مطالعات تاریخ انتظامی
سال:1398 | دوره:6 | شماره:23 |تعداد مقالات:6

جمهوری کردستان یا مهاباد در دوم بهمن 1324ش. از سوی قاضی محمد ملقب به پیشوا رسما اعلام گردید و با تحمل فشارهای داخلی و خارجی، سرانجام پس از یک سال، به انتها رسید. بحران کردستان که بر اثر اشغال بیگانگان روی داد، ریشه در مشکلات داخلی هم داشت که با آغاز جنگ جهانی دوم نمایان شد. در این پژوهش، به روش توصیفی-تحلیلی، چگونگی شکل گیری بحران کردستان، تاسیس جمهوری مهاباد و عوامل داخلی و خارجی موثر بر پیدایش و زوال آن بررسی شده است. یافته پژوهش حاکی از آن است که قضیه کردستان و جمهوری مهاباد ریشه در شرایط و زمینه های عصر رضاشاهی و پویش قوم کرد در جهت خودمختاری از دولت مرکزی داشت و دخالت های قدرت های فرا منطقه ای و تحریکات آنان روند این گونه حرکت های قومی را تسریع می کرد. از سویی، ضعف ساختاری و مشکلات درونی جمهوری مهاباد و عمل کرد همان قدرت های بیگانه در سقوط این جمهوری تازه تاسیس موثر بوده است.

به وجود آمدن مناصب و مشاغل حاصل بازخورد شرایط و ضرورت های جدیدی است که در جامعه تعریف می شوند. آذربایجان صدر قاجار نیز ماحصل شرایط و کارکردهای تازه ای بود که فراروی جامعه ایرانی گشوده شد. ویژگی برجسته این ایالت در صدر قاجار نزدیکی به میدان نبردهای ایران و روس بود. به ضرورت نبردها نیاز به مناصب و القاب جدید با ساختاری نظامی احساس گردید که امیرنظام یکی از جلوه های بارز این موضوع بود. نقش کلیدی امیرنظام در هدایت دستگاه دیوانی و نظامی تبریز حتی پس از پایان نبردها، سبب گردید که به فراخور شرایط، مناصب جدیدی نیز تحت سایه او به وجود آیند. از این حیث وزیرنظام یکی از آن مناصبی بود که با پایان نبردها و با نظارت امیرنظام در تبریز آغاز به کار کرد. محدود شدن یک منصب تازه پاگرفته به یک ایالت، چرایی و ضرورت شکل گیری آن در دوره محمدشاه، هم زمان با فروکش شدن بحران نبردها، کارکرد و وظایف آن با نگاهی به شخصیت های دارنده موضوع نوشتار پیش رو است که به روش توصیفی تحلیلی صورت می گیرد. وزیرنظام با دایره اختیارات نظامی و اداری وارد ساختار دیوانی قاجار گردید. با از میان رفتن صاحبان برجسته آن، این منصب چندی به جرگه القاب درآمد و درنهایت به عنوان منصبی نظامی شناخته شد.

قلعه ها در دوره ساسانیان عمدتا با نقش نظامی و امنیتیبررسی می شوند، درحالی که وسعت کاربری قلعه ها فراتر از مسایل نظامی و امنیتی بوده است و قلعه ها در تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران دوره ساسانی نقش تعیین کننده ای داشته اند. قلعه ها استحکامات نظامی و غیرنظامی بودند که با استفاده از ویژگی های جغرافیای طبیعی و در جهت حفظ امنیت، عموما در ارتفاعات و مرزها ساخته می شدند. مقاله حاضر، با استفاده از روش مطالعه اسنادی و میدانی، درصدد پاسخگویی به این پرسش است که قلعه ها غیر از کاربری انتظامی و مرزی، چه کاربری های دیگری داشته اند؟ در این مطالعه، ایران به هشت ناحیه تقسیم شده و قلعه های ایران دوره ساسانی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان می د هد که قلعه های هر ناحیه دارای کاربری خاصی بوده است؛ هرچند به طور عمده، قلعه ها کاربری نظامی-امنیتی و دفاع از مرزها داشته اند و اکثرا در نقاط سوق الجیشی و مرزی بنا شده اند اما قلعه، یکی از بناهایی هست که در دوره ی ساسانیان از ملزومات شهرسازی محسوب می شده است و قلعه هایی با کاربری تجاری، پرستشگاه، ارگ حاکم نشین که نشان از وجود شهر و تمدن در آن دوره است، وجود داشته است.

یکی از پیامدهای ارتباط ایران عصر قاجار با اروپای صنعتی، ورود وسایل نقلیه موتوری به ایران بود که با افزایش وسایل نقلیه و فقدان زیرساخت های مناسب در سطوح مختلف، عدم آموزش مناسب و بی نظمی های تردد وسایل نقلیه، نیاز به وجود راهکار سنجش برای تشخیص مهارت رانندگان و رعایت مقررات عبور و مرور، باعث شد که مجوزی برای رانندگان با عنوان «جواز یا پروانه یا تصدیق رانندگی» صادر شود که پس از صدور اولین آیین نامه در سال 1307 ش. عنوان «گواهی نامه رانندگی» یافت و در بیشتر کشورها، به مثابه یک سند هویتی تلقی شده و واجد اعتبار اداری و اجتماعی است. این پژوهش بر آن است با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای و اسنادی، فرآیند تحول شکلی و محتوایی این اسناد و ساختار سندشناسی گواهی نامه های رانندگی در ایران، در پرتو تحول و تکامل قوانین و آیین نامه را بررسی نموده و پیامدهای آن را تبیین نماید. دستاورد پژوهش نشان گر آن است از آغاز روند صدور گواهی نامه رانندگی تاکنون، با توجه به پیچیده تر شدن مشکلات ناشی از رانندگی و افزایش تردد وسایل نقلیه، روند صدور ساختار و محتوای این مدرک، مکررا تغییر کرده و درنهایت استفاده از گواهینامه های رانندگی مکانیزه و هوشمند و جایگزینی آن به جای گواهینامه های سابق، به منظور ثبت تخلفات رانندگان رایج شد که اثرات مثبت و منفی زیادی در حوزه های مختلف راهنمایی و رانندگی و بهبود کیفی رانندگی و کنترل ترافیک و تخلفات داشته است.

هدف این نوشتار، بررسی بحران کردستان در سال های آغازین انقلاب با تاکید بر مواضع دولت موقت و گروه های سیاسی فعال در این منطقه است. این مقاله با روش (توصیفی-تحلیلی) به بررسی این موضوع می پردازد. مسیله اصلی در این تحقیق، چرایی پدید آمدن و استمرار بحران کردستان پس از انقلاب 57 است. برای دستیابی به این اهداف، پژوهش حاضر درصدد است تا به این پرسش پاسخ دهد که دلایل ناکامی سیاست های دولت موقت در حل بحران کردستان چه بوده است؟ یافته های این مقاله نشان می دهد که وجود عقب ماندگی های تاریخی و سیاست های تبعیض آمیز رژیم پهلوی، عامل اصلی پدید آمدن حرکت های خود مختاری و جدایی طلبانه در کردستان بود. تلاش دولت موقت و برخی گروه های سیاسی فعال در منطقه برای حل مسیله به صورت مسالمت آمیز به دلیل وجود نیروهای افراطی در کردستان به نتیجه نرسید و همین مسیله عامل اصلی تداوم و عمیق تر شدن بحران کردستان در سال های آغازین انقلاب بود. همچنین به بررسی سیاست های دولت موقت و گروه های سازمان انقلابی زحمتکشان، حزب دموکرات کردستان، مکتب قرآن و سایر گروه های فعال در منطقه خواهیم پرداخت.

پلیس از نهادهای ضروری هر کشور و ملتی هستند و هدف از تشکیل آن برقراری نظم و امنیت در داخل کشور و پیشگیری از نفوذ بیگانگان در کشور است، اما در دوره محمدرضاشاه، شهربانی در راستای فراهم نمودن نفوذ انگلستان و آمریکا در ایران نقش ایفا کرد. شهربانی به عنوان یک سازمان ویژه در دوره پهلوی دوم مورد توجه قرار گرفت و تشکیلات آگاهی و اطلاعاتی آن همگام با آمریکا و انگلیس در سرکوب مخالفان سیاسی رژیم مشارکتی فعال نمود. شهربانی را باید از تشکیلات پلیسی اطلاعاتی و امنیتی مهم برشمرد که فعالیت های آن با سرویس های اطلاعاتی آمریکا و انگلستان در دوران پهلوی دوم در یک جهت بود. هدف این پژوهش بررسی و تبیین نقش شهربانی در تعامل های امنیتی آمریکا و انگلیس در ایران در دوره پهلوی دوم است. پرسش اصلی این پژوهش این است که شهربانی چه نقشی در زمینه سازی تعامل و همکاری آمریکا و انگلستان در دوره پهلوی دوم داشته است؟ روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است و ابزار تحقیق، بهره گیری از اسناد تاریخی و تجزیه وتحلیل اطلاعات است. یافته های پژوهش نشان می دهد که شهربانی در راستای حفاظت از منافع آمریکا و انگلستان، فراهم نمودن زمینه تعاملات بین آمریکا و انگلستان و حذف مخالفان در داخل کشور اقدام نمود که مهم ترین نتیجه آن کودتا علیه دکتر مصدق در 28 مرداد 1332 شد. شهربانی به صورت مستقیم در اوضاع آشفته کشور با فراهم نمودن زمینه کودتا با آمریکا و انگلیس علیه دکتر مصدق همکاری نموده و در نهایت زمینه اجرای کودتای 28 مرداد را فراهم نمود.