راهبرد دفاعی
سال:1398 | دوره:17 | شماره:68 |تعداد مقالات:6

برابر تدابیر ابلاغی مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا (مدظله­ العالی) و به منظور حرکت هدفمند و مشخص به سمت هدف های عالیه کشور، دستورکار قطعی نظام جمهوری اسلامی، دنبال کردن الگوی پیشرفت اسلامی-ایرانی است. مقاله حاضر به تبیین مختصات الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با محوریت بخش دفاع می پردازد. این مقاله از نظر هدف، اکتشافی است و با بررسی اسناد و مدارک موجود و تحلیل محتوای بیانات مقام معظم رهبری(مدظله ­ العالی) به شناسایی و تبیین این مهم پرداخته شده است. رویکرد این پژوهش، استقرایی و چگونگی انجام آن، کیفی است. باتوجه به ماهیت پژوهش، از نظریه داده ­ بنیاد استفاده شده است. برابر نظریه ارائه شده، خوداتکایی و خودکفایی به عنوان شرایط علی، عدالت­ محوری به عنوان طبقه محوری، سرمایه اجتماعی به عنوان عامل مداخله ­ گر، اخلاق­ مداری به عنوان بستر و زمینه ساز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت خواهند بود که پیامد و نتیجه راهبردهای ­ تعامل و کنش شامل ارتقای توان علمی و خوداتکایی، فرصت­ شناسی و آینده­ نگری، سیاست­ گذاری و برنامه ­ ریزی، بهبود مستمر، گفتمان سازی، توکل، ارتقای توانمندی و شایستگی مدیران، نگاه سامان­ مند و فراگیر است.

سازمان های نظامی با توجه به ماهیت مأموریتی خود در خط مقدم استفاده از دانش ­ های جدید می­ باشند و همچنین با تهدیدهای متنوعی چون موشک ­ ها و هواپیماها با سرعت و قابلیت حرکتی بالا، پهبادهای چندمنظوره، سایبرالکترونیک، بیوتروریسم، علوم و فناوری­ های همگرا، رایانه ­ ها، فناوری­ های زیستی، عملیات روانی و رسانه روبه رو بوده و جهت پاسخگویی به این تهدیدها چالش­ های بزرگی در راستای دستیابی به دانش­ و فناوری­ های در لبه دانش دارند. هدف از انجام تحقیق حاضر­ ارائه الگویی جهت مدیریت دانش بر اساس تجزیه و تحلیل سطوح فرد، گروه و سازمان (رویکرد رفتاری) به جهت درک کلی و ایجاد بینش جدید در سازمان های نظامی می باشد. تحقیق حاضر از نوع آمیخته (کمّی و کیفی) بوده که جامعه آماری بخش کمّی شامل کارکنان یکی از سازمان های نظامی و حجم نمونه به تعداد 50 نفر انتخاب گردید، حجم نمونه بخش کیفی نیز 7 نفر از خبرگان حوزه مدیریت دانش و روایی پرسشنامه نیز توسط 4 نفر از استادان مدیریت دانشگاه های نظامی صاحب­ نظر در این حوزه انجام و مورد تأیید ­ و پایایی نیز با محاسبه آلفای کرونباخ 0/85 به ­ دست آمد. جهت آزمون فرضیه ­ ها از الگوی معادلات ساختاری و از نرم افزار PLS استفاده شد و همه فرضیه­ ها مورد تأیید قرار گرفتند. برابر نتایج به دست آمده الگویی با 4 بعد، 14 مؤلفه و 53 شاخص ارائه گردید و بیانگر این بود که فرایندهای مدیریت دانش از متغیر­ های پنهان سطح فردی، سطح گروه و سطح نظام های سازمانی به صورت یکپارچه اثر می­ پذیرند و همچنین مؤلفه ها و شاخص های سطح گروه، بیشترین تأثیر را بر فرایندهای مدیریت دانش می گذارند.

جایگاه راهبردی یک کشور در قرن حاضر به ترکیبی از نفوذ اقتصادی و نظامی آن کشور بستگی خواهد داشت. برای توسعه فناوری، استانداردسازی اجتناب ناپذیر بوده و رشد صنعتی و اقتصادی را برای یک کشور رقم می زند. با توجه به پیشرفت های قابل توجه بخش دفاعی کشور در نوآوری و پدیدآوری محصولات و خدمات نوین، لزوم تمرکز بر استانداردسازی اصطلاح ها و تعریف های سازمان ها، فرایندها، خدمات، محصولات دفاعی و فناوری­ های فنی سخت افزاری به عنوان یکی از شاخصه های بنیادین کیفیت و ایمنی در آن ها، امری اجتناب ناپذیر و توسعه استانداردسازی دفاعی، همواره یکی از دغدغه های اصلی دفاعی در کشور به شمار رفته است. در این پژوهش با بهره گیری از نظرهای 14 نفر از خبرگان استانداردسازی، پرسشنامه­ ای محقق ساخته با طیف لیکرت و با کمک فرمول کوکران حجم نمونه محاسبه شده و از 92 نفر از کارشناسان فناوری و استانداردسازی برخی از صنایع دفاعی کشور اطلاعات به دست آمد. با استفاده از تحلیل همبستگی متغیرها، فرصت های راهبردی حاصل از مشارکت صنایع دفاعی کشور در استانداردسازی، شناسایی و با استفاده از تحلیل واریانس، این عوامل به ترتیبِ میزان اثرگذاری رتبه بندی شدند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که تسهیل همکاری و سازوکارهای هماهنگ کننده، تسهیل تحقیق و توسعه و اثرگذاری در تدوین قوانین و سیاست های دولتی، مهم ترین فرصت های حاصل از مشارکت در استانداردسازی برای صنایع دفاعی کشور می باشد.

تحول در مأموریت نیروهای مسلح از مسائل نظامی و میدان نبرد به مسائل مستشاری، همکاری­ جویانه و میدان دیپلماسی و گفتگو، زمینه را برای تعاملات دفاعی بین کشورها فراهم نموده است. به گونه­ ای که، امروزه بسیاری از کشورها سعی می کنند با استفاده از روش های غیرقهری، مسالمت آمیز و کم­ هزینه همچون دیپلماسی دفاعی و مذاکره، درراستای تحقق سیاست های دفاعی خود گام برداشته و بر اساس داده ­ های به دست آمده از تعاملات دفاعی، در تصمیم­ گیری­ ها و تدوین سیاست­ های دفاعی آینده، عقلانی ­ تر عمل نمایند. در این تحقیق تلاش شده الگویی از چگونگی کاربست قدرت نرم دیپلماسی دفاعی در اجرای سیاست­ ها و تصمیم ­ گیری­ های آینده دفاعی ارائه گردد. برای این کار، با استفاده از روش میدانی (مصاحبه)، داده ­ ها و اطلاعات گرد­ آوری شده براساس نظریه داده بنیاد، تجزیه و تحلیل کیفی گردیده­ اند. جامعه آماری این تحقیق شامل 22 نفر از استادان، صاحب­ نظران، پژوهشگران و کارشناسان مربوط به حوزه پژوهش است که با استفاده از روش تعیین نمونه گیری زنجیره ای (گلوله برفی) انتخاب شده ­ اند. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که استفاده مؤثر از دیپلماسی دفاعی در اجرای سیاست ­ های دفاعی آثار و پیامدهای مثبتی را در سطح ملی و بین ­ المللی برای نظام ج. ا. ایران به همراه دارد. افزون بر آن، نقش مؤثری در شکل دادن به داده های سیاست دفاعی، اثربخشی به تصمیم ­ گیری ­ های آینده سیاست گذاران و تسهیل در دستیابی به هدف­ های دفاعی و نظامی، ایفا می کند.

افزایش روزافزون مصرف انرژی و اثرهای نامطلوب استفاده از سوخت­ های فسیلی به عنوان منابع اولیه تولید انرژی الکتریکی از منظر اقتصادی، زیست محیطی، چگالی انرژی و تنوع در سبد انرژی سبب گردیده حرکت عمومی به سمت استفاده از منابع نوین انرژی مانند انرژی های تجدیدپذیر، پاک و پربازده­ تر مدنظر قرار گیرد. در این بین، انرژی هسته ­ ای به عنوان یکی از اصلی ­ ترین منابع تولید انرژی پاک و پربازده به شمار می رود. یکی از هدف های مهم پدافند غیرعامل، پیگیری تحقق اسناد بالادستی، به­ ویژه تدابیر و فرامین مقام معظم رهبری(مدظله العالی) است. در ­ اسناد بالادستی و برنامه­ های کشور در توسعه نیروگاه های هسته ­ ای، دستیابی به بیست هزار مگاوات برق هسته ­ ای به عنوان نیاز اصلی و ضروری کشور اشاره شده است. به­ این منظور لازم است راهکارهای رسیدن به این سطح از انرژی هسته ای بررسی شود. شرایط به ­ وجود آمده در جامعه ملی و بین­ المللی بعد از توافق برجام، توسعه صنعت هسته ای کشور را تحت تأثیر قرار داده است. برای این منظور، ابتدا بررسی های محیطی شامل نقاط قوت، ضعف، تهدیدها و فرصت ها انجام گرفته است. سپس از ترکیب نقاط ضعف و تهدیدها، چالش ها و موانع اساسی استخراج شده و راهبردهای کلان پدافند غیرعامل جهت رفع این چالش ها و موانع با استفاده ازپیشران ­ ها (نقاط قوت و فرصت ها) تدوین گردیده است. در تعیین و استخراج بررسی های محیطی و راهبردها از دیدگاه ­ های نمونه آماری متشکل از کارشناسان، صاحبنظران و خبرگان صنعت هسته ­ ای و پدافندغیرعامل استفاده شده است. در این مقاله راهبردهای پدافند غیرعامل در توسعه نیروگاه های هسته ای از منظر تولید آسیب پذیری برای ج. ا. ایران در آینده موردبررسی قرارگرفته و تعیین می شوند.

پژوهش حاضر باهدف معرفی یک روش به منظور انتخاب مناسب ترین فناوری نظامی از میان فناوری های شناسایی شده جهت اکتساب آن از راه پروژه های تحقیق و توسعه، ارائه گردیده است. بنابراین، برای دستیابی به این مهم، مراحل پژوهش با ترکیب سه موضوع ارزیابی و انتخاب فناوری، راهبردهای فناوری های نظامی و همچنین پروژه های تحقیق و توسعه طراحی شده است. نتایج به دست آمده از این روش را می توان به دو دسته نتایج میانی و نهایی جمع بندی نمود. نتایج میانی مربوط به وزن دهی و اولویت بندی معیارهای ارزیابی و انتخاب فناوری های نظامی می باشد. بر اساس این نتایج، معیارهای «هماهنگی با سیاست ها، راهبرد و رهنامه نظامی»، «قابلیت بازدارندگی نظامی»، «ارتقای خودباوری ملی و اعتماد به نفس محققان» و همچنین در میان دسته بندی مربوط به معیارها، گروه معیارهای «راهبرد و کارایی عملیاتی»، «اثر فناوری» و «خلاقیت و نوآوری» جزو بااهمیت ترین معیارهای انتخاب فناوری شناخته شدند. در نتایج نهایی نیز از میان 5 فناوری شناسایی شده، دو فناوری در پایش های مربوط به مرحله ارزیابی اولیه حذف شده و درنهایت فناوری های دارای شرایط براساس معیارهای منتخب با استفاده از روش «تاپسیس» به ترتیب B و D و C اولویت بندی شده است.