تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی (پژوهشنامه علوم انسانی)
سال:1394 | دوره:7 | شماره:1 |تعداد مقالات:6

پژوهش حاضر مطالعه موردی است که هدف آن بررسی رابطه بین ویژگی های شبکه اجتماعی و انگیزش به کار افراد با استفاده از رویکرد شبکه های کل (کامل) است. در این پژوهش روابط رسمی و غیر رسمی کلیه کارکنان یک سازمان غیر دولتی بررسی شده و مورد تحلیل قرار گرفته است. جمع آوری داده ها با استفاده از دو پرسشنامه شبکه و انگیزش به کار صورت گرفت، و برای تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای UCINET، SPSS و EXCEL استفاده شد. بر اساس یافته های پژوهش، بالارفتن میزان مرکزیت درجه در انواع پیوند ها، موجب بالا رفتن انگیزش به کار افراد شده است. از میان انوع پیوندهای بررسی شده، پیوند های دوطرفه (بده بستانی) از اهمیت بیشتری برخودارند. نتایج، حاکی از آن است که مرکزیت درجه افراد در شبکه های مشورتی، زمانی با انگیزش به کار یا ابعاد آن ارتباط دارند که پیوندها بده بستانی (دو سویه) باشند.

پژوهش های اجتماعی، حاکی از وخامت سلامت روان شناختی افراد مناطق نابرخوردار است. راهبردهای کنترلی اشتیاق به هدف، می تواند در تبیین چرایی این وضعیت کارگشا باشد. پژوهش حاضر با همین هدف، یعنی پیش بینی سلامت روان شناختی بر مبنای نظریه راهبردهای کنترل در پهنه زندگی در مناطق برخوردار و نابرخوردار انجام شده است. نمونه پژوهش شامل 1188 نفر از کارکنان سازمان ها و شرکت های مختلف از سراسر ایران بوده است که از دو منطقه برخوردار و نابرخوردار انتخاب شدند. برای تعیین این مناطق، از نتایج حاصل از یک پژوهش دیگر استفاده شد که قبلا انجام شده بود. دانشجویان روان شناسی دانشگاه اصفهان، بر اساس محل سکونت، در جمع آوری داده ها شرکت جستند. در انتخاب، از شیوه تصادفی استفاده نشد و با توجه به اهداف پژوهش شیوه همتاسای به کار گرفته شد. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس های تقاضاهای کاری، راهبردهای کنترلی و سلامت روان شناختی بودند. یافته ها نشان داد که سطوح تغییر در تقاضاهای کاری، استفاده از راهبردهای کنترلی اشتیاق به هدف و عدم اشتیاق به هدف در مناطق نابرخوردار بیشتر و سلامت روان شناختی در این مناطق کمتر است. رابطه بین تقاضاهای کاری و راهبردهای کنترلی عدم اشتیاق به هدف در این مناطق با سلامت روان شناختی، منفی بود و این رابطه در مورد اشتیاق به هدف، مثبت بود. بنابراین استفاده از راهبردهای کنترلی در شرایط محرومیت، می تواند اثرات منفی تغییر تقاضاهای مربوط به کار را در کوتاه مدت کاهش دهد اما در درازمدت به سلامت روان شناختی پایین تر منجر می گردد.

دانشگاه به عنوان سازمان اجتماعی نهاد علم، یکی از سازمان هایی است که در جامعه پذیر نمودن افراد نقش بسیار مهمی دارد. اخلاق علمی به معنی رعایت هنجارهای موجود در محیط علمی است و تخطی از این هنجارها انحراف علمی محسوب می شود. این تحقیق با هدف بررسی میزان پایبندی دانشجویان به اخلاق علمی و عوامل دانشگاهی موثر بر آن انجام شده است. در این راستا از نظریات هوی تارتر، اندرسون، نانیس و سونیفت، چلبی و نظریه شبکه استفاده شده است. این تحقیق به روش پیمایش در بین دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی و آزاد واحد تهران شمال با حجم نمونه 387 نفر انجام شده است. میانگین اخلاق علمی 47/3 از 5 است. نتایج تحقیق نشان می دهد: متغیرهای ارزیابی فایده از اخلاق علمی، هنجار ذهنی، احساس تعلق به محیط تحصیلی، احساس عدالت آموزشی، اخلاق آموزشی اساتید، فشار روانی تحصیلی، جامعه پذیری علمی، ارتباط صمیمی با اساتید، با پایبندی به هنجارهای دانشجویی اخلاق علمی رابطه معنادار داشته و به میزان 53 درصد تغییرات اخلاق علمی را توضیح می دهند.

این تحقیق در پی آن است که به بررسی وضعیت عوامل اجتماعی موثر بر تحرک اجتماعی در شهر کرمانشاه بپردازد. در این جا منظور از تحرک، تحرک بین نسلی است که اطلاعات مربوط به آن با استفاده از روش تحقیق پیمایش از یک نمونه 300 نفری و به روش نمونه گیری خوشه ای، از طریق پرسشنامه و با مصاحبه حضوری جمع آوری شده است. شاخص تحرک، متفاوت بودن رتبه منزلت شغلی فرزند در مقایسه با پدر است. بر اساس این شاخص، 18.7 درصد افراد پاسخگو دارای تحرک صعودی، 25.7 درصد تحرک افقی، 29.7 درصد دارای تحرک نزولی بوده و 26 درصد پاسخگویان نیز از هیچ گونه تحرکی برخوردار نبوده اند. در مجموع، یافته ها نشان می دهند که متغیر سرمایه فرهنگی دارای ضریب مثبت با متغیر وابسته است و اثر افزاینده ای بر تحرک اجتماعی داشته است، در حالی که متغیر تقدیرگرایی دارای ضریب منفی است و اثر کاهنده بر تحرک اجتماعی بین نسلی داشته است. هم چنین، بر اساس نتایج آزمون رگرسیون چند متغیره، در حدود 14 در صد از تغییرات متغیر وابسته تحقیق توسط متغیرهای مستقل و زمینه ای تحقیق توضیح داده شده است.

ایران کشوری چند قومیتی است و موضوع همگرائی یا واگرائی قومی در ارتباط با انسجام اجتماعی و وفاق اجتماعی عام بسیار مهم است. نوشتار حاضر، سعی کرده است از منظر جامعه شناختی میزان همگرایی را بین قومیت های فارس، ترک و لر در استان همدان بنگرد و نیز عوامل موثر بر آن را شناسائی و تحلیل نماید. جهت تبیین نظری این موضوع از نظریه نوسازی (توسعه فرهنگ و ارتباطات)، ایده جامعه مدنی درباره شهروندی و دیدگاه احساس محرومیت نسبی استفاده به عمل آمده است. روش تحقیق حاضر پیمایشی و نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و متناسب با حجم جامعه آماری تعداد 384 نفر از شهروندان استان بر اساس سه فرضیه اصلی، وضعیت فرهنگی و ارتباطی افراد، میزان پذیرش اصول شهروندی توسط آنان و میزان احساس محرومیت نسبی مورد بررسی و آزمون قرار گرفته است. البته جهت سنجش سطوح تعاملات بین افراد از طیف فاصله اجتماعی بوگاردوس استفاده شده است. از جمله مهم ترین نتایج این تحقیق، شناخت مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر همگرایی قومی شامل: میزان سرمایه اجتماعی، میزان پذیرش اصول شهروندی، میزان رضایت مندی از زندگی، میزان مشارکت در امور اجتماعی و سیاسی، سن، وضعیت فرهنگی و ارتباطی افراد، میزان احساس محرومیت نسبی و میزان دسترسی به رسانه های ارتباطی و عدم ارتباط بین وضعیت تاهل، وضعیت اشتغال و خاستگاه اجتماعی افراد با میزان همگرایی قومی آنان بوده و نتایج تحلیل مسیر نیز بیانگر تبیین مقدار 0.8 از میزان همگرایی قومی توسط متغیر های تاثیرگذار فوق بوده است.

پژوهش حاضر با این هدف انجام شده است تا با تکیه بر نظریات سه گانه (نظریه پیوند اجتماعی هیرشی، نظریه عمومی جرم گاتفردسون و هیرشی و نظریه فشار عمومی اگنو)، تاثیر همزمان متغیرهای مستخرج از نظریه های مذکور بر رفتارهای انحرافی دانشجویان مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا سعی شد با تکیه به پیشینه نظری و تجربی پژوهش، مدلی تدوین گردد که از آن طریق بتوان روابط ساختاری بین متغیرها و سازه های مورد پژوهش را مورد آزمون قرار داد. برای دستیابی به این هدف440 نفر از دانشجویان دانشگاه های تهران و علامه طباطبائی با روش نمونه گیری تصادفی ساده، به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند و پرسشنامه های مورد نظر برای آنها اجرا شد. شاخص های تعیین برازش مدل نشان داد که مدل معادلات ساختاری مربوط به متغیر فشار عمومی، به عنوان متغیر مستقل برونزا و متغیرهای خودکنترلی و پیوند اجتماعی، به عنوان متغیرهای میانجی گر و متغیر رفتار انحرافی به عنوان متغیر وابسته، برازش مطلوبی با داده های کلی پژوهش داشته است و این امر بیانگر این است که داده های تجربی با مدل مفروض، برازش داشته است. بر اساس ضرایب مستقیم و غیرمستقیم مسیر، فشار عمومی و مولفه های آن و پس از آن پیوند اجتماعی، بیشترین نقش تبیین کنندگی را داشته اند، درحالی که خودکنترلی کمترین مقدار را به خود اختصاص داده است.