روان شناسی کاربردی
سال:1400 | دوره:15 | شماره:3 (پیاپی 59) |تعداد مقالات:10

هدف: توانمندی ­ های منشی یکی از موضوعات مهم در رشد و تحول مثبت کودکان و نوجوانان به حساب می­ آیند. هدف از مطالعه­ ی کیفی حاضر، شناسایی توانمندی­ های منشی خاصِّ نوجوانان ایرانی بود. روش: جامعه ­ ی آماری این پژوهش شامل متخصصان حوزه­ ی کودک و نوجوان و نوجوانان شهر تهران بود که به شیوه ­ ی غیراحتمالی و به صورت داوطلبانه در این پژوهش وارد شدند. برای جمع ­ آوری داده­ ها از روش مصاحبه ­ ی نیمه ساختاریافته و بحث در گروه ­ های متمرکز استفاده شد. گروه متخصصان (شامل روان­ شناسان، مشاوران و معلمان) ده نفر بود. گروه نوجوانان شامل دو گروه از نوجوانان کلاس نهمی (هفت دختر، شش پسر، میانگین سنی نوجوانان: 5/14سال) بود. داده­ ها با روش تحلیل محتوا (محتوا محور)، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته­ ها: متخصصان صفاتی مثبت مانند "زود یاد گرفتن مطالب"، "وفاداری" و "رازداری" را به عنوان ویژگی­ های خاص نوجوانان ایرانی برشمردند. در گروه نوجوانان، "حیا"، "غیرت" و "عفت" به عنوان توانمندی­ های خاص نوجوانان ایرانی مطرح شدند. نتیجه ­ گیری: ویژگی­ های مطرح شده توسط متخصصان، نمی­ توانند به عنوان توانمندی منشی در نظر گرفته شوند؛ زیرا ملاک­ های ده گانه­ ی توانمندی منشی را ندارند؛ اما ویژگی ­ های مطرح شده توسط نوجوانان ایرانی، یعنی "حیا"، "غیرت" و "عفت" برخی از این ملاک­ ها را دارا هستند و می­ توان اضافه شدن آن­ ها به مجموعه­ ی 24تایی توانمندی­ های منشی را پیشنهاد داد. این یافته­ ها در زمینه ­ ی فرهنگ ایرانی مورد بحث قرار گرفتند.

هدف: در مطالعات پیشین، محققان توانسته اند با استفاده از روش های کمی، درباره علل و پیامدهای پدیدة خشونت خانگی علیه زنان به نتایج بااهمیتی دست یابند. پس از پدیدایی کرونا و تجربة زیست قرنطینه ای در شرایط اپیدمی این بیماری و افزایش نرخ شیوع خشونت خانگی، تحلیل تجربة زیسته زنان قربانی خشونت خانگی برای دستیابی به فهمی عمیق از این پدیده مهم است. روش: برای تحلیل تجربة زیسته زنان قربانی خشونت خانگی از طرح پدیدارشناختی توصیفی استفاده شد. گروه نمونه شامل 25 زن قربانی خشونت خانگی بودند که برای دریافت خدمات مشاوره ای به یکی از مراکز مشاوره در شهر تهران مراجعه کردند. داده های پژوهش حاضر از طریق انجام مصاحبه های عمیق نیمه ساخت یافته به صورت فردی و به شکل آنلاین جمع آوری شد. داده­ های گردآوری شده با استفاده از روش کلایزی تحلیل شدند. یافته ­ ها: پس از تحلیل داده ها، دو مضمون اصلی شامل جهت گیری انگیزشی مبتنی بر خودمختاری و جهت گیری انگیزشی مبتنی بر کنترل گری استخراج شدند. نتایج همچنین نشان داد که خرده مضامین ذیل هر مضمون اصلی شامل اسنادهای علّی، جهت گیری های هدفی، نظم بخشی هیجانی، پاسخ دهی همدلانه، ارزیابی های شناختی، ابرازمندی، دفاعی بودن، تاملی بودن، واکنشی بودن، حل مسئله اجتماعی، ادراک مثبت از دیگران، احساسات مثبت نسبت به دیگران، راهبردهای مقابله ای و آمایه های ذهنی بودند. نتیجه­ گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که در شرایط فزون یافتگی تجارب فشارزای درون برون خانوادگی، برای مردانی با فقر در منابع مقابله ای، تنها مسیر باقیمانده برای مراقبت از جایگاه مردانه خود و حفظ آن، در بافت تعاملات درون خانوادگی، بر جستجوی تدابیری آمرانه، قهرآمیز و خشن استوار می شود.هدف: در مطالعات پیشین، محققان توانسته اند با استفاده از روش های کمی، درباره علل و پیامدهای پدیدة خشونت خانگی علیه زنان به نتایج بااهمیتی دست یابند. پس از پدیدایی کرونا و تجربة زیست قرنطینه ای در شرایط اپیدمی این بیماری و افزایش نرخ شیوع خشونت خانگی، تحلیل تجربة زیسته زنان قربانی خشونت خانگی برای دستیابی به فهمی عمیق از این پدیده مهم است. روش: برای تحلیل تجربة زیسته زنان قربانی خشونت خانگی از طرح پدیدارشناختی توصیفی استفاده شد. گروه نمونه شامل 25 زن قربانی خشونت خانگی بودند که برای دریافت خدمات مشاوره ای به یکی از مراکز مشاوره در شهر تهران مراجعه کردند. داده های پژوهش حاضر از طریق انجام مصاحبه های عمیق نیمه ساخت یافته به صورت فردی و به شکل آنلاین جمع آوری شد. داده­ های گردآوری شده با استفاده از روش کلایزی تحلیل شدند. یافته ­ ها: پس از تحلیل داده ها، دو مضمون اصلی شامل جهت گیری انگیزشی مبتنی بر خودمختاری و جهت گیری انگیزشی مبتنی بر کنترل گری استخراج شدند. نتایج همچنین نشان داد که خرده مضامین ذیل هر مضمون اصلی شامل اسنادهای علّی، جهت گیری های هدفی، نظم بخشی هیجانی، پاسخ دهی همدلانه، ارزیابی های شناختی، ابرازمندی، دفاعی بودن، تاملی بودن، واکنشی بودن، حل مسئله اجتماعی، ادراک مثبت از دیگران، احساسات مثبت نسبت به دیگران، راهبردهای مقابله ای و آمایه های ذهنی بودند. نتیجه­ گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که در شرایط فزون یافتگی تجارب فشارزای درون برون خانوادگی، برای مردانی با فقر در منابع مقابله ای، تنها مسیر باقیمانده برای مراقبت از جایگاه مردانه خود و حفظ آن، در بافت تعاملات درون خانوادگی، بر جستجوی تدابیری آمرانه، قهرآمیز و خشن استوار می شود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش استواری روانی بر تحمل پریشانی و سرزندگی ذهنی والدین کودکان مبتلا به سرطان خون انجام شد. روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون– پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه والدین کودکان مبتلا به سرطان خون که در سال 1399 در بیمارستان امام خمینی تهران بستری بودند. نمونه پژوهش شامل 30نفر از والدین کودکان مبتلا به سرطان خون واقع در بیمارستان امام خمینی بود که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. برای انجام پژوهش ابتدا از هر دو گروه پیش آزمون با استفاده از پرسشنامه تحمل پریشانی و سرزندگی ذهنی به عمل آمد و سپس گروه آزمایش به مدت 9 جلسه هرهفته یک جلسه ی 150 دقیقه ای تحت آموزش استواری روانی قرار گرفتند. پس از اتمام جلسات آموزشی، هر دو گروه در دو مرحله، یک مرحله بلافاصله پس از پایان آموزش و یک مرحله بعد از گذشت سه ماه از آموزش مجدداً پرسشنامه ها را تکمیل نمودند و داده ها با استفاده از تحلیل واریانس مختلط تحلیل شد. یافته ها: یافته های این مطالعه نشان داد که بین دو گروه آزمایش و کنترل در طی مراحل پژوهش تفاوت معناداری وجود دارد نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد که آموزش استواری روانی می تواند منجر به ارتقای سرزندگی ذهنی و تحمل پریشانی شود.

هدف: پژوهش حاضر، با هدف مقایسة اثربخشی برنامه غنی ­ سازی رابطه، مداخله CREW و روش ترکیبی بر ارتقاء سطح انرژی رابطه ­ ای کارکنان، انجام شد. روش: روش پژوهش از نوع نیمه تجربی با طرح پیش ­ آزمون-پس ­ آزمون با گروه گواه بود. جامعة آماری را کارکنان ستاد مرکزی شرکت گاز استان اصفهان در سال 1398، تشکیل دادند. نمونة پژوهش، 75 نفر از کارکنان داوطلب برای شرکت در این برنامه آموزشی بودند که با روش تصادفی در گروه­ های آزمایش و گواه (15 نفر در هر گروه) گمارده شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامة انرژی رابطه ­ ای (اوونز باکر، سامپتر و کامرون، 2016) بود که آزمودنی­ ها در دو مرحله پیش­ آزمون و پس ­ آزمون به آن پاسخ دادند. گروه­ های آزمایش، مداخلة CREW، برنامة غنی­ سازی رابطه و روش ترکیبی (متشکل از مداخلة CREW و برنامة غنی ­ سازی رابطه) را در 8 جلسة 90 دقیقه ­ ای به شکل جداگانه دریافت کردند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس در نرم افزار SPSS-23 انجام شد. یافته ­ ها: نتایج نشان داد که اجرای مداخلة CREW، برنامه غنی ­ سازی رابطه و روش ترکیبی، انرژی رابطه­ ای کارکنان را در پس­ آزمون افزایش داده است. نتایج آزمون تعقیبی نیز بیانگر آن بود که روش ترکیبی نسبت به برنامة غنی­ سازی رابطه و مداخلة CREW، تأثیر بیش­ تری بر انرژی رابطه ­ ای کارکنان داشته است. نتیجه­ گیری: بنابراین مدیران می­ توانند به منظور افزایش انرژی رابطه ­ ای کارکنان، از برنامة غنی­ سازی رابطه، مداخلة CREW و روش ترکیبی استفاده کنند و اجرای روش ترکیبی را در اولویت قرار دهند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه توانمندی های منش، تناسب شغلی و مشغولیت شغلی با بهزیستی سازمانی در کارکنان سازمان تأمین اجتماعی غرب تهران بزرگ صورت گرفت. روش: طرح پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی با استفاده از مدل معادلات ساختاری بود. شرکت کنندگان این پژوهش 312 نفر از کارکنان شاغل در ادارة کل تأمین اجتماعی غرب تهران بزرگ و شعب تابعه آن در سال 1399 بودند که با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و به پرسشنامه های شکوفایی در محل کار کرن (2014)، مقیاس تناسب شغلی احمدی (1394)، فضیلت های دخیل در عمل پترسون و سلیگمن (2004) و مشغولیت شغلی کانونگو (1982) پاسخ دادند. در مجموع 312 پرسشنامة قابل استفاده دریافت شد. ارزیابی داده ها با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزئی انجام شد. یافته ها: نتایج تحلیل داده های به دست آمده نشان داد مدل پیشنهادی از برازش مناسبی برخوردار است (0. 733 GOF=). برای رابطة غیر مستقیم بین دو متغیر بهزیستی سازمانی و توانمندی های منش با میانجی گری مشغولیت شغلی مقدار 3. 543 t= و 0. 05P= و برای رابطة غیرمستقیم بین دو متغیر بهزیستی سازمانی و تناسب شغلی با میانجی گری مشغولیت شغلی 3. 137 t= و 0. 05P= به دست آمد. نتیجه گیری: بر اساس این یافته ها پیشنهاد می شود با توجه به رابطة متغیرهای مطالعه شده در این پژوهش، تدوین برنامه هایی برای پرورش توانمندی های منش و همچنین توجه به تناسب شغلی در هنگام جذب و بکار گیری افراد در مشاغل مختلف، مد نظر سازمان قرار گیرد.

هدف: هدف از پژوهش حاضر هنجاریابی شاخص 20 سؤالی رضایت از زندگی سالمندان بدون مشکل شناختی ساکن تهران بود. روش: پژوهش حاضر از نوع مقطعی و توصیفی و در زمرة تحقیقات توسعه ای قرار داشت. جامعة این پژوهش، سالمندان شهر تهران، روش نمونه گیری قضاوتی و نمونه پس از حذف موارد ناقص به تعداد 199 نفر شامل، 116 زن و 83 مرد است. پس از ترجمه و اخذ نظرات کارشناسان خبره و آزمودنی ها، روایی صوری و محتوای پرسشنامه تأیید شد. برای انجام تحلیل های آماری از نرم افزارSPSS-22 وAMOS-23 استفاده شد. یافته ها: پایایی پرسشنامه با روش همسانی درونی محاسبه و ضریب آلفای کرونباخ برای کل آزمون 840/0 و برای تمام خرده مقیاس ها بین 295/0 تا 678/0 است. روایی سازه پرسشنامه، با روش تحلیل عاملی تأییدی مرتبة اول و دوم بررسی شد. نتایج نشان می دهد پنج عامل، شامل میل به زندگی، ثبات قدم و شکیبایی، همخوانی میان آرزوها و اهداف تحقق یافته، خودانگاره مثبت و چگونگی خلق با اطمینان 99 درصد مورد تأیید بوده و 18 سؤال پرسشنامه با 99 درصد اطمینان زیر مجموعة مقیاس های آزمون قرار می گیرند. نتایج روایی همگرا نیز مطلوب بوده و همبستگی میان پرسشنامة رضایت از زندگی سالمندان و مقیاس رضایت از زندگی عمومی برابر 726/0 r= بدست آمد ( 001/0p < ). نتیجه گیری: تحلیل یافته ها نشان می دهد پرسشنامة 18 سؤالی رضایت از زندگی سالمندان، از نظر ویژگی های روان سنجی درحد قابل قبولی است. این ابزار می تواند جهت اندازه گیری رضایت از زندگی در بخش های پژوهشی و درمانی مورد استفاده قرار گیرد.

هدف: با توجه به افزایش جمعیت سالمندان در قرن 21 یکی از راه­ های مناسب برای بهتر شدن زندگی سالمند و افزایش توانمندی او و کاهش وابستگی او به دارو و درمان که هزینة قابل توجهی را بر او تحمیل می­ کند موسیقی درمانی است. پژوهش حاضر نیز با هدف تأثیر موسیقی درمانی برعزت نفس ومعنای زندگی در سالمندان 60 تا 80 سال شهر تهران تدوین شد. روش: روش پژوهش شبه تجربی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. جامعة آماری پژوهش کلیة افراد سالمند 60 تا 80 سال ساکن خانه سالمندان تشکیل می دادند که با روش نمونه­ گیری هدفمند 22 نفر در دو گروه (11 نفر گروه آزمایش و 11 نفر گروه کنترل) انتخاب شدند. گروه آزمایش ده جلسة 45 دقیقه ای مداخله موسیقی درمانی دریافت کردند. برای گرداوری اطلاعات از پرسشنامة مقیاس عزت نفس روزنبرگ (1965) و پرسشنامة معنای زندگی (استگر، 2010) استفاده شد. یافته­ ها: بررسی ها نشان داد که موسیقی درمانی بر میزان عزت نفس سالمندان (05/0 ≤ p) و بر معنای زندگی در سالمندان تأثیر معناداری (05/0 ≤ p) دارد. نتیجه­ گیری: بنابر این و بر اساس نتایج به دست آمده مراکز نگهداری سالمندان می ­ توانند از موسیقی و مداخلات مربوط به آن در جهت افزایش عزت نفس و معنای زندگی سالمندان و در نتیجه ارتقای کیفیت زندگی آن­ ها استفاده نمایند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسة اثربخشی طرح واره درمانی و واقعیت­ درمانی بر سرمایة روان شناختی مربیان پیش دبستانی شهرستان شهرکرد اجرا شد. روش: جامعة آماری کلیة مربیان پیش دبستانی شهرستان شهرکرد بودند که از بین آن ها تعداد 45 نفر به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت گمارش تصادفی در 2 گروه آزمایش و 1 گروه گواه (هر کدام 15 نفر) گمارده شدند. ابزار پژوهش پرسشنامة سرمایة روان شناختی (لوتانز و همکاران، 2007) بود که طی سه مرحلة پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری 3 ماهه تکمیل شد. داده های به دست آمده با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که دو روش طرح­ واره درمانی و واقعیت­ درمانی بر روی میانگین نمرات کل سرمایه روان­ شناختی و مؤلفه­ های خودکارآمدی، امیدواری و خوش­ بینی به یک اندازه تأثیر پایدار داشته­ اند (05/0 >P). ضرایب اتا نیز برای سرمایه روان شناختی برابر با 432/0و برای خودکارآمدی، امیدواری و خوش بینی به ترتیب برابر با 265/0، 207/0 و 151/0 به دست آمد. نتیجه گیری: نتیجه گیری شد که هر دو روش طرح­ واره درمانی و واقعیت­ درمانی برای بهبود سرمایه روان­ شناختی مربیان پیش دبستانی موثرند و می ­ توان آن ها را مورد استفاده قرار داد.

هدف: این پژوهش با هدفبررسی نقش واسطه ای ادراک باری بودن، تعلق پذیری خنثی و تعارض والد نوجوان در رابطة بین سبک های والدگری و نیازهای روان شناختی بنیادین با جرح خویشتن غیرخودکشی گرا و ایده پردازی خودکشیبه مرحلة اجرا درآمد. روش: جامعة آماری پژوهش را دانش آموزان دختر و پسر دورة متوسطة دوم شهر تهران در سال تحصیلی 98-99 به تعداد 224400 نفر تشکیل دادند، که از میان آن ها 420 نفر به شیوة نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش، مقیاس ایده پردازی خودکشی بک (بک، کواس و ویزمن، 1979)، سیاهة آسیب به خود (سانسون، ویدرمن و سانسون، 1998)، پرسشنامة بافت اجتماعی والدین (سبک های والدگری) (اسکینر، اسنایدر و جانسون، 2005)، مقیاس ارضای نیازهای بنیادین عمومی (گنیه، 2003)، پرسشنامة نیازهای بین فردی (ون آردن، کوکرویکز و وایتو جوینر، 2012) و پرسشنامة رفتار متعارض (رابین و فاستر، 1989) بود. یافته ها: داده­ ها از طریق ضریب همبستگی پیرسون و معادلات ساختاری تحلیل شد. نتایج حاصل از معادلات ساختاری نشان داد، سبک های والدگری و نیازهای بنیادین روان شناختی با واسطة تعلق پذیری خنثی، ادراک باری بودن و تعارض والد-نوجوان بر جرح خویشتن غیرخودکشی گرا و ایده پردازی خودکشی اثر غیرمستقیم معنادار دارند. نتیجه گیری: براساس نتایج پژوهش می توان دریافت که کاهش تعلق پذیری خنثی، ادراک باری بودن و تعارض والد-نوجوان در نوجوانان می تواند نقش موثری در کاهش جرح خویشتن غیرخودکشی گرا و ایده پردازی خودکشی داشته باشد.

هدف: هدف پژوهش حاضر ارزیابی اثربخشی برنامZ آموزش بخشایش گری بر افزایش بهزیستی تحصیلی در دانش­ آموزان قربانیِ قلدری دوره اول متوسطه بود. روش: این پژوهش از نوع مطالعة نیمه­ تجربی با پیش آزمون و پس آزمون و دارای گروه کنترل بود. از جامعة دانش ­ آموزان متوسطه شهر تبریز در سال تحصیلی 98-99، نمونه ­ ای متشکل از 32 دانش­ آموز قربانی قلدری، انتخاب شد و در دو گروه 16 نفری به صورت تصادفی قرار گرفت. گروه آزمایش ده جلسه مداخله آموزش بخشایش گری دریافت نمود. بعد از اتمام آموزش نمرات پس آزمون اخذ و با استفاده از روش کواریانس چند متغیره تحلیل شد. ابزارهای پژوهش شامل؛ پرسشنامة قربانی قلدری، مقیاس بهزیستی تحصیلی و بسته آموزش بخشایش گری بود. یافته­ ها: نتایج پژوهش نشان داد، آموزش بخشایش گری بر مؤلفه ­ های ارزش مدرسه، رضایتمندی تحصیلی و درآمیزی با مدرسه تأثیر مثبت، و بر مؤلفة فرسودگی نسبت به مدرسه تأثیر منفی دارد. نتیجه ­ گیری: بر اساس یافته­ ها پیشنهاد می­ شود، برنامه آموزش بخشایش گری در مدارس ارائه شود تا دانش ­ آموزان بتوانند با ترمیم آسیب های ناشی از تجارب گذشته، تقویت روابط و ایجاد احساسات و نگرش مثبت نسبت به همسالان و مدرسه، بهزیستی تحصیلی را افزایش دهند.