محیط شناسی
سال:1399 | دوره:46 | شماره:4 |تعداد مقالات:6

شوری آب یک مولفه ی فیزیکی کلیدی است که در کیفیت آب، رشد و بهبود زندگی گیاهان و حیوانات آبزی تاثیر می گذارد. شوری آب رود کارون به دلیل شرایط اقلیمی در حال افزایش است. در این مطالعه تلاش شده است تا با برقراری ارتباط میان باندهای سنجنده لندست-8 و داده های میدانی تهیه شده از شوری آب رود کارون، مدلی برای شوری آب ارائه گردد. برای این منظور 102 داده ی میدانی که شامل مقادیر هدایت الکتریکی هستند از تاریخ ژوئن 2013 تا جولای 2018 از رود کارون برداشت شده است؛ و از 36 تصویر ماهواره ای سنجنده لندست-8 بدون ابر برای استخراج انعکاس سطح استفاده شده است. لازم به ذکر است که تفاوت زمانی بین داده های میدانی و تصاویر ماهواره ای حداکثر دو روز است. درنهایت102 داده ی میدانی و انعکاس سطح هفت باند غیرحرارتی سنجنده لندست 8 به نسبت 75 به 25 برای آموزش الگوریتم ها و ارزیابی آن ها تقسیم شده اند. در این مطالعه از الگوریتم ژنتیک استفاده شده است تا علاوه بر پیدا کردن مناسب ترین باندهای سنجنده لندست-8، پارامترهای الگوریتم بردار پشتیبان و تعداد لایه ها و نورون های شبکه عصبی پرسپترون چندلایه را نیز تخمین بزند. در این مطالعه باندهای 1، 2 و 3 سنجنده لندست-8 به عنوان حساس ترین باندها به شوری انتخاب شده است و سپس با بهینه کردن پارامترهای الگوریتم بردار پشتیبان و تعداد لایه ها و نورون های شبکه عصبی چندلایه توسط الگوریتم ژنتیک به ترتیب ضریب تعیین 7/. و 73/0حاصل گردیده است.

خشک سالی یکی از عوامل مؤثر در مهاجرت های اکولوژیکی به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد. در این مقاله منطقه شمالغرب کشور (استان های آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل) جهت بررسی رابطه بین خشک سالی اقلیمی و مهاجرت انتخاب شد. بدین منظور از شاخص استاندارد بارش برای پایش خشک سالی در منطقه مورد مطالعه استفاده شد. مقادیر شاخص استاندارد بارش برای یک دوره 30 ساله و با استفاده از داده های 12 ایستگاه سینوپتیک محاسبه گردید. سپس منطقه مورد مطالعه با بهره گیری از داده های حاصل در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی پهنه بندی شد. شاخص میزان خالص مهاجرت نیز برای سه دهه اخیر، محاسبه شد. برای بررسی رابطه خشکسالی و مهاجرت از رگرسیون وزنی جغرافیایی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده گردید. نتایج پایش خشک سالی نشان داد که الگوی مکانی فراوانی رخداد خشک سالی عموماً از جنوب غرب به سمت سایر جهات جغرافیایی به ویژه مناطق شرقی و شمال شرق منطقه مورد مطالعه گسترش دارد. تحلیل موازنه مهاجرتی نیز نشان داد که در دوره مورد بررسی اکثر شهرستان های منطقه مورد مطالعه (حدود 75 درصد) از موازنه مهاجرتی منفی برخوردار بوده اند. در نهایت نتایج کلی تحلیل رگرسیون وزنی جغرافیایی نشان از وجود ضریب تعیین (R2) نسبتاً کم (21. 5 درصد) در بین متغیر مستقل و وابسته است.

تخریب شدید اراضی طبیعی در استان های شمالی منجر به خسارات زیادی به سیستم های اکولوژیکی این مناطق گشته است. این در حالی است که پیوستگی لکه های سبز و زیستگاه های گونه های جانوری یکی از مهم ترین ویژگی آن هاست که حرکت جانوران و انتقال ژن ها را در بین زیستگاه ها میسر می سازد. با به کارگیری اصول اکولوژی سیمای سرزمین، مفاهیم موجود در تئوری گراف و شبکه اکولوژیک می توان به شبیه سازی و تجزیه و تحلیل شبکه های اکولوژیکی و زیستگاهی پرداخت و طرح مناسبی را برای بهبود ساختار، عملکرد و حفظ تنوع زیستی ارائه کرد. چارچوب ساخت و بهبود ساختار شبکه اکولوژیکی در این مطالعه مبتنی بر مدل تجزیه و تحلیل الگوی فضایی مورفولوژیکی، تئوری گراف (به وسیله نرم افزار Conefor 2. 6) و تجزیه وتحلیل مسیر با کمترین هزینه توأم با در نظر گرفتن مقدار مقاومت و آستانه فاصله برای گونه قرقاول (Phasianus colchicus) است. در این شبکه اکولوژیک میزان محدود کریدورهای طبیعی در کنار تعداد زیاد هسته ها، نشان دهنده نیاز این شبکه به تدبیر کریدورهایی از سوی متخصصین است. به علاوه میزان کم منافذ درون هسته ها مؤید وضعیت مطلوب شبکه از حیث پیوستگی درونی هسته ها می باشد. لذا در این پژوهش، یک الگوی شناسایی و برنامه ریزی تبیین می گردد که قطعاً در مدل سازی سیمای سرزمین و برنامه ریزی فضایی شبکه های اکولوژیک کمک کننده خواهد بود.

یکی از عوامل تاثیرگذار بر روی پدیده جزایر حرارتی شهری، نوع پوشش سقف قطعات ملکی است که امروزه در جوامع پیشرفته توجه ویژه ای به آن می شود. اما با توجه به نحوه تاثیر متفاوت پوششهای مختلف و همچنین نتایج متفاوت پوششها در مکانهای مختلف، وجود یک سامانه تصمیم گیری مکانی جهت انتخاب پوشش بهینه در مکان بهینه اجتناب ناپذیر می باشد که تاکنون چنین سامانه ای پیاده سازی نشده است. لذا در این تحقیق سامانه ای ایجاد شده است که شامل دو مرحله اصلی برآورد درجه حرارت سطح منطقه مورد مطالعه و انتخاب مجموعه ای بهینه از قطعات ملکی برای تغییر پوشش سقف آنها با سه نوع پوشش ازقبل تعریف شده می باشد. سپس به منظور ارزیابی نتایج، مقادیر جدید درجه حرارت سطح و نمایش جزایر حرارتی شهری مجددا محاسبه گردید. با توجه به مدل فوق، انحراف معیار جزایر حرارتی منطقه از 222/13 درجه سلسیوس به 781/10 درجه سلسیوس بهبود یافته است که نشان دهنده افزایش یکنواختی این اثر در سطح منطقه است. همچنین نتایج حاصل از انتخاب قطعات ملکی و نوع پوشش آنها توسط مدل ارائه شده نشان می دهد که برای کنترل جزایر حرارتی در نیازمند استفاده از پوشش گیاهی در پیرامون منطقه می باشد زیرا این پوشش تاثیرات وسیعتری نسبت به سایر پوششها دارد.

هدف از مطالعه حاضر بررسی روش شناسی پیوستگی فرامرزی (CBC) جهت اندازه گیری سنجه اندازه شبکه موثر (EMS) به منظور کاهش اثر حاشیه بوده است که در استان قزوین با تاکید بر مناطق حفاظت شده، مورد ارزیابی قرار گرفته است. از سوی دیگر به منظور مقایسه بهینه، نتایج حاصل از روش CBC و روش های قدیمی، با یکدیگر مقایسه شد. نتایج نشان داد منطقه شکار ممنوع اله آباد با چهار درصد تکه تکه شدگی، کمترین تکه تکه شدگی را در بین مناطق استان به خود اختصاص می دهد. منطقه حفاظت شده الموت با 22 درصد تکه تکه شدگی متوسط و زیاد، وضعیت نسبتا مطلوبی دارد. منطقه شکار ممنوع آبگرم و آوج بیش از 50 درصد واحدها دارای تکه تکه شدگی زیاد بوده اند که وضعیت چندان مطلوبی را نشان نمی دهد. منطقه های حفاظت شده طارم و باشگل نیز به ترتیب با برخورداری از تنها هشت و چهار درصد واحد مطلوب، در نامطلوبترین وضعیت در میان مناطق تحت مدیریت استان قرار دارند. نتایج کلی حاصل از این تحقیق می تواند علاوه بر برنامه ریزی برای حفاطت از تنوع زیستی و ارزیابی و شناسایی نواحی جدید و یا تغییر سطوح حفاظتی مناطق تحت مدیریت سازمان محیط زیست، در برنامه های کلان استان از جمله آمایش سرزمین و نیز برنامه ریزی های منطقه ای کاربرد داشته باشد.

سواد آبی مفهومی جدید در پژوهش های مرتبط با مدیریت تقاضای آب است که براوردی از دانش، نگرش و رفتار آبی جامعه ارائه می دهد. پژوهش حاضر به روش پیمایشی سطح سواد آبی شهروندان اصفهان را می سنجد و نقش متغیرهای مختلف را با استفاده از تحلیل های آماری مورد ارزیابی قرار می دهد. جامعه آماری، افراد با سن بالای 20 سال است که 398 نفر به روش اتفاقی یا در دسترس بعنوان نمونه انتخاب شده اند. نتایج نشان می دهد سواد آبی شهروندان اصفهان برابر 43. 5 از 100 (متوسط) است که 1% با سواد بالا (نمره بیشتر از 66) و 10% با سواد کم (نمره کمتر از 33) هستند. در بین مولفه های سه گانه سواد آبی، امتیاز دانش و نگرش به ترتیب کمترین (34. 1) و بیشترین (47. 6) است. آزمون رگرسیون نشان می دهد مولفه های سه گانه سواد آبی مستقل هستند و بالاترین اثرگذاری بر سواد آبی را رفتار و سپس نگرش آبی دارد. همچنین تحلیل های آماری نشان می دهد برخورداری از تحصیلات دانشگاهی، شغل ثابت، یا درامد بالا بر افزایش سواد آبی بصورت قابل ملاحظه ای اثرگذار است و در مقایسه، مردان و افراد بالاتر از 40 سال از سواد آبی بیشتری برخوردارند. این موارد نشان می دهد سواد آبی و مولفه های موثر بر آن در جوامع شهری قابل ارزیابی هستند.