به تنش های زیستی می شود. در این پژوهش به منظور بررسی اثر متیل جاسمونات بر روی بیان تعدادی از ژن های موثر در تحمل به تنش شوری در گیاه بابونه، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار اجرا گردید. تیمارهای شوری در چهار سطح ( 0، 50، 100 و150 میلی مولار) و متیل جاسمونات در چهار سطح (0، 50، 100و 150 میکرو مولار) اعمال شدند. نمونه برداری در چهار زمان (0، 24، 36 و 72 ساعت) پس از اعمال تنش انجام گرفت و اثر متقابل بین زمان و تیمار شوری و متیل جاسمونات بر میزان بیان ژن های BADH، SOS، Catalase و P5CS مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی بیان ژن های مورد مطالعه در غلظت های متفاوت شوری نشان داد که بیشترین بیان ژن های BADH، SOS، Catalase و P5CS به ترتیب در غلظت های 150، 100، 150 و 50 میلی مولار شوری بود. نتایج حاصل از بررسی بیان ژن های مورد مطالعه در غلظت های متفاوت متیل جاسمونات و زمان های مختلف اعمال تیمار نشان داد که بیان ژن های BADH و Catalase با افزایش غلظت متیل جاسمونات و زمان نمونه گیری روند افزایشی داشتند. بیشترین مقدار بیان ژن های P5CS و SOS در غلظت 150 میکرو مولار متیل جاسمونات به ترتیب بعد از 24 و 36 ساعت حاصل شد. نتایج اثر متقابل تنش شوری، تیمار متیل جاسمونات و زمان نمونه برداری بر میزان بیان ژن ها نشان داد که بیشترین سطح بیان برای تمامی ژن های مورد ارزیابی در تیمار 100 میکرومولار متیل جاسمونات و 100 میلی مولار NaCl و در مدت زمان 36 ساعت مشاهده شد و کمترین سطح بیان در تیمار شاهد گزارش گردید.

به منظور ارزیابی پاسخ های رشد گیاه چغندر قند به محلولپاشی پرولین و کم آبیاری در مراحل مختلف رشد، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد به اجرا در آمد. عامل اصلی: تیمار آبیاری در 3 سطح (100% (شاهد) 75 و 50 درصد نیاز آبیاری) و عامل فرعی 3 سطح محلولپاشی پرولین (محلولپاشی با آب (شاهد)، 5 و 10 میلی مولار) بود. نتایج نشان داد تنش خشکی باعث کاهش شاخص پایداری غشا و میزان سبزینگی برگ شد و تیمار محلولپاشی 10 میلی مولار پرولین، باعث افزایش تحمل گیاه و افزایش این دو صفت تحت تیمار کم آبیاری شد. تنش خشکی سبب کاهش شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، سرعت جذب خالص و وزن خشک اندام هوایی و ریشه چغندرقند در مقایسه با تیمار شاهد گردید. سرعت و زمان کاهش صفات در سطوح کم آبی بیشتر از تیمار شاهد بود و در تیمار محلولپاشی 10 میلی مولار پرولین، سرعت و زمان کاهش مقادیر صفات کمتر بود. همچنین بین شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول و وزن خشک اندام هوایی با وزن خشک ریشه بین تیمارهای مورد بررسی همبستگی بالایی وجود داشت. بنابراین، کاربرد پرولین به عنوان املاح سازگار در تنظیم اسمزی گیاه چغندرقند و نقش حفاظتی از طریق واکنش های فیزیولوژیکی تحت تنش خشکی موثر می باشد.

به منظور بررسی کارایی همزیستی قارچ های شبه میکوریزا Piriformospora indica و میکوریزا Glomus mosseae بر بهبود میزان رنگیزه های فتوسنتزی و شاخص های فلورسانس در ذرت (رقم سینگل کراس 704) در سطوح مختلف آبیاری و فسفر، پژوهشی مزرعه ای در سال 1394 در دو منطقه قراخیل (قائم شهر) و بایع کلا (نکا) به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. روش های مختلف آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل، 75 و 50 درصد نیاز آبی گیاه) در کرت-های اصلی و چهار سطح تلقیح (بدون تلقیح، تلقیح با قارچ میکوریز، تلقیح با قارچ شبه میکوریزا و تلقیح همزمان دو قارچ) به همراه سه سطح کود فسفره (عدم مصرف، 50 و 100 درصد مورد نیاز) در کرت های فرعی قرار گرفتند. مطابق نتایج، با اعمال تیمارهای کم آبیاری میزان کلروفیل a، b، a+b و حداکثر کارایی کوانتومی فتوسیستم II (Fv/Fm) در مقایسه با تیمار آبیاری کامل به طور معنی داری در هر دو ایستگاه کاهش یافت. همچنین، نتایج این پژوهش حاکی از اثربخشی مثبت تلقیح قارچ (به ویژه تیمار تلقیح همزمان) بر کارایی کوانتومی فتوسیستم II از طریق افزایش معنی دار میزان فلورسانس حداکثر بود. هرچند، کارایی کوانتومی غیرفتوشیمیایی تنظیم شده فتوسیستم II (Y(NPQ)) با اعمال تیمارهای کم آبی افزایش یافت، اما تیمارهای تلقیح با قارچ سبب کاهش معنی دار میزان این شاخص گردید. میزان کاهش در تیمار تلقیح همزمان از 22 درصد در ایستگاه قراخیل تا حدود 33 درصد در ایستگاه بایع کلا متغیر بود. در مجموع، نتایج بیانگر کارایی مطلوب این قارچ ها در کاهش اثرات منفی تنش کم آبی روی میزان رنگیزه های برگ و عملکرد کوانتومی فتوسیستم II از طریق کاهش آسیب به مراکز واکنشی فتوسیستم بود.

سولفورافان یک ایزوتیوسیانات مشتق شده از گلوکورافانین (نوعی گلوکوزینولات) تحت هیدرولیز آنزیم میروزیناز است که دارای خواص دارویی متعددی از جمله فعالیت ضد توموری در انسان است. این گلوکوزینولات در گیاه ازمک از خانواده شب بو دارای تجمع زیادی است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی تغییرات محتوای سولفورافان، فلاونوئیدهای کل و آنتوسیانین و همچنین بررسی فعالیت آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز در گیاهچه های پنج روزه ازمک پس از تیمار با غلظت های مختلف هورمون جاسمونات بود. نتایج بدست آمده از این مطالعه حاکی از عدم تغییر محتوای سولفورافان پس از 48 ساعت تیمار با جاسمونات و در عین حال کاهش محتوای آن در تیمار با غلظت های 50 و 100 میکرومولار جاسمونات پس از گذشت 72 ساعت بود. از طرف دیگر، محتوای فلاونوئید کل در گیاهچه های تیمار شده با غلظت های 50 و 100 میکرومولار جاسمونات در هر دو زمان تیمار افزایش یافت و محتوای آنتوسیانین نیز در گیاهچه های تحت تیمار 72 ساعت نسبت به نمونه شاهد به طور معنی داری افزایش نشان داد. علاوه بر این، فعالیت آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز در هر دو زمان تیمار (بجز فعالیت پراکسیداز پس از تیمار72 ساعت با غلظت 50 میکرومولار جاسمونات) کاهش یافت. در مجموع چنین استنباط می شود که تاثیر جاسمونات به عواملی نظیر غلظت هورمون، مدت زمان اعمال تیمار و نوع مسیر بیوسنتزی متابولیت ها وابسته است. به علاوه چنین بنظر می رسد، تحت تیمار با جاسمونات، سیستم آنتی اکسیدانی این گیاه بیشتر از طریق مسیر فنیل پروپانوئید تقویت می شود.

به منظور مطالعه تأثیر کاربرد کودهای زیستی و روی بر عملکرد، روند تغییرات عملکرد کوانتومی، هدایت روزنه ای و برخی صفات فیزیولوژیک تریتیکاله در شرایط قطع آبیاری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1393 اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل قطع آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل به عنوان شاهد، محدودیت ملایم آبی یا قطع آبیاری در 50% مرحله سنبله دهی (Heading stage)، محدودیت شدید آبی شدید یا قطع آبیاری در 50 درصد مرحله آبستنی (Booting stage))، کودهای زیستی در چهار سطح (عدم کاربرد کود زیستی، کاربرد میکوریز، کاربرد توأم باکتری های محرک رشد سودوموناس پوتیدا استرین 186 و ازتوباکتر کروکوکوم استرین 5، کاربرد توأم میکوریز و باکتری های محرک رشد) و محلول پاشی با نانواکسید روی در چهار سطح (عدم مصرف، مصرف 3/0، 6/0 و 9/0 گرم در لیتر) بودند. نتایج نشان داد که در شرایط قطع آبیاری کارایی فتوشیمیایی فتوسیستمII (Fv/Fm)، شاخص کلروفیل، هدایت روزنه ای، محتوای نسبی آب و عملکرد دانه کاهش یافت. در حالی که هدایت الکتریکی و پروتئین دانه افزایش یافت. مقایسه میانگین ها نشان داد بالاترین عملکرد، کارایی فتوشیمیایی فتوسیستم II، هدایت روزنه ای، محتوای نسبی آب و شاخص کلروفیل در حالت کاربرد توأم باکتری های محرک رشد و میکوریز، محلول پاشی 9/0 گرم در لیتر نانواکسید روی و آبیاری کامل به دست آمد. بیشترین پروتئین دانه در شرایط کاربرد توأم باکتری-های محرک رشد و میکوریز، محلول پاشی 9/0 گرم در لیتر نانواکسید روی و آبیاری تا 50% مرحله آبستنی به دست آمد. بیش ترین عملکرد دانه (26/663 گرم در مترمربع) در آبیاری کامل، کاربرد توأم باکتری های محرک رشد و میکوریزی و محلول پاشی 9/0 گرم در لیتر نانواکسید روی و کم ترین آن (46/198 گرم در مترمربع) در آبیاری تا 50 درصد مرحله آبستنی، عدم کاربرد کودهای زیستی و عدم محلول پاشی به دست آمد. اعمال محدودیت آبی در مراحل 50% سنبله دهی و آبستنی، عملکرد دانه را به ترتیب 22 و 42 درصد کاهش داد و استفاده توأم کودهای زیستی و نانواکسید روی به ترتیب 52 و 53 درصد از این کاهش عملکرد را جبران کرد. به نظر می رسد کاربرد کودهای زیستی و محلول پاشی با نانواکسید روی به دلیل بهبود برخی صفات فیزیولوژیک مانند کارایی فتوشیمیایی فتوسیستمII ( )، شاخص کلروفیل، هدایت روزنه ای و محتوای نسبی آب می تواند برای سودمندی تولید تریتیکاله تحت شرایط قطع آبیاری توصیه شود.

بذرالبنج مشبک (Hyoscyamus reticulates L. ) از گیاه دارویی متعلق به تیره سیب زمینی (Solanaceae) است. این گیاه حاوی آلکالوئیدهای تروپانی از جمله هیوسیامین و اسکوپولامین بوده و دارای خواص ضد اسپاسم، آنتی کلرژنیک و ضد درد می باشد. ارتعاشات مکانیکی یکی از تنش های غیر زیستی است که می تواند روی رشد و نمو سلول های گیاهی تاثیر داشته باشد. در این پژوهش اثر ارتعاشات مکانیکی بر پارامترهای رشد، محتوای فنلی، الکالوئیدی و مهار رادیکال های آزاد با روش 2و 2-دی فنیل-1-پیکرازیل(DPPH) در بافت کالوس گیاه بذرالبنج مشبک مورد بررسی قرار گرفت. ارتعاشات مکانیکی در فرکانس های مختلف (0، 50، 100 و 150 هرتز) برای زمان های 15، 30 و 45 دقیقه روی بافت کالوس اعمال شد. نتایج نشان داد که پاسخ بافت کالوس در زمان های مختلف ارتعاش مکانیکی از نظر رشد، فعالیت آنتی اکسیدان، محتوای فنلی و الکالوئیدی متفاوت بود و بهینه زمان اعمال ارتعاش مکانیکی در 30 دقیقه مشاهده گردید. ارتعاشات مکانیکی در فرکانس های 50 و 100 هرتز منجر به افزایش معنی دار پارامترهای رشد، محتوای پروتئین، پرولین، محتوای ترکیبات فنلی و الکالوئیدی شد و بیشترین مقدار این پارامترها در فرکانس 50 هرتز برای زمان 30 دقیقه مشاهده گردید. محتوای کربوهیدرات تحت ارتعاشات مکانیکی کاهش معنی دار یافت و کمترین مقدار این پارامتر در فرکانس 100 هرتز برای زمان 45 دقیقه مشاهده شد. همچنین ارتعاشات مکانیکی منجر به کاهش معنی دار پراکسیداسیون لیپیدها و افزایش فعالیت جاروب کنندگی رادیکال های آزاد از طریق کاهش مقدار IC50 شد و بیشترین کاهش نیز در فرکانس 50 هرتز برای زمان 30 دقیقه مشاهده شد. بنظر می رسد ارتعاشات مکانیکی در فرکانس و زمان مناسب می تواند به عنوان ابزاری برای افزایش رشد و محتوای متابولیت های ثانویه در سلول های گیاهی باشد.

گیاهان در طول حیات خود با تنش های گوناگونی مانند تنش شوری مواجه هستند. گیاه بنگ دانه یکی از گیاهان مهم خانواده سیب زمینی با اثرات دارویی فراوان است. جهت بررسی اثر شوری بر پاسخ های رشدی گیاه بنگ دانه، پژوهشی در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در اتاق رشد صورت گرفت. درصد جوانه زنی بذر در سطوح شوری ds/m0، 5، 10 و 15 بررسی شد. پس از جوانه زنی بذرها و انتقال دانه رست ها به محیط های کشت گلدانی، شوری در چهار سطح ds/m 9/2 (شاهد)، 5، 10 و 15 اعمال شد. دو هفته بعد از اعمال تنش، صفاتی چون فاکتورهای جوانه زنی بذر، وزن تر و خشک ریشه، وزن تر و خشک اندام های هوایی، طول اندام ها، محتوای نسبی آب برگ، مقدار عناصر گیاه، مقدار پرولین، قندهای محلول، رنگیزه های فتوسنتزی، پروتئین کل و مقدار آلکالوئیدها مورد سنجش قرار گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که پارامترهایی مثل درصد و سرعت جوانه زنی بذر، وزن تر و خشک ساقه چه و ریشه چه، وزن تر و خشک ریشه، طول اندام هوایی، محتوای نسبی آب برگ، مقدار عناصر پتاسیم، منیزیم و کلسیم و نسبت پتاسیم به سدیم ریشه و اندام های هوایی در شرایط شوری نسبت به شاهد کاهش معنی دار و محتوای پرولین، پروتئین کل، آلکالوئیدها و مقدار سدیم نسبت به تیمار شاهد افزایش معنی دار نشان داد. در مجموع اعمال تنش شوری منجر به ساخت بیشتر اسمولیت هایی چون پرولین و آلکالوئیدها به عنوان ترکیبات دفاعی شد.

از آثار سوء تنش رطوبتی کاهش آب قابل استفاده و ناهنجاری های تغذیه ای در گیاهان می باشد. لذا به منظور بررسی اثر محلول پاشی عناصر آهن و منگنز بر برخی صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک ماش سبز (رقم پرتو) تحت شرایط تنش کم آبی این آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس اجرا شد. تیمار رژیم آبیاری در سه سطح شامل بدون قطع آبیاری (شاهد)، یک نوبت قطع آبیاری در مرحله رویشی و یک نوبت قطع آبیاری در مرحله زایشی به عنوان عامل اصلی و محلول پاشی عناصر ریزمغذی شامل شاهد (بدون محلول پاشی)، محلول پاشی آب خالص، محلول پاشی سولفات آهن 1 درصد، محلول پاشی سولفات آهن 5/1 درصد، محلول پاشی سولفات منگنز 5/0 درصد، محلول پاشی سولفات منگنز 1 درصد، محلول پاشی توأم سولفات آهن 1 درصد + سولفات منگنز 5/0 درصد و محلول پاشی توأم سولفات آهن 5/1 درصد + سولفات منگنز 1 درصد به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد محلول پاشی آهن و منگنز توانست از اثرات مخرب تنش خشکی جلوگری کند و باعث بهبود صفات مورد مطالعه گردید و در این بین اثر تیمارهای توأم آهن و منگنز بیشتر از سایر تیمارهای محلول پاشی بود. محلول پاشی توأم آهن و منگنز به طور معنی داری محتوای آهن و منگنز دانه را افزایش داد. محلول پاشی توأم آهن 5/1% + منگنز 1% میزان پرولین را در شرایط تنش رویشی و زایشی به ترتیب 62 و 64 درصد کاهش و میزان کلروفیل کل را در تنش رویشی و زایشی به ترتیب 5/43 و 8/45 درصد افزایش داد.

در در این پژوهش اثر شوری (شاهد، شوری 8 و 24 دسی زیمنس بر متر) در شدت های مختلف نور (نور کامل برابر با شدت 102× 1109 لوکس، نور متوسط با شدت 102×454 لوکس و نور ضعیف با شدت 102× 175 لوکس) روی برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و جذب عناصر در گیاه سیاه تاغ به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با 10 تکرار بررسی شد. نتایج نشان داد که مقدار پرولین در نور ضعیف و متوسط به طور معنی داری کمتر از نور کامل بود. مقدار پرولین در نور کامل برابر با 42/0 میلی گرم بر گرم وزن تر ساقه و در نور ضعیف برابر با 17/0 میلی گرم بر گرم وزن تر ساقه بود. شوری نیز به-طور معنی داری باعث افزایش مقدار پرولین و قند های محلول شد. بیشترین مقدار کلروفیل a، b و کل، مقدار پتاسیم در نور ضعیف و متوسط و کمترین آن در نور کامل مشاهده شد. مقدار فسفر در نور ضعیف به طور معنی داری بیشتر از شاهد و نور متوسط بود. بر خلاف سایر عناصر مقدار سدیم در نور کامل به طور معنی داری نسبت به نور ضعیف و متوسط بیشتر بود. مقدار کلروفیل a، b و کل با افزایش شوری کاهش یافت. مقدار نیتروژن و پتاسیم نیز با افزایش شوری کاهش یافت به طوریکه مقدار پتاسیم در شوری 24 دسی یمنس بر متر برابر با 8/48 میلی گرم بر گرم ماده خشک و در شاهد برابر با 71 میلی گرم بر گرم ماده خشک اندازه گیری شد. بر خلاف پتاسیم، مقدار سدیم با افزایش شوری در گیاه افزایش یافت. نسبت پتاسیم به سدیم در ساقه سیاه تاغ نیز با افزایش شوری کاهش یافت. نتایج بررسی اثر متقابل نور و شوری نشان داد کاهش شدت نور همچنین باعث افزایش محتوای نسبی آب در شوری 8 و 24 دسی زیمنس بر متر و بهبود جذب کلسیم در شوری 24 دسی زیمنس بر متر شد. نور متوسط همچنین باعث بهبود جذب منیزیم در شوری 8 و 24 دسی زیمنس بر متر شد. بنابراین تحت شرایط این آزمایش کاهش نور شرایط بهتری را برای رشد نهالهای سیاه تاغ فراهم می کند.

نور یکی از عوامل محدودکننده رشد و نمو گیاهان، به ویژه در مناطق گرم است و سایه دهی نقش مهمی در کشت گیاهان دارویی دارد. هدف از این پژوهش بررسی اثرات سطوح سایه (0، 50، 75 و 100 درصد) به منظور یافتن شرایط بهینه گل دهی گل محمدی بود. پس از 8 ماه، ویژگی های مورفولوژی، عناصر غذایی، میزان کلروفیل و کارتنوئید، فعالیت آنزیم پراکسیداز و تعداد گل اندازه گیری شد. نتایج نشان داد نور کامل (بدون سایه دهی) سبب تنش در گیاهان گردید و ویژگی های ارتفاع شاخساره، وزن تر و خشک شاخساره، میزان کلروفیل، نیتروژن، کربوهیدرات های محلول و تعداد گل نسبت به سطوح سایه دهی کاهش یافت. همچنین ویژگی های طول ریشه، نشت یونی، میزان کارتنوئید، میزان پتاسیم و فسفر، فعالیت آنزیم پراکسیداز در نور کامل پس از 8 ماه افزایش یافت. بیشترین تعداد گل مربوط به گیاهان قرارگرفته در سطح سایه دهی 50 درصد بود و به طورکلی گل محمدی برای رشد بهینه در مناطق گرم، مانند اهواز، نیاز به محیط نیمه سایه دارد.

به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی و سالیسیلیک اسید بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و محتوی عناصر معدنی آزمایش گلخانه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار در سال 1393 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی انجام شد. عامل اول شامل سه سطح تنش کم آبی(85%، 65% و 45% ظرفیت زراعی) و عامل دوم شامل 3 سطح محلول-پاشی سالیسیلیک اسید (صفر یا آب مقطر، 0/4 و 0/8 میلی مول) و عامل سوم ژنوتیپ های سویا با نام-های Williams، L17 وD42X19 بود. نتایج نشان داد با افزایش شدت تنش کم آبی میزان غلظت سدیم، سدیم/پتاسیم، نشت الکترولیتی، غلظت مالون دآلدئید و گلایسین بتائین افزایش یافت و میزان غلظت فسفر، کلسیم، پتاسیم، محتوی نسبی رطوبت برگ و مساحت برگ در بوته کاهش یافت. واکنش ژنوتیپ های سویا نسبت به تنش کم آبی متفاوت بود. ویلیامز و L17 به ترتیب بیشترین و کمترین میزان غلظت کلسیم، پتاسیم، محتوی نسبی رطوبت و مساحت برگ در بوته را داشتند. سالیسیلیک اسید موجب کاهش میزان مالون دآلدئید، نشت الکترولیتی و افزایش غلظت گلایسین بتائین و مساحت برگ در بوته شد. اثر متقابل سالیسیلیک اسید و ژنوتیپ بر صفات مورد بررسی معنی دار بود. کاربرد 0/4 میلی مول سالیسیلیک اسید با کاهش محدودیت در جذب و تجمع یون های کلسیم، پتاسیم و فسفر و افزایش محتوی نسبی رطوبت برگ و حفظ انسجام و یکپارچگی غشای سلولی، تاثیر تنش کم آبی را در ژنوتیپ های سویا به خصوص در رقم ویلیامز کاهش داد. رقم ویلیامز در تیمار محلول پاشی باغلظت0/4 میلی مول سالیسیلیک اسید بیشترین میزان مساحت برگ در بوته را در شرایط تنش کم آبی نشان داد.

جاسمونیک اسید و استر متیله آن (متیل جاسمونات) یکی از تنظیم کننده های طبیعی رشد گیاهی است که به طور گسترده در گیاهان وجود دارد. نتایج حاصل از گزارشات مختلف نشان می دهد که کاربرد خارجی جاسمونات ها پاسخ های فیزیولوژیکی به تنش در گیاهان را تغییر می دهند. از طرفی کلر به عنوان یک عنصر ضروری در رشد محسوب می شود، این ماده به مقدار کم باعث بهبود عملکرد توتون می شود، در حالی که مقدار بیشتر کلر یکی از عوامل مغایر با کیفیت توتون می باشد. در این پژوهش تأثیر غلظت 30 میکرومولار متیل جاسمونات به صورت محلول پاشی بر روی برگ ها در مراحل اولیه رشد در گیاه توتون رقم کوکر 347 در غلظت های مختلف شوری حاصل از یون کلر (50، 150 و 300 میلی گرم در لیتر) در 4 تکرار در سال زراعی 1391-1390 در مرکز تحقیقات توتون رشت صورت گرفت. نتایج نشان می دهد که با افزایش غلظت کلر آب آبیاری تا 300 میلی گرم در لیتر، محتوای کلر برگ های گیاه توتون به صورت خطی افزایش یافت. افزایش غلظت یون کلر تا 300 میلی گرم در لیتر با افزایش معنی-دار مقادیر نشاسته و کاهش معنی دار فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز و محتوای پروتئین کل در برگ های میانی همراه گردید، در حالی که مقدار نیکوتین و محتوای کاروتنوئید برگ ها تغییر چندانی نیافت. کاربرد خارجی متیل جاسمونات موجب کاهش معنی دار مقدار نشاسته و محتوای کلر برگ ها به ویژه در غلظت های کلر 150 و 300 گردید، همچنین مقادیر نیکوتین، محتوای کاروتنوئید و پروتئین کل در غلظت کلر 50 به طور معنی داری افزایش یافت. در حالی که فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز تغییر چندانی نیافت.

چای ترش با نام علمی (L. Hibiscus sabdariffa) یک گیاه دارویی جدید مناسب در الگوی کشت محسوب می شود که با توجه به مصارف مختلف آن اخیرا مورد توجه کشاورزان قرار گرفته است. بهمین منظور یک طرح تحقیقاتی بصورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه جیرفت در دو سال زراعی92-1391 و 93-1392 انجام شد. فاکتور اصلی شامل پنج تاریخ کاشت در زمان های 20 اسفند، 10 و 25 فروردین، 15 اردیبهشت و 1 خرداد و سه فاصله بین ردیف بوته 50، 75 و100 سانتی متر بعنوان فاکتور فرعی انتخاب شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب طی دوسال آزمایش نشان داد که تأخیر در کاشت سبب کاهش شاخص سطح برگ، تجمع ماده خشک، عملکرد کاسبرگ، عملکرد دانه و عملکرد زیست توده گردید. بیشترین عملکرد کاسبرگ و عملکرد دانه به ترتیب در تاریخ کاشت 20 اسفند با تولید 990 و 1338کیلوگرم در هکتار حاصل شد و کمترین تولید آنها در تاریخ کاشت 1 خرداد به ترتیب 594 و 766 کیلوگرم در هکتار بود. عملکرد کاسبرگ در فاصله ردیف 50 سانتی متر نسبت به فاصله ردیف 75 و 100 سانتی متر به ترتیب 24 درصد، 61 درصد و عملکرد دانه به ترتیب 5/9 درصد و 20 درصد افزایش نشان داد. میزان آنتی اکسیدان کاسبرگ، اسیدیته کاسبرگ، ویتامین ث کاسبرگ، درصد پروتئین و درصد روغن دانه تنها تحت تأخیر تاریخ کاشت قرار گرفتند. بیشترین درصد خاصیت آنتی اکسیدانی کاسبرگ (17/90 درصد) به تاریخ کاشت 15 اردیبهشت تعلق داشت. با توجه به نتایج به دست آمده، تاریخ کاشت گیاه چای ترش در نیمه دوم اسفند تا اواسط اردیبهشت با فاصله ردیف 50 سانتی متر با شرایط اقلیمی جیرفت مناسب به نظر می رسد.

کادمیوم یکی از فلزات سنگین است که در گیاهان تنش اکسیداتیو ایجاد می کند. در این پژوهش، اثر سمیت این فلز بر گیاه داروئی ماریتیغال مورد بررسی قرار گرفت. تاثیر چهار تیمار کلرید کادمیوم (صفر(شاهد)، 300، 600 و 900 میکرومولار) بر گیاه ماریتیغال با استفاده از یک طرح کاملاً تصادفی با پنج تکرار بررسی گردید. نتایج محاسبه شاخص تنش تحمیل شده، شدت تنش وارد بر گیاه را در سطوح مختلف تیمار تایید کرد. کاهش وزن خشک اندام هوایی، سطح برگ، مقدار کلروفیل a و کلروفیل کل در غلظت 900 میکرومولار معنی دار بود. کلروفیلb برگها در هر سه سطح تنش در مقایسه با شاهد، به طور معنی داری کاهش یافت. با این حال محتوای کاروتنوئید تغییر معنی داری نشان نداد. غلظت مالون دآلدئید، محتوای آنتوسیانین، ترکیبات فنلی کل و فلاوونوئیدها در سطح 900 میکرومولار کادمیوم افزایش یافت. میزان پروتئین کل در سطح 900 میکرومولار، کاهش و میزان فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز، گلوتاتیون ردوکتاز و آسکوربات پراکسیداز در این سطح نسبت به شاهد افزایش معنی دار نشان داد. نتایج تایید کرد این گیاه داروئی دارای مکانیسم های متفاوت فیزیولوژیک و بیوشیمیایی جهت کاهش خسارت ناشی از تنش کادمیوم است. سنجش غلظت یون کادمیوم در بافت برگ و ریشه با استفاده از روش جذب اتمی نشان داد که غالب کادمیوم در برگ این گیاه تجمع و مقدار کمی در ریشه باقی می ماند که میتواند ماریتیغال را به عنوان گزینه مناسبی جهت مطالعات گیاه پالایی معرفی نماید.

با توجه به ضعیف بودن بذر استویا (Stevia rebaudiana Bertoni) و جوانه زنی دشوار آن، هدف از این تحقیق، بررسی اثر انواع پرایمینگ بر جوانه زنی و رشد گیاهچه و برخی از ترکیبات موجود در برگ استویا در محیط حاوی اسید جیبرلیک بود. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه اجرا شد. تیمارها شامل غلظت های مختلف اسید جیبرلیک (صفر، 25 و 50 میلی گرم در لیتر) و پرایمینگ بذر به صورت هیدرو، هورمون (اسید جیبرلیک 2/0 میلی گرم در لیتر) و اسمو (نیترات پتاسیم سه درصد) به مدت 18 ساعت بود. میزان ترکیبات مؤثره توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی مورد اندازه-گیری قرار گرفت. فعالیت آنزیم های هیدرولیتیک و آنزیم های آنتی اکسیدانت گیاهچه ها نیز اندازه گیری شد. بیشترین سرعت جوانه زنی در پیش تیمار اسمو پرایمینگ به دست آمد. بیشترین میزان فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسمیوتاز در هیدروپرایمینگ (47٪ افزایش نسبت به شاهد) و مالون دی آلدهید (50٪ افزایش) در هیدرو و اسموپرایمینگ و کاتالاز (38٪ افزایش) و پراکسیداز در هیدرو پرایمینگ (53٪ درصد افزایش) در غلظت صفر میلی لیتر اسید جیبرلیک اندازه گیری شد. بیشترین میزان آنزیم آلفا آمیلاز (41٪ در افزایش) با پیش تیمار هورمون و در غلظت 50 میلی گرم از اسید جیبرلیک به دست آمد. بیشترین میزان آلفاکادینول (26٪ افزایش)، متیل سالیسیلات (36٪ افزایش) و سافرانال (40٪ افزایش)، همچنین کربوهیدرات (23٪ افزایش) و پروتئین (26٪ افزایش) در تیمار هورمون پرایمینگ و در غلظت 50 میلی گرم بر لیتر اسید جیبرلیک مشاهده شد. . در این پژوهش برای دست یابی به حداکثر میزان ترکیبات مؤثره، غلظت 50 میلی لیتر اسید جیبریک در پیش تیمار با هورمون مناسب تشخیص داده شد.

به منظور بررسی اثر تنش کم آبی بر عملکرد و ویژگی های فیزیولوژیکی برخی از توده های خربزه ایرانی، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در سال 1394 اجرا گردید. تیمار های آزمایشی شامل هفت توده خربزه (قلم قاش، روشی، زرکه، قبادلو، ریش بابا، گرکه، کالیار) و سه سطح آبیاری (40، 70 و 100 درصد نیاز آبی گیاه) بود. در این آزمایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی، هدایت روزنه ای، محتوای پرولین، محتوای نسبی آب برگ، شاخص پایداری غشاء سلولی، پراکسید هیدروژن و مالون دی آلدئید اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که تنش کم آبی باعث کاهش شاخص پایداری غشاء سلولی، محتوای نسبی آب برگ، هدایت روزنه ای و عملکرد در همه توده ها گردید. بیش ترین محتوای پرولین در توده گرکه، بالاترین فعالیت آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز به ترتیب در توده های زرکه و قبادلو در شرایط کم آبیاری 40 درصد مشاهده شد. مقدار پراکسید هیدروژن و مالون دی آلدئید در شرایط تنش کم آبی به طور معنی داری در مقایسه با شاهد افزایش یافت. اثر متقابل تنش کم آبی بر فعالیت آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز، محتوای پرولین، پراکسید هیدروژن و عملکرد معنی دار بود. با توجه به نتایج، بیش ترین و کم ترین درصد کاهش عملکرد به ترتیب در توده زرکه (17/65 درصد) و ریش بابا (16/41 درصد) در آبیاری 40 درصد نسبت به آبیاری معمولی مشاهده شد که به ترتیب حساس ترین و متحمل ترین توده از لحاظ این صفت به تنش کم آبی بودند.

به منظور ارزیابی فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی و عملکرد گل ژنوتیپ های بابونه تحت تنش رطوبتی و محلول پاشی نانو کلات آهن، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی پژوهشکده دانشگاه زابل، در سال 1393 اجرا گردید. تیمار های آزمایشی شامل تنش خشکی در 2 سطح (شاهد یا 90 درصد ظرفیت زراعی و 70 درصد ظرفیت زراعی) و نانو کلات آهن در 2 سطح (شاهد و 2 میلی گرم بر لیتر) و 7 ژنوتیپ بابونه (اردستان، گچساران، نائین، خوزستان، کازرون، آلمان و مجارستان) بود. در این تحقیق میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی (کاتالاز، پراکسیداز، آسکوربات پراکسیداز، گایاکول پراکسیداز، پلی فنل اکسیداز و پروتئین کل) و عملکرد گل در بوته مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تنش موجب افزایش فعالیت آنزیم، کاتالاز، در ژنوتیپ های کازرون، خوزستان، نائین و آلمان، افزایش فعالیت آنزیم آسکوربات در همه ژنوتیپ ها، گایاکول پراکسیداز در ژنوتیپ های کازرون، خوزستان، نائین و آلمان و کاهش پروتئین کل در ژنوتیپ های اردستان، گچساران و مجارستان و کاهش عملکرد گل در بوته در ژنوتیپ های اردستان، خوزستان، نائین و مجارستان شد. کاربرد نانو کلات آهن نیز با کاهش تأثیرات مخرب تنش بر میزان آنزیم های آنتی اکسیدانی تأثیرگذار بود که این تأثیرات در برخی ژنوتیپ ها مثبت و در برخی دیگر منفی بود. به طور کلی ژنوتیپ های خوزستان و آلمان متحمل ترین ژنوتیپ برای کشت در شرایط تنش می باشند.

به منظور بررسی واکنش هیبریدهای مختلف ذرت به تنش خشکی در مراحل مختلف رشد، آزمایشی در قالب طرح اسپیلیت پلات، بر پایه ی طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 94-1393 در دانشکده ی کشاورزی و منابع طبیعی مغان اجزاء گردید. تیمارها شامل سه رژیم آبیاری (آبیاری کامل، قطع آبیاری در مرحله ی گل دهی و قطع آبیاری در مرحله ی پرشدن دانه) در کرت های اصلی و هفت هیبرید تجاری (سینگل کراس 260، 301، 302، 400، 500، 704 و دابل کراس 370) در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثرات تنش، هیبرید و اثر متقابل هیبرید در تنش بر میزان پروتئین، کربوهیدرات، لیزین، متیونین، پرولین و فعالیت آنزیم های کاتالاز، پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز در سطح یک درصد معنی دار می-باشد. عملکرد دانه نیز تنها تحت تأثیر اثر اصلی تنش و هیبرید قرار گرفت. تنش در بیشتر هیبریدها موجب افزایش در میزان پروتئین، پرولین، کربوهیدرات و فعالیت آنزیم های کاتالاز، پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز و کاهش در میزان لیزین و متیونین شد. بالاترین میزان فعالیت آنزیمی و عملکرد دانه در شرایط تنش خشکی از هیبرید سینگل کراس 704 و بالاترین متابولیت های سازگاری در شرایط تنش از هیبرید سینگل کراس 400 و 500 مشاهده شد. بالاترین عملکرد دانه نیز از هیبرید سینگل کراس 704 با میانگین 49/11 تن در هکتار به دست آمد. نتایج رگرسیونی نیز نشان داد در شرایط بدون تنش کربوهیدرات بالاترین سهم را در پیش بینی عملکرد و در شرایط تنش میزان لیزین و پرولین بالاترین سهم را در تعیین میزان عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند.

تنظیم کننده های رشدی نقش حیاتی در طی مراحل رشد و نمو گیاهان ایفا می کنند و کاربرد آن ها می تواند باعث بهبود و افزایش عملکرد گیاهان شود. در این تحقیق اثرات کاربرد محلول پاشی دو هورمون اسید سالیسیلیک و اسید ایندول استیک بر عملکرد کمی و کیفی اسانس گیاهان اسانس نعناع فلفلی (Mentha piperita L. ) و بادرنجبویه (Melissa officinalis L. ) از خانواده ی نعناعیان (Lamiaceae) بررسی گردید. این پژوهش به صورت گلدانی، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار در سال زراعی 1394 انجام شد. سطوح تیماری اسید ایندول استیک (0، 1، 5/1 و 2 میلی گرم در لیتر) و اسید سالیسیلیک (1، 0، 10 و 20 میلی مولار) روی گیاهان مذکور در دو مرحله 6 و 8 برگی، محلول پاشی شدند و بعد از 3 هفته از اعمال تیمار دوم که برگ ها به 16-22 برگی رسیده بودند، اقدام به برداشت گردید. در ساختار هوایی نعناع فلفلی و بادرنجبویه، به ترتیب 28 و 23 ترکیب شناسایی شد. بیشترین اجزای موجود در اسانس بادرنجبویه (بیش از 65%) ژرانیال، نرال و منتول و در نعناع فلفلی (بیش از 70%) منتول، منتون و ایزومنتون بودند. نتایج نشان داد که تیمار ترکیبی اسید سالیسیلیک 10 میلی مولار و اسید ایندول استیک 5/1 میلی گرم در لیتر، در بالابردن میزان کمی و کیفی اسانس گیاهان تحت بررسی بهترین تیمار بود. به نظر می رسد که هورمون های مورد استفاده در این تحقیق منجر به افزایش عملکرد و به تبع آن میزان و اجزای سازنده اسانس هر دو گیاه شدند.

غلظت نامناسب علف کش، عدم کنترل علف هرز و صدمه شدید به گیاه را در پی خواهد داشت. تنظیم کننده های رشد گیاهی می تواننددر کاهش خسارت علف کش ها نقش داشته باشند. به همین منظور دو آزمایش در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان درسال 1391انجام شد. آزمایش اول به صورت طرح کاملا تصادفی شامل علف کش های انتخابی با پنج سطح، هالوکسی فوپ(0، 3/0، 4/0، 5/0 و1 درصد)، اکسی فلورفن(0، 3/0، 4/0، 5/0 و1 درصد) و ستوکسیدیم(0، 6/0، 8/0، 1 و 5/1 درصد) با سه تکرار بود. آزمایش دوم به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با دوفاکتور تنظیم کننده های رشد و علف کش بود. تنظیم کننده ها شامل سالیسیلیک اسید (0، 25/0و 5/0 میلی مولار) متیل جاسمونات (0، 5 و10میکرومولار) و براسینواستروئید (0، 1و2 میکرومولار) به صورت خیساندن بذر و علف کش به شکل محلول پاشی با غلظت پایین(غلظت 3/0و4/0درصدهالوکسی فوپ و اکسی فلورفن وغلظت 6/0و8/0درصدستوکسیدیم) و غلظت بالا( غلظت 5/0 درصدهالوکسی فوپ و اکسی فلورفن و غلظت 1درصد ستوکسیدیم)انتخاب شدند. نتایج نشان داد در آزمایش اول هالوکسی فوپ واکسی فلورفن تا غلظت 4/0و ستوکسیدیم تا 8/0درصد بر رشد، زیست توده، رنگیزه های فتوسنتزی، نشت یونی وآنزیم های اکسیداتیو اثر سوئی نداشت. در آزمایش دوم مشخص شد علف کش با غلظت بالا به طرز معنی داری ویژگی های رشد را کاهش داده است. ترکیب تنظیم کننده ها با علف کش اثرات منفی علف کش را به طرز معنی داری کاهش داد. برطبق نتایج میتوان گفت سالیسیلیک با غلظت 25/0میلی مولار، متیل جاسمونات 5 و براسینو استروئید 1میکرومولار موثرتر بودند.

بسیاری از ریز جلبک ها غنی از چربی می باشند و به علت محدودیت در نیازهای تغذیه و رشد سریع بسیار مورد توجه قرار گرفته اند. از آنجا که ماده لواستاتین بازدارنده مسیر موالونات (مسیر بیوسنتز بتاکاروتن) می باشد و بتاکاروتن ها ترکیبات ترپنی و از دسته لیپیدهای ساده می باشند، در این مطالعه اثر بازدارنده لواستاتین روی ریز جلبک های Dunaliella salina و Dunaliella bardawil در تولید لیپید مورد بررسی قرار گرفت. سلول های جلبکی در شرایط اتوتروف تحت تاثیر غلظت های مختلف ماده لواستاتین کشت داده شدند، نتایج نشان داد که ممانعت مسیر موالونات منجر به کاهش رشد سلولی، غلظت کلروفیل و بتاکاروتن و نیز افزایش در تولید لیپید در D. salinaمی گردد. در صورتی که در D. bardawil کاهش در غلظت کلروفیل و بتاکاروتن سلولی و همچنین افزایش در تولید لیپید بدون تحت تاثیر قراردادن رشد سلولی را باعث شد. همچنین نتایج حاکی از میزان تولید دو برابری محتوی سلولی کلروفیل و بتاکاروتن در D. bardawil نسبت به D. salina و رشد دو برابری D. salina نسبت به D. bardawil بود. افزایش 5/1 برابری در تولید لیپید در کوتاهترین زمان (یک هفته) در D. bardawil نسبت به D. salina نشان داد که جلبک D. bardawilگونه مناسب در جهت تولید لیپید از طریق ممانعت کننده مسیر موالونات می باشد. نتایج پیشنهاد می کند که مسیر موالونات، مسیر مورد نیاز برای جلبک های D. salina و D. bardawil می باشد و ممانعت از آن احتمالا منجر به تغییر مسیر استیل کوآنزیم A از سنتز بتاکاروتن به سمت افزایش تولید لیپید در سلول می شود.