مطالعات راهبردی در صنعت نفت و انرژی
سال:1398 | دوره:11 | شماره:42 |تعداد مقالات:13

هدف این تحقیق تعیین تاثیر عوامل سازمانی ادراک شده(حمایت مدیریتی و حمایت سازمانی)، وابستگی وظیفه ای و خودکارآمدی کامپیوتری بر قصد پذیرش آموزش الکترونیکی با نقش میانجی هنجار فردی در شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت اصفهان بود. این پژوهش، از نوع توصیفی-همبستگی بود. جامعه مطالعه کارمندان شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت استان اصفهان را شامل می گردید که تعداد آنها 250 نفر بود. تعداد 165 نفر به عنوان نمونه و به روش نمونه گیری در دسترس تعیین شد و پرسش نامه بومی سازی شده توزیع شد. در نهایت، تعداد150 پرسش نامه جمع آوری گردید. پس از تایید روایی و پایایی، از نرم افزار SPSS وSmartPLS برای تحلیل آماری استفاده گردید. یافته ها نشان داد که عوامل سازمانی ادراک شده و وابستگی وظیفه ای بر قصد پذیرش آموزش الکترونیکی با نقش میانجی هنجار فردی در شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت اصفهان تاثیر دارد ولی نقش واسطه ای هنجار فردی در مورد رابطه دو متغیر خودکارآمدی کامپیوتری و قصد پذیرش آموزش الکترونیکی تایید نشد.

بلوغ سرمایه انسانی، تاثیر آن بر عملکرد و استراتژی سازمان و نحوه سنجش آن در دهه های اخیر مورد توجه محققان واقع شده است. به همین جهت پژوهش حاضر سنجش سطح بلوغ سرمایه انسانی در 80 سازمان برتر تولیدی ایران و احصای الزامات راهبردی متناسب با آن را هدف قرار داد. برای نیل به این هدف از تحلیل عاملی تاییدی، پیمایش به وسیله پرسشنامه بلوغ سرمایه انسانی و روش تحلیل شبکه استفاده شد. در نتیجه، مولفه های پرسشنامه تایید گردیده و با استفاده از پرسشنامه به دست آمده در نمونه 80 نفری از مدیران منابع انسانی سازمان های مذکور، سطح بلوغ سرمایه انسانی ضعیف ارزیابی شد. همچنین با روش تحلیل شبکه، مطابق با نظر 10 نفر خبره حوزه منابع انسانی عوامل موثر بر بلوغ سرمایه انسانی بدین ترتیب اولویت بندی شد: 1-ظرفیت یادگیری 2-بهینه سازی نیروی کار3-دسترسی به دانش 4-عجین سازی کارکنان و 5-شیوه اعمال رهبری، در نهایت با نظر 10 خبره دیگر در زمینه مدیریت استراتژیک و منابع انسانی و با توجه به نمرات پرسشنامه، استراتژی تدافعی بین گونه شناسی استراتژی های مایلز و اسنو پیشنهاد شد.

در سال های اخیر بسیاری از شرکت های پیشرو دریافته اند که مدیران نقش حیاتی در پیشبرد اهداف و برنامه های منابع انسانی داشته و مسئولیت توسعه کارکنان به مدیران آنها محول شده است. در راستای اجرای این مسئولیت، یکی از نقش هایی که امروزه به مدیران واگذار گردیده است، مربی گری می باشد. از این رو مدل سازی ایفای نقش مربی گری مدیریتی مدیران در صنعت نفت ایران، هدف اصلی از انجام این پژوهش کیفی، براساس رویکرد نظریه داده بنیاد، در نظر گرفته شد. ابزار جمع آوری داده ها، مصاحبه های نیمه ساختار یافته بود. به منظور گردآوری اطلاعات با به کارگیری روش نمونه گیری هدفمند و نمونه گیری گلوله برفی، با 16 نفر از نخبگان دانشگاهی و خبرگان صنعت نفت مصاحبه صورت پذیرفت. تحلیل و پردازش داده ها در سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی انجام گرفت. یافته های تحقیق حاضر نشان دهنده 11 مقوله اصلی، 27 مقوله فرعی و 71 مفهوم در ایفای نقش مربی گری مدیریتی برای مدیران بود.

وجود رهبران تحول آفرین که با ایجاد جو مبتنی بر اعتماد و بازآرایی فرهنگ سازمانی در جهت تقویت رفتارهای شهروندی سازمانی، منجر به تشویق کارکنان برای به اشتراک گذاری دانش شوند، برای سازمان ها ارزشمند است. هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش رهبری تحول آفرین بر تسهیم دانش در میان کارکنان شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب با نقش واسطه ای اعتماد سازمانی و رفتار شهروند سازمانی می باشد. روش پژوهش از نوع توصیفی-همبستگی و جامعه آماری پژوهش، کارکنان سازمان مورد اشاره به تعداد 1500 نفر و نمونه آماری، 306 نفر از کارکنان بر اساس فرمول کوکران بود. جهت جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه استاندارد استفاده شد. پایایی پرسش نامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ بررسی و تایید گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 25 برای آمار استنباطی و LISREL8. 8 برای برازش مسیر انجام شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که اعتماد سازمانی و رفتار شهروند سازمانی، سهم واسطه گری را در روابط رهبری تحول آفرین و تسهیم دانش ایفا می کنند.

هدف مطالعه حاضر، ارائه مدل هم راستایی استراتژی های منابع انسانی با استراتژی های کلان سازمانی بود. مشارکت کنندگان در پژوهش، مدیران و خبرگان منابع انسانی شرکت ملی نفت ایران و شرکت های تابعه آن بودند. نمونه مورد نیاز برای مصاحبه کیفی تا حد اشباع نظری و از طریق نمونه گیری قضاوتی هدفمند به میزان 14 نفر گردآوری شد. تحلیل داده ها با نظریه داده بنیاد صورت گرفت. از 272 گزاره معنادار حاصل از مصاحبه ها، 329 کد استخراج شد که با حذف موارد تکراری، 188 خرده مقوله و 33 مقوله محوری احصاء شد که چهار مقوله مربوط به شرایط علی، شش مقوله مربوط به شرایط زمینه ای، هفت مقوله مربوط به استراتژی ها، پنج مقوله مربوط به شرایط مداخله گر، پنج مقوله مربوط به پدیده هم راستایی و شش مقوله مربوط به پیامدهای هم راستایی بود. مشخص شد که هم راستایی استراتژی های منابع انسانی با استراتژی های کلان شرکت ملی نفت ایران در برگیرنده هم راستایی استراتژیک از بالا به پایین و از پایین به بالا، هم راستایی درونی، هم راستایی سازمانی، هم راستایی محیطی و هم راستایی میان زیرسیستم های منابع انسانی شرکت با شرکت های تابعه است.

هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش میانجی گری سرمایه اجتماعی در رابطه بین مدیریت دانش و عملکرد سازمانی بوده است. این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی-همبستگی است. جامعه آماری آن را کارکنان شرکت گاز طبیعی آغار و دالان تشکیل داده است. مطابق جدول کرجسی و مورگان تعداد نمونه 100 نفر تعیین شد و پرسش نامه ها به روش نمونه گیری تصادفی ساده بین آنها توزیع گردید. یافته ها نشان می دهد که مدیریت دانش بر سرمایه اجتماعی و عملکرد سازمانی به ترتیب با 0/633و 0/341، دارای تاثیر مثبت و معنادار می باشند و در این میان، نقش مولفه به کارگیری دانش (0/916) و تسهیم دانش (0/868) پررنگ تر است. همچنین تاثیر مثبت و معنادار سرمایه اجتماعی بر عملکرد سازمانی نیز با 0/475 مورد تایید قرار گرفت. از بین مولفه های سرمایه اجتماعی، مولفه روابط (0/902)، شبکه ها (0/877) و همکاری (0/838) بیشترین نقش را دارا می باشند. با تایید نقش میانجی سرمایه اجتماعی، مشخص شد که مدیریت دانش دارای اثری غیرمستقیم برابر 0/300بر روی عملکرد سازمانی است.

پژوهش حاضر با هدف ساختاردهی مسئله استقرار نظام مدیریت دانش صنعت نفت با استفاده از رویکرد ترکیبی تحلیل عاملی اکتشافی و دیمتل به شناسایی عوامل موثر در قالب روابط علی-معلولی به جهت درک و شناخت برنامه ریزان از موقعیت مسئله و تجسم ساختارهای ارتباطی پیچیده بین عوامل پرداخته است. بدین منظور ابتدا زیرساخت های سازمانی موثر بر استقرار نظام مدیریت دانش با استفاده از روش تحلیل عاملی با مشارکت کارکنان معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی وزارت نفت به کمک پرسشنامه و با جامعه آماری 263 نفر و نمونه 158 نفر جمع آوری گردید. در گام بعدی میانگین و انحراف معیار داده ها و آزمون های لاوشه، کولموگروف-اسمیرنوف و شاپیرو-ویلکاکسون بررسی و مبتنی بر یافته های تحلیل عاملی سه عامل اصلی شامل فرهنگ سازمانی، منابع انسانی و ساختار سازمانی و 14 زیرساخت سازمانی شناسایی شد. سپس با استفاده از تکنیک دیمتل و با مشارکت تصمیم گیران درگیر مسئله نقشه اثر-ارتباط ترسیم و نمودار علی-معلولی زیرساخت های سازمانی موثر بر استقرار نظام مدیریت دانش صنعت نفت استخراج گردید.

هدف تحقیق مدل سازی عوامل موثر در برون سپاری منابع انسانی در شرکت پتروشیمی مارون بود. تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی، از لحاظ نحوه گردآوری داده ها، توصیفی-اکتشافی و از نوع آمیخته بود. جامعه آماری تحقیق کارشناسان و خبرگان شرکت پتروشیمی مارون در حوزه منابع انسانی بودند که تعداد این افراد 15 نفر گزارش شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از مدل سازی تفسیری ساختاری انجام گرفت. نتایج نشان داد که متغیرهای افزایش انعطاف پذیری، کاهش هزینه های درون سازمانی و بهبود خلاقیت، دارای نقش مستقل در مدل بوده و بر متغیرهای میانجی و وابسته مدل تاثیر معناداری دارند. متغیرهای وابسته مدل عبارت بودند از: کاهش سرمایه گذاری تکنولوژی، کسب وجهه مناسب و افزایش امنیت که علاوه بر متغیرهای مستقل ذکرشده، تحت تاثیر متغیرهای میانجی (شامل عوامل ارتقای کیفیت محصولات، افزایش تغییر پذیری در نیازها، افزایش تغییرات در فناوری و استفاده از فناوری جدید، تمرکز بیشتر بر فعالیت های محوری، دستیابی به توانمندی های جدید، بهبود عملکرد عملیاتی، استفاده از خدمات آموزشی، دستیابی به تجربه های جدید، ارائه خدمات جدید، بهبود مدیریت، مدیریت ریسک و چابک سازی سازمان) نیز قرار گرفتند.

این تحقیق با هدف کشف ابعاد جو عاطفی سازمان در شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران انجام پذیرفت. جامعه آماری تحقیق دربرگیرنده کلیه کارکنان این شرکت در منطقه خراسان رضوی است که 19 نفر از آنان با استفاده از نمونه گیری هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری و کفایت نمونه گیری، مورد مصاحبه قرار گرفتند. جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته انجام شد و تحلیل آنها با استفاده از تحلیل محتوای کیفی قراردادی صورت گرفت. یافته های تحقیق نشان داد که ابعاد جو عاطفی سازمان را می توان در قالب هشت بعد اصلی شامل جو امید سازمانی، جو اعتماد سازمانی، جو ترس سازمانی، جو خشم سازمانی، جو عشق سازمانی، جو تعجب سازمانی، جو شادی سازمانی، و جو امنیت سازمانی دسته بندی نمود. درک این ابعاد زمینه مدیریت جو عاطفی سازمان در راستای اهداف سازمانی را فراهم می سازد.

هدف اصلی این پژوهش ارائه مدلی برای انتظارات و اولویت های منابع انسانی شرکت ملی نفت ایران به روش گسترش عملکرد کیفیت (QFD) در جهت مهندسی کیفیت نظام رفاهی و روش پژوهش به صورت ترکیبی (کیفی و کمی) بود. در ابتدا به روش دلفی و مصاحبه با خبرگان (15نفر) شاخص های رفاهی استخراج و در ادامه این شاخص ها با نیازهای نیروی انسانی (208 نفر) به صورت پرسشنامه، مورد تطابق قرار گرفت. در تحقیق حاضر، نمونه آماری در بخش کیفی، خبرگان بخش رفاهی شرکت نفت بودند که در انتخاب آنان، مسائلی چون زمان، در دسترس بودن مصاحبه شوندگان و میزان همکاری آن ها مورد توجه بود که بر طبق استانداردهای پژوهش های کیفی حد کفایت و اشباع آن ها 15نفر به دست آمد. پس از تهیه پرسشنامه نهایی از شاخص های خبرگان در بخش کمی تعداد پرسشنامه ها از طریق فرمول کوکران به دست آمد. تایید پایایی با استفاده از آلفای کرونباخ با مقدار بیش از 0. 7 و آزمون روایی از طریق بررسی بارهای عاملی و نمرات AVE انجام شد. برای اطمینان در ماتریس خانه کیفیت (HOQ)، نیازهای فنی ایجاد شد و برای ساختن ماتریس خانه کیفیت برنامه های کیفیت خدمات رفاهی مورد پردازش قرار گرفت. در مدل نهایی مشخص گردید که قابلیت استفاده از خدمات اینترنتی (جی پی اس، صفحات مجازی، محتوای آنلاین، اطلاع رسانی آنلاین و. . . ) یکی از انتظارات کلیدی منابع انسانی است که بر دیگر انتظارات اثرگذار است. همچنین مولفه های 18گانه با توجه به نوع رابطه در دسته بندی مربوطه خود دارای تاثیر مثبت یا منفی (قوی و متوسط) بر انتظارات منابع انسانی هستند.

پایش مستمر فرآیندهای منابع انسانی از مهمترین وظایف مدیران منابع انسانی به شمار می رود که کاربرد زیادی در برنامه ریزی مناسب برای این حوزه در سازمان ها دارد. در همین راستا، آسیب شناسی وضعیت موجود فرآیندهای منابع انسانی با استفاده از الگوی بلوغ قابلیت کارکنان در شرکت نفت خزر به عنوان یکی از شرکت های عملیاتی حوزه نفت و گاز ایران، هدف این مطالعه قرار گرفت. تحقیق حاضر ازنظر هدف، کاربردی و از نظر روش جمع آوری داده ها، توصیفی از نوع پیمایشی مقطعی به شمار می رود. جامعه آماری این تحقیق را مدیران و کارشناسان رسمی شرکت نفت خزر مشتمل بر 97 نفرتشکیل داده است. ابزار اصلی گردآوری اطلاعات، پرسشنامه ای مشتمل بر 45 سوال بود که روایی آن توسط اساتید حوزه منابع انسانی و تعدادی از متخصصان مدیریت منابع انسانی صنعت نفت تایید شد و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ با مقدار 0/96تایید گردید. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 78 نفر برآرود گردیده و پرسشنامه تحقیق بین این افراد به صورت تصادفی توزیع گردید. اطلاعات بدست آمده با استفاده از آزمون کولموگروف اسمیرنوف، آزمون تی و آزمون ANOVA با کمک نرم افزار SPSS 23 مورد تحلیل قرار گرفت. یافته های تحقیق حاکی از آن بود که شرکت نفت خزر از نظر بلوغ فرآیندهای منابع انسانی در سطح دوم این مدل قرار دارد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل تاثیرگذار بر تعهد سازمانی و نقش عدالت سازمانی در ارتقای آن انجام گرفته است. لذا، از حیث هدف، کاربردی محسوب می شود. جامعه آماری تحقیق شامل کارکنان متخصص شاغل در شرکت های پتروشیمی واقع در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس (عسلویه) بود و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران، 260 نفر به دست آمد. پژوهش در دو مرحله انجام گرفت؛ در مرحله اول، جهت شناسایی عوامل تاثیرگذار بر تعهد سازمانی از پرسش نامه محقق ساخته با ضریب آلفای کرونباخ 0/831استفاده گردید. به کمک تحلیل عاملی 25 مولفه تاثیرگذار بر تعهد سازمانی با ضریب تبیین75% و در چهار دسته کلی 1) عوامل ساختاری/ مدیریتی 2) عوامل مرتبط با شغل 3) عوامل محیطی و فیزیکی و 4) عوامل فردی شناسایی گردیدند. یافته های حاصل نشان داد که مولفه «رعایت عدالت سازمانی» از دسته عوامل «ساختاری/ مدیریتی» بیشترین درجه تاثیرگذاری را در تعهد سازمانی دارد. در مرحله دوم پژوهش به بررسی نقش عدالت سازمانی در تعهد سازمانی پرداخته شد. داده ها به کمک پرسش نامه های تعهد سازمانی آلن و می یر(1990) و عدالت سازمانی نیهوف و مورمن(1993) با ضرایب آلفای کرونباخ به ترتیب 0/786 و 0/835 جمع آوری شد و به منظور تحلیل آنها از ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون، آزمون تی و تحلیل واریانس استفاده گردید. نتایج حاکی از آن بود که بین عدالت سازمانی و تعهد سازمانی در سطح اطمینان 99% رابطه مثبت و معناداری وجود داشته و رعایت عدالت سازمانی تاثیر چشمگیری در ارتقای تعهد سازمانی کارکنان متخصص در شرکت های پتروشیمی واقع در منطقه عسلویه دارد.