پژوهش های پولی-بانکی
سال:1397 | دوره:11 | شماره:38 |تعداد مقالات:6

هدف اصلی این مقاله طراحی سیستمی است که به بررسی احتمال در آستانهٔ ورشکستگی قرارگرفتن بانک ها و پیش بینی زمان آن بر اساس چرخه های تجاری و اقتصادی می پردازد. همچنین در این مقاله تأثیر رویکردهای مختلف به تعریف آستانهٔ ورشکستگی نسبت به پیش بینی زمان در معرض ورشکستگی قرارگرفتن بانک ها در ایران با به کارگیری الگوی کاپلان مایر و الگوی مخاطرات متناسب کاکس در چهارچوب تحلیل بقا مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور از صورت های مالی تجدید ارائه شده بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از سال 1385 تا 1395 استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که بقای بانک های ایران تحت تأثیر پنج متغیر نسبت سود عملیاتی به هزینه های عملیاتی، نسبت مجموع خالص درآمد بهره و درآمدهای عملیاتی به متوسط کل دارایی ها، درآمد کارمزد خدمات بانکی به کل درآمد، نسبت هزینهٔ اداری و عمومی به کل هزینه ها و اندازهٔ بانک است. همچنین، نتایج نشان می دهد بر اساس معیار آکائیک (AIC)، رویکرد شاخص ثبات Z-score بهترین معیار برای تعریف و شناسایی آستانهٔ ورشکستگی بانک ها در مقایسه با رویکرد کفایت سرمایه و نسبت مطالبات معوق است. بر اساس این رویکرد، آستانه ورشکستگی بانک های مورد بررسی به طورمتوسط تا هفت سال، در شرایط رکود تا پنج سال و در صورت بازگشت دوران رونق به اقتصاد کشور، تا هشت سال آینده خواهد بود.

اقتصاددانان و محققان پس از رکود و بحران های اخیر اقتصادی (بالأخص رکود 2007-2008)، به علت نقش بسزای بازارهای مالی در ایجاد و تشدید ادوار تجاری به بررسی نحوه تاثیر سیاست های پولی و مالی در شرایط بحران بانکی، مالی و یا در شرایط مختلف اعتباری پرداخته اند. این مقاله در همین راستا و با استفاده از داده های فصلی اقتصاد ایران طی دورهٔ زمانی 1397: 1-1369: 1 و با به کارگیری الگوی خودرگرسیون برداری نامتقارن آستانه ای به بررسی نحوهٔ تأثیر تکانه های (مثبت و منفی) سیاست مالی بر تولید ناخالص داخلی طی ادوار اعتباری پرداخته است؛ نتایج حاصل از تخمین الگوی خودرگرسیون برداری آستانه ای نشان داد تکانهٔ مثبت مخارج دولت نسبت به تکانهٔ منفی مخارج دولت اثر بیشتری بر تولید ناخالص داخلی دارد. همچنین تکانهٔ منفی مالیات نسبت به تکانهٔ مثبت مالیات طی دورهٔ رکود اعتبارات بانکی در اثرگذاری بر تولید ناخالص داخلی قوی تر است. به علاوه، تکانهٔ منفی مخارج دولت نسبت به تکانهٔ مثبت مخارج دولت و تکانهٔ مثبت مالیات نسبت به تکانهٔ منفی مالیات طی دورهٔ رونق اعتبارات بانکی در اثرگذاری بر تولید ناخالص داخلی مؤثرتر است. بنابراین دسترسی به نتیجهٔ مطلوب حاصل از اجرای سیاست مالی بدون هماهنگی و اجرای سیاست های پولی و بانکی مناسب توسط بانک مرکزی میسر نخواهد بود.

شواهد متعددی نشان داده است چرخه های تجاری ارتباط تنگاتنگی با بازارهای مالی و عدم تعادل های مالی دارند. در این مطالعه، به شناسایی چرخه های اعتباری و ارتباط آن ها با چرخه های تجاری در اقتصاد ایران پرداخته می شود. مطالعهٔ ادبیات نشان می دهد از شاخص های مختلفی برای شناسایی چرخه های اعتباری استفاده شده است. براین اساس، شاخص نسبت ماندهٔ بدهی بخش خصوصی به شبکهٔ بانکی به تولید ناخالص داخلی اسمی بالقوه به عنوان شاخص وضعیت اعتباری انتخاب شده است. پس از حذف روندهای بلندمدت و نوسانات کوتاه مدت، دوره های انقباض و انبساط اعتباری شناسایی می شوند. همبستگی چرخهٔ نسبت ماندهٔ تسهیلات به تولید ناخالص داخلی اسمی بالقوهٔ بدون نفت با چرخهٔ تولید ناخالص داخلی حقیقی بیش از 41 درصد است. بررسی آماری تطابق دوره های رونق و رکود تجاری (اقتصاد کلان) با دوره های انبساط و انقباض اعتباری نشان دهندهٔ تطابق 70 درصدی این دوره ها (با تعریف چرخهٔ رشد) است. وقتی نتایج را به محدودهٔ زمانی 1376 تا 1393 محدود می کنیم، انقباض اعتباری یک فصل پیشروِ رکود اقتصادی است. در نهایت، وضعیت اعتباری در بخش های مختلف اقتصاد و نیز در سمت تجهیز منابع یعنی سپرده های بانکی بررسی می شود. رفتار چرخهٔ اعتباری بخش های اقتصادی و نیز رفتار چرخه ای سپرده ها نشان دهندهٔ اثرپذیری چرخه های اعتباری از بخش حقیقی به دلیل نوسانات منابع بانکی است.

در اقتصاد دانش محور، از سرمایهٔ فکری به منظور ایجاد ارزش برای سازمان ها استفاده می شود. سازمان ها به دنبال ایجاد، مدیریت، گسترش، و بهره برداری بهینه از سرمایه های فکری در راستای ارزش آفرینی سازمانی و بهبود فرایند کسب وکارند. با توجه به رقابتی بودن عصر حاضر، به نظر می رسد بانک ها برای رسیدن به اهداف و انجام صحیح وظایف، بایستی عملکرد خود را بهبود بخشند تا بتوانند از رقبای خود پیشی بگیرند. یکی از عوامل مؤ ثر در عملکرد بانک ها سرمایهٔ فکری است. هدف از این پژوهش بررسی اثر سرمایهٔ فکری و ضریب ارزش افزودهٔ سرمایهٔ فکری در عملکرد بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1391-1395 است. به منظور آزمون فرضیه های پژوهش از روش تحلیل رگرسیون خطی چندگانهٔ داده های پانلی استفاده شده است. یک بار اثر سرمایهٔ فکری به طور کلی و یک بار اثر اجزای سرمایهٔ فکری بررسی شد. نتایج پژوهش نشان می دهد سرمایهٔ فکری بیشتر تحت تأ ثیر سرمایهٔ انسانی است و ضریب ارزش افزودهٔ سرمایهٔ انسانی بر عملکرد بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار رابطهٔ مثبت و معنادار دارد.

یکی از شایع ترین علل که در ریسک اعتباری باید مورد توجه قرار گیرد عدم ایفای تعهدات مشتریان است. با پیش بینی رفتار اعتباری متقاضیان تسهیلات، می توان نرخ رشد مطالبات غیرجاری را کاهش داد. به همین منظور، این پژوهش در خصوص صاحبان کسب وکار متقاضی تسهیلات در یکی از بانک های دولتی ایران انجام گرفته است. در پژوهش حاضر، پس از گزینش شاخص های اساسی شکل دهندهٔ رفتار مشتریان، به کمک روش نمونه گیری طبقه بندی شده، 521 نمونهٔ تصادفی از بین پرونده های تسهیلاتی مشتریان صاحبان کسب و کار متقاضی تسهیلات انتخاب شد؛ سپس فرایند آماده سازی داده ها با تلخیص و یکپارچه سازی و درون یابی برخی داده های مفقود صورت پذیرفت؛ در گام بعدی، نهایتاً 85 شاخص جهت الگوسازی انتخاب و به منظور سنجش درجهٔ اهمیت عوامل مؤ ثر در رفتار اعتباری متقاضیان، از الگوریتم های درخت تصمیم، شبکهٔ عصبی، و ماشین بردار پشتیبان بهره گرفته شد که الگوریتم درخت تصمیم با میانگین قدر مطلق خطای 14 درصد در بهترین حالت نرخ نکول را پیش بینی کرد. بر اساس داده های موجود و مطابق با نتایج به دست آمده، الگوریتم درخت تصمیم چاید و استفاده از شاخص های مدت قرارداد، مبلغ امهال، تعداد اقساط، سود عملیاتی به دارایی، نوع عقد، میانگین قرض الحسنه 3 ماه قبل و مبلغ وام می تواند پیش از اعطای تسهیلات، در تصمیم گیری و پیش بینی رفتار اعتباری مشتری نقش حائز اهمیتی داشته باشد.

با توجه به کمبود شواهد تجربی کافی در ارتباط با رفتار قیمت گذاری بنگاه ها در اقتصاد ایران، هیچ توافق کلی در مورد نحوهٔ معرفی چسبندگی های اسمی در الگو های کلان پولی (نوکینزی) وجود ندارد. در این شرایط، انتخاب یک الگوی قیمت گذاری کاملاً وابسته به نظر محقق است. نداشتن درک درستی از اینکه تفاوت در الگو های قیمت گذاری تا چه حد در تحلیل تأ ثیرات سیاست های پولی از اهمیت برخوردار است، می تواند ارزیابی سیاست ها را با چالش جدی مواجه کند. به منظور پرکردن این شکاف، در این مطالعه با استفاده از چهارچوب الگوی تعادل عمومی پویای تصادفی و تحلیل بیزی، طیفی از الگو های قیمت گذاری شامل الگوی اطلاعات چسبنده (منکیو و ریس، 2002)، چسبندگی دوگانه (دوپور و همکاران، 2010)، و هایبرید مورد مقایسه و ارزیابی قرار گرفته است. به منظور مقایسهٔ الگو های قیمت گذاری مختلف در این مطالعه از چهار معیار شامل 1-مقایسهٔ احتمال پسین الگو ها، 2-مقایسهٔ گشتاورهای داده های شبیه سازی شدهٔ الگو با داده های دنیای واقعی، 3-مقایسهٔ خودهمبستگی نرخ تورم واقعی با میانهٔ توزیع پسین هریک از الگو ها، و 4-بررسی توابع عکس العمل آنی استفاده شده است. بر اساس نتایج، منحنی فیلیپس تحت چسبندگی دوگانه (چسبندگی هم زمان قیمت و اطلاعات) نسبت به سایر تصریح های فیلیپس با واقعیات آشکارشده در اقتصاد ایران سازگاری و انطباق بیشتری دارد.