قرآن و طب( QURAN AND MEDICINE)
سال:1398 | دوره:4 | شماره:4 |تعداد مقالات:7

شیردادن کودک توسط مادر موضوعی است که در آیات قران مجید و روایات به آن پرداخته شده است. تحقیقات علمی نیز بیانگر کامل بودن شیر مادر و نبودن جایگزین کاملاً مشابه برای آن است؛ از این رو مجامع بین المللی مرتبط برنامه های توسعه استفاده از شیر مادر را در دستور کار خود قرار داده اند. در این پژوهش دستورات الهی در قرآن در کنار برنامه های روز، مورد مطالعه قرار گرفته است. روش پژوهش اسنادی و مبتنی بر منابع کتابخانه ای بوده است که بر اساس آن، مقالات و برنامه های جهانی در جستجوی اینترنت استخراج و همچنین آیات مرتبط با شیردهی در قرآن مورد مطالعه قرار گرفت و نتایج با یکدیگر مقایسه شدند. بر اساس یافته ها سازمان جهانی بهداشت استفاده از شیر مادر را به عنوان تنها منبع تغذیه تا 6 ماهگی و سپس ادامه آن تا دو سالگی در برنامه خود داشته است و توصیه به توسعه آن دارد. قرآن مجید توصیه دو سال شیر دادن را در آیات خود دارد. بر اساس یافته های پژوهش می توان نتیجه گیری کرد که مزایای شیردهی کودکان توسط مادر علاوه بر تغذیه کامل نوزاد، موجب عوارض مثبت جنبی آن از جمله سلامت آینده فرد در بزرگسالی، آرامش روحی و توسعه پایدار است که امروزه این موارد، اثبات شده است. این یافته های علمی همان چیزی است که آیات قرآن آن را توصیه می کند.

اهداف: مسیله احتکار دارو نیز که با انگیزه گرانفروشی یا ضرر رساندن به جامعه صورت می گیرد، به دلیل نقش حیاتی و ارتباط مستقیم دارو بر سلامت افراد، قابل توجه است اما تحقیق مستقلی در خصوص ابعاد و ملاحظات شرعی آن صورت نپذیرفته است. از این رو، مقاله حاضر در صدد است تا با تحلیل آیات و راوایت مرتبط و امکان سنجی تعمیم ادله شرعی احتکار، به انبارسازی و عدم توزیع دارو، حکم شرعی مترتب بر آن را تبیین نموده و قوانین جاری ناظر به آنرا مورد طرح و بررسی قرار دهد. روش: در گردآوری داده ها و اطلاعات مربوط به مقاله پیش رو، از روش اسنادی و کتابخانه ای استفاده شده و تجزیه و تحلیل اطلاعات کسب شده از منابع روایی، قرآنی و متون فقهی و حقوقی، به صورت کیفی و مبتنی بر استنتاج محققان از آنها بوده است. نتیجه گیری: تحقیق در منابع قرآنی و روایی نشان می دهد که ملاک در منع شرعی احتکار، نیازمندی افراد به مال انبارشده، بوده و معنای عام «طعام» که در برخی روایات آمده است، انبارسازی و عدم عرضه داروهای مورد نیاز را نیز در برمی گیرد. افزون بر این، قاعده لاضرر نیز به عنوان دلیل عام، مستند دیگری بر حرمت احتکار داروست و بدلیل حکومت آن بر قاعده تسلیط، مالک دارو موظف به عرضه و توزیع آنهاست و در صورت امتناع، رییس حکومت اسلامی از جانب او اینکار را انجام می دهد. همچنین، طبق قواعد فقه جزایی، محتکر دارو، قابل مجازات تعزیری می باشد و میزان آن به تشخیص رییس حکومت اسلامی است.

هدف: تغذیه سالم، محور سلامت است. در مکاتب غربی، برای تغذیه سالم، استاندارد هایی بر اساس شاخص های برخواسته از دانش، تکنولوژی و فلسفه غربی تهیه و تدوین شده که محصولات غذایی بر پایه آن تولید، توزیع و مصرف می شوند. از این رو، شایسته است شاخص های تغذیه سالم از دیدگاه اسلام و قرآن کریم نیز شناسایی و مبنای تولید محصولات غذایی در کشور و جهان اسلام قرار گیرد. روش: این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی و بر اساس شاخص نگاری دینی، آیات مربوط به غذای طیب در قرآن کریم را استخراج و تجزیه و تحلیل نموده و شاخص های آن را بیان کرده است. یافته ها: ازبررسی 42 آیه قرآن کریم، 45 شاخص کیفی، 20 شاخص ابعادی و 5 شاخص بنیادی به دست آمد. نتیجه گیری: منظور از غذای طیب، غذایی حلال، پاک، پاکیزه، خوش بو، خوش مزه، مطبوع، بهداشتی، لذیذ و خوب است که انسان طیب، در مصرف آن، جانب میانه روی را رعایت می کند.

زمینه و هدف: یکی از بیماری های معنوی و گناهان قلبی "قساوت قلب" است، بسیاری از افراد، با وجود ابتلا به این بیماری، از آن غافل هستند. انسان ذاتا از روحی لطیف و قلبی ریوف برخوردار است و قساوت قلب، به خودی خود به وجود نمی آید، بلکه عواملی موجب تشدید این قوه می شوند، اگر درمان نشود می تواند منشا بسیاری از جنایات و کارهای خلاف اخلاق گردد، شناسایی عوامل و آثار قساوت برای رفع خطرات احتمالی ضروریست. روش: نوع پژوهش از نظر هدف کاربردی براساس مطالعات مروری است. شیوه پژوهش توصیفی-تحلیلی و با روش مطالعه کتابخانه ای و استنادی صورت گرفته است. یافته ها: موضوعات تجمیع شده شاخه های سلامت در این پژوهش مبحث قساوت˓ سلامت˓ سلامت روان˓ عوامل قساوت قلب˓ آثار قساوت قلب است که آیات قرآن کریم بطورمستقیم به آن اشاره دارد. توضیحات مفسران و روانشناسان درهرمبحث از آیات سلامت علمی و منطبق برهدف آیات است. نتیجه گیری: 1. قساوت قلب که یک بیماری روحی است اگر درمان نشود می تواند منشا بسیاری از جنایات و کارهای خلاف اخلاق گردد؛ 2. بر اثر دوری و جدایی از تعالیم دینی و فرهنگ و معارف اسلامی، قساوت قلب ایجاد می شود و عواطف انسانی را به خطر می اندازد؛ 3. آرزوها باید در چارچوب امکانات، استعدادها، شرایط و ظرفیت باشد وگرنه باعث تشویش و ناآرامی روح می شود و به راحتی نمی تواند به آرامش روانی دست یابد؛ 4. نپذیرفتن «حق» از جمله آثار قساوت است و چون قرآن حق است، باید دستورات و احکام آن را همانطور که خداوند متعال فرمان داده است اجرا شود، زیرا در صورت نپذیرفتن این کلام حق، سلامت روح به خطر می افتد و. . .

هدف: میگرن اختلالی روان تنی است که همه ابعاد فردی و اجتماعی زندگی فرد را تحت تاثیر خود قرار می دهد. درمان های گوناگونی برای کاهش سردردهای میگرنی مطرح شده که اثربخشی آن ها متفاوت است. امروزه، مداخلات درمانی مبتنی بر فرهنگ و دین برای بسیاری از اختلالات روانشناختی مورد استفاده قرار می گیرند که به دلیل بومی بودن، مورد استقبال بسیاری از درمانجویان قرار گرفته و اثرات درمانی قابل قبولی دارند. قرآن کریم، کتاب مقدس مسلمانان، حاوی آموزه های ارزشمندی راجع به سبک زندگی و راه های آرامش و سعادت است و مسیرهای برون رفت از اضطراب در آن به تفصیل بیان شده است. استفاده از قرآن کریم در کشف مسیرهای استرس زدا و آرامش افزا می تواند محورهای مهمی برای تدوین پروتکل های آموزشی و درمانی به پژوهشگر ارایه دهد. هدف این پژوهش در گام نخست بررسی درد در قرآن و عوامل ایجاد کننده آن و در گام بعدی، ارایه راهکارهایی برای کاهش درد، با توجه به عوامل تشدیدگر درد بوده است. روش ها: در این مطالعه از روش کیفی و تحلیل متن بهره برده شده است که در فرهنگ قرآن، به آن تدبر گفته شده و روش های ادبی و بیانی خاص خود را دارد که بر کلام عربی استوار است. در این پژوهش از روش تدبر کلمه ای به صورت خاص استفاده شده است که طی آن برای مفاهیم مورد سوال، واژگان متناظر عربی از قرآن انتخاب می شود. یافته ها: در این تحقیق، انواع درد از منظر قرآن شناسایی شد و با استخراج اصولی برگرفته از قرآن، مدلی تبیینی برای رهایی از درد پیشنهاد شد. سه مولفه مهم ذکر، صبر و حسن عوامل مرتبط با کاهش درد هستند که طراحی مداخله بر اساس آن ها در ارتباط با کاهش درد اهمیت فراوانی دارد. نتیجه گیری: طبق آیات نورانی قرآن، عواملی چون غفلت، خوف، استرس و رفتارهای ناسازگار، می توانند عواملی برای افزایش دردهای عذاب آور باشند. به این ترتیب، در طراحی پروتکل ها بهره گیری از مولفه های مقابل این عوامل، می تواند سبب کاهش دردهای میگرنی و سایر دردها گردد.

این مقاله به منظور ارزیابی مشکلات بیماران بستری در بیمارستان های آموزشی-درمانی قزوین در ادای فریضه نماز انجام شده است. عمده مشکلات بیماران برای خواندن نماز شامل: 1. عدم وجود امکانات لازم و مناسب برای خواندن نماز مثل مهر و سجاده نماز و. . . 2. عدم اطلاع از احکام نماز خاص بیماران مثل نحوه انجام وضوی جبیره یا نحوه ی خواندن نماز روی تخت بیمارستان. تعداد کل افرادی که مورد بررسی قرار گرفته اند 220 نفر بود که از میان آنها 163 نفر (1/74%) مقید به خواندن نماز قبل از بستری و 57 نفر (9/25 %) مقید به خواندن نماز نبودند. با توجه باینکه هدف از این بررسی ارزیابی مشکلات بیماران بستری در ادای فریضه نماز می باشد لذا سوال کردن از بیمارانی که تقیدی نسبت به خواندن نماز قبل از بستری در بیمارستان ندارند، لزومی نداشته و ارزیابی مشکلات فقط از دیدگاه افراد مقید به خواندن نماز قبل از بررسی (163 نفر) بررسی گردید. از میان 163 نفر مقید به خواندن نماز قبل از بستری 118 نفر (4/72%) به علل مختلف نماز خواندن در بیمارستان را ترک کرده بودند و 45 نفر (6/27%)در بیمارستان نیز مقید به خواندن نماز بودند. عمده مشکلات بیماران بستری در بیمارستانهای اموزشی_ درمانی قزوین جهت ادای فریضه نماز به قرار زیر مشخص گردید: 1-هیچ کدام از بیماران دسترسی به کتابچه یا جزوه ای در مورد احکام نماز نداشتند. 2-8/82 % بیماران از نحوه ی انجام وضوی جبیره اطلاع نداشتند. 3-1/76% بیماران ابراز عدم همکاری یا بی اطلاعی از همکاری پرسنل بخش ها برای کمک به آنها جهت گرفتن وضو داشتند. 4-5/67% بیماران از وجود زیر انداز مناسب در بخش اطلاع نداشتند یا اظهار داشتند زیرانداز مناسب در بخش وجود ندارد. 5-3/58% بیماران دسترسی به مهر نداشتند. 6-2/55 % بیماران از وجود سنگ یا خاک مناسب جهت تیمم در بخش اطلاع نداشتند و 1/33% بیماران اظهار داشتند سنگ یا خاک مناسب جهت تیمم در بخش وجود ندارد. 7-8/44% بیماران از وجود امکانات لازم جهت غسل اطلاع نداشتند. 8-16% بیماران اظهار داشتند که حمام مناسب در بخش وجود ندارد. 9-2/31% بیماران لباس های بیمارستان را که به آنها داده می شود پاک نمی دانند. 10-8/25% بیماران اظهار داشتند که پرسنل همکاری لازم را جهت تعویض لباس ناپاک ندارند. 11-7/33% بیماران وجود آنژیوکت در دست و وصل بودن سرم را یکی از علل صحیح نبودن خواندن نماز می دانستند! 12-از 84 خانم مقید به خواندن نماز قبل از بستری 32 نفر (09/38 %)معتقد به لزوم چادر در هنگام خواندن نماز بودند که از میان آنها 17 نفر (53%) دسترسی به چادر نداشتند. 13-از میان 163 نفر بیمار مقید به خواندن نماز، 45 نفر مجبور به خواندن نماز بر روی تخت بیمارستان در حالت نشسته یا خوابیده بودند که 17 نفر(5/37 %) آن ها احکام مربوطه را نمی دانستند. 14-از میان 27 نفر بیماری که مجبور به خواندن نماز در حالت خوابیده بودند 23نفر) (1/84 %) انتظار عدم همکاری از طرف پرسنل بخش ها جهت روبه قبله کردن تختها هنگام نماز داشتند و یا از همکاری پرسنل اظهار بی اطلاعی کردند.

هدف پژوهش حاضر بررسی فقهی حقوقی اذن و برایت درجرایم ناشی از عملیات پزشکی در فقه امامیه و حنفی می باشد. روش تحقیق موردنظر کیفی می باشد. در گستره جرایم و تخلفات پزشکی به منزله مقوله ای از حقوق پزشکی، از یک سو، اعمال و ترک اعمالی که مشمول جرم می شوند دامنه جرم و تخلفات پزشکی، مبانی و شرایط تحقق آن ها مشخص و موردمطالعه قرارگرفته و از سوی دیگر عواقب و شدت جزای ناشی از آن ها نیز موردتوجه قانون گذار قرار می گیرد. در قانون مجازات اسلامی و مدنی تصریح شده باوجود صحت این مطلب که پزشک سوءنیتی در انجام فعالیتش ندارد، اما قانون گذار پزشک را ضامن محسوب کرده است. قانون گذار در مواردی که قصور، تخلف و سهل انگاری و عدم رعایت نظامات دولتی یا غیره از طرف پزشک موجب فوت بیمار شود، مجازات 6 تا 2 سال حبس را پیش بینی کرده است. قانون گذار در مباحث پزشکی عنوان تخلفات را به کاربرده است و از لفظ جرم استفاده نکرده است. در جوامعی که خواهان اجرای قانون هستند، دستگاه عدلیه آخرین راه حل است. درحالی که در ایران به آن به عنوان اولین راه حل برای رفع مشکلات و معضلات نگاه می شود. پزشک در انجام تمامی اقدامات پزشکی اعم از معالجات درمانی و اعمال جراحی در درجه اول باید رضایت بیمار یا اولیا یا سرپرستان یا نمایندگان قانونی وی را اخذ کند (در موارد فوری اخذ رضایت ضروری نیست) و در مرتبه بعدی رعایت موازین فنی و علمی و نظامات دولتی ضروری است. محقق بر اساس پژوهش انجام شده به این نتیجه دست یافت که: اذن و برایت درجرایم ناشی از عملیات پزشکی در فقه امامیه و حنفی از منظر فقهی حقوقی متفاوت است.